Obowiązujące regulacje przewidują jedynie kilka przypadków, w których utworzenie samorządu uczniowskiego nie jest obowiązkowe. W zdecydowanej większość szkół organ ten funkcjonuje, a w niniejszym tekście opisuję prawne zasady jego działania.
Fragment artykułu z miesięcznika "Dyrektor Szkoły" 2020/9
Regulacją przewidującą utworzenie w szkole samorządu uczniowskiego jest art. 85 pr. ośw. Zanim jednak przejdziemy do omawiania tego przepisu, warto zwrócić uwagę na jego umiejscowienie w ustawie – znajduje się w rozdziale zatytułowanym „Społeczne organy w systemie oświaty”, obok regulacji dotyczących np. rady rodziców. Cechą wspólną tych organów jest nieprofesjonalny charakter, czyli fakt, że w ich skład nie wchodzą nauczyciele zatrudnieni w szkole. Ma to przełożenie na kompetencje, które z reguły nie mogą być bardzo rozbudowane i ograniczają się raczej do uprawnień o charakterze opiniodawczym. Ta zasada dotyczy również samorządu uczniowskiego.
Działanie SU jest obligatoryjne w większości szkół. Wyjątki od tej reguły wymienia § 1 r.t.s.n.s. (…) Przeciwwskazaniem może być niepełnosprawność intelektualna uczniów, ale również fakt, że np. w poradni psychologiczno-pedagogicznej czy placówce działającej w podmiocie leczniczym nie ma stałej reprezentacji dzieci i młodzieży, a ich liczba (jak też same osoby) stale się zmienia. W niniejszym artykule omawiam reguły dotyczące szkół, w których funkcjonowanie SU jest obowiązkowe.
Pamiętajmy, że samorząd nie może działać na zewnątrz placówki, co wynika z faktu, że np. w szkołach podstawowych zrzesza osoby nieposiadające jeszcze zdolności do czynności prawnych. W konsekwencji SU nie ma osobowości prawnej ani zdolności sądowej czy procesowej.
