Prawo pokrewne wydawców prasy.
Ryszard Markiewicz
Prawo pokrewne wydawców prasy
1) Moim zdaniem, istniały racjonalne argumenty uzasadniające wprowadzenie prawa pokrewnego dla wydawców prasy. Kształt przyjętej regulacji budzi wątpliwości, zwłaszcza ze względu na wprowadzenie prawa wyłącznego wydawców zamiast prawa do wynagrodzenia z tego tytułu eksploatacji podlegającego obowiązkowemu zbiorowemu zarządowi.
2) Nowe prawo pokrewne w części „dubluje się” z dotychczasową ochroną (głównie na gruncie prawa autorskiego) ‒ w znaczeniu nierozróżnialności przedmiotu ochrony prawa pokrewnego dla wydawców od ochrony przedmiotu prawa autorskiego. Ale takie nakładanie się zakresów i przedmiotów ochrony nie wyłącza dopuszczalności i sensu jej ustanowienia, zwłaszcza z tego względu, że ochrona prawa wydawców pod pewnymi względami jest bardziej intensywna.
3) W świetle art. 2 ust. 1 dyrektywy 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 29.04.2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej wynika nakaz przyjęcia regulacji, według której ‒ wobec umieszczenia nazwy wydawcy na publikacji prasowej ‒ powstaje usuwalne domniemanie przysługiwania mu prawa pokrewnego.
4) Prawo pokrewne wydawców nie jest ograniczone do eksploatowania przedmiotów praw wyłącznych. Jeżeli zatem w publikacji prasowej zostanie zamieszczony wytwór niemający cech utworu lub nieobjęty ochroną prawami pokrewnymi – i zostanie następnie wykorzystany przez dostawców usług udostępniania treści on-line w zakresie oznaczonym w dyrektywie to – moim zdaniem ‒ dojdzie do wkroczenia w prawo wyłączne wydawców.
5) Zasadnicze znaczenie ‒ z perspektywy celów ustanowienia prawa pokrewnego wydawców ‒ ma podawanie do publicznej wiadomości publikacji prasowych. W zabezpieczeniu praw wydawcy istotną rolę ma także prawo do zwielokrotniania. O jego znaczeniu przesądzi sposób rozumienia koniecznego związku prawa do zwielokrotniania z korzystaniem on-line z publikacji prasowej.
6) Uważam, że motyw 54 zdanie trzecie oraz art. 2 ust. 4 pkt 6 dają podstawę do wykładni, że gdy można choć tylko pośrednio wiązać usługę udostępniania treści publikacji prasowych on-line z korzyściami świadczącego ją w innych sferach jego działalności on-line, istnieje konieczny „łącznik” dla uznania, że doszło do wkroczenia w prawo wydawców.
7) Linkowanie, niezależnie od stosowanej techniki, nieuznane za publiczne udostępnianie w orzecznictwie TS, nie narusza ani praw autorskich, ani prawa pokrewnego wydawców, zaś hyperlink, uznany za publiczne udostępnienie w orzecznictwie TS, nie narusza prawa pokrewnego wydawców, choć może naruszać prawa autorskie. Inne postacie linkowania niż hyperlinking (np. embedowanie), uznane za publiczne udostępnianie w świetle orzecznictwa TS, wkraczają zarówno w prawo pokrewne wydawców, jak i w prawa autorskie.
8) Odpowiedniość stosowania przepisów o dozwolonym użytku z dyrektywy 2001/29/WE i 2017/1564, o której stanowi art. 15 ust. 3, nie uzasadnia ich modyfikowania w celu dostosowania do specyfiki prawa pokrewnego wydawców poza zakresem dopuszczonym w powołanych dyrektywach.
9) Nie jest dopuszczalne legalizowanie działań wkraczających w zakres tego prawa w postaci np. prezentowania on-line fragmentów publikacji ze względu na „agregowanie” wiadomości na podstawie tzw. przeglądu prasy. Jest kwestią drugorzędną, czy skutek zostanie osiągnięty w drodze definiowania przeglądu prasy, czy też na podstawie testu trójstopniowego.
10) Regulująca prawo wydawców dyrektywa zawiera wiele „miejsc niedookreślonych”. Powstaje pytanie, czy je pozostawić – czekając w ten sposób na ustalenia interpretacyjne Trybunału Sprawiedliwości, czy też, ryzykując sprzeczność z dyrektywą zinterpretowaną przez TS, rozstrzygnąć wątpliwości w implementacji krajowej. Jestem zwolennikiem drugiej części tej alternatywy, choć zrealizowanej w sposób umożliwiający elastyczną interpretację.
Słowa kluczowe: prawo pokrewne wydawców prasy, dyrektywa 2019/790, przeglądy prasy, filtrowanie zawartości, linkowanie
prof. Ryszard Markiewicz
The author is a professor at Jagiellonian University in Krakow
Related Right for Press Publishers
1) In my view, there were rational arguments for introducing a related right for press publishers. The form of the adopted regulation gives rise to doubts, especially since publishers were granted an exclusive right, rather than the right to compensation for this field of use, subject to obligatory collective administration.
2) The new related right partly overlaps with the existing protection (mainly under copyright law) – in the sense that it is impossible to distinguish the object of protection of the related right for publishers from the object of copyright protection. But such an overlap of scopes and objects of protection does not make such protection inadmissible or nonsensical, especially considering that the protection of the publishers’ right is more intensive in some regards.
3) Article 2(1) of Directive 2004/48/EC of the European Parliament and of the Council of 29 April 2004 on the enforcement of intellectual property rights makes it necessary to adopt provisions to the effect that – once the publisher’s name is placed on the press publication – a rebuttable presumption arises that said publisher enjoys the related right.
4) The related right for publishers is not limited to using the objects of exclusive rights. So if a press publication contains a creation which does not meet the criteria of a work or which is not protected by related rights – and which is subsequently used by service providers to make content available online to the extent specified in the Directive, then – in my opinion – this will be an infringement of the right for publishers.
5) The thing of fundamental importance, from the point of view of aims for which the related right for publishers was introduced, is making press publications publicly available. The right of reproduction also plays an important role in protecting the rights of publishers. Its importance will depend on how the necessary link between the right of reproduction with using a press publication online will be understood.
6) In my opinion recital 54, third sentence, and Article 2(4)(6) of the Directive 2019/790 justify the interpretation that when it is possible, even only indirectly, to bind the service of making the contents of press publications available online with the benefits derived by the service provider in other spheres of its online activity, there exists the ‘link’ required for recognizing that the publishers’ right was encroached upon.
7) Regardless of the technology used, linking, which is not considered to be communication to the public in ECJ case law, does not infringe copyright or the related right for publishers, while a hyperlink, which is considered to be communication to the public in ECJ case law, does not infringe the related right for publishers, though it may infringe copyright. Forms of linking other than hyperlinking (e.g. embedding) that are considered a communication to the public in the ECJ case law, do encroach on both the related right for publishers and copyright.
8) Applying mutatis mutandis the provisions on permitted use from Directives 2001/29/EC and 2017/1564, determined by Article 15(3) of the Directive 2019/790, does not justify modifying them in order to adjust them to the particularities of the related right for publishers outside the scope permitted in the aforementioned directives.
9) It is not permissible to legalize activities encroaching upon the scope of this right in the form of e.g. presenting online fragments of publications due to ‘aggregation’ of news on the basis of a so-called press summaries. It is of secondary importance whether the result will be achieved by defining a press summaries or on the basis of the thre-step test.
10) The directive 2019/790 contains many vague provisions also for the right for publishers. The question is whether they should be left as they are – waiting for interpretive decisions of the Court of Justice – or whether, despite the risk of contradiction with the directive interpreted by the ECJ, the doubts should be resolved in the national implementation. I am in favour of the second part of this alternative, though it should be given effect in a way that will enable flexible interpretation.
Keywords: related right for press publishers, Directive 2019/790, press digest, filtering of the content, linking
Bibliografia:
Ackermann T., Leistungsschutzrecht für Presseverleger: Eine Steuer auf Links oder Sicherung der Pressevielfalt?, ZUM 2019/5
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016
Beck’scher Online Kommentar, Urheberrecht, Ahlberg/Götting, 24. Edition, § 87f, pkt 14
Bently L. et al., Strengthening the Position of Press Publishers and Authors and Performers in the Copyright Directive: A Study Commissioned by the European Parliament (2017); https://bit.ly/2wL9ZhQ (dostęp: 16.11.2019 r.)
Colangelo G., Torti V., Copyright, online news publishing and aggregators: a law and economics analysis of the EU reform, „International Journal of Law and Information Technology”, Volume 27, Issue 1, Spring 2019
Chavannes R., European Union, Legislative process A neighbouring right for press publishers – the wrong solution to a serious problem, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2016/06/13/neighbour-ing-right-press-publishers-wrong-solution-serious-problem/ (dostęp: 18.11.2019 r.)
Colangelo G., Torti T., Copyright, Online News Publishing and Aggregators: A Law and Economics
Analysis of the EU Reform (September 26, 2018), „International Journal of Law and Information Technology” 2019, s. 88, https://ssrn.com/abstract=3255449 (dostęp: 16.11.2019 r.)
Davies J., ‘It’s blackmail’: French and German publishers unite to fight Google’s refusal to pay them copyright fees, https://www.modernretail.co/page/the-amazon-guide-for-retailers/?mr_refer=digiday-display (dostęp: 18.11.2019 r.)
Difference Between Link and Hyperlink, http://www.differencebetween.net/technology/difference-between-link-and-hyperlink/ (dostęp: 18.11.2019 r.)
Dreier T., Die Schlacht ist geschlagen – ein Überblick, GRUR 2019/8
DSM Directive Series #6: ‘hyperlinking’ in the press publishers’ right, http://ipkitten.blogspot.com/2019/06/dsm-directive-series-6-hyperlinking-in.html (dostęp: 18.11.2019 r.)
Francquen A. de , Press review exception for institutions and enterprises that offer press-clippings to their subscribers or employees, s. 549 i n., https://www.lord.lu/documents/news/556c33d0cb5da_droits-d-auteur-etude.pdf (dostęp: 18.11.2019 r.)
Geiger C., Gervais D., Senftleben M., The Three-Step Test Revisited: How To Use The Test’s Flexibility In National Copyright Law, „American University International Law Review” 2014
Höppner T., Kretschmer M., Xalabarder R., CREATe public lectures on the proposed EU right for press publishers, „European Intellectual Property Review” 2017/39(10)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Link
Hugenholtz P.B., Neighbouring Rights are Obsolote, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2019, nr 8
Husovec M., Quintais J., How to License Article 17? Exploring the Implementation Options for the New EU Rules on Content-Sharing Platforms, https://ssrn.com/abstract=3463011 (dostęp: 18.11.2019 r.)
Jani O., Das europäische Leistungsschutzrecht für Presseverleger, ZUM 2019, nr 8–9
Jani O., Directive (EU) 2019/790, on copyrights and related rights in the Digital Single Market. An implementation guide to Article 15, udostępniony maszynopis
Koroch S., Das Leistungsschutzrecht für Presseverleger auf dem Weg von Berlin nach Brüssel Ausgewählte Problempunkte und ein möglicher Alternativansatz, GRUR 2017/2
Kreutzer T., Das Leistungsschutzrecht für Presseverleger – Ein gescheiterter Ansatz!, ZUM 2017/2
Marcinkowska J., Konstytucyjne prawo do informacji w świetle ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych [w:] Qui bene dubitat, bene sciet. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Nowińskiej, red. J. Barta, R. Markiewicz, P. Wasilewski i J. Chwalba, Warszawa 2018
Markiewicz R., Ilustrowane prawo autorskie, Warszawa 2018
Modernisation of the EU Copyright Rules, Position Statement of the Max Planck Institute for Innovation and Competition, ed. R.M. Hilty, V. Moscon, 2017 https://pure.mpg.de/rest/items/item_2470998_12/component/file_2479390/content (dostęp: 16.11.2019 r.)
Moscon V., Neighbouring rights: in search of a dogmatic foundation. The press publishers’ case, https://www.ssrn.com/abstract=3208601 (dostęp: 18.11.2019 r.)
Nordemann J.B., Jehle S., VG Media/Google: German press publishers’ right declared unenforceable by the CJEU for formal reasons – but it will soon be re-born, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2019/11/11/vg-media-google-german-press-publishers-right-declared-unenforceable-by-the-cjeu-for-formal-reasons-but-it-will-soon-be-re-born/ (dostęp: 18.11.2019 r.)
Peukert A., An EU Related Right for Press Publishers Concerning Digital Uses. A Legal Analysis (December 20, 2016), „Research Paper of the Faculty of Law”, Goethe University Frankfurt am Main No. 22/2016, https://ssrn.com/abstract=2888040, pkt 139 i n. (dostęp: 16.11.2019 r.)
Rainka W., Embedding utworów: dozwolony czy zakazany?, https://www.ipwsieci.pl/wpis,75,Embedding_utworow_dozwolony_czy_zakazany.html (dostęp: 18.11.2019 r.)
Riordan J., The Liability of Internet Intermediaries, Oxford 2016
Rosati E., DSM Directive Series #2: Is the press publishers’ right waivable?, http://ipkitten.blogspot.com/2019/04/dsm-directive-series-2-is-press.html (dostęp: 18.11.2019 r.)
Samuelson P., Legally Speaking: Questioning A New Intellectual Property Right For Press Publishers,
http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2018/11/19/legally-speaking-questioning-a-new-intellectual-property-right-for-press-publishers/ (dostęp: 16.11.2019 r.)
Scalzini S., Is There Free-Riding? A Comparative Analysis of the Problem of Protecting Publishing Materials Online in Europe, „Journal of Intellectual Property Law & Practice” 2015, Vol. 10(6), https://ssrn.com/abstract=2941041 (dostęp: 16.11.2019 r.)
Schippan M., Der Schutz von kurzen Textwerken im digitalen Zeitalter, ZUM 2013/5, s. 358.
Stanganelli M., Spreading the news online: a fine balance of copyright and freedom of expression in news aggregation, „European Intellectual Property Review” 2012/11
Wasilewski P., Dopuszczalność embedowania w świetle ewolucji orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w zakresie linkowania [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017
Xalabarder R., Google News and Copyright, in A. Lopez-Tarruella (ed.), Google and the Law. Empirical approaches to legal aspects of knowledge-economy business models, 2012
Piotr Ślęzak
Komercyjne wykorzystanie wizerunku
Wizerunek stanowi chętnie wykorzystywany element komunikacji rynkowej. Dlatego za potrzebne i wskazane należy uznać pogodzenie sprzecznych interesów osób widniejących na wizerunku oraz osób wykorzystujących ten wizerunek w celach komercyjnych. Można to osiągnąć poprzez wskazanie czytelnych dla uczestników rynku zasad korzystania z cudzego wizerunku. Niniejsza publikacja stanowi próbę określenia jakie okoliczności powodują, że wizerunek konkretnej osoby staje się atrakcyjny dla przedsiębiorców poszukujących narzędzi marketingowych, określenia charakteru prawa do wizerunku oraz omówienie najważniejszych instytucji praw zobowiązań wykorzystywanych do komercjalizacji wizerunku.
Słowa kluczowe: wizerunek, merchandising, endorsement, sponsoring, impresariat
Piotr Ślęzak
The author is a professor at University of Silesia in Katowice, Szkoła Filmowa im. Kieślowskiego.
ORCID 0000–0003–4422–8261
Commercial Use of Images
Image is a willingly used element in market communication. Therefore it should be considered to be necessary and expedient to reconcile the conflicting interests of persons whose image is used and persons who use such images for commercial purposes. This can be achieved by indicating clear rules of using someone’s image for the market participants. This paper is an attempt to specify what circumstances make the image of a certain person attractive for businesses looking for marketing tools, to define the character of the right to image, and to discuss the most important institutions of the law on obligations that are used for image commercialization.
Keywords: image, merchandising, endorsement, sponsoring, artistic agency
Bibliografia:
Balcarczyk J., Prawo do wizerunku i jego komercjalizacja, Warszawa 2009
Balducci D., Formulario di tutti i contratti publici e privati, Milano 2008
Barta J., Markiewicz R., Wokół prawa do wizerun ku, ZNUJ PWiOWI, z. 80, Kraków 2002
Czajkowska-Dąbrowska M., Wiszniewska I., Merchandising – czyli komercjalizacja popularnych symboli, PPH 1998/10
Czyżewski K., Right of publicity w orzecznictwie amerykańskim, ZNUJ PWiOWI 2005/89
Grzeszak T., Reklama a ochrona dóbr osobistych (naruszenie praw osobistych wykorzystanych w reklamie żyjących osób fizycznych), PPH 2000/2
Grzeszak T. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2013
Grzybowski S., Kopff A., Serda J., Zagadnienia prawa autorskiego, Warszawa 1973
Katner J., Pojęcie umowy nienazwanej, SPP 2009/1
Katner W. [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo Zobowiązań – Umowy Nienazwane, t. 9, Warszawa 2015
Linger-Żeromaska J., Łobanowski A., Zagadnienia prawne sponsoringu, http://www.sponsoring.pl/publikacje/64-zagadnienia-prawne-sponsoringu-cz-i
Nowińska E., Wolność wypowiedzi prasowej, Warszawa 2007
Poźniak-Niedzielska M., Dobra niematerialne przedsiębiorstwa państwowego, Warszawa–Łódź 1990
Poźniak-Niedzielska M, Szczotka J., Mozgawa M., Prawo autorskie i prawa pokrewne, Bydgoszcz–Warszawa–Lublin 2007
Ritterman S., Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Kraków 1937
Rogacka-Łukasik A., Określenie charakteru prawnego umowy sponsoringu jako przesłanka umożliwiająca podjęcie próby ustalenia jej reżimu prawnego, Roczniki Administracji i Prawa, t. XIII, Wyższa Szkoła Humanitas, Sosnowiec 2012
Safjan M., Prawo do prywatności osób publicznych [w:] Prace z prawa publicznego. Księga Pamiątkowa ku czci sędziego Janusza Pietrzykowskiego, red. Z. Banaszczyk, Warszawa 2002
Szostaczko P., Celebryta jako narzędzie promocji [w:] Perswazyjne wykorzystanie wizerunku osób znanych, red. A. Grzegorczyk, Warszawa 2015
Ślęzak P., Ochrona prawa do wizerunku, Katowice 2009
Ślęzak P., Wizerunek komercyjny, „Kwartalnik Urzędu Patentowego RP” 2019/2
Święcka K., Okoliczności wyłączające bezprawność naruszenia dóbr osobistych przez prasę, Warszawa 2010
Wach M., Personality Merchandising jako instytucja stosowana do wykorzystywania wizerunku sportowca w celach promocyjnych i reklamowych, PPH 2010/10
Wojnicka E., Prawo do wizerunku w ustawodawstwie polskim, ZNUJ PWiOWI 1990/56
Adrianna Żyrek
Przyłapani na nielegalnym źródle – o dozwolonym użytku prywatnym z perspektywy orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i prawa polskiego
Artykuł porusza problematykę legalności źródła utworu w dozwolonym użytku prywatnym, z uwzględnieniem orzecznictwa TS z zakresu form funkcjonalnie pokrewnych: streamingu oraz linkowania utworów. W części pierwszej przybliżona zostaje istota oraz przesłanki dozwolonego użytku prywatnego. W części drugiej oraz trzeciej analizowana jest unijna oraz krajowa regulacja przedmiotowej instytucji. W części czwartej rozważania koncentrują się na kwestii zgodności prawa krajowego z prawem UE, w tym na zasadzie pierwszeństwa stosowania prawa. W części piątej przedstawione zostają wnioski końcowe.
Słowa kluczowe: prawo autorskie, dozwolony użytek, legalność źródła, streaming, linkowanie
Adrianna Żyrek
Jagiellonian University in Krakow, Faculty of Law and Administration. ORCID: 0000–0002–1594–2493
Caught in the Act of Using an Illegal Source. On Private Use from the Point of View of the Court of Justice of the European Union Case Law and the Polish Law
The article addresses the issue of legality of the source in the private use exception, having regard to the case law of the CoJ in the field of functionally related forms, i.e. streaming and linking. Firstly, the essence and conditions of private use are introduced. Then, the EU and national regulations on private use are analyzed. Due to the fact that the above-mentioned regulations differ, the next part focuses on compliance of national law with EU law, including on the principle of precedence of European law. The last part of the article contains the final conclusions.
Keywords: copyright law, private use, legality of the source, streaming, linking
Bibliografia:
Ahlt M., Szpunar M., Prawo europejskie, Warszawa 2002
Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, red. J. Barcz, Warszawa 2002
System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2010
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016
Bently L., Geller P.E., Nimmer M.B., International Copyright law and practice, t. 2, LexisNexis 2018
Chwalba J., Korzystanie z programów peer-to-peer a dozwolony użytek prywatny w prawie autorskim, ZNUJ 2012/2
Czerniawski M., Dozwolony użytek prywatny: piractwo online a opłata reprograficzna. Glosa do wyroku TS z dnia 10 kwietnia 2014 r., C-435/12, LEX nr 210334
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2011
Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Folsom R.H., Principles of European Union Law, West 2009
Hugenholtz P.B., van Velze S.C., Communication to a New Public? Three Reasons Why EU Copyright
Law Can Do Without „New Public”, IIC 2016/7
Laskowska E., Kiedy użytek prywatny jest dozwolony?, EPS 2017/7
Laskowska E., Treść prawa autorskiego – kiedy publiczność staje się nowa?, EPS 2017/3
Wykładnia prawa Unii Europejskiej, red. L. Leszczyński, Warszawa 2019
Markiewicz R., Kilka uwag o dozwolonym użytku w prawie autorskim, ZNUJ 2015/128
Pinkalski Z., Linkowanie do utworów i jego ocena z punktu widzenia naruszenia praw autorskich. Glosa do wyroku TS z dnia 8 września 2016 r., C-160/15, LEX nr 301343
Podrecki P., Prawo Internetu, Warszawa 2006
Ritterman S., Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Kraków 1937
Rosati E., Copyright and the Court of Justice of the European Union, Oxford University Press 2019
Prawo autorskie. Komentarz do wybranych przepisów, red. M.R. Sarbiński, M. Siciarek, LexisNexis 2014
Sikorski R., Wiele hałasu o nic? Uwagi o dozwolonym użytku prywatnym na tle orzeczenia TSUE w sprawie ACI Adam [w:] Własność intelektualna w obrocie elektronicznym, red. M. Kępiński, Warszawa 2015
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017
Synodinou T.E., Lawfulness for Users in European Copyright Law: Acquis and Perspectives, JIPITEC
2019/10
Tułodziecki O., Dozwolony użytek osobisty – kwestia legalności źródła [w:] Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Monice Czajkowskiej-Dąbrowskiej, red. K. Szczepanowska-Kozłowska, I. Matusiak, Ł. Żelechowski, Warszawa 2019
Wasilewski P., Przejście autorskich praw majątkowych i dozwolony użytek chronionych utworów. Komentarz do wybranych przepisów, LexisNexis 2012
Quintais J.P., Private Copying and Downloading from Unlawful Sources, IIC 2015/1
Quintais J.P., Untangling the hyperlinking web: In search of the online right of comunication to the
public, JWIP 2018/5–6
https://bezprawnik.pl/gra-o-tron-piraci/
https://www.rp.pl/artykul/57666-Za-sciaganie-MP3-z-Internetu-nie-idzie-sie-do-wiezienia.html
Maciej Guzy
Prawa autorskie twórcy graffiti a sytuacja prawna właściciela budynku
Celem niniejszego artykułu jest zarysowanie sytuacji prawnej twórców graffiti i właścicieli budynków, na których powstają uliczne przedstawienia. Autor analizuje konsekwencje prawne, jakie wywołuje fakt uwiecznienia obrazu na cudzej nieruchomości, ze szczególnym uwzględnieniem odrębności sztuki ulicznej od innych utworów plastycznych. W pierwszej kolejności rozważania skupiają się na kwestii ewentualnego przejścia własności materialnego nośnika utworu graffiti. Następnie autor analizuje kwestię praw majątkowych twórcy sztuki ulicznej oraz możliwość postrzegania jego działań, jako faktu udzielenia licencji dorozumianej. Nadto zaprezentowana zostaje również relacja prawna łącząca twórcę sztuki ulicznej i właściciela budynku, która według autora, zdaje się być najwłaściwszą z punktu widzenia obowiązującego systemu prawnego. W dalszej części artykułu, autor poddaje analizie potencjalne sposoby naruszenia praw majątkowych i osobistych twórcy graffiti przez właściciela budynku, w zakresie m.in. obrotu egzemplarzem, dekontekstualizacji utworu graffiti czy zniszczenia dzieła. Wreszcie przedstawiona zostaje również zależność pomiędzy graffiti a kwestią integralności utworu architektonicznego, na podstawie którego powstał budynek pokryty przedstawieniem ulicznym. Autor kończy rozważania, zadając pytanie o możliwość zastosowania konstrukcji nadużycia prawa podmiotowego w sytuacji konfliktu praw twórcy graffiti i właściciela budynku.
Słowa kluczowe: prawo autorskie, graffiti, sztuka uliczna, street art, materialny nośnik utworu, prawo do integralności utworu, zasiedzenie, porzucenie, przejście autorskich praw majątkowych
Maciej Guzy
Jagiellonian University in Krakow. ORCID: 0000–0002–3049–1782
Graffiti Artists’ Copyright and Building Owner’s Legal Situation
The article focuses on the legal relationship between graffiti artists and owners of the properties that are covered with street paintings. At the beginning, it is underlined that copyright in the street art is held from its creation by a different person than the material embodiment of the work. However, the author tries also to provide other interpretations of this situation. Firstly, the article explores the possibility of treating the act of creation as a method of acquisition of the material embodiment, referring to the legal constructions of acquisitive prescription and abandonment. Secondly, the act is considered to be an implied transfer of IP rights. After that, the author discusses the rights of access to the original work and its buyout provided for by the Polish Copyright Act, including the particularities of the graffiti. Further in the article, the possible violations of the rights in the author-owner relationship are presented. Attention is devoted mainly to copyright infringements, taking into consideration both economic and moral rights. The author analyses examples of cases when the work was resold by the property owner, causing changes in its presentation or its destruction. Furthermore, the tension between graffiti copyright protection and IP rights in architectural works is examined. Finally, the author tries to explain the role of the Article 5 of the Polish Civil Code in the context of possible graffiti authors’ legal actions.
Keywords: copyright, graffiti, street art, material embodiment of the work, moral right of integrity, acquisitive prescription, abandonment, transfer of author’s economic rights
Bibliografia:
Banasiuk J., Współtwórczość i jej skutki w prawie autorskim, Warszawa 2012
Barczewski M., Traktatowa ochrona praw autorskich i praw pokrewnych, Kraków 2007
Barta J., Glosa do wyroku SN z dnia 8 grudnia 1976 r., III CRN 269/76, OSPiKA 1978/6
Barta J., Markiewicz R., Obowiązek wymienienia pól eksploatacji w umowie licencyjnej, ZNUJ 2007/4
Barta J., Markiewicz R., Matlak A., Specyficzne problemy dotyczące niektórych kategorii utworów [w:] System Prawa Prywatnego. Tom XIII, red. J. Barta, Warszawa 2017
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2010
Barta J., Markiewicz R., Problemy prawa autorskiego związane z rewaloryzacją zabytkowych budynków, KPP 1993/3
Barta J., Markiewicz R., Przedmiot prawa autorskiego [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, J. Barta, M. Czajkowska-Dąbrowska, Z. Ćwiąkalski, K. Felchner, R. Markiewicz, red. E. Traple, Warszawa 2011
Barta J., Markiewicz R., Trzystopniowy test z art. 35 pr. aut. i pr. pokr., ZNUJ 2009/4
Barta J., Ochrona prawna kroju pisma drukarskiego, ZNUJ PWOWI 1975/5
Błaszczak C., Propertarianistyczne teorie prawa autorskiego, Warszawa 2018
Bonadio E., How 21 artists graffitied one man’s property, made it famous, sued him when he knocked it down and won $6.7m, The Conversation 16.02.2018, https://theconversation.com/how-21-artists-graffitied-one-mans-property-made-it-famous-sued-him-when-he-knocked-it-down-and-won-6–7m-91933 (dostęp: 9.11.2018 r.)
Cascone S., Frappuccino Lawsuit as Brooklyn Artist Sues Starbucks for Stealing Her Artwork, Artnet News, 26.06.2015, https://news.artnet.com/art-world/maya-hayuk-sues-starbucks-for-stealing-her-art-312059 (dostęp: 3.05.2019 r.)
Child B., Terry Giliam sued over use of Buenos Aires street mural in The Zero Theroem, The Guardian, 14.08.2014, https://www.theguardian.com/film/2014/aug/14/terry-gilliam-sued-street-mural-the-zero-theorem (dostęp: 3.05.2019 r.)
Chwalba J., Prawo wprowadzania do obrotu egzemplarzy budowlanych w prawie autorskim [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, P. Kostański, P. Podrecki, red. T. Targosz, Warszawa 2017
Czarny-Drożdżejko E., Dozwolony użytek utworów w mediach, Warszawa 2016
Czub K., Prawa osobiste twórców dóbr niematerialnych. Zagadnienia konstrukcyjne, Warszawa 2011
Dąbrowski J., Cenzura w sztuce polskiej po 1989 roku. Artyści, sztuka i polityka. Tom 2, Warszawa 2014
Delana, Graffi ti Designs & Styles: Tagging, Bombing ad Painting, Web Urbanist, https://weburbanist.com/2009/09/24/graffiti-designs-styles-tagging-bombing-painting/# (dostęp: 2.11.2018 r.)
Enser N., Banksy or the art of conflicts of law, „Revue Internationale du Droit d’Auteur” 2019/259
Ferenc-Szydełko E., Przedmiot prawa autorskiego [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2016
Flisak D., Podmiot prawa autorskiego [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Giesen B., Umowa licencyjna w prawie autorskim. Struktura i charakter prawny, Warszawa 2013
Giesen B., Wojnicka E., Autorskie prawa osobiste w: System Prawa Prywatnego. Tom XIII, red. J. Barta, Warszawa 2017
Graffiti [w:[Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/szukaj/graffiti.html (dostęp: 2.11.2018 r.)
Grant N. A., Outlawed Art: Finding a Home for Graffiti in Copyright Law, http://ssrn.com/abstract=2030514 (dostęp: 25.11.2018 r.)
Grzybczyk K., Autorskoprawna ochrona utworów architektonicznych i innych prac projektowych [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, L. Ogiegło, W. Popiołek, red. M. Szpunar, Kraków 2005
Grzybczyk K., Ikony popkultury a prawo własności intelektualnej. Jak znani i sławni chronią swoje prawa, Warszawa 2018
Grzybczyk K., Przedmiot prawa autorskiego [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017
Grzybczyk K., Street art i prawo autorskie [w:] Qui bene dubitat, bene sciet. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Nowińskiej, J. Barta, J. Chwalba, R. Markiewicz, red. P. Wasilewski, Warszawa 2018
Inkorporować [w:] Słownik Języka Polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/szukaj/inkorporowa%C4%87.html (dostęp: 9.05.2019 r.)
Jaworski L., Utwór jako przedmiot prawa autorskiego, „Monitor Prawniczy” 2009/6
Johnston Ch., Banksy auction stunt leaves art world in shreds [w:] The Guardian, https://www.theguardian.com/artanddesign/2018/oct/06/banksy-sothebys-auction-prank-leaves-art-world-in-shreds-girl-with-balloon (dostęp: 1.11.2018 r.)
Kopff A., Dzieło sztuk plastycznych i jego twórca w świetle przepisów prawa autorskiego, Zeszyty Naukowe UJ. Rozprawy i studia – Tom XXXVI, Kraków 1961
Księżak P., Komentarz do art. 180 KC [w:] Kodeks Cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Komentarz Beck Online, https://extranet.uj.edu.pl/,DanaInfo=sip.legalis.pl+document-view.seam?documentId=mjxw62zogi3damrrhe3dknjoobqxalrugmydqnzsgu4a# (dostęp: 14.05.2019 r.)
Lackoroński B., Komentarz do art. 336 KC [w:] Kodeks Cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Komentarz Beck Online, https://extranet.uj.edu.pl/,DanaInfo=sip.legalis.pl+documentview.seam?documentId=mjxw62zogi3damrrhe3dknjoobqxalrugmydqnzsgu4a# (dostęp: 14.05.2019 r.)
Lerman C., Protecting artistic vandalism: graffiti and copyright law, „NUY Journal of Intellectual Property & Entertainment Law” 2013/2
Livni E., A landmark court case affirms that street art is high art, Quartz 15.02.2018, https://qz.com/1206623/a-landmark-5pointz-case-shows-the-legal-reasons-why-graffiti-is-art/(dostęp: 09.11.2018 r.)
Łuc M., Prawo do integralności utworu architektonicznego, ZNUJ 2009/2
Machała W., Utwór. Przedmiot prawa autorskiego, Warszawa 2013
Markiewicz R., Ilustrowane prawo autorskie, Warszawa 2018
Morgan O. J., Graffiti – who owns the rights?, Working Paper 2006
Niżankowska A.-M., Prawo do integralności utworu, Kraków 2007
Pacek G., Prawo autorskie a „nielegalna” sztuka – opis problemów z perspektywy graffiti [w:] Qui bene dubitat, bene sciet. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Nowińskiej, J. Barta, J. Chwalba, R. Markiewicz, red. P. Wasilewski, Warszawa 2018
Padlewska J., Wolność panoramy w perspektywie porównawczej – Polska, Niemcy i Francja, ZNUJ 2017/2
Piasecki K., Komentarz do art. 5 Kodeksu cywilnego [w:] K. Piasecki, Kodeks cywilny. Księga pierwsza. Część ogólna. Komentarz, Kraków 2003
Pietkiewicz A., Street art – komunikacja masowego rażenia. Szkic o graffiti, stencilach i stickerach, „Ikonosfera. Studia z Socjologii i Antropologii Obrazu” 2011/3, http://www.ikonosfera.umk.pl/fileadmin/pliki/Ikonosfera_3_Aleksander_Pietkiewicz_Street_art.pdf (dostęp: 2.11.2018 r.)
Pinkalski Z., Incydentalne wykorzystanie utworu chronionego prawem autorskim – analiza zakresu art. 29 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/4
Przytoczyć [w:] Słownik Języka Polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/szukaj/przytoczy%C4%87.html (dostęp: 9.05.2019 r.)
Radwański Z., Mularski K., Zagadnienia ogólne czynności prawnych [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne - część ogólna. Tom 2, Z. Radwański, red. A. Olejniczak, Warszawa 2019
Randall M., The Most Expensive Banksy Artworks Sold at Auctions [w:] Widewalls, https://www.wide-walls.ch/10-most-expensive-banksy-artworks-at-auctions/ (dostęp: 1.11.2018 r.)
Riccio G., Pezza F., Copyright in street art and graffiti, „Entertainment Law Review” 2019/30(2), 35–43
Roundtree A., Graffiti artists „get up” in intellectual property’s negative space, „Cardozo Arts & Entertainment Law Journal” 2013/3
Rudnicki S., Własność nieruchomości, Warszawa 2012
Site specific w: Słownik terminów Tate, https://www.tate.org.uk/art/art-terms/s/site-specific (dostęp: 29.03.2019 r.)
Siwicki M., Google Street View a ochrona prywatności, wizerunku i praw autorskich, „Monitor Prawniczy” 2014/18
Sławek-Czochra M., Graffiti jako forma twórczości i przejaw tożsamości, Lublin 2013
Smallman E., How do you remove a Banksy mural? [w:] The Independent, https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/art/features/how-do-you-remove-a-banksy-mural-9142482.html (dostęp: 1.11.2018 r.)
Stanisławska-Kloc S., Komentarz do art. 16 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w: Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Stanisławska-Kloc S., Komentarz do art. 29 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Stanisławska-Kloc S., Komentarz do art. 33 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Stanisławska-Kloc S., Komentarz do art.32 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Stanisławska-Kloc S., Zasady wykorzystywania cudzych utworów: prawo autorskie i dobre obyczaje (etyka cytatu), „Diametros” marzec 2009/19
Stelmachowski A., Nabycie i utrata własności [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo Rzeczowe. Tom 3, red. T. Dybowski, Warszawa 2007
Street art [w:] Słownik języka polskiego, https://sjp.pl/street+art (dostęp: 2.11.2018 r.)
Streetartandlaw, Maya Hayuk – Starbucks and the substantial similarity test. Idea vs. Expression, Street Art & Law, 18.07.2016, https://streetartandlaw.wordpress.com/2016/07/18/maya-hayuk-part-ii-starbucks-and-the-substantial-similarity/(dostęp: 3.05.2019 r.)
Suarez de Jesus C., American Eagle Outfi tters Reach Settlement in Copyright Lawsuit, Miami New Times, 02.12.2014, https://www.miaminewtimes.com/arts/aholsniffsglue-american-eagle-outfitters--reach-settlement-in-copyright-lawsuit-6497593 (dostęp: 3.05.2019 r.)
Szpunar M., Opinia Rzecznika Generalnego Macieja Szpunara z dnia 12 grudnia 2018 r., w sprawie C-476/17, http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=208881&pageIndex=0&doclang=PL&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=1456074&fbclid=IwAR1hzSjZPVhAfnyRRevQ8p8BmGfdFtbH3f_CIRePZgdHW_t_1UvWUM7_RQ0 (dostęp: 28.05.2019 r.)
Ślęzak P., Komentarz do art. 35 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017
Ślęzak P., Komentarz do art. 35 6 [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017
Ślęzak P., Komentarz do art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017
TFL, Jeremy Scott, Moschino Settle Graffiti Copying Lawsuit, The Fashion Law, 04.07.2016, http://www.thefashionlaw.com/home/jeremy-scott-moschino-settle-graffiti-copying-lawsuit (dostęp: 3.05.2019 r.)
Traple E., Autorskie prawa majątkowe [w:] System Prawa Prywatnego. Tom XIII, red. J. Barta, Warszawa 2017
Traple E., Komentarz do art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] System Prawa Prywatnego. Tom XIII, red. J. Barta, Warszawa 2017
Traple E., Komentarz do art. 33 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] System Prawa Prywatnego. Tom XIII, red. J. Barta, Warszawa 2017
Traple E., Komentarz do art. 35 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] System Prawa Prywatnego. Tom XIII, red. J. Barta, Warszawa 2017
Urbański A., Komentarz do art. 33 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Prawo Autorskie. Komentarz do wybranych przepisów, R.M. Sarbiński, red. M. Siciarek, Warszawa 2014
Załucki M., Komentarz do art. 51 [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017
Żelechowski Ł., Komentarz do artykułu 47 KC [w:] Kodeks Cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Komentarz Beck Online, https://extranet.uj.edu.pl/,DanaInfo=sip.legalis.pl+document-view.seam?documentId=mjxw62zogi3damrrhe3dknjoobqxalrugmydqnzsgu4a# (dostęp: 14.05.2019 r.)
Agata Konieczna
Problematyka sztucznej inteligencji w świetle prawa autorskiego
Artykuł porusza kwestie dotyczące prawnych aspektów Sztucznej Inteligencji i dzieł przez nią stworzonych. Zauważalny wzrost rozwoju technologii powoduje pojawienie się potrzeby zapewnienia uregulowań prawnych w tych kwestiach.
W artykule rozważa się pojęcie twórcy na podstawie uregulowań w ustawodawstwie krajowym, jak i międzynarodowym. Rozważania te przedstawiają możliwy statut Sztucznej Inteligencji. Mimo znaczącego rozwoju technologicznego i tworzenia zaawanswonych dzieł przez Sztuczną Inteligencję, nie przyznaje się jej ochrony prawnoautorskiej. Również na podstawie przedstawionych w artykule orzeczeń sądowych, można zauważyć, że sądy przyjmują, że twórczość może być tylko domeną ludzką. Człowiek powinien być traktowany jako autor nawet wtedy, gdy nie będzie odgrywał aktywnej roli w tworzeniu dzieła. Wydaje się, że odpowiednim rozwiązaniem może być uznanie maszyny jako narzędzia.
Artykuł traktuje również o kwestiach związanych z instytucją osobowości elektronicznej. Kwestia ta wzbudza wiele kontrowersji, angażując do dyskusji osoby z różnych środowisk – prawniczych, technologicznych, jak i religijnych. Aktualnie, Sztuczna Inteligencja nie jest jeszcze na takim poziomie zaawansowania, aby móc przyznać jej odrębną osobowość, ale kwestie te są już podnoszone w dokumentach Unijnych. Państwa starają się przygotować na postępujący rozwój technologiczny, przeznaczając coraz więcej środków na wspieranie rozwoju technologicznego kraju.
Mimo szybkiego rozwoju Sztucznej Inteligencji, uregulowania prawne wskazują, że w najbliższej przyszłości nie zastąpi ona ludzi.
Słowa kluczowe: osobowość elektroniczna, sztuczna inteligencja, prawo, prawo autorskie, nowe technologie
Agata Konieczna
The author is a doctoral student at Kozminski University. ORCID: 0000–0003–0869–4556
Problems of Artificial Intelligence in the Light of Copyright Law
The article deals with the legal aspects of artificial intelligence and works created by it. A noticeable progress in the development of technologies creates the need for legal regulations in this field. The article considers the concept of the author on the basis of regulations in national and international legislation. These considerations present the possible status of artificial intelligence. Despite the significant technological development and creation of advanced works by artificial intelligence, AI is not granted copyright protection. Also on the basis of judicial decisions presented in the article, we can observe that courts accept that creativity can only be a human domain. Man should be treated as the author even if he does not play an active role in creating the work. It seems that the right solution may be to recognize the machine as a tool. The article also deals with issues relating to electronic personality. This issue arouses a lot of controversy, involving in the discussion people from various – legal, technological and religious – backgrounds. Currently, artificial intelligence is not yet at such a level of sophistication to be able to be granted separate personality, but these issues are already raised in EU documents. Despite the rapid development of artificial intelligence, legal regulations indicate that in the near future it will not replace people.
Keywords: electronic personality, artificial intelligence, law, copyright law, new technologies
Bibliografia:
Barta J., Markiewicz R., Główne problemy prawa komputerowego, Warszawa 1993
Chłopecki A., Sztuczna inteligencja – szkice prawnicze i futurologiczne, Warszawa 2018
Compendium: Chapter 300 Copyrightable Authorship, www.copyright.gov/comp3/chap300/ch300-copyrightable-authorship.pdf (dostęp: 19.11.2019 r.)
Guadamuz A., The monkey selfie: copyright lessons for originality in photographs and internet Jurisdiction, University of Sussex, Brighton, United Kingdom; Internet Policy Review
Gurkaynak G., Yilmaz I., Haksever G., Stifling artificial intelligencje: Human perils, „Computer Law & Security Review: The International Journal of Technology Law and Practice” 2016
Hart R., If an AI Creates a Work of Art, Who Owns the Rights to it?, Quartz Media LLC
Markiewicz R., Ilustrowane prawo autorskie, Warszawa 2018
Michałowski B., Raport: Internet of Things (IoT) i Artificial Intelligence (AI) w Polsce, Instytut Sobieskiego, Warszawa 2018, https://www.sobieski.org.pl/wp-content/uploads/Raport-Iot-i-AI-w-Polsce-03–2018-Micha%C5%82owski.pdf (dostęp: 19.11.2019 r.)
Myoo S., Twórcze roboty, „Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria” 2016/2
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: „Sztuczna inteligencja: wpływ sztucznej inteligencji na jednolity rynek (cyfrowy), produkcję, konsumpcję, zatrudnienie i społeczeństwo” (Dz.Urz. UE C 288 z 2017 r., s. 1)
Pearlman R., Recognizing Artificial Intelligence (AI) as Authors and Inventors Under U.S. „Intellectual Property Law” 2018/2
Russell S.J., Norvig P., Artificial Intelligence: A Modern Approach 2–3, 14 (3d ed. 2010), ww.cin.ufpe.br/~tfl 2/artificial-intelligence-modern-approach.9780131038059.25368.pdf (dostęp: 19.11.2019 r.)
Solum L.B., Legal Personhood for Artificial Intelligences, „North Carolina Law Review” 1992/4, Vol. 70, s. 1231–32, 1284–85
Sprawozdanie zawierające zalecenia dla Komisji w sprawie przepisów prawa cywilnego dotyczących robotyki (2015/2103(INL)), www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A8–2017–0005+0+DOC+XML+V0//PL (dostęp: 19.11.2019 r.)
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017
www.mfiles.pl/pl/index.php/Sztuczna_inteligencja (dostęp: 19.11.2019 r.)
ftp://ftp.wipo.int/pub/library/ebooks/wipopublications/wipo_pub_698e.pdf (dostęp: 19.11.2019 r.)
www.forbes.com/sites/bernardmarr/2018/10/01/what-is-deep-learning-ai-a-simple-guide-with-8-practical-examples/#3c86bab58d4b (dostęp: 19.11.2019 r.)
www.theartnewspaper.com/analysis/rise-in-works-made-by-artificial-intelligence-raises-real-questions (dostęp: 19.11.2019 r.)
www.digital-law-online.info/CONTU/contu10.html (dostęp: 19.11.2019 r.)
www.theconversation.com/should-robot-artists-be-given-copyright-protection-79449 (dostęp: 19.1 1.2019 r.)
www.thelegalpalette.com/home/2018/2/21/who-painted-rembrandt-copyright-and-authorship-of-two-rembrandt-portraits (dostęp: 19.11.2019 r.)
www.automatykaonline.pl/Artykuly/Prawo-i-normy/Czy-roboty-moga-miec-osobowosc-prawna (dostęp: 19.11.2019 r.)
www.baduralegal.com/sztuczna-inteligencja-a-prawo-autorskie/ (dostęp: 19.11.2019 r.)
www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A8–2017–0005+0+DOC+XML+V0//PL (dostęp: 19.11.2019 r.)
www.robotics-openletter.eu (dostęp: 19.11.2019 r.)
www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2018/02/ap_18_research-fy2019.pdf (dostęp: 19.11.2019 r.)
www.whitehouse.gov/briefings-statements/artificial-intelligence-american-people/ (dostęp: 19.11.2019 r.)
www.jolt.richmond.edu/recognizing-artificial-intelligence-ai-as-authors-and-inventors-under-u-s-intellectual-property-law/ (dostęp: 19.11.2019 r.).
www.businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/sztuczna-inteligencja-strategia-polski/e4q4x5q (dostęp: 19.11.2019 r.)
https://www.premier.gov.pl/wydarzenia/decyzje-rzadu/projekt-ustawy-o-fundacji-platforma-przemyslu-przyszlosci.html (dostęp: 19.11.2019 r.)
www.speedtest.pl/wiadomosci/news/obraz-sztuczna-inteligencja/ (dostęp: 19.11.2019 r.)
Nicholas Ghazal
Publiczne udostępnianie nagrań dźwiękowych przez instytucje odpowiedzialne za ochronę dziedzictwa dźwiękowego a prawo do artystycznego wykonania
Przeprowadzona analiza przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych prowadzi do wniosku, że tzw. prawo do ujawnienia artystycznego wykonania, a właściwie wykonywanie tego uprawnienia, może stanowić przeszkodę dla instytucji odpowiedzialnych za ochronę dziedzictwa dźwiękowego w publicznym udostępnianiu egzemplarzy oraz niematerialnych kopii artystycznych wykonań. Jednocześnie warto zaznaczyć, że zakres monopolu, który przysługuje artyście wykonawcy jest węższy niż zakres autorskiego prawa majątkowego do utworu. W świetle art. 86 ust. 1 pkt 2 pr. aut. można argumentować, że instytucje, które udostępniają użytkownikom egzemplarze fonogramów do zapoznawania się z nimi na miejscu lub udostępniają fonogramy za pośrednictwem terminali (stanowisk komputerowych), nie wkraczają w uprawnienia majątkowe artystów wykonawców. W takich sytuacjach powoływanie się na przepisy o dozwolonym użytku publicznego nie jest uzasadnione. Natomiast zwielokrotnianie artystycznych wykonań, w tym ich digitalizacja, wymaga zgody uprawnionych, chyba że w stanie faktycznym znajdzie zastosowanie art. 28 ust. 1 pkt 2 pr. aut., zezwalający w określonych sytuacjach na reprodukcję dóbr.
Warto się zastanowić nad oceną działalności instytucji odpowiedzialnych za ochronę dziedzictwa dźwiękowego, które świadczą usługę w postaci sporządzania egzemplarzy nagrań na indywidualne zamówienie użytkowników. Czynność ta wymaga bowiem zwielokrotnienia fonogramu, a następnie przeniesienia własności wytworzonej kopii materialnej na rzecz zamawiającego. Niewątpliwie pierwszy, jak i drugi akt objęte są prawem wyłącznym artysty wykonawcy. Przeniesienie własności egzemplarza stanowić będzie korzystanie z artystycznego wykonania na polu eksploatacji ,,wprowadzenie do obrotu”. Warto zaznaczyć, że powołane czynności nie mogą być legalizowane w oparciu o licencję ustawową z art. 28 pr. aut. Pojawia się zatem pytanie, czy powyższe akty są dozwolone w świetle art. 23 pr. aut. w zw. z art. 100 pr. aut., jeżeli zamawiający (użytkownik) chciałby eksploatować określone nagranie w celach osobistych? Należy przyjąć, że instytucja ,,wyjątku kopii na użytek prywatny” nie wymaga, aby zwielokrotnienie zostało dokonane przez osobę, która chce korzystać z dobra niematerialnego w celach prywatnych. Podmiot zwielokrotniający na rzecz osoby fizycznej utrwalenie artystycznego wykonania (nagranie dźwiękowe) może się powołać na treść art. 23 pr. aut. pod warunkiem, że akt ten jest dokonywany w oparciu o przedmiot, którym włada zamawiający. Osoba fizyczna nie musi być jednak posiadaczem kopiowanego egzemplarza; wystarczy, że będzie jego dzierżycielem. Objęcie rzeczy we władanie może być skutkiem uprzystępnienia przedmiotu przez jego dysponenta. Jednak udostępnienie nie może mieć bezpośredniego związku ze świadczoną, np. przez instytut naukowy, usługą sporządzania kopii nagrań. Jeżeli zatem użytkownik prosi o zwielokrotnienie utrwalenia artystycznego wykonania w oparciu o egzemplarz, który nie został mu wcześniej fizycznie przekazany, to zrealizowanie przez instytucję tej usługi stanowić będzie zasadniczo naruszenie prawa reprodukcji. Natomiast przeniesienie na rzecz zamawiającego własności sporządzonego egzemplarza stanowić będzie naruszenie prawa dystrybucji artystycznego wykonania.
Słowa kluczowe: artysta wykonawca, artystyczne wykonanie, użyczenie, udostępnianie do wglądu na miejscu, korzystanie przez udostępnienie terminali, wyjątek kopii na użytek prywatny
dr Nicholas Ghazal
Department of Intellectual Property Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow. ORCID: 0000–0002–9216–1009
Institutions in Charge of Sound Heritage Protection Making Sound Recordings Publicly Available in the Context of Performance Rights
The author’s analysis of the Act on Copyright and Related Rights [ACRR] leads to the conclu-sion that the so-called right to communicate an artistic performance to the public for the first time, or – more accurately – exercise of this right, may be an obstacle preventing institutions in charge of sound heritage protection from making tangible or intangible copies of such performances publicly available. It is also worthwhile to emphasise that the scope of exclusive rights enjoyed by a performer is narrower than the scope of author’s economic rights in the work. In the light of Article 86(1)(2) ACRR, one can argue that the institutions which make copies of phonograms available to users for on-the-spot reference use or which make phonograms available by terminals (comput-ers), do not encroach upon the economic rights of performers. In such situations, invoking provisions on permitted public use is not justified. On the other hand, reproducing the performances, including their digitalization, requires consent of the rightholders, unless in the given case Article 28(1)(2) ACRR applies (this provision permits reproduction in certain situations). It is worthwhile to ponder the assessment of activities of institutions in charge of sound heritage protection, when such institutions provide services of preparing copies of recordings upon users’ individual orders. This service requires reproducing the phonogram, and then transferring of the ownership of the produced tangible copy to the person who placed the order. Undoubtedly, both the first and second act are covered by exclusive rights of the performer. Transfer of ownership of the copy will constitute use of a performance in the ‘putting the performance into circulation’ field of use. It is worth reminding that the aforementioned acts cannot be legalized on the basis of the statutory licence from Article 28 ACRR. A question arises: are the above acts permitted in the light of Article 23 ACRR in conjunction with Article 100 ACRR if the person placing the order (the user) would like to use a certain recording for his/her personal purposes? We should assume that the ‘private copying exception’ does not require that the reproduction be made by the person who wishes to use an intangible good for his/her private purposes. The entity making such a reproduction of a fixed performance (sound recording) for an individual can invoke Article 23 ACRR provided that this act is performed on the basis of an object which is in the possession of the per-son placing the order. The individual does not have to own the copy that is copied, possession is enough. Possession of the thing may be a result of the thing being made available by the entity that controls it. However, making it available cannot be directly linked to the service of copying record-ings, provided by e.g. a scientific institute. So if a user asks for reproduction of a fixed performance on the basis of a copy that has not been previously physically transferred to him/her, then such a service performed by the institution will in principle constitute an infringement of the right of reproduction. Meanwhile, transfer of ownership of the copy to the person who placed the order will infringe the right of distribution of a performance.
Keywords: performer, performance, lending, making available for on-the-spot reference use, making available by dedicated terminals, private copying exception
Bibliografia:
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016
Czajkowska-Dąbrowska M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Felchner K., Ponowne wykorzystywanie informacji sektora publicznego w świetle nowej ustawy a prawo autorskie (zagadnienia wybrane) [w:] Qui bene dubitat, bene sciet. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Nowińskiej, Warszawa 2018
Ghazal N., Prawo do fonogramu w świetle ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Warszawa 2016
Grzybczyk K. [w:] Ślęzak P., Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa 2017
Jackowski J., Digitalizacja, opracowanie i udostę pnianie dokumentalnych nagrań dźwiękowych zarejestrowanych w Ramach Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego (1950–1954), http://194.187.55.62/pdf/folder_digit.pdf
Kurosz K., Artystyczne wykonanie utworu. Prawa osobiste i majątkowe aktorów, muzyków i innych wykonawców, Warszawa 2014
Lewinski von. S. [w:] European Copyright Law: a commentary, red. M.M. Walter, S. von Lewinski, Oxford 2010
Markiewicz R., Ilustrowane prawo autorskie, Warszawa 2018
Markiewicz M. [w:] Prawo autorskie. Komentarz do wybranego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, red. E. Laskowska-Litak, R. Markiewicz, Warszawa 2019
Masouyé C., Guide to the Rome Convention and to the Phonograms Convention, WIPO 1981
Matlak A. [w:] Prawo mediów, red. J. Barta, R. Markiewicz, A. Matlak, Warszawa 2008
Matlak A., Must carry z perspektywy prawa autorskiego [w:] Aktualne wyzwania prawa własności intelektualnej i prawa konkurencji. Księ ga pamią tkowa dedykowana Profesorowi Michałowi du Vallowi, red. D. Kasprzycki, J. Oż egalska-Trybalska, Warszawa 2015
Pinkalski Z., Digitalizacja i udostę pnianie zbiorów bibliotecznych w ramach dozwolonego użytku publicznego – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 11.09.2014 r. w sprawie C-117/13 Technische Universität Darmstadt przeciwko Eugen Ulmer KG, EPS 2015/6
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2017
Stanisławska-Kloc S. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. M. Bukowski, D. Flisak, Warszawa 2015
Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979
Targosz T. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. M. Bukowski, D. Flisak, Warszawa 2015
Targosz T. [w:] Włodarska-Dziurzyńska K., Targosz T., Umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe, Warszawa 2010
Tomczyk S. [w:] Ferenc-Szydełko E., Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa 2016
Tomczyk S., Artyści wykonawcy – prawa i ich ochrona, Warszawa 2008
Wojciechowska A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Marta Kowalczuk-Kędzierska
Nowa definicja znaku towarowego – nowelizacja polskiej ustawy w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Do dnia 15.3.2016 znakiem towarowym mogło być każde oznaczenie, które można było przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadawało się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Definicja ta uległa zmianie z dniem 16.3.2019 r. wraz z wejściem w życie nowelizacji ustawy Pwp. Od tego dnia znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony. Najistotniejszą zmianą wprowadzoną nowelizacją jest usunięcie wymogu graficznego przedstawienia znaku towarowego. Jest to istotne zwłaszcza w odniesieniu do niekonwencjonalnych znaków towarowych, gdyż są one postrzegane przez człowieka za pomocą innego zmysłu niż wzrok. Istniejący przed nowelizacją wymóg ich graficznego przedstawienia w praktyce de facto eliminował te znaki z powodów formalnych. Obecnie wystarczy, jeżeli oznaczenie jest możliwe do przedstawienia w rejestrze w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony. W artykule autor omawia przyczyny wprowadzenia zmian do polskiej ustawy – w tym konieczność dostosowania przepisów krajowych do standardów przyjętych przez Unię Europejską oraz implementacji do polskiego porządku prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2436 z dnia 16.12.2015 r. mającej na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych oraz ujednolicenie podstawowych przepisów w zakresie zgłaszania znaków towarowych państw członkowskich oraz znaków towarowych UE (przewidzianych w Rozporządzeniu nr 207/2009 w sprawie wspólnotowego znaku towarowego zastąpionego przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2017/1001 z dnia 14.06.2017 r.). Autorka podziela opinię, iż nawet pomimo prób zastosowania wykładni rozszerzającej wobec wymogu graficznej przedstawialności przed nowelizacją, stanowiła ona istotną przeszkodę dla rejestracji nietypowych form znaków towarowych. W poprzednim stanie prawnym za słuszny należało uznać postulat, by zamiast formy graficznej, wraz z wnioskiem o rejestrację znaku towarowego składać, np. jednoznaczne i niebudzące wątpliwości odzwierciedlenia znaku.
Autorka podziela pogląd, iż wyrok w sprawie Sieckmann wprowadził bardzo restrykcyjne wymogi co do przedstawialności znaku, co znacznie ograniczyło możliwości rejestracji niekonwencjonalnych znaków towarowych. W rezultacie katalog form przedstawieniowych znaków towarowych jest katalogiem jedynie pozornie otwartym.
By zrozumieć przyczyny nowelizacji przepisów unijnych i polskich autor poddał analizie skutki, jakie w praktyce powodowały one w poprzednim brzmieniu oraz ograniczenia, z którymi musiały zmierzyć się podmioty, które nie uzyskały rejestracji nietypowych znaków towarowych. W tym celu przytoczono najistotniejsze tezy z wybranych wyroków dotyczących m.in. smakowych, zapachowych i dźwiękowych znaków towarowych.
Mimo liberalizacji przepisu w dalszym ciągu barierą pozostaje brak adekwatnych środków technicznych pozwalających na przedstawienie i utrwalenie tych znaków w rejestrze, a także wykorzystanie ich w celach dowodowych podczas kontroli instancyjnej. Na kanwie omówionych wyroków autor dokonuje analizy kryteriów, które musiałaby spełnić nowoczesna technologia, mogła zostać wykorzystana do przedstawienia nietypowych znaków towarowych. Podobnie, jak w przypadku liberalizacji przesłanki graficznej przedstawialności znaku towarowego podczas ostatniej nowelizacji, ze względu na zasadę pewności prawa wykorzystane w tym celu środki techniczne muszą uwzględnić konieczność zachowania siedmiu kryteriów Sieckmanna.
Autorka przytacza także przykłady kilku nowatorskich urządzeń pozwalających na przesyłanie na odległość m.in. zapachu i smaku oraz wskazuje, w jaki sposób mogą one zostać wykorzystane, gdy staną się powszechnie dostępne. W przypadku popularyzacji i masowego stosowania tych rozwiązań przez przedsiębiorców i użytkowników, ma to istotne znaczenie w kontekście ochrony własności intelektualnej. Wówczas nie tylko urzędy rejestrujące, ale także ustawodawcy - unijny i polski będą musieli uwzględnić te narzędzia, by zapewnić kompatybilność prawa z zachodzącymi zmianami społeczno-gospodarczymi. Autor nie wyklucza, że w perspektywie kolejnego dziesięciolecia prawo ochronne na znak towarowy będzie można uzyskać przesyłając wraz ze zgłoszeniem cyfrową próbkę smaku, zapachu, czy faktury.
Słowa kluczowe: nowelizacja ustawy, prawo własności przemysłowej, rejestracja, niekonwencjonalny znak towarowy, graficzna przedstawialność
Marta Kowalczuk-Kędzierska
The author is a doctoral student at Kozminski University. ORCID 0000–0002–0899–4789
New Definition of a Trade Mark: Amendments to the Polish Law in the Light of Case Law of the Court of Justice of the European Union
Until 15 March 2016, a trade mark was any designation that could be represented graphically, if such a designation was capable of distinguishing the goods of one enterprise from those of another enterprise. This definition changed on 16 March 2019, when amendments to the Polish Intellectual Property Law [IPL] entered into force. As from that date, a trade mark is any designation capable of distinguishing the goods of one enterprise from those of another and capable of being represented in the trade mark register in a way enabling an unambiguous and precise identification of the subject-matter of the protection granted. The most important change introduced by the amending statute was removing the requirement of a graphic representation of the trade mark. This is particularly important in relation to unconventional trade marks, as they are perceived by a person through a sense other than sight. Before the amendments, the requirement of their graphic representation in practice actually eliminated these marks for formal reasons. It is currently sufficient if the designation is capable of being represented in the register in a way that makes it possible to determine unambiguously and precisely the subject-matter of the protection granted. In the article, the author discusses the reasons why the Polish law was amended, including the need to adjust national regulations to the standards adopted by the European Union, to implement Directive (EU) 2015/2436 of the European Parliament and of the Council of 16 December 2015 to approximate the laws of the Member States relating to trade marks, and to unify the basic provisions concerning the registration of trade marks of the Member States and EU trade marks (provided for in Regulation (EC) No 207/2009 on the Community trade mark, replaced by Regulation (EU) 2017/1001 of the European Parliament and of the Council of 14 June 2017 on the European Union trade mark). The author shares the opinion that even though attempts had been made to apply a broad interpretation to the requirement of graphic representability prior to the amendment, it constituted a signifi cant obstacle to the registration of unusual forms of trade marks. In the previous legal environment, the request that instead of a graphic form, the application for registration of a trade mark should be accompanied by, for example, a clear and unambiguous representation of the trade mark should have been considered reasonable. The author shares the view that the Sieckmann judgment introduced very restrictive requirements as to the representability of a trade mark, signifi cantly limiting the possibility of registering unconventional trade marks. As a result, the catalogue of trade marks’ representational forms is only an apparently open one. In order to understand the reasons for amendments to EU and Polish regulations, the author analyses the practical effects these regulations had in the previous wording and the limitations faced by the entities that failed to register less usual trade marks. To this end, the most important judgments (their operative parts) concerning, inter alia, taste, smell and sound trademarks are quoted. Despite the liberalization of the provision, lack of adequate technical means for the presentation and fixation of these marks in the register, as well as their use as evidence during judicial proceedings, remains a barrier. On the basis of the discussed judgments, the author analyses the criteria that modern technology would have to meet to enable presenting unusual trade marks. As in the case of the liberalization of the condition of the graphic representability of a trade mark during the latest amendment, for reasons of legal certainty, the technical means used for that purpose must take account of the need to comply with the seven Sieckmann criteria. The author also quotes examples of several innovative devices allowing for remote transmission of smell and taste, and indicates how they can be used once they become widely available. If these solutions become popular and are commonly used by entrepreneurs and other users, this will be important in the context of intellectual property protection. Then not only registrars but also legislators – in the EU and Poland – will have to take account of these devices to ensure compatibility of the law with the ongoing social and economic changes. The author does considers it fairly likely that in the next decade a trademark protection right may be obtained upon sending a digital sample of taste, smell or texture together with the application for registration.
Keywords: amendment to an act (statute), Industrial Property Law, registration, unconventional trade mark, graphic representability
Bibliografia:
Friedmann D., EU opens door for sound marks: will scent marks follow?, „Journal of Intellectual Property Law & Practice”, Vol. 10, Issue 12, December 2015
Funka P., Zdolność odróżniająca znaku towarowego w aspekcie prawnoporównawczym, ZNUJ PPWI 2006/95
http://www.nimesha.info/digitaltaste.html#dti
http://www.nimesha.info/lollipop.html#dtl
https://antyweb.pl/zapomnij-o-robieniu-lemoniady-lepiej-sciagnij-jej-smak-z-internetu/
https://bip.kprm.gov.pl/kpr/form/r1491834780932,Projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-Prawo-wlas-
nosci-przemyslowej.html
https://bip.kprm.gov.pl/kpr/form/r1491834780932,Projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-Prawo-wlas-
nosci-przemyslowej.html
https://brief.pl/ophone_aromatyczna_innowacja/
https://euipo.europa.eu/ohimportal/pl/elimination-of-graphical-representation-requirement?inheritRedirect=true
https://technologie.onet.pl/elektronika/przesylanie-zapachu-przez-telefon-jest-juz-taka-aplikacja/rs561q6
https://www.uprp.pl/konwergencja-wspolne-praktyki/Lead14,828,13339,7,index,pl,text/
Sewerynik A., Piechówka A., Czy muzyka może być znakiem towarowym, marką?, „Kwartalnik Urzędu Patentowego” RP 2016/1(27)
System Prawa Prywatnego, t. 14B, Prawo własności przemysłowej, R. red. R. Skubisz, Warszawa 2017
Sztobryn K., Przeszkody prawne w uzyskaniu ochrony na znaki niekonwencjonalne, MOP 2016/21
Tischner A., Kumulatywna ochrona wzornictwa przemysłowego w prawie własności intelektualnej, Warszawa 2015
Wojcieszko-Głuszko E., Przedstawienie znaku towarowego w zgłoszeniu, ZNUJ 2018/2
Ziółkowski M., Przedstawialność jako przesłanka zdolności ochronnej znaku towarowego, Warszawa 2019
Ziółkowski M., Wymóg graficznej przedstawialności jako przesłanka zdolności ochronnej znaku towarowego w prawie unijnym – aktualne koncepcje oraz planowane zmiany, „Białostockie Studia Prawnicze” 2015/19
http://www.copat.de/download/R0156_1998–2.pdf
http://www.geekweek.pl/news/2014–09–22/poczuj-smak-potraw-sprzed-telewizora_1652873/
https://www.uprp.pl/uprp/_gAllery/97/92/97928/11.03._2019Wytyczne_znaki_towarowe_niekonwencjonalne_bk(3).pdf
