Doradca zawodowy coraz częściej spotyka na swej drodze uczniów ze SPE. Zalicza się do nich nie tylko osoby zagrożone niedostosowaniem społecznym czy z niepełnosprawnością, lecz także wybitnie zdolne. W tym przypadku stosowanie standardowych technik motywacyjnych może nie być wystarczające, aby skutecznie wdrażać działania w zakresie doradztwa, którego celem jest wyznaczenie ścieżki dalszej edukacji, jak też pracy zawodowej.
Fragment artykułu z miesięcznika "Dyrektor Szkoły" 2020/1
Najbardziej czytelną i zrozumiałą definicją motywacji jest ta wskazująca, że jest to określony imperatyw, który kieruje daną osobę do podjęcia i kontynuowania określonego zachowania. W odniesieniu do ucznia związane jest to z podjęciem aktywności w zakresie zdobywania wiedzy lub podejmowania innych celów. W przypadku doradztwa zawodowego może przejawiać się w poszukiwaniu informacji o lokalnym rynku pracy oraz trendach w nim zachodzących, jak również analizowaniu możliwości podjęcia edukacji na poziomie wyższym.
W ramach szkolnego systemu budowania motywacji dominuje proponowany przez behawiorystów model wzmocnień pozytywnych lub negatywnych (nagród i kar). O ile w przypadku szkolnictwa masowego częściowo wypełnia on swoją rolę, o tyle w przypadku uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE) nie ma większego znaczenia. Wymagają oni indywidualnego podejścia, co zapewniają teorie wskazujące na istnienie motywacji wewnętrznej i zewnętrznej.
W szkole dominuje motywacja zewnętrzna, oparta na odziaływaniu otoczenia na jednostkę, m.in. poprzez oceny czy treści programowe, ale w zakresie doradztwa zawodowego elementy te mają drugorzędne znaczenie, nie jest to bowiem kolejny przedmiot, lecz część programu służącego rozwijaniu określonych umiejętności i kompetencji. Motywacja do podejmowania aktywności w ramach doradztwa zawodowego opiera się przede wszystkim na budowaniu indywidualnych relacji wzmacniających motywację wewnętrzną. Początkiem takiego oddziaływania mogą być zajęcia wychowawcze, gdzie opiekun danej klasy tworzy odpowiednie warunki dla rozwoju budowania relacji służących rozwijaniu motywacji.
