Obowiązek dochodzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i wychowawczych w świetle dyscypliny finansów publicznych
Anna Kawecka
absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, prawnik, członek Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie
Obowiązek dochodzenia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i wychowawczych w świetle dyscypliny finansów publicznych
Artykuł porusza problematykę związaną z obowiązkiem dochodzenia przez organy właściwe nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i wychowawczych. Opisano w nim działania oraz zaniechania organów, skutkujące naruszeniem dyscypliny finansów publicznych. Omówiono instrumenty, w jakie ustawodawca wyposażył organy realizujące zadania z zakresu świadczeń rodzinnych i wychowawczych w celu dochodzenia nienależnie pobranych świadczeń. Przeanalizowano ponadto mechanizm potrącenia oraz przedawnienia. Udzielono odpowiedzi na pytanie dotyczące wskazania podmiotu odpowiedzialnego w świetle przepisów prawa za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w kontekście obowiązku dochodzenia wymienionych nienależnie pobranych świadczeń.
Słowa kluczowe: świadczenia rodzinne, świadczenia wychowawcze, nienależnie pobrane świadczenie, odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, egzekucja administracyjna
Anna Kawecka
graduate of the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University, lawyer, member of the Local Government Board of Appeal in Kraków
Obligation to claim unduly collected family and parental benefits in the light of public finance discipline
The article addresses issues related to the obligation of the competent authorities to claim unduly collected family and parental benefits. It describes the acts and omissions of the authorities, which result in a breach of public finance discipline. It discusses the instruments that the lawmakers gave to the authorities performing tasks regarding family and parental benefits in order to claim unduly collected benefits. It also analyses the offset and limitation mechanism. An answer was given to the question of the identification of the entity responsible for breaching public finance discipline in the context of the obligation to claim unduly collected benefits in the light of the provisions of the law.
Keywords: family benefits, parental benefits, unduly collected benefit, liability for a breach of public finance discipline, administrative enforcement
Bibliografia:
Babińska-Górecka R., Lewandowicz-Machnikowska M., Świadczenia rodzinne. Komentarz, Wrocław 2010.
Blicharz J. (red.), Glumińska-Pawlic J. (red.), Zacharko L. (red.), Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Komentarz, LEX/el. 2019.
Bolek T., Borowska K., Kościńska-Paszkowska A., Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, Warszawa 2012.
Godlewska-Bujok B.K., Ustawa o świadczeniach rodzinnych. Komentarz, Warszawa 2014.
Duniewska Z. (red) Zarys koncepcji pojęcia dobra prawnego objętego ochroną norm prawa administracyjnego (dobra administracyjnoprawnego). Dobra chronione w prawie administracyjnym, Łódź 2014.
Ciszewski J. (red.), Nazaruk P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019.
Małysa-Sulińska K. (red.), Ustawa o świadczeniach rodzinnych. Komentarz, art. 2, LEX/el. 2015.
Chróścielewski W. (red.), Kmieciak Z. (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2019.
Stopka K., Zwrot nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych – wybrane aspekty orzecznicze, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2014/4.
Lipiec-Warzecha L., Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, Warszawa 2012.
Przybysz P.M., Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2018.
Marcin Nagórek
radca prawny Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku
Rezerwy budżetowe jednostek samorządu terytorialnego – wybrane problemy praktyczne
Artykuł porusza kwestię rezerw budżetowych w jednostkach samorządu terytorialnego w kontekście uwarunkowań formalno-prawnych (poza przypadkiem sposobu wykorzystania rezerwy celowej na zarządzanie kryzysowe), bowiem właśnie naruszenia tego typu zasadniczo wpływają na wadliwość postępowania organów tych jednostek. Z opisanych przypadków wynika jeden wspólny wniosek, sprowadzający się do tezy, że wspomniane organy jednostek samorządu terytorialnego muszą w przypadku rezerw rygorystycznie przestrzegać regulacji ustawowych, od których to stosowania nie może być wyjątków. W szczególności nie mogą dla uzasadnienia wprowadzanych rozwiązań odwoływać się do argumentów pozaprawnych, celowościowych, choćby nawet byłyby one uzasadnione właśnie tego typu względami. Omówienie niniejszych przypadków ma zaś na celu profilaktyczne oddziaływanie na wspomniane organy samorządowe, aby ustrzec je przed negatywnymi konsekwencjami, m.in. ze strony regionalnych izb obrachunkowych.
Słowa kluczowe: rezerwa budżetowa jednostki samorządu terytorialnego, rezerwa ogólna, rezerwa celowa
Marcin Nagórek
Legal Counsel of the Regional Chamber of Audit in Gdańsk
Budget reserves of local authority units – selected practical problems
The article addresses the issue of budget reserves of local authority units in the context of the formal and legal conditions (except for the manner of using the special-purpose reserve for crisis management), because breaches of this type essentially affect the defectiveness of the proceedings of the unit’s bodies. One common conclusion arises from the cases described, which boils down to the argument that, in the case of reserves, these bodies of the local authority units have to strictly comply with the statutory regulations, from which there can be no exceptions. In particular, they cannot refer to non-legal or purposive arguments to justify the solutions that are introduced, even if they were justified by precisely such reasons. Meanwhile, the discussion of these cases is intended to preventively affect these local authority bodies to protect them against negative consequences, including from the regional chambers of audit.
Keywords: the local authority unit’s budget reserve, general reserve, special purpose reserve
dr hab. Tomasz Wołowiec
profesor w Instytucie Administracji Publicznej, Biznesu i Zarządzania w Wyższej Szkole Ekonomii i Innowacji w Lublinie – biegły sądowy
ORCID: 0000-0002-7688-4231
Modyfikacja indywidualnego wskaźnika zadłużenia od 1 stycznia 2019 r. a reguły limitacji zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego
Maksymalny wskaźnik spłaty zadłużenia jest obliczany na podstawie wartości budżetowych z trzech lat poprzedzających rok budżetowy, co ma zagwarantować (w teorii) indywidualizację wskaźnika dla poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego, w sposób uwzględniający wyniki wcześniejszych budżetów. Stosunek rocznego wskaźnika spłaty do maksymalnego wskaźnika spłaty (relacja spłaty zobowiązań) jest przedstawiany przez jednostkę samorządu terytorialnego w prognozie długu, stanowiącej część wieloletniej prognozy finansowej (WPF). Uzasadnia to wynikający z ustawy o finansach publicznych wymóg równoczesnego przedkładania przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego projektu budżetu i projektu uchwały w sprawie WPF, a następnie równoczesnego uchwalenia obu tych aktów prawa miejscowego.
Słowa kluczowe: finanse publiczne, indywidulany wskaźnik zadłużenia, wieloletnia prognoza finansowa, nadwyżka operacyjna
Dr. Hab. Tomasz Wołowiec
professor of the Institute of Public Administration, Business and Management at the University of Economics and Innovation in Lublin (WSEI), court expert
ORCID: 0000-0002-7688-4231
Modification of the individual debt ratio from 1 January 2019 and the rules for limiting the debt of local authority units
The maximum debt repayment index is calculated on the basis of the budget values from the three years preceding the financial year, which (in theory) is supposed to guarantee the individualization of the index to the individual local authority units in a manner that takes into account the results of earlier budgets. The ratio of the annual repayment index to the maximum repayment index (ratio of the repayment of liabilities) is presented by the local authority unit in the debt forecast constituting a part of the long-term financial forecast (LTFF). This justifies the requirement arising from the Public Finance Act that the management board of the local authority unit must simultaneously present a draft budget and a draft resolution on the LTFF, followed by the simultaneous adoption of both of these acts of local law.
Keywords: public finance, individual debt index, long-term financial forecast, operating surplus
Bibliografia:
Gołaszewski M., Zmiana reguł limitacji zadłużenia, „Wspólnota” 2018/10.
Gołaszewski M., Nowe reguły limitacji zadłużenia. Rewolucja czy ewolucja?, „Wspólnota” 2018/11.
Gonet W., Zakres swobody zawierania umów przez jednostki samorządu terytorialnego, Warszawa 2011.
Grad M., Indywidualny wskaźnik obsługi zadłużenia w procesie planowania budżetowego jednostek samorządu terytorialnego, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2018/56 (4).
Najwyższa Izba Kontroli, informacja o wynikach kontroli nr 25/2016/P/15/014/KBF, Warszawa 2016.
Raport roczny 2019 (syntetyczny skrót analizy): Sytuacja finansowa jednostek samorządu terytorialnego, Raport INC Rating Sp. z o.o. i Związku Banków Polskich, Poznań 2019.
Rutkowski J., Sytuacja finansowa samorządów w Polsce a nowe zasady limitowania zadłużenia – spojrzenia makroekonomiczne, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 873, seria: „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2015/77.
Walczak P., Zmiany w finansach publicznych 2019, Warszawa 2019, rozdział VI – Maksymalny wskaźnik spłaty zobowiązań, Legalis/el. 2019.
Arkadiusz Talik
członek Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu; radca prawny
ORCID: 0000-0001-5848-7358
Spojrzenie na dotację poprzez delikt naruszenia dyscypliny finansów publicznych
Dotacja jako obligatoryjny lub fakultatywny instrument finansowania zadań publicznych może być udzielona z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, niemniej tryb udzielania i rozliczania tej szczególnej formy wydatku publicznego wymaga indywidualizacji podstawy prawnej działania, której naruszenie może skutkować odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Słowa kluczowe: dotacja, formy wydatku, budżet jednostki samorządu terytorialnego
Arkadiusz Talik
Member of the Board of the Regional Chamber of Audit in Opole, legal counsel
ORCID: 0000-0001-5848-7358
A look at the grant through a tort of breaching public finance discipline
A grant as an obligatory or optional instrument for financing public tasks can be awarded from the local authority unit’s budget, although the procedure of awarding and settling this particular form of public expenditure requires the individualization of the legal grounds for taking steps, the breach of which can result in liability for a breach of public finance discipline.
Keywords: grant, forms of expenditure, local authority unit’s budget
Ireneusz Kołakowski
przewodniczący Regionalnej Komisji Orzekającej w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych przy Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie, członek Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie, radca prawny
Zobowiązania w zakresie odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych – uwagi na tle odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Zmieniające się uwarunkowania prawne w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi nie pozostają bez wpływu na zawarte przez gminy umowy na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych. Wzrost kosztów wykonywania umów, w szczególności długoterminowych, nierzadko zmusza wykonawców do poszukiwania rozwiązań mających na celu złagodzenie skutków regulacji oddziałujących na wydatki firm. Wykonawcy występują do zamawiających o zwiększenie ceny za usługę bądź zwyczajnie rezygnują z kontynuowania umowy, często kosztem konieczności zapłaty kar.
Słowa kluczowe: odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych, koszty usługi, zamówienie z wolnej ręki, naruszenie dyscypliny finansów publicznych, doraźne udzielenie zamówienia
Ireneusz Kołakowski
Chairman of the Regional Adjudicating Committee in Cases of Breaching Public Finance Discipline at the Regional Chamber of Audit in Warsaw, member of the Board of the Regional Chamber of Audit in Warsaw, legal adviser
Obligations regarding the collection and management of municipal waste – comments in the light of liability for a breach of public finance discipline
Changing legal conditions regarding municipal waste management affect the municipal waste collection and management contracts concluded by municipalities. The increase in costs of performing contracts, in particular long-term contracts, frequently forces contractors to look for solutions intended to mitigate the effects of regulations affecting company expenses. Contractors apply to contracting authorities with requests to increase prices for the service or they simply withdraw from continuing the contract, frequently at the expense of having to pay penalties.
Keywords: municipal waste collection and management, service costs, single-source procurement, breach of public finance discipline, ad-hoc contract award
dr Ireneusz Rosiek
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
ORCID: 0000-0003-3061-8314
Rzetelność ewidencji rachunkowej w zakresie należności budżetowych na przykładzie opłat za przekształcenie prawa wieczystego użytkowania w prawo własności
Wprowadzone z początkiem 2019 r. przepisy prawa zakończyły praktycznie byt użytkowania wieczystego poprzez powszechne uwłaszczenie użytkowników. Skutkiem finansowym dla sektora publicznego jest uszczuplenie przyszłych należności. Jednak Ministerstwo Finansów upowszechnia praktykę prezentowania skutków likwidacji użytkowania wieczystego w księgach rachunkowych i sprawozdaniach finansowych jednostek sektora finansów publicznych jako zwiększenie aktywów w zakresie należności. Autor dokonał analizy stanu prawnego w zakresie ewidencji należności publicznych i na tym tle dokonał oceny stanowisk Ministerstwa Finansów w zakresie ewidencji należności z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Rezultatem prowadzonych analiz jest ustalenie, że samo Ministerstwo Finansów nie stosuje przepisów, które wprowadził Minister Finansów, a odnośnie do ewidencji opłat przekształceniowych stanowiska Ministerstwa budzą wątpliwości na tle zasady rzetelności ksiąg rachunkowych.
Słowa kluczowe: należności budżetowe, rachunkowość budżetowa, opłaty, wieczyste użytkowanie, sprawozdawczość
Dr Ireneusz Rosiek
Poznań University of Economics and Business
ORCID: 0000-0003-3061-8314
The reliability of accounting records regarding budget receivables using the example of charges for transforming the right of perpetual usufruct into the ownership right
The provisions of the law introduced at the beginning of 2019 have virtually ended the existence of perpetual usufruct through the universal enfranchisement of users. The financial effect for the public sector is the reduction of its future receivables. However, the Ministry of Finance is promoting the practice of presenting the effects of liquidating perpetual usufruct in the accounting ledgers and financial statements of public finance sector entities as an increase in receivables on the asset side. The author has analysed the legal status of records of public receivables and, in this light, has assessed the positions of the Ministry of Finance regarding records of receivables from the transformation of the right of perpetual usufruct into the ownership right. The result of the analyses conducted is that the Ministry of Finance itself is not applying the provisions introduced by the Minister of Finance, and the Ministry’s positions regarding the records of transformation charges give rise to doubts in the light of the principle of reliability of accounting ledgers.
Keywords: budget receivables, budget accounting, charges, perpetual usufruct, reporting
Bibliografia:
Budzyński T., Dochody z tytułu użytkowania wieczystego w miastach na prawach powiatu, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2018/358.
Budzyński T.M., Opinia w sprawie skutków podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zniesienia użytkowania wieczystego gruntów przedstawionej w petycji P9-44/17, Warszawa 2018.
Grzywacz J., Cieplińska D., Kredyt kupiecki w skutecznym zarządzaniu należnościami przedsiębiorstwa, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Płocku. Nauki Ekonomiczne” 2018/28.
Kośnik N., Nowak M.J., Użytkowanie wieczyste jako instrument gospodarki nieruchomościami w wybranych gminach szczecińskiego obszaru metropolitalnego, „Świat Nieruchomości” 2012/1 (79).
Kwartnik-Pruc A., Trembecka A., Wybrane problemy aktualizacji opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego na przykładzie miasta Krakowa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania” 2014/36, t. 1.
Maćkowiak E., Wpływ zmian w finansach publicznych na zasady rachunkowości jednostek sfery budżetowej, „Studia Ekonomiczne” 2014/164.
Ministerstwo Finansów, pismo z 9.06.2017 r., BP5.4155.13.2017.
Ministerstwo Finansów, pismo z 12.03.2019 r., DP8.658.5.2019.
Ministerstwo Finansów, pismo z 19.09.2019 r., DR6.5101.60.2019.
Ministerstwo Środowiska, pismo z 8.02.2017 r., BF-I-073.1.2017.
Najwyższa Izba Kontroli, Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2018 r., nr ewid. 111/2019/P/19/001/KBF oraz 112/2019/P/19/002/KBF, Warszawa 2019.
Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu, pismo z 25.07.2019 r., sygn. WA-0281/7/2019.
Truszkiewicz Z., Użytkowanie wieczyste. Zagadnienia konstrukcyjne, Kraków 2006.
Urząd Miasta Legionowo, pismo z 15.02.2019 r., Rd.3034.1.2019.
Wakuła M., Informacje finansowe jako podstawa podejmowania decyzji w jednostkach samorządu terytorialnego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 873, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2015/77.
Andrzej Borodo
profesor doktor habilitowany, Instytut Prawa i Administracji, Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy
ORCID: 0000-0003-1990-3923
Niektóre problemy finansów samorządu terytorialnego w Polsce oraz propozycje nowych regulacji dotyczących dochodów samorządu
W związku z nowymi wyzwaniami i potrzebami rozwoju życia społecznego i gospodarczego w Polsce uzasadnione są nowe rozwiązania w ustawie z 23.11.2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Potrzebne jest wzmocnienie dochodów powiatów ziemskich i województw, uproszczenie systemu subwencji ogólnych, wskazanie na rolę państwowych funduszy celowych służących finansowaniu zadań samorządu, wprowadzenie nowych źródeł finansowania inwestycji lokalnych, zdynamizowanie systemu finansowego samorządów terytorialnych. Obecnie stosowany system dochodów samorządu terytorialnego jest zbyt rozbudowany, przeregulowany, nie uwzględnia nowych zjawisk gospodarczych, społecznych i demograficznych. Celem opracowania jest przedstawienie niektórych nowych rozwiązań dotyczących finansów samorządu terytorialnego w Polsce, w tym nowych źródeł dochodów o charakterze inwestycyjnym.
Słowa kluczowe: problemy finansów samorządu terytorialnego; ustawa o dochodach samorządu; nowe konstrukcje podatkowe dla samorządu; gminno-powiatowe fundusze rozwoju
Andrzej Borodo
Prof. Dr. Hab., Institute of Law and Administration, Kujawy and Pomorze University in Bydgoszcz
ORCID: 0000-0003-1990-3923
Certain problems of local authority finance in Poland and proposals of new regulations regarding local authority revenues
Given the new challenges and needs for the development of social and economic life in Poland, the new solutions in the Act on the income of local authority units of 23 November 2003 are justified. The income of rural counties and voivodships needs to be strengthened, the system of general subsidies needs to be simplified, the role of state special-purpose funds for financing local authority tasks needs to be specified, new sources of financing of local investments need to be introduced and the financial system of local authorities must become more dynamic. The current system of local authority income is overly expanded and overregulated and does not take into account new economic, social and demographic phenomena. The objective of the article is to present certain new solutions regarding local authority finance in Poland, including new sources of investment income.
Keywords: problems of local authority finance; Act on Local Authority Income; new tax structures for local authorities; municipal and county development funds
Bibliografia:
Borodo A., Finanse publiczne. Zagadnienia ustrojowe i prawne, Warszawa 2019.
Borodo A., Samorząd terytorialny. System prawnofinansowy, Warszawa 2000.
Günther A., Die Kreisumlage [w:] Handbuch der kommunalen Wissenschaft und Praxis, t. 6, Kommunale Finanzen, Berlin–Heidelberg–New York–Tokyo 1985.
Ofiarska M., Ofiarski Z., Fundusz Dróg Samorządowych. Komentarz, Warszawa 2020.
Weinfeld I., Skarbowość polska, Warszawa 1935.
Ryszard Kata
Recenzja książki pod redakcją naukową Antoniego Hanusza „Prawo finansowe. Wybrane zagadnienia”, Warszawa 2019, ss. 708
Ryszard Kata
Review of the book edited by Antoni Hanusz: ‘Financial Law. Selected Issues’, Warsaw 2019, pp. 708
Joanna Radzieja
Międzynarodowe Seminarium „Audyt długu publicznego” („Audit of Public Debt”), Warszawa, 16–18.05.2019 r.
Joanna Radzieja
