Skutki prawne powstania salda ujemnego płatniczego rachunku bankowego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 18 lipca 2019 r., I CSK 334/18
prof. dr hab. Mirosław Bączyk
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku. ORCID: 0000-0001-5419-6916
Skutki prawne powstania salda ujemnego płatniczego rachunku bankowego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 18 lipca 2019 r., I CSK 334/18
W wyniku omyłkowego przelewu osoby trzeciej (powoda) na rachunek bankowy posiadacza rachunku doszło do zlikwidowania ujemnego salda na tym rachunku w chwili uznania rachunku kwotą takiego przelewu. Autor glosy stara się zakwestionować przedwczesne stanowisko SN o istnieniu deliktu banku wobec osoby dokonującej polecenia, polegającego jakoby na „nadużyciu przez bank uprawnienia” w postaci zaspokojenia należności banku wobec posiadacza rachunku właśnie z kwoty przelewu. W ocenie glosatora, należałoby wpierw zanalizować sytuację prawną stron umowy płatniczego rachunku bankowego, powstałą w wyniku pojawienia się tzw. salda ujemnego rachunku, tj. przyjętą przez strony podstawę takiego salda (tzw. przekroczenie autoryzowane lub inne), sposób i skutki likwidacji zadłużenia posiadacza rachunku.
Słowa kluczowe: cywilne prawo, zobowiązania, odpowiedzialność deliktowa banku, płatniczy rachunek bankowy; tzw. ujemne saldo rachunku bankowego
prof. dr hab. Mirosław Bączyk
Nicolaus Copernicus University in Toruń, retired Supreme Court judge. ORCID: 0000-0001-5419-6916
Legal Effects of Negative Balance of a Payment Bank Account. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 18 July 2019, I CSK 334/18
As a result of mistake, a third person (claimant) transferred money into the bank account of the account owner. The negative balance on this account was repaid when the account was credited with the transferred amount. The commentator tries to challenge the Court’s premature opinion that the bank had committed a tort against the person who made the transfer, allegedly by ‘abusing the bank’s right’ when satisfying the debt owed by the account owner to the bank from the transferred amount. In the commentator’s opinion, the first step should be an analysis of the legal situation of the parties to the payment account agreement, which situation emerged when the account balance turned negative, i.e. the grounds for such a balance assumed by the parties (the so-called authorized overdraft or otherwise), the manner and effects of repayment of the account owner’s debt.
Keywords: civil law, obligations, tortious liability of the bank, payment bank account, account overdraft
Bibliografia / References:
Bączyk M., Umowy bankowe w zakresie czynności bankowych [w:] System prawa handlowego, t. 5, Prawo umów handlowych, red. M. Stec, Warszawa 2017.
Kozłowski M., Dopuszczalne przekroczenie salda w rachunku bankowym przedsiębiorcy, LEX.
Patryk T., Aspekt depozytowy umowy rachunku bankowego, linia orzecznicza, komentarz do wyroku Sądu Najwyższego z 16.01.2008 r., IV CSK 380/07, OSN-ZD 2008/4, poz. 102, LEX 2015.
dr hab. Bartosz Kucharski, profesor Uniwersytetu Łódzkiego
ORCID: 0000-0002-3413-6817
Klauzula proporcji w umowie ubezpieczenia. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 28 maja 2019 r., II CSK 454/18
W glosowanym orzeczeniu Sąd Najwyższy uznał za nieważną klauzulę proporcji, zastrzeżoną w ogólnych warunkach ubezpieczenia mienia, upoważniającą ubezpieczyciela do obniżenia wypłacanego odszkodowanie w proporcji, w jakiej suma ubezpieczenia pozostaje do wartości ubezpieczenia w dniu szkody. Autor aprobuje orzeczenie co do tego, że klauzula proporcji jako taka jest dopuszczalna, powinna jednak pozwalać na proporcjonalne zmniejszenie zakresu szkody, za którą odpowiada ubezpieczyciel, nie zaś na zmniejszenie odszkodowania ubezpieczeniowego. Klauzula proporcji odnosząca się do odszkodowania sprawia, że ubezpieczyciel nie przewiduje wypłaty całej sumy ubezpieczenia, w oparciu o którą ustala składkę w żadnej sytuacji i jest sprzeczna z zasadą ekwiwalentności świadczeń. Zdaniem autora klauzula proporcji zastrzeżona w niedopuszczalnej wersji jest nieważna jedynie w tej części, w jakiej pozwala zmniejszyć odszkodowanie za szkodę całkowitą poniżej sumy ubezpieczenia.
Słowa kluczowe: umowa ubezpieczenia, ubezpieczenie mienia, ubezpieczenie na sumy stałe, odpowiedzialność proporcjonalna, klauzula proporcji
dr hab. Bartosz Kucharski, associate professor of the University of Lodz
ORCID: 0000-0002-3413-6817
Principle of Average in an Insurance Contract. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 28 April 2019, II CSK 454/18
In the commented judgment the Supreme Court considered invalid the average clause contained in the general terms of property insurance, which clause gave the insurer the right to reduce the damages to be paid by such proportion as the insurance sum bore to the insurance value on the day of the loss. The author approves the judgement as far that the average clause as such is acceptable, however it may not allow for proportional reduction of the insurance damages, but only for diminishing the scope of the loss for which the insurer is liable. If the average clause concerns the amount of damages, this means that the insurer does not anticipate paying the total insurance sum on the basis of which the premium is calculated in any situation, which is contrary to the principle of equivalent performances. According to the author, the average clause in the unacceptable version is invalid only to the extent to which it makes it possible to reduce the damages for total loss below the insurance sum.
Keywords: insurance contract, property insurance, fixed-sum insurance, principle of average, average clause
Bibliografia / References:
Basedow J., Birds J., Clarke M., Cousy H., Helmut Heiss in cooperation with Leander D. Loacker (Ed.), Principles of European Contract Law (PEICL), Munich 2009.
Dreher M., Die Versicherung als Rechtsprodukt. Die Privatversicherung und ihre rechtliche Gestaltung, Tubingen 1991.
Krajewski M., Umowa ubezpieczenia. Art. 805–834 k.c. Komentarz, Warszawa 2016.
Kucharski B., Glosa do wyroku SN z 20 października 2006 r., IV CSK 125/06, „Glosa” 2009/1.
Kucharski B., Świadczenie ubezpieczyciela w umowie ubezpieczenia mienia, Warszawa 2019.
Lambert-Faivre Y., Leveneur L., Droit des Assurances, Paris 2011.
Nawracała J., Odpowiedzialność proporcjonalna ubezpieczyciela w przypadku niedoubezpieczenia mienia, „Prawo Asekuracyjne” 2016/3.
Orlicki M., O możliwości stosowania reguły proporcji przy niedoubezpieczeniu, „Prawo Asekuracyjne” 2011/6.
Orłowski C., Dopuszczalność stosowania zasady proporcji w sytuacji niedoubezpieczenia, „Monitor Ubezpieczeniowy” 2012, Nr 50,
Reps J., Reps S., Ubezpieczenia majątkowe przedsiębiorców, Warszawa 2000.
Szczepańska M. (red.), Wajda P. (red.), Ustawa o działalności ubezpieczeniowej. Komentarz, Warszawa 2017.
Żarnowiec Ł., Glosa do wyroku SN z 7 października 2010 r., IV CSK 149/10, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2012/4.
dr Paweł Dzienis
sędzia i wiceprezes Sądu Rejonowego w Białymstoku, delegowany do orzekania w Sądzie Okręgowym w Białymstoku; wykładowca Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. ORCID: 0000-0002-8243-7147
Opóźnienie zapłaty odszkodowania w obszarze ograniczonego użytkowania wokół portu lotniczego. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 8 listopada 2019 r., III CZP 32/19
Komentowana uchwała Sądu Najwyższego statuuje zasadę, że odsetki należą się wierzycielowi od chwili, gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem wymagalnego świadczenia pieniężnego, nawet gdy odszkodowanie jest zasądzane według cen z dnia jego ustalenia. W glosie autor skupia się na zrozumieniu zasady przyjętej przez Sąd Najwyższy, polegającej na wymagalności roszczeń wynikających z ustanowienia obszarów ograniczonego użytkowania wokół lotnisk od daty upływu terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty. Zasady tej nie zmienia sposób szacowania wysokości szkody przy przyjęciu cen z daty wyrokowania. Autor dokonuje wykładni kluczowych dla zagadnienia określeń: „wymagalność”, „staranność”, „niezwłoczność” i „opóźnienie”. Na ich interpretację na tle obowiązków podmiotów prowadzących porty lotnicze mają wpływ ich profesjonalny charakter i przewidywalność roszczeń. Istotną rolę odgrywają też zmieniające się w czasie pierwszoplanowe role odsetek. Autor formułuje tezę, że współcześnie odsetki pełnią przed wszystkim rolę stymulującą i dlatego brak jest podstaw do zanegowania zasady przyjętej przez Sąd Najwyższy. Poszukuje też przykładów pozwalających na egzemplifikację wyjątku od przyjętej zasady. Okoliczności te obciążają dowodowo dłużnika, który zobowiązany jest wykazać w procesie, że odsetki należą się wierzycielowi od późniejszej chwili niż określona we wezwaniu do zapłaty. Wskazuje też na mechanizmy umożliwiające korekturę zasady in casu, gdy wymagają tego względy słuszności lub wymóg uniknięcia niesłusznego wzbogacenia wierzyciela. O aktualności i doniosłości uchwały świadczy to, że może ona być wskazówką dla budowniczych Centralnego Portu Komunikacyjnego.
Słowa kluczowe: odsetki ustawowe za opóźnienie, wezwanie do zapłaty, opóźnienie, wymagalność roszczenia, odszkodowanie, zmniejszenie wartości nieruchomości, odpowiedzialność absolutna, obszary ograniczonego użytkowania, porty lotnicze, ochrona środowiska, prawo lotnicze
dr Paweł Dzienis
judge and vice-president of the District Court in Białystok, seconded to adjudicate at the Regional Court in Białystok; lecturer of the National School of Judiciary and Public Prosecution. ORCID: 0000-0002-8243-7147
Delay in the Payment of Compensation in the Limited Use Area around an Airport. Commentary on Resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 8 November 2019, III CZP 32/19
The commented resolution of the Supreme Court stipulates the principle that interest is due to the creditor from the time when the debtor defaults on the payment of cash due, even if the compensation is awarded at the prices valid on the day on which it is determined. The commentator focuses on the understanding of the principle adopted by the Supreme Court, according to which principle claims arising from the establishment of restricted use areas around airports mature on the date of expiry of the deadline indicated in the request for payment. This principle remains unchanged regardless of the method of estimating the amount of loss, including when prices valid as at the judgment date are used. The author interprets the key terms in this context: 'due', 'diligence', 'promptness' and 'delay'. Their interpretation against the background of the obligations of entities operating airports is influenced by their professional nature and predictability of claims. The author formulates the thesis that nowadays interest plays primarily a stimulating role and hence there are no grounds to refute the principle adopted by the Supreme Court. He also looks for examples of exceptions to the adopted principle. In these circumstances it is the debtor who is required to prove in the process that the interest is due to the creditor from a later time than that specified in the request for payment. The author also indicates the mechanisms enabling adjusting the in casu principle when this is required by considerations of equity or the need to avoid unjust enrichment of the creditor. The validity and importance of the resolution is evidenced by the fact that it may be a clue to the builders of the Solidarity Transport Hub Poland.
Keywords: statutory default interest, request for payment, delay, maturity of a claim, compensation, decrease in property value, absolute liability, restricted use areas, airports, environmental protection, aviation law
Bibliografia / References:
Biskup K., Roszczenia odszkodowawcze w związku z działalnością lotnisk cywilnych [w:] D. Wetoszka, Prawo transportowe. Morze. Ląd. Powietrze, Warszawa 2017.
Biskup K., Spadek wartości nieruchomości wokół infrastruktury lotniskowej [w:] Prawne, administracyjne i ekonomiczne uwarunkowania działalności lotniczej w Polsce, red. K. Biskup, Z. Bukowski, Bydgoszcz 2014.
Dubis W., Jaroń E., Odsetki za opóźnienie co do nienależnego świadczenia, „Rejent” 2000/1.
Dubis W., Waloryzacja kondykcji nienależnego świadczenia, „Rejent” 1998/9.
Dzienis P., Grajewski A., Dochodzenie roszczeń wynikających z ustanowienia obszarów ograniczonego użytkowania wokół portów lotniczych po wyroku TK z 7.03.2018 r., „Monitor Prawniczy” 2019/8.
Dzienis P., Grajewski A., Sąsiedzi lotnisk nie wznowią postępowania, „Dziennik Gazeta Prawna” z 5.02.2019 r., nr 25.
Folgier A., Warunki tworzenia obszarów ograniczonego użytkowania wokół infrastruktury lotniczej [w:] Prawne, administracyjne i ekonomiczne uwarunkowania działalności lotniczej w Polsce, red. K. Biskup, Z. Bukowski, Bydgoszcz 2014.
Gawlik Z., komentarz do art. 481 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna, red. A. Kidyba, LEX, 2014.
Górski M., Pchałek M., Radecki W., Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2019.
Grajewski A., Nowe regulacje dotyczące odsetek, „Przegląd Sądowy” 2016/10.
Grajewski A., Odsetki po nowelizacji z 9 października 2015 r., „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2016/9.
Habdas M., Odszkodowania dla właścicieli nieruchomości zlokalizowanych w obszarach ograniczonego użytkowania dla lotnisk – wyzwania dotyczące prawidłowego ustalenia zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej i podlegającej kompensacji szkody, cz. 1, „Przegląd Sądowy” 2020/5.
Janiak A., Glosa do wyroku SN z dnia 28 maja 1999 r., III CKN 196/98, OSP 2000/7–8, poz. 115.
Kowalski S., Charakter prawny odsetek za opóźnienie, „Prawo Spółek” 2003/2.
Lemkowski M., Odsetki cywilnoprawne, Warszawa 2007.
Ministerstwo Rozwoju, Koncepcja przygotowania i realizacji inwestycji Port Solidarność – Centralny Port Komunikacyjny dla Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2017/11 (załącznik nr 1 do uchwały nr 173/2017 Rady Ministrów z 7.11.2017 r.).
Popiołek W., komentarz do art. 481 k.c. [w:] Kodeks cywilny. T II. Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018.
Ruszkiewicz B., komentarz do art. 481 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, Warszawa 2014.
Rzetecka-Gil A., Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, LEX 2011, komentarz do art. 481 k.c.
Stojek G., komentarz do art. 481 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Sztombka J., Odsetki za opóźnienie świadczenia pieniężnego, „Przegląd Sądowy” 1992/2.
Sztombka J., Wyrokowanie o odsetkach, „Przegląd Sądowy” 2001/2.
Tanajewska R., komentarz do art. 481 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2019.
Wiśniewski T., komentarz do art. 481 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
dr hab. Paweł Daniluk, profesor Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk
ORCID: 0000-0002-4825-956X
Odróżnianie wykroczeń od przestępstw. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 9 kwietnia 2019 r., V KK 56/19
W glosowanym wyroku Sąd Najwyższy przyjął, że w wypadku czynów zabronionych unormowanych w ustawach szczególnych, nieoznaczenie górnej granicy grożącej za te czyny kary ograniczenia wolności lub kary grzywny przesądza, że są one przestępstwami, nie zaś wykroczeniami. W glosie autor odniósł się do tego stanowiska, a w szczególności krytycznie ocenił pogląd, iż nieoznaczenie górnej granicy grożącej kary grzywny przesądza, że takie czyny zabronione są przestępstwami.
Słowa kluczowe: prawo karne, wykroczenia, przestępstwa, kara ograniczenia wolności, kara grzywny
dr hab. Paweł Daniluk, associate professor of the Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences
ORCID: 0000-0002-4825-956X
Distinguishing between Petty Offences and Crimes. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Criminal Chamber of 9 April 2019, V KK 56/19
In the commented judgment, the Supreme Court assumed that in the case of prohibited acts regulated in specific acts, failure to set the upper limit of the penalty of restriction of liberty or a fine that constitutes punishment for these acts determines that they are crimes, not petty offences. In this commentary, the author comments on this view, and in particular he critically assesses the view that failure to set the upper limit of a fine means that such acts are crimes.
Keywords: criminal law, petty offences, crimes, penalty of restricted liberty, fine
Bibliografia / References:
Bojańczyk A., Ustawodawca zastawia niebezpieczne pułapki, „Rzeczpospolita” z 14.09.2006 r.
Bojarski M., Radecki W., Spory na tle zróżnicowania wykroczeń i przestępstw [w:] Problem spójności prawa karnego z perspektywy jego nowelizacji, red. A. Marek, T. Oczkowski, Warszawa 2011.
Bojarski M. [w:] M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2013.
Daniluk P. [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. P. Daniluk, Warszawa 2019.
Daniluk P. [w:] Reforma prawa wykroczeń, t. 1, red. P. Daniluk, Warszawa 2019.
Grzegorczyk T. [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. T. Grzegorczyk, Warszawa 2013.
Pachowicz Z., Glosa do postanowienia SN z 24.02.2006 r., I KZP 52/05, „Przegląd Sądowy” 2008/6.
Pacyna M., Z problematyki klasyfikowania przepisów represyjnych w obręb jednego z modeli odpowiedzialności prawnej. Uwagi na marginesie postanowienia Sądu Najwyższego z 24 lutego 2006 r., „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2007/2.
Radecki W., Normatywne ujęcie wykroczenia, „Prokuratura i Prawo” 2003/2.
Radecki W., Dezintegracja polskiego prawa penalnego, „Prokuratura i Prawo” 2014/9.
Sychta K., Glosa do postanowienia SN z 24.02.2006 r., I KZP 52/05, „Prokuratura i Prawo” 2008/3.
dr Bartłomiej Gadecki
sędzia Sądu Okręgowego w Olsztynie. ORCID: 0000-0001-9542-3919
Tryb ścigania przestępstw kwalifikowanych. Glosa do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29 września 2016 r., II AKz 321/16
Autor nie zgadza się z poglądem wyrażonym w glosowanym postanowieniu, że ściganie przestępstwa z art. 286 § 1 Kodeksu karnego w zw. z art. 294 § 1 Kodeksu karnego popełnionego na szkodę osoby najbliższej następuje na wniosek pokrzywdzonego. Podano przykłady, gdzie ustawodawca wprost wskazuje, że również typ kwalifikowany przestępstwa jest ścigany na wniosek, np. poprzez wskazanie w przepisie regulującym tryb ścigania paragrafu regulującego typ kwalifikowany albo poprzez wskazanie w przepisie regulującym tryb ścigania nazwy przestępstwa, w sytuacji, gdy poprzedzające paragrafy danego artykułu regulują typ podstawowy i typ kwalifikowany. Uznano, że jeżeli typ podstawowy przestępstwa jest ścigany na wniosek, to nie oznacza to automatycznie, że na wniosek ścigany jest również typ kwalifikowany tego przestępstwa.
Słowa kluczowe: kodeks karny, przestępstwo ścigane na wniosek, typ kwalifikowany przestępstwa, przestępstwo oszustwa
dr Bartłomiej Gadecki
judge of the Regional Court in Olsztyn. ORCID: 0000-0001-9542-3919
Mode of Prosecution of Aggravated Crimes. Commentary on Decision of the Court of Appeal in Krakow of 29 September 2016, II AKz 321/16
The author disagrees with the view expressed in the decision in question that a crime defined in Article 286(1) of the Criminal Code (CC) in conjunction with Article 294(1) CC, committed to the detriment of a close family member, is prosecuted at the victim’s request. Examples are provided where the law directly provides that the aggravated type of the crime is also prosecuted upon request, e.g. by stipulation in the provision which regulates the mode of prosecution of the aggravated type or by indicating in the provision which regulates the mode of prosecution the name of the crime where the preceding sections of the relevant article regulate the basic type and the aggravated type. The commentary states that if the basic type of a crime is prosecuted upon request, it does not automatically mean that the aggravated type of this crime is also prosecuted upon request.
Keywords: Criminal Code, crime prosecuted upon request, aggravated type of a crime, crime of fraud
Bibliografia / References:
Andrejew I., Kodeks karny. Krótki komentarz, Warszawa 1978.
Andrejew I., Świda W., Wolter W., Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973.
Bojarski T. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2006.
Bojarski T., Odmiany podstawowych typów przestępstw w polskim prawie karnym, Warszawa 1982.
Filar M. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2012.
Grzegorczyk T., Wnioskowy tryb ścigania czynów karalnych, Łódź 1986.
Grześkowiak A. (red.), Wiak K. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2012.
Królikowski M. (red.), Zawłocki R., Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz. Art. 222–316, Warszawa 2013.
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2005.
Mozgawa M. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2015.
Stefański R.A. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2015.
Wąsek A. (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do artykułów 222-316. Tom II, Warszawa 2006.
Zoll A. (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz. Tom III. Komentarz do art. 278–363 k.k., Warszawa 2008.
dr Małgorzata Mędrala
Katedra Prawa Gospodarczego Publicznego i Prawa Pracy, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. ORCID: 0000-0002-0068-2975
Zamieszczenie symbolu choroby w orzeczeniu o niepełnosprawności. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 lipca 2019 r., III UK 189/18
W glosie Autorka porusza kontrowersyjną w praktyce kwestię możliwości zamieszczania symbolu choroby psychicznej pracownika w orzeczeniu o niepełnosprawności. Autorka zwraca uwagę w tym kontekście nie tylko na kwestie formalne (wymóg ustawowej podstawy regulacji), lecz także merytoryczne – z perspektywy konstytucyjnej zasady proporcjonalności. Test celowości i przydatności powinien być, jej zdaniem, każdorazowo dokonywany w zależności od rodzaju symbolu choroby. W stosunkach pracowniczych w większości przypadków zostanie on spełniony.
Słowa kluczowe: oznaczenie symbolu choroby w orzeczeniu o niepełnosprawności, prawo do prywatności, konstytucyjny test proporcjonalności
dr Małgorzata Mędrala
Department of Public Economic Law and Labour Law, Cracow University of Economics. ORCID: 0000-0002-0068-2975
Inserting the Symbol of Disease in the Certificate of Disability. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 10 July 2019, III UK 189/18
In this commentary, the author discusses a controversial practical issue: the possibility of including in the certificate of disability the symbol of the employee’s mental illness. In this context, the author draws attention not only to formal issues (requirement of statutory grounds for the regulation), but also substantive ones – from the perspective of the constitutional principle of proportionality. The author believes that the test of purposefulness and usefulness should each time be carried out depending on the symbol of the disease. In employment relations, it will be met in most cases.
Keywords: symbol of the disease in a certificate of disability, right to privacy, constitutional test of proportionality
Bibliografia / References:
Bojke J., Rola zasady proporcjonalności w wykładni przepisów prawa karnego materialnego, „Internetowy Przegląd Prawniczy Towarzystwo Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2015/1, „Z zagadnień prawa karnego”, red. S. Żółtek.
Fajgielski P. [w:] Internet. Przetwarzanie danych osobowych. Processing of personal data, red. K. Czaplicki, red. G. Szpor, Legalis 2019.
Karp J., hasło „zakaz naruszania istoty wolności i praw” [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, red. W. Skrzydło, S. Grabowska, R. Grabowski, Warszawa 2009.
Korus P., Przetwarzanie danych dotyczących zdrowia – wybrane zagadnienia [w:] RODO. Ochrona danych osobowych w zatrudnieniu ze wzorami, red. M. Mędrala, Warszawa 2018.
Litwiński P., Barta P., Kawecki M. [w:] Rozporządzenie UE w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i swobodnym przepływem takich danych. Komentarz, red. P. Litwiński, Legalis 2018
Nerka A., komentarz do art. 9 RODO [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Komentarz, red. M. Sakowska-Baryła, Legalis 2018.
Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na początku XXI w., Kraków 2004.
Pławucka H., Niezdolność do pracy i niepełnosprawność w przepisach prawa socjalnego [w:] Wolność i sprawiedliwość w zatrudnieniu. Księga pamiątkowa poświęcona Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej prof. L. Kaczyńskiemu, red. M. Seweryński, J. Stelina, Gdańsk 2012.
Sieńczyło-Chlabicz J., Wolność prasy a ochrona danych osobowych osób pełniących funkcje publiczne [w:] Granice ochrony danych osobowych w stosunkach pracy, red. T. Wyka, red. A. Nerka, Warszawa 2009.
Torbus U., Dane szczególnie chronione w stosunkach pracy [w:] RODO. Ochrona danych osobowych w zatrudnieniu ze wzorami, red. M. Mędrala, Warszawa 2018.
Aneta Krasuń
radca prawny. ORCID: 0000-0002-2077-827X
Ciężar dowodu w razie sporu co do wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych poza zakładem pracy. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 września 2019 r., II PK 172/18
Glosowany wyrok dotyka istotnego zagadnienia prawnego, jakim jest świadczenie pracy w formie telepracy w połączeniu z zadaniowym czasem pracy. Zwraca uwagę na okoliczność, że sposób zatrudnienia pracownika w formie telepracy wymusza niestandardową organizację jego pracy. Wskazuje, że w takim sposobie zatrudnienia niemożliwa lub utrudniona jest kontrola pracodawcy nad sposobem i czasem wykonywania pracy przez zatrudnionego z uwagi na fakt, że pracownik sam organizuje sobie pracę i kształtuje swój rozkład oraz wymiar czasowy świadczenia pracy w konkretnych terminach jej wykonywania. Glosowany wyrok zajmuje się również istotnym zagadnieniem, jakim jest rozkład ciężaru dowodu w przypadku niestandardowej organizacji pracy.
Słowa kluczowe: rozkład ciężaru dowodu w sprawach o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, telepracownik a praca w godzinach nadliczbowych, zadaniowy czas pracy
Aneta Krasuń
attorney at law. ORCID: 0000-0002-2077-827X
Burden of Proof in Case of Dispute about Overtime Work away from the Workplace. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 4 September 2019, II PK 172/18
The commented judgment concerns an important legal issue, that is, telework in combination with task-based working time. It also emphasises the fact that the manner of employing a person in the form of telework forces a non-standard organization of said person’s work. It also indicates that in this form of employment it is impossible or difficult for the employer to control how the employee performs work and their working time due to the fact that the employee organizes work themselves and decides on the schedule and length of work in specific periods of performing it. Another important task that the commented judgment deals with is the distribution of the burden of proof in cases of non-standard work organization.
Keywords: distribution of the burden of proof in cases relating to overtime work, teleworker in the context of overtime work, task-based working time
Bibliografia / References:
Dolecki H., Ciężar dowodu w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1998.
Latos-Miłkowska M., Telepraca jako sposób upowszechniania zatrudnienia [w:] Prawo pracy a bezrobocie, red. L. Florek, Warszawa 2003.
Morawski L, Ciężar dowodu – niektóre problemy dowodowe, „Studia Cywilistyczne” 1982/32.Muszalski W., Kodeks pracy. Komentarz, red. W. Muszalski, Warszawa 2019.
Pietrzykowski K., Kodeks cywilny. Tom I. komentarz art. 1–44910, Warszawa 2015.
Pisarczyk Ł., Kodeks pracy. Komentarz, red. L. Florek, Warszawa 2017.
Radwański Z., Zieliński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. I, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Rączka K., Gersdorf, M. Rączka K., Raczkowski M., Kodeks pracy. Komentarz, red. M. Gersdorf, Warszawa 2010.
Sobczyk A., Kodeks pracy. Komentarz, red. A. Sobczyk, Warszawa 2016.
Stefański K., Kodeks Pracy. Komentarz t. I Art. 1–113, red. K.W. Baran, Warszawa 2020.
Walczak K., Kodeks pracy. Komentarz, red. K. Walczak, Legalis 2020.
Tyc. A., Ciężar dowodu w prawie pracy. Studium na tle prawnoporównawczym, Warszawa 2016.
Tyc A., Ciężar dowodu – wokół definicji oraz dopuszczalności umownej regulacji, „Studenckie Zeszyty Naukowe Prawa Europejskiego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki”, 2012/2.
dr hab. Ewa Szewczyk, profesor Uniwersytetu Zielonogórskiego
ORCID: 0000-0002-2980-6564
prof. zw. dr hab. Marek Szewczyk
Uniwersytet Adama Mickiewicza, Wydział Prawa i Administracji, Zakład Prawa Administracyjnego i Nauki o Administracji
ORCID: 0000-0001-8222-7898
Status organizacji społecznej w postępowaniu prowadzącym do wydania decyzji na podstawie art. 7 ust. 3 in fine ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt. Glosa do uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 lutego 2020 r., II OPS 2/19
Przepis art. 7 ust. 3 ustawy z 21.08.1997 r. o ochronie zwierząt normuje instytucję tzw. interwencyjnego odbioru zwierzęcia. Zgodnie z tym przepisem odebrania zwierzęcia może dokonać policjant, strażnik gminny lub upoważniony przedstawiciel organizacji społecznej. Zasadniczą kwestią, którą zajął się Naczelny Sąd Administracyjny w glosowanej uchwale, było wskazanie, jaki status ma organizacja społeczna w postępowaniu zmierzającym do odebrania zwierzęcia. W ocenie autorów glosy kluczowe jest ustalenie, jaki charakter prawny ma czynność odebrania zwierzęcia i wiążące się z nią konsekwencje. Konkluzja glosy sprowadza się do stwierdzenia, że przedstawiciel organizacji społecznej jest podmiotem administrującym, którego działanie oparte jest na normie zadaniowej, a czynności odbioru zwierzęcia, do których podjęcia został ustawowo upoważniony, stanowią nieformalny akt administracyjny. Dlatego też w postępowaniu takim nie może występować w charakterze strony, w przeciwnym razie w jednej i tej samej sprawie występowałby w dwóch rolach: podmiotu administrującego i administrowanego.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, strona, nieformalny akt administracyjny
dr hab. Ewa Szewczyk, associate professor of the University of Zielona Góra
ORCID: 0000-0002-2980-6564
prof. zw. dr hab. Marek Szewczyk [full profesor]
Adam Mickiewicz University in Poznań, Faculty of Law and Administration, Department of Administrative Law and Science of Administration. ORCID: 0000-0001-8222-7898
Status of Public Organization in Proceedings Leading to a Decision Issued Based on Article 7(3) in fine of the Act of 21 August 1997 on Animal Protection. Commentary on Resolution of the Supreme Administrative Court of 24 February 2020, II OPS 2/19
Article 7(3) of the Act of 21 August 1997 on Animal Protection regulates the so-called interventions to remove an animal from [the owner’s] custody. Pursuant to this provision, an animal may be removed by a policeman, municipal guard or an authorized representative of a public organization. The main issue considered by the Supreme Administrative Court in the adopted resolution was determining the status of a public organization in proceedings aimed at removing the animal from the owner. In the authors` opinion, the key is to determine the legal nature of the act of ‘removing an animal from custody’ and its consequences. The conclusion of the commentary boils down to the statement that a representative of a public organization is an administrating entity, whose operation is based on a norm defining a task, while the activities of removing an animal from custody which the representative is authorized to undertake by law constitute an informal administrative act. Therefore, in such proceedings the representative cannot act as a party, otherwise he/she would have two roles in one and the same case: the administrating entity and the administrated one.
Keywords: administrative proceedings, party, informal administrative act
Bibliografia / References:
Adamovich L.K., Handbuch des östereischen Verwaltungsrecht, Wien – New York 1954.
Adamovich L.K., Funk B.Ch, Algemeines Verwaltungsrecht, Wien – New York 1984.
Bauer H., Privatisierung oder Publizisierung? Wege zum gemeinwohlorientieren Bereitstellung von Leistungen im allgemeinen Interesse [w:] H. Bauer, M. Szewczyk, B. Popowska, M. Meier, A. Fuks, Publizisierung öffentlicher Aufgaben, Potsdam 2018.
Biernat S., Die Privatisierung öffentlicher Aufgaben als Problem des Staats- Und Verwaltungsrechts [w:] Grundfragen des Verwaltungsrechts und der Privatisierung. Deutsch-polnisches Verwaltungskolloquium, Richard Booberg Verlag 1994.
Cieślak Z., Zbiory zachowań w administracji państwowej. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1992.
Funk B.Ch., Der verfahrensfreie Verwaltungsakt, Wien – New York 1975.
Gröschner R., Überwachungsrechtsverhältnis, Tübingen 1992.
Leoński Z. (we współpracy z R. Hauserem, A. Skoczylasem), Zarys prawa administracyjnego, Warszawa 2004.
Leoński Z., Materialne prawo administracyjne, Warszawa 2009.
Ochendowski E., Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń 2013.
Wiktorowska A. [w:] Prawo administracyjne, red. J. Jagielski, M. Wierzbowski, Warszawa 2019.
Wilczyński P., Podmioty niepubliczne w sferze administracji publicznej, „Państwo i Prawo” 2002/2.
Ostojski P., Organizacja społeczna jako strona postępowania w sprawie odebrania zwierzęcia na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt, „Przegląd Prawa i Administracji” 2019/116.
Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001.
Stahl M. [w:] Z. Duniewska, B. Jaworska-Dębska, R. Michalska-Badziak, E. Olejniczak-Szałowska, M. Stahl, Prawo administracyjne, pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, Warszawa 2002.
Starościak J., Prawo administracyjne, Warszawa 1977.
Szewczyk E., Administrative procedure for temporary removal of an animal from the custody of its owner or guardian [w:] Legal Protection of Animals, eds. E. Kruk, G. Lubeńczuk, H. Spasowska-Czarny, Maria Curie-Skłodowska University Press, Lublin 2020 (w druku).
Szewczyk M., Nadzór w materialnym prawie administracyjnym, Poznań 1995.
dr hab. Mariusz Popławski, profesor Uniwersytetu w Białymstoku
dziekan Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. ORCID: 0000-0003-1403-3033
Zakwaterowanie pracownika zapewnione przez pracodawcę jako przychód podlegający opodatkowaniu. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 listopada 2018 r., II FSK 799/18
Glosa dotyczy analizy zagadnienia związanego z tym, czy korzystanie przez pracownika z noclegów zapewnionych przez pracodawcę w miejscu wykonywania przez niego pracy jest przychodem pracownika podlegającym opodatkowaniu. W ramach przeprowadzonych badań pozytywnie zweryfikowano przedstawiony problem badawczy. Uznać bowiem należy, że zapewnienie przez pracodawcę swojemu pracownikowi bezpłatnego zakwaterowania jest realizowane w interesie tego pracownika, a w konsekwencji powinno być traktowane jako jego przychód. Co do zasady każdy wydatek poniesiony będzie przez pracodawcę w interesie pracownika, gdy pozostaje on poza standardową sferą łączącą pracodawcę i pracownika, do których należy zaliczyć sferę zakwaterowania, ale również wyżywienia, czy organizacji wypoczynku pracownika.
Słowa kluczowe: prawo podatkowe, postępowanie podatkowe, opodatkowanie dochodu, przychód pracownika, zakwaterowanie zapewnione przez pracodawcę
dr hab. Mariusz Popławski, associate professor of the University of Białystok
Dean of the Faculty of Law, University of Białystok. ORCID: 0000-0003-1403-3033
Employee’s Accommodation Provided by the Employer as Taxable Income. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 29 November 2018, II FSK 799/18
The commentary deals with the analysis of the issue whether the employee's use of accommodation provided by the employer at the place of work constitutes said employee's taxable income. In the course of research, the above-mentioned research problem was answered in the affirmative. It should be recognized that the employer provides free accommodation to the employee in the interest of the employee and, consequently, this should be treated as his/her income. As a rule, all expenses will be incurred by the employer in the interest of the employee when it is outside the standard sphere of employer-employee relations, which should include accommodation, but also food, or the organization of the employee’s rest.
Keywords: tax law, tax proceedings, taxation of income, employee’s income, accommodation provided by the employer
Bibliografia / References:
Brzeziński B., Jezierski J., Opodatkowanie gospodarki uspołecznionej w świetle zasad podatkowych, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Prawo XXV - Nauki Humanistycz- no-Społeczne” 1987/172.
Brzeziński B., Nykiel W., Zasady ogólne prawa podatkowego [w:] Prawo podatkowe. Teoria, instytucje, funkcjonowanie, red. B. Brzeziński, Toruń 2009.
Dmoch W., Podatek dochodowy od osób fizycznych. Komentarz, Warszawa 2008.
Gomułowicz A., Zasady podatkowe wczoraj i dziś, Warszawa 2001.
Gomułowicz A., Zasady podatkowe [w:] Prawo podatkowe. Teoria, instytucje, funkcjonowanie, red. B. Brzeziński, Toruń 2009.
Bartosiewicz A., Kubacki R., PIT. Komentarz, Warszawa 2013.
Koperkiewicz-Mordel K. [w:] Polskie prawo podatkowe, red. W. Nykiel, Warszawa 2011.
Marciniuk J. (red.), Podatek dochodowy od osób fizycznych. Komentarz, Warszawa 2012.
Orłowski J., Konstytucyjna zasada powszechności opodatkowania – wybrane zagadnienia, „Studia Prawnoustrojowe Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego” 2013/22.
Słomka M., Nieodpłatne zakwaterowanie pracowników – czy zawsze powstaje przychód podatkowy?, „Doradztwo Podatkowe” 2019/3.
