Zadośćuczynienie za zdradę małżeńską. Ochrona dóbr osobistych. Zdrada kwalifikowana jako naruszenie godności osobistej. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 grudnia 2018 r., IV CNP 31/17
dr Krzysztof Kurosz
adiunkt, Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki
ORCID: 0000-0003-0605-3392
Zadośćuczynienie za zdradę małżeńską. Ochrona dóbr osobistych. Zdrada kwalifikowana jako naruszenie godności osobistej. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 grudnia 2018 r., IV CNP 31/17
W komentowanym orzeczeniu Sąd Najwyższy słusznie uznał, że niewierność małżeńska prowadząca do rozwodu nie stanowi naruszenia dóbr osobistych – więzi rodzinnych. Moim zdaniem jednak w szczególnych przypadkach kwalifikowanej zdrady małżeństwa lub nieformalnych związków sąd może przyznać odpowiednią kwotę pieniężną jako odszkodowanie za poniesioną szkodę. Wyjątek ten dotyczy przypadków, w których zdrada wiąże się z naruszeniem godności osobistej lub innych praw osobistych.
Słowa kluczowe: dobra osobiste, więzy rodzinne, zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, niewierność małżeńska
dr Krzysztof Kurosz
assistant professor, Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Łódź
ORCID: 0000-0003-0605-3392
Redress for a Spouse’s Infidelity. Protection of Personal Interests. Aggravated Infidelity as Violation of a Person’s Dignity. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 11 December 2018, IV CNP 31/17
In the commented judgment, the Supreme Court correctly considered that marital infidelity leading to divorce does not constitute an infringement of a personal interest: family links. In my opinion, however, in special cases of aggravated infidelity in marriage or in informal relationships, the court may grant an appropriate amount of money as compensation for the harm suffered. This exception applies to cases where betrayal involves a violation of personal dignity or other personal rights.
Keywords: personal interests, family links, monetary compensation for the harm suffered, marital infidelity
Bibliografia:
Bosek L., W sprawie kwalifikacji więzi rodzinnej jako dobra osobistego (uwagi krytyczne na tle aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego), „Forum Prawnicze” 2015/3.
Cisek A., Dobra osobiste i ich niemajątkowa ochrona w Kodeksie cywilnym, Wrocław 1989.
Grzeszak T., Dobro osobiste jako dobro zindywidualizowane, „Przegląd Sądowy” 2018/4.
Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych według przepisów ogólnych prawa cywilnego, Warszawa 1957.
Kurosz K., Czy w prawie polskim dopuszczalne jest zadośćuczynienie pieniężne za śmierć zwierzęcia, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2017/1.
Kurosz K., Samorealizacja osoby ludzkiej jako element definicji dóbr osobistych Zbigniewa Radwańskiego. Uwagi na temat ochrony dóbr osobistych w świetle koncepcji psychologicznej Abrahama Maslowa, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2016/3.
Tylec G., Zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej, „Przegląd Sądowy” 2018/3.
mgr Marcin Drewek
Katedra Prawa i Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
ORCID: 0000-0003-3485-4090
Status prawny hałd pokopalnianych. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 13 kwietnia 2018 r., I CSK 522/17
W praktyce gospodarczej ostatnio zwiększa się rola tzw. hałd pokopalnianych. Coraz częściej są one zagospodarowywane pod budowę autostrad czy też elektrowni odnawialnych. Ponadto możliwa stała się eksploatacja surowców z hałd. Komentowany wyrok Sądu Najwyższego stanowi w istocie pierwsze orzeczenie odnoszące się bezpośrednio do kwestii statusu prawnego hałd pokopalnianych. Z uwagi na doniosłe znaczenie tej kwestii dla praktyki obrotu, w niniejszej glosie dokonano analizy problemu, czy hałda stanowi część składową nieruchomości, czy też osobną od nieruchomości rzecz ruchomą. Rozważono także kryteria, w oparciu o które należałoby dokonywać kwalifikacji statusu prawnego hałd pokopalnianych.
Słowa kluczowe: rzeczowe prawo, własność, hałda pokopalniana jako część składowa nieruchomości
mgr Marcin Drewek
Chair of Civil Law and Civil Procedure, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Toruń
ORCID: 0000-0003-3485-4090
Legal Status of Slag Heaps. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 8 April 2016, I CSK 522/17
In economic practice, the importance of the so-called slag heaps is growing. More and more often, they are used for construction of motorways or renewable power plants. Additionally, natural minerals can be recovered from slag heaps. The commented judgment of the Supreme Court is actually the first one referring directly to the issue of legal status of slag heaps. Due to the considerable importance of this issue for the practice, this case commentary analyses the problem whether the heap is a component of the real estate or a movable thing, separate from the real estate. The commentator considers also the criteria on whose basis the legal status of slag heaps should be classified.
Keywords: right in rem, ownership, slag heap as a component of real estate
Bibliografia:
Etel L., Presnarowicz S., Komentarz do ustawy o podatku rolnym [w:] Podatki i opłaty samorządowe. Komentarz, red. L. Etel, Warszawa 2003.
Gniewek E. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2017.
Golat R., Urządzenia w konstrukcji prawnej nieruchomości, „Nieruchomości” 2018/2.
Golat R., Rośliny w konstrukcji prawnej nieruchomości, „Nieruchomości” 2017/3.
Katner W.J., Przedmioty stosunku cywilnoprawnego [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Kaźmierczyk A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna (art. 1–125), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Matarewicz J., Ustawa o podatku akcyzowym. Komentarz, Warszawa 2019.
Nazaruk P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Księga pierwsza. Część ogólna, red. J. Ciszewski, Warszawa 2014
Niezbecka E. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2012.
Pawlak W. [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz do wybranych przepisów, red. M. Dziurda, B. Łukańko, W. Pawlak, Warszawa 2018.
Rudnicki S., Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Księga pierwsza. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2014.
Skowrońska-Bocian E., Warciński M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018.
Świrgoń-Skok R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2019.
Wójcik J., Wałbrzyskie hałdy i osadniki kopalniane jako źródło surowców wtórnych – wstępne wyniki inwentaryzacji, „Przegląd Geologiczny” 2012/4.
Żelechowski Ł. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2019.
Tobiasz Nowakowski
absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
Abuzywność klauzuli indeksacyjnej i jej wpływ na skuteczność bankowego tytułu egzekucyjnego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 4 kwietnia 2019 r., III CSK 159/17
Należy zgodzić się z Sądem Najwyższym, że niedozwolone postanowienie umowne wpływa na ostateczną wysokość zobowiązania konsumenta w okresie trwania stosunku prawnego. Tym samym należność stwierdzona bankowym tytułem egzekucyjnym nie odpowiada rzeczywistemu zadłużeniu kredytobiorcy. Trudno jednak uznać za przekonujące rozważania poświęcone problematyce abuzywności klauzuli indeksacyjnej, zwłaszcza, że w ocenie Autora nie może ona dotyczyć mechanizmu wypłaty świadczenia przez bank. Wątpliwości nasuwa również teza składu orzekającego, jakoby umowa mogła obowiązywać w pozostałym zakresie jedynie z pominięciem wadliwego postanowienia. Tutaj na przeszkodzie stoją względy praktyczne i reguły wykładni oświadczeń woli złożonych przez strony.
Słowa kluczowe: umowa kredytu, klauzula indeksacyjna według kursu franka szwajcarskiego, abuzywność postanowienia umownego, bankowy tytuł egzekucyjny
Tobiasz Nowakowski
graduate of the Faculty of Law and Administration, University of Łódź
The Abusive Nature of Indexation Clauses and Their Influence on the Effectiveness of Bank Enforcement Orders. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 4 April 2019, III CSK 159/17
One ought to agree with the Supreme Court that the prohibited contractual clause affects the final amount of the consumer's liability during the term of the legal relationship. Thus, the amount due stated in the bank enforcement order does not correspond to the debt actually owed by the borrower. However, it is difficult to agree with the considerations devoted to the problem of the abusive nature of the indexation clause, especially since in this author's view it cannot refer to the mechanism of loan disbursement by the bank. The author’s doubts are also raised by the statement of the adjudicating panel that the contract could be binding in the remaining scope only with the defective provision severed. Here, there are practical reasons and rules for the interpretation of declarations of intention made by the parties.
Keywords: loan agreement, indexation clause linked to the Swiss franc exchange rate, abusive nature of a contractual provision, bank enforcement order
dr Adam Wróbel
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie. ORCID: 0000-0002-9315-0213
Wokół problematyki bezpośredniości niebezpieczeństwa w kontekście czynów określonych w art. 160 § 1 i art. 220 § 1 k.k. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 6 maja 2015 r., IV KK 33/15
Glosujący skupia swoją uwagę na kwestii „bezpośredniości niebezpieczeństwa”, będącej jednym z zagadnień podnoszonych przez Sąd Najwyższy w analizowanym judykacie. Stara się konfrontować poglądy wyrażane na kanwie przedmiotowego orzeczenia z literalnym rozumieniem „bezpośredniości niebezpieczeństwa”, poglądami wyrażanymi w doktrynie oraz judykaturze. Podziela stanowisko, że w sytuacji w której następstwo niebezpieczeństwa może nastąpić nieuchronnie („w każdej chwili, bez jakiejkolwiek ingerencji człowieka”), niebezpieczeństwo to ma charakter bezpośredni.
Słowa kluczowe: przestępstwo narażenia człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub poniesienia ciężkiego uszczerbku na zdrowiu; kryteria weryfikacji znamienia bezpośredniości
dr Adam Wróbel
Jan Długosz University in Częstochowa. ORCID: 0000-0002-9315-0213
Around the Issue of Immediacy of Danger in the Context of the Acts Specified in Article 160(1) and Article 220(1) of the Criminal Code. Commentary on Decision of the Supreme Court - Criminal Chamber of 6 May 2015, IV KK 33/15
The commentator focuses his attention on the issue of ‘immediacy of danger’, which is one of the topics the Supreme Court touches upon in the analysed decision, trying to confront the views expressed in this decision with those found in legal literature and in case law with respect to the literal understanding of the ‘immediacy of danger’. The author shares the view that in a situation in which the consequence of the danger may occur inevitably (‘at any time, without any human interference’), the danger is immediate.
Keywords: crime of exposing a person to immediate danger of loss of life or serious injury; criteria of verifying the feature of immediacy
Bibliografia:
Buchała K., Przestępstwa i wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji drogowej. Komentarz, Bydgoszcz 1997.
Doroszewski W. (red.), Słownik języka polskiego, www.doroszewski.pwn.pl.
Drabik L. (red.), Sobol E. (red.), Słownik języka polskiego PWN, t. 1, Warszawa 2007.
Dunaj B. (red.), Współczesny słownik języka polskiego, t. 1, Warszawa 2007.
Berent M., Filar M., komentarz do art. 26 [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, LEX/el. 2016.
Masewicz W., Odpowiedzialność pracodawcy za przestępstwa i wykroczenia, Bydgoszcz 1996.
Spotowski A., Funkcja niebezpieczeństwa w prawie karnym, Warszawa 1990.
Wróbel A., Bezpośrednie niebezpieczeństwo jako element czynu zabronionego, „Zeszyty Prawnicze” 2012/4.
Wróbel A., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 5 kwietnia 2013 r., IV KK 43/13, „Palestra” 2015/3–4.
Zgółkowa H. (red.), Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 4, Poznań 1995.
Zgółkowa H. (red.), Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 23, Poznań 1999.
Żmigrodzki P. (red.), Wielki słownik języka polskiego, www.wsjp.pl.
dr hab. Jan Kulesza
adiunkt, Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki. ORCID: 0000-0002-0574-9120
Karalność używania wulgaryzmów w miejscu publicznym. Glosa do wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z 24 września 2018 r., IV Ka 818/18
Uniewinnienie obwinionej o używanie w miejscu publicznym słów wulgarnych prowadzi do efektów przeciwnych od założonych przez sąd. Stanowi akceptację dla wulgaryzacji języka oraz pokazuje, że osoby powszechnie znane, powołujące się na działanie w imię wyższego dobra, mogą legalnie łamać prawo. Czynów nagminnie popełnianych nie cechuje mniejszy stopień społecznej szkodliwości, bowiem założenie takie prowadziłoby do erozji prawa karnego. Nie można też brać pod uwagę akceptacji ze strony innych uczestników zajścia, jeśli mamy do czynienia z zachowaniem publicznym albo w miejscu publicznym.
Słowa kluczowe: prawo wykroczeń, stosowanie przepisu art. 141 Kodeksu wykroczeń jako instrumentu prawnokarnej ochrony kultury języka polskiego, czynniki determinujące ocenę społecznej szkodliwości czynu, obyczajność publiczna, wulgaryzmy, miejsce publiczne
dr hab. Jan Kulesza
associate professor, Department of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, University of Łódź. ORCID: 0000-0002-0574-9120
Punishability of Public Profanity. Commentary on Judgment of the Regional Court in Poznań of 24 September 2018, IV Ka 818/18
Acquitting the suspect in this case from charges of public profanity may have the opposite effect to one presumed by the court. By accepting the vulgarization of language, the court implies that public persons or celebrities may break the law when acting with the intent to protect a greater good. The very fact that certain offences are perpetrated regularly does not in itself imply that they have a lower level of social harmfulness and any such assumption would lead to the erosion of criminal law. Similarly, the approval of such an act by the witnesses has no influence on its legal qualification if we are dealing with public behavior or behavior in a public place.
Keywords: law on misdemeanours, application of Article 141 of the Code of Misdemeanours as an instrument of criminal law protection of the Polish language, factors determining the assessment of an act’s social harmfulness, swearwords, public place
Bibliografia:
Bojarski M. [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, M. Bojarski, W. Radecki, Warszawa 2019.
Bojarski T., Polskie prawo karne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2006.
Bojarski T., Polskie prawo wykroczeń. Zarys wykładu, Warszawa 2005.
Budyn-Kulik M. [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2007.
Daniluk P. [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. P. Daniluk, Warszawa 2016.
Daszkiewicz K., Przestępstwo z premedytacją, Warszawa 1968.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2008.
Giezek J. [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, red. M. Bojarski, Warszawa 2006.
Grześkowiak A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2014.
Gurgul J., Glosa do wyroku SN z 27.10.1995 r., III KRN 118/95, „Państwo i Prawo” 1996/8.
Indecki K., Liszewska A., Prawo karne materialne. Nauka o przestępstwie, karze i środkach penalnych, Warszawa 2002.
Królikowski M. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 1–31, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2011.
Kulesza J. [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. P. Daniluk, Warszawa 2019.
Kulesza J., Glosa do wyroku SA w Łodzi z 17.01.2013 r., II AKa 273/12, „Prokuratura i Prawo” 2014/1.
Kulesza J., Problemy teorii kryminalizacji. Studium z zakresu prawa karnego i konstytucyjnego, Łódź 2017.
Kulesza J., Wybryk nieobyczajny publicznego prezentowania zdjęć martwych płodów a ochrona wolności wypowiedzi w świetle orzecznictwa ETPC, „Studia Prawno-Ekonomiczne” (przyjęty do druku).
Lachowski J. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Lex/el. 2018.
Lachowski J. [w:] System Prawa Karnego. Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, t. 3, red. R. Dębski, Warszawa 2013.
Marek A., Prawo karne, Warszawa 2007.
Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2015.
Przesławski T. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Legalis 2018.
Rejman G. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. G. Rejman, Warszawa 1999.
Waszczyński J. [w:] Prawo karne w zarysie. Nauka o ustawie karnej i przestępstwie, red. J. Waszczyński, Łódź 1992.
Wąsek A., Kodeks karny. Komentarz, t. 1, Gdańsk 1999.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2010.
prof. dr hab. Zbigniew Góral
Uniwersytet Łódzki. ORCID: 0000-0002-2225-8921
Zastosowanie przepisów ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy do stowarzyszenia prowadzącego działalność gospodarczą. Glosa do wyroku SN – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 grudnia 2018 r., I PK 181/17
Glosowany wyrok dotyczy dokonanego przez ustawodawcę wyłączenia ochrony roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy wobec stowarzyszenia prowadzącego działalność gospodarczą, zarejestrowanego jako przedsiębiorca (art. 2 ust. 2 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy). Trudno znaleźć uzasadnienie dla takiej regulacji. Orzekające w sprawie sądy stanęły na stanowisku, że pomimo brzmienia art. 2 ust. 2 ochrona taka przysługuje. Różna była jednak argumentacja przyjętego zapatrywania. Sądy I i II instancji uznały, że omawiana regulacja prowadzi do naruszenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa i zasady równego traktowania pracowników. Nie podzielił takiego poglądu Sąd Najwyższy, nietrafnie przyjmując, że porównywane podmioty nie należą do tej samej kategorii wyróżnionej ze względu na wspólną cechę relewantną. Z punktu widzenia celu regulacji (zapewnienie ochrony pracownikom w razie niewypłacalności pracodawcy) bez znaczenia jest rodzaj prowadzonej przez pracodawcę działalności gospodarczej (dla osiągnięcia zysku czy non profit). Niewątpliwie unormowanie polskiej ustawy różni się w rozważanym zakresie od regulacji zawartej w dyrektywie UE dotyczącej tej samej materii. Wobec jednoznaczności polskiego przepisu, wyraźnie sprzecznego z tą dyrektywą, nie wchodzi tu w grę zastosowanie jego prounijnej wykładni. Pozostaje zatem skorzystać z możliwości bezpośredniego zastosowania dyrektywy ze względu na jej niewłaściwą implementację.
Słowa kluczowe: niewypłacalność pracodawcy, ochrona roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, prowadzenie działalności gospodarczej przez stowarzyszenie, zdolność upadłościowa, wykładnia prounijna prawa krajowego, bezpośrednie stosowanie dyrektywy
prof. dr hab. Zbigniew Góral
University of Łódź. ORCID: 0000-0002-2225-8921
Application of the Act on the Protection of Employee Claims in the Event of Insolvency of an Employer Being an Association Pursuing Business Activity. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 4 December 2018, I PK 181/17
The commented judgment concerns the exclusion by the legislature of protection of employee claims in the event of the employer's insolvency where said employer is an association pursuing business activity, registered as an entrepreneur (Article 2(2) of the Act on the Protection of Employee Claims in the Event of the Employer's Insolvency). It is difficult to find any justification for such a regulation. The courts adjudicating in the case took the position that despite the wording of Article 2(2) the employee is entitled to such protection. However, the argumentation to support the adopted view varied. The courts of first and second instance considered that the regulation in question led to a violation of the constitutional principle of equality before the law and the principle of equal treatment of employees. This view was not shared by the Supreme Court, which assumed, incorrectly, that the compared entities did not belong to the same category distinguished by a common relevant characteristic. From the point of view of the purpose of the regulation (ensuring protection of employees in the event of the employer's insolvency), the type of business activity conducted by the employer (for profit or not for profit) is irrelevant. Undoubtedly, the Polish act regulates differently the matter in question than the relevant EU directive. In the light of the unambiguity of the Polish provision, which is clearly contrary to this directive, the use of its EU-consistent interpretation is not an option. Therefore, the option of direct application of the directive is to be chosen due to improper implementation of said directive.
Keywords: employer's insolvency, protection of employee claims in the event of the employer's insolvency, Guaranteed Employee Benefits Fund, business activity pursued by an association, bankruptcy capacity, EU-consistent interpretation of national law, direct application of the directive
Bibliografia:
Barcz J., Górka M., Wyrozumska A., Instytucje i prawo Unii Europejskiej. Podręcznik dla kierunków prawa, zarządzania i administracji, Warszawa 2015.
Domańska M., Implementacja dyrektyw unijnych przez sądy krajowe, Warszawa 2014.
Dudzik J., Wykładnia przepisów krajowych jako metoda implementacji – pośrednia skuteczność dyrektyw [w:] Wykładnia prawa UE, red. C. Mik, Toruń 2008.
Gersdorf M., Ochrona roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Komentarz, Warszawa 2001.
Latos-Miłkowska M., Ochrona roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Komentarz, Warszawa 2017.
Latos-Miłkowska M., Zakres podmiotowy ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2009/8.
Nowak M., Wynagrodzenie za pracę [w:] Biblioteka Prawa Pracy, red. serii Z. Góral, Warszawa 2014.
dr hab. Mateusz Błachucki
Instytut Nauk Prawnych, Polska Akademia Nauk. ORCID: 0000-0001-5805-048X
Zaskarżanie przez prokuratora decyzji organu antymonopolowego. Glosa do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 kwietnia 2018 r., VII AGz 523/18
Glosowane orzeczenie dotyczy zagadnienia pozycji procesowej prokuratora w postępowaniu antymonopolowym oraz możliwości prawnych zaskarżania przez niego decyzji organu antymonopolowego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, jeżeli postępowanie jest zakończone ostateczną decyzją administracyjna prokurator nie może doń przystąpić ani złożyć odwołania. Jednocześnie Sąd Apelacyjny uznał, że prokurator może w takiej sytuacji składać ogólne wnioski na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego, które mogą mu stworzyć możliwość wszczęcia i przystąpienia do postępowania toczącego się przed sądem antymonopolowym. Glosator aprobuje pierwszy wniosek sądu i poddaje krytyce drugą część orzeczenia. Wskazano, że interpretacja sądu jest nielogiczna i prowadzi do obchodzenia przepisów o odwołaniu i sprzeciwie, który przysługuje prokuratorowi. Analizowane orzeczenie stanowi kolejny dowód na wadliwość systemową przekazywania sądom powszechnym orzecznictwa w sprawie odwołań od decyzji organu antymonopolowego.
Słowa kluczowe: postępowanie antymonopolowe, prokurator, organ antymonopolowy, odwołanie, sprzeciw (prokuratora), dostęp do akt, przywrócenie terminu
dr hab. Mateusz Błachucki
Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences. ORCID: 0000-0001-5805-048X
Public Prosecutors Challenging Decisions of the Antimonopoly Authority. Commentary on Decision of the Court of Appeal in Warsaw of 23 April 2018, VII AGz 523/18
The commented decision addresses the issue of the procedural position of a public prosecutor during antimonopoly proceedings and the prosecutor’s legal possibilities to challenge the antimonopoly authority's decision. According to the Court of Appeal, if the proceedings end with a final administrative decision, the prosecutor cannot join the proceedings or appeal against such decision. At the same time, the Court of Appeals recognized that the prosecutor might in such a situation submit general requests on the basis of the Code of Civil Procedure, which might enable him/her to initiate and join proceedings before the antitrust court. The commentator approves the court’s first conclusion and criticizes the second part of the ruling. He points out that the court’s interpretation is illogical and leads to circumventing the provisions on appeals and objections that are available to the prosecutor. The analysed ruling is yet another proof of the systemic dysfunctionality of providing civil courts with jurisdiction in matters of appeals against decisions of the antimonopoly authority.
Keywords: antimonopoly proceedings, public prosecutor, antimonopoly authority, appeal, objection (of a public prosecutor), access to case files, restoring a time limit
Bibliografia:
Adamiak B., Wadliwość decyzji administracyjnej, Wrocław 1986.
Bernatt M., Skoczny T., Komentarz do art. 83 [w:] Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. T. Skoczny, Warszawa 2012.
Błachucki M., Pozycja procesowa innych niż strona uczestników postępowania antymonopolowego [w:] Problemy prawa polskiego i obcego w ujęciu historycznym, praktycznym i teoretycznym. Część druga, red. A. Bieńkowska, D. Szafrański, Warszawa 2009.
Błachucki M., System postępowania antymonopolowego w sprawach kontroli koncentracji przedsiębiorców, Warszawa 2012.
Błachucki M., Właściwość sądów administracyjnych i sądów powszechnych w sprawach antymonopolowych [w:] Aktualne problemy rozgraniczania właściwości sądów administracyjnych i sądów powszechnych, red. M. Błachucki, T. Górzyńska, Warszawa 2011.
Kmieciak Z., Postępowanie antymonopolowe w sprawach ochrony konkurencji a koncepcja procedury hybrydowej, „Państwo i Prawo” 2002/4.
Róziewicz-Ładoń K., Postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję, Warszawa 2011.
Stankiewicz R., The Scope of Application of the Provisions of the Administrative Procedure Code in Competition Enforcement Proceedings, “Yearbook of Antitrust and Regulatory Studies” 2012, Vol. 5, No. 6.
Sylwestrzak D., Postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji Konsumentów, Warszawa 2012.
dr Paweł Szczęśniak
adiunkt w Katedrze Prawa Finansowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. ORCID: 0000-0002-9017-3444
Stosunki zależności lub współzależności zakładu ubezpieczeń jako podmiotu podatku od niektórych instytucji finansowych. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 stycznia 2019 r., II FSK 3243/18
Ustawa o podatku od niektórych instytucji finansowych, definiując stosunki zależności i współzależności zakładów ubezpieczeń, odwołuje się do przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. W tym przypadku przepisami odniesienia nie mogą być przepisy prawa bilansowego.
Słowa kluczowe: prawo podatkowe, prawo bilansowe, podatek od niektórych instytucji finansowych, zakłady ubezpieczeń, koncern, podatnik zależny i współzależny, podstawa opodatkowania
dr Paweł Szczęśniak
assistant professor at the Chair of Financial Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin. ORCID: 0000-0002-9017-3444
Relationships of Control and Joint Control over an Insurance Company as an Entity Liable to Tax on Certain Financial Institutions. Commentary on judgment of the Supreme Administrative Court of 29 January 2019, II FSK 3243/18
The Act on Tax on Certain Financial Institutions, when defining the relations of control or joint control over insurance companies, refers to the provisions of the Act on Insurance and Reinsurance Activity. Provisions of the balance sheet law cannot be the reference provisions in this case.
Keywords: tax law, balance sheet law, tax on certain financial institutions, insurance companies, concern, taxpayer being a controlled or jointly-controlled company, taxable amount
Bibliografia:
Błachut M., Gromski S., Kaczor J., Technika prawodawcza, Warszawa 2008.
Brzeziński B., Podstawy wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2008.
Cień K., Ogólna charakterystyka prawa podatkowego [w:] Prawo finansowe. Wybrane zagadnienia, red. A. Hanusz, Warszawa 2019.
Hanusz A., Ogólne zagadnienia prawa finansowego [w:] Prawo finansowe. Wybrane zagadnienia, red. A. Hanusz, Warszawa 2019.
Hanusz A., Zasada autonomii woli stron stosunków cywilnoprawnych w świetle prawa podatkowego, „Państwo i Prawo” 1998/12.
Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 26 kwietnia 2017 r., nr 0114-KDIP2-2.4016.1.2017.1.AG.
Klein A., Ewolucja instytucji osobowości prawnej [w:] Tendencje rozwoju prawa cywilnego. Zbiór studiów, red. E. Łętowska, Ossolineum 1983.
Litwińczuk H., Prawo bilansowe, Warszawa 1995.
Majdowski F., Podatek od niektórych instytucji finansowych – quo vadis?, „Przegląd Podatkowy” 2016/12.
Mazur A., Na drodze do internacjonalizacji niemieckiego prawa bilansowego, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2013/70.
Olchowicz I., Podstawy rachunkowości. Wykład, t. I, Warszawa 2016.
Pazdan M., Komentarz do art. 33 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, red. K. Pietrzykowski, Legalis 2018.
Szczepaniak R., Komentarz do art. 33 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, red. M. Gutowski, Legalis 2018.
Szczęśniak P., Wykładnia pojęć prawa cywilnego w rekonstrukcji norm prawa podatkowego a postulat spójności i pewności porządku prawnego, [w:] Zasada pewności w prawie podatkowym, red. A. Kaźmierczyk, A. Franczak, Warszawa 2018.
Walińska E., Rachunkowość finansowa ujęcie sprawozdawcze i ewidencyjne, Warszawa 2010.
Warylewski J. (red.), Zasady techniki prawodawczej, red. J. Warylewski, Warszawa 2003.
Włodkowski O., Przepisy karne ustawy o rachunkowości, Warszawa 2012.
Włodyka S., Prawo koncernowe, Kraków 2003.
Wojciechowski B., Reguły kolizyjne i inferencyjne w interpretacji prawa administracyjnego, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 4, Wykładnia w prawie administracyjnym, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2015.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2001.
Wronkowska S., Zieliński M., Komentarz do zasad techniki prawodawczej, Warszawa 2012.
prof. dr hab. Marek Kalinowski
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. ORCID: 0000-0003-1106-4387
Opodatkowanie podatkiem VAT usług złożonych. Ochrona uzasadnionych oczekiwań podatnika. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 kwietnia 2019 r., I FSK 494/17
Przedmiotem glosy jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.04.2019 r. (I FSK 494/17), w którym wyraził on poglądy na dwie kwestie: prawnej kwalifikacji i opodatkowania podatkiem VAT świadczenia usług złożonych oraz stosowania zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań.
Według NSA kilka formalnie odrębnych usług, które mogłyby być świadczone osobno, muszą być jednak traktowane jako pojedyncza transakcja, jeżeli nie są one niezależne od siebie, bowiem zaspokajają jedną potrzebę usługobiorcy. Jako takie muszą zaś być opodatkowane przy zastosowaniu jednej stawki.
Naczelny Sąd Administracyjny wyraził również pogląd, że jeżeli podatnik postępuje zgodnie z wytycznymi zawartymi w indywidualnej interpretacji prawa podatkowego, której nie jest bezpośrednim adresatem, ma prawo oczekiwać, że administracja zastosuje również do niego te wytyczne, co wynika z zasady uzasadnionych oczekiwań. Zasada ta będzie zatem stać na przeszkodzie działaniom administracji podatkowej żądającej zapłaty podatku, który jest wprawdzie należny zgodnie z obowiązującym prawem, w okolicznościach, w których, biorąc pod uwagę uzasadnione oczekiwania, byłoby to niesprawiedliwe, a tym samym stanowiłoby nadużycie władzy.
Zdaniem autora wyrażonym w glosie, oba powyższe poglądy zasługują na aprobatę.
Słowa kluczowe: prawo podatkowe, podatek od towarów i usług, usługi złożone, zasada zaufania (uzasadnionych oczekiwań)
prof. dr hab. Marek Kalinowski
Nicolaus Copernicus University in Toruń. ORCID: 0000-0003-1106-4387
Taxation of Composite Services with VAT. Protection of Taxpayers’ Legitimate Expectations. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 17 April 2019, I FSK 494/17
This commentary concerns the judgment issued by the Supreme Administrative Court on 17 April 2019 (I FSK 494/17), in which the Court expressed its views on two issues: the legal classification and taxation with VAT of the provision of composite services, and the application of the principle of protection of legitimate expectations.
According to the Court, several formally separate services - which might be provided separately - have to be treated as a single transaction if they are not independent of one another, because they satisfy a single need of service recipient. And as such, they are liable to VAT at a single rate.
The Supreme Administrative Court has also expressed the view that if a taxpayer acts in accordance with the guidelines contained in an individual interpretation of tax law (tax ruling) of which they are not the direct addressee, they are entitled to expect that the tax administration will also apply these guidelines in their case, which results from the principle of legitimate expectations. This principle will thus prevent the tax administration’s measures when the administration demands the payment of tax which may be due in accordance with the laws in force, in circumstances where, considering the legitimate expectations, this would be unjust and as such would constitute an abuse of power.
In the author’s view, expressed in the case commentary, both the above views merit approval.
Keywords: tax law, value added tax, composite services, principle of trust (legitimate expectations)
Bibliografia:
Alexy R., Teoria praw podstawowych, Warszawa 2010.
González Méndez A., Buena fe y Derecho tributario, Madryt 2001.
Kmieciak Z., Ochrona zaufania w prawie administracyjnym. Ustalenia teoretyczne i doświadczenia praktyki, „Samorząd Terytorialny” 1997/11.
Lemańska J., Uzasadnione oczekiwania w perspektywie prawa krajowego i regulacji europejskich, Warszawa 2016.
Łętowski J., Zasada zaufania w stosunkach między obywatelem i administracją [w:] Państwo, prawo, obywatel. Zbiór studiów dla uczczenia 60-lecia urodzin i 40-lecia pracy naukowej profesora Adama Łopatki, red. J. Łętowski, W. Sokolewicz, Wrocław 1989.
Prus Ł., Ochrona uzasadnionych oczekiwań jednostki jako zasada ogólna europejskiego prawa administracyjnego, Wrocław 2018.
Tridimas T., The General Principles of EU Law, Oxford 2006.
