Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za szkody wyrządzone wskutek przestępstw seksualnych popełnionych przez duchownych. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 31 marca 2020 r., II CSK 124/19
dr Anna Wilk
Wyższa Szkoła Finansów i Prawa w Bielsku-Białej; radca prawny. ORCID: 0000-0002-9073-9153
Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za szkody wyrządzone wskutek przestępstw seksualnych popełnionych przez duchownych. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 31 marca 2020 r., II CSK 124/19
Glosowane orzeczenie zasługuje na akceptację w tym sensie, że Sąd Najwyższy trafnie przyjął art. 430 Kodeksu cywilnego jako podstawę odpowiedzialności kościelnej osoby prawnej za szkodę wyrządzoną wskutek przestępstw seksualnych duchownego. Wątpliwy wydaje się jednak pogląd Sądu Najwyższego, iż powierzoną czynnością, o której mowa w tym przepisie, była nie sama katecheza, lecz ogólnie rozumiana pomoc duchownego dla małoletniej pochodzącej z ubogiej i patologicznej rodziny. Taki wniosek Sąd wyprowadził z ogólnie rozumianych celów zgromadzenia zakonnego, do którego należał sprawca oraz ogólnych powinności duchownego chrześcijańskiego. Natomiast zdaniem Autorki, sprawcy została powierzona wyłącznie katecheza, a nie czynności wykraczające poza jej zakres, jednakże nie oznacza to, że glosowane orzeczenie jest błędne. Odpowiedzialność zwierzchnika wynika bowiem z tego, iż powierzenie czynności katechezy i wyposażenie sprawcy w pomoce i narzędzia uzyskane w związku z powierzeniem mu tej misji istotnie ułatwiło mu wyrządzenie szkody, która bez tego by nie wystąpiła.
Słowa kluczowe: cywilne prawo, zobowiązania, odpowiedzialność, szkoda, powierzone czynności, Kościół, pedofilia, duchowni
dr Anna Wilk
Bielsko-Biala School of Finance and Law; attorney at law. ORCID: 0000-0002-9073-9153
Liability of Ecclesiastical Legal Persons for Harm Caused by Sexual Offences Committed by the Clergy. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 31 March 2020, II CSK 124/19
The commented judgment merits approval, because the Supreme Court rightly recognized Article 430 of the Civil Code as the basis for the liability of an ecclesiastical legal person for the harm caused by sexual offences of a clergyman. However, the Court’s view that the ‘commissioned duty’ was not only religious instruction but general help for a child from a poor and dysfunctional family is questionable. The Supreme Court drew this conclusion from general aims of a religious order and general duties of a Christian clergyman, whereas in the author's opinion the perpetrator was only commissioned the duty to teach religious instruction, but not any other duties. This does not, however, make the commented judgment incorrect, but the source of supervisor's responsibility is the fact that the perpetrator was provided by the supervisor with instruments facilitating him causing the harm, which would not be possible in other circumstances.
Keywords: civil law, obligations, liability, harm, commissioned duties, Church, paedophilia, the clergy
Bibliografia / References:
Doyle T.P., Rubino S.C., Catholic Clergy Abuse Meets the Civil Law, “Fordham Urban Law Journal” 2004/2.
Doyle T.P., Clericalism: Enabler of Clergy Sexual Abuse, “Pastoral Psychology” 2006/(3) vol. 54.
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz do art. 353–626, Legalis 2019.
Kusz E., Wykorzystanie seksualne małoletnich przez osoby duchowne: analiza zjawiska, „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2015/1, vol. 14.
Łętowska E., Odpowiedzialność Kościoła za szkody wyrządzone przez księży, „Państwo i Prawo” 2015/3.
Łętowska E., Odpowiedzialność „za” księży – dyskusja ciągle niezakończona [w:] Czynić postęp w prawie. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Birucie Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, red. W. Robaczyński, Łódź 2017.
Nesterowicz M., Odpowiedzialność cywilna Kościoła katolickiego za molestowanie małoletnich przez księży (prawo USA i prawo polskie), „Przegląd Sądowy” 2014/1.
Parkinson P., Child Sexual Abuse and the Churches: A Story of Moral Failure?, “Current Issues in Criminal Justice” 2014/1, vol. 26.
Stępień T., Stępień K., Przestępstwo zgwałcenia w świetle orzecznictwa, Bielsko-Biała 2000.
Wrześniewski M., Czynność seksualna a obcowanie płciowe i inna czynność seksualna – próba uporządkowania pojęć, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego – Acta Iuris Stetiniensis” 2012/3.
dr hab. Tomasz Justyński, LL.M
profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. ORCID: 0000-0003-0270-4178
Odrębna własność zburzonego lokalu. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 marca 2020 r., III CZP 65/19
Glosator aprobuje stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w tezie uchwały, zgodnie z którym zburzenie lokalu nie powoduje wygaśnięcia użytkowania wieczystego związanego z odrębną własnością lokalu. Aprobatą tą nie obejmuje natomiast wywodów uzasadnienia. Sąd Najwyższy uznał bowiem, że dzieje się tak, ponieważ użytkowanie wieczyste po zgaśnięciu odrębnej własności lokalu może mieć byt samoistny. Analiza czysto formalna, ograniczona do rozważenia zależności konstrukcyjnych, nie pozwoliła Sądowi dostrzec tego, że w istocie chodzi tu o jednolite „prawo do lokalu” obejmujące co najmniej dwa elementy (odrębną własność lokalu oraz użytkowanie wieczyste udziału w gruncie, a oprócz tego także rozmaite służebności). Wygasnąć mogłaby zatem jedynie całość uprawnień. Zburzenie lokalu nie powoduje automatycznego zgaśnięcia całości, ponieważ – wbrew pozorom – nadal istnieje przedmiot „prawa do lokalu” – i to tak długo, jak długo istnieje wola odbudowy lokalu. Tezę orzeczenia należałoby zatem rozwinąć. Należałoby mianowicie dodać, że: „zburzenie lokalu nie powoduje automatycznie także wygaśnięcia odrębnej własności lokalu”. Nie zniknął bowiem (całkowicie) jej „przedmiot”. Dopóki istnieje wola odbudowy lokalu, dopóty prawo to trwa.
Słowa kluczowe: rzeczowe prawo, wieczyste użytkowanie, odrębna własność lokalu, zniszczenie budynku
dr hab. Tomasz Justyński, LL.M
associate professor of the Nicolaus Copernicus University in Toruń. ORCID: 0000-0003-0270-4178
Separate Ownership of Demolished Premises. Commentary on Resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 13 March 2020, III CZP 65/19
The commentator approves the standpoint expressed by the Supreme Court in the operative part of the resolution, namely that demolition of premises does not result in extinguishment of the perpetual usufruct connected with separate ownership of such premises. However, the approval does not extend to the statement of reasons, where the Supreme Court considered that this was so because, after extinguishment of separate ownership of premises, perpetual usufruct could continue to exist autonomously. A purely formal analysis, limited to considering the dependencies between these constructions, prevented the Court from noticing that in essence this concerned a uniform ‘right to premises’ comprising at least two elements (separate ownership of premises and perpetual usufruct of a share in land, plus various easements). Only the full bundle of rights could become extinguished. Demolition of premises does not automatically extinguish the full bundle, because – contrary to appearances – the object of the ‘right to premises’ continues to exist for as long as there is a will to rebuild the premises. Hence, the operative part should be clarified by adding that: ‘demolition of premises does not automatically result in extinguishment of separate ownership of premises’. This is so, because its ‘object’ has not (completely) disappeared. As long as there is an intention to rebuild the premises, the right exists.
Keywords: property right, perpetual usufruct, separate ownership of premises, demolition of a building
Bibliografia / References:
Justyński T., Glosa do wyroku SN z 15.02.2002 r., V CA 2/02, OSP 2003/6, poz. 77.
Justyński T., Glosa do wyroku SN z 25.11.2010 r., I CSK 692/09, OSP 2012/6, poz. 61.
Justyński T., Pogrobowy chichot użytkowania wieczystego, „Rzeczpospolita” z 7.07.2020/157 (11703), „Rzecz o prawie”, s. A 13.
Justyński T., Uwagi w sprawie niepodzielnego charakteru opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego [w:] Z zagadnień prawa rolnego, cywilnego i samorządu terytorialnego. Księga jubileuszowa Profesora Stanisława Prutisa, red. J. Bieluk, A. Doliwa, A. Malarewicz-Jakubów, T. Mróż, Białystok 2012.
Justyński T., Wygaśnięcie odrębnej własności lokalu. Glosa do uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 25 sierpnia 2017 r., III CZP 11/17, OSP 2019/5, poz. 48.
Adam Górski
ORCID: 0000-0002-3403-6250
Krzysztof Michalak
ORCID: 0000-0003-1502-3275
Udział w autorstwie tekstu:
Adam Górski – 50%
Krzysztof Michalak – 50%
Relacje tajemnicy lekarskiej i psychiatrycznej a proces karny. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Wojskowa z dnia 29 stycznia 2009 r., WZ 2/09
Komentowane postanowienie dotyczy istotnego zagadnienia obejmującego relacje tajemnicy lekarskiej i psychiatrycznej. Szczególnie na gruncie procesowym uważa się często, że tajemnica psychiatry jest tą samą tajemnicą co lekarska, ponieważ psychiatra jest przede wszystkim lekarzem. Równocześnie, osoby wykonujące czynności wynikające z ustawy z 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego są obowiązane do zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym powezmą wiadomość w związku z wykonywaniem tych czynności. W świetle tych okoliczności praktyczne, ale i interpretacyjne trudności, wzbudza samo ustalenie zakresu zastosowania tajemnicy psychiatrycznej. Jak wspomniano, sprawą jednak nie mniej złożoną jest charakter relacji normatywnej łączącej tę tajemnicę z innymi sekretami regulowanymi ustawą, w szczególności zaś tajemnicą lekarską.
Słowa kluczowe: postępowanie karne, tajemnica lekarska, tajemnica psychiatryczna
Adam Górski
ORCID: 0000-0002-3403-6250
Krzysztof Michalak
ORCID: 0000-0003-1502-3275
Share in co-authorship:
Adam Górski – 50%
Krzysztof Michalak – 50%
Relationships of Medical Privilege and Psychiatric Privilege in the Context of a Criminal Trial. Commentary on Decision of the Supreme Court Decision – Military Chamber of 29 January 2009, WZ 2/09
The commented decision concerns an important issue involving medical and psychiatric privilege relationships. Especially on procedural grounds, it is often stated that psychiatric privilege is the same as the medical privilege, because a psychiatrist is primarily a physician. At the same time, persons performing activities arising from the Act of 18 August 1994 on Protection of Mental Health are obliged to keep confidential everything they become aware of in connection with the performance of these activities. In the light of these circumstances, both practical and interpretative difficulties arise from the very determination of the scope of application of psychiatric privilege. As mentioned, however, the nature of the normative relationship between this and other similar privileges regulated in statutory law, in particular medical privilege, is no less complex.
Keywords: criminal procedure, medical privilege, psychiatric privilege
Bibliografia / References:
Huk A., Tajemnica zawodowa lekarza w polskim procesie karnym, Warszawa 2006.
Michalak K., Tajemnica lekarska i psychiatryczna a polski proces karny, Kraków 2018.
Safjan M., Problemy prawne tajemnicy lekarskiej, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1995/1.
Sawicki J., Tajemnica zawodowa lekarza i dziennikarza w prawie karnym, Warszawa 1960.
dr hab. Monika Klejnowska
profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego. ORCID: 0000-0002-0025-0371
Wznowienie postępowania karnego w razie częściowej prawomocności zaskarżanego wyroku. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karnaz dnia 23 października 2019 r., IV KO 116/19
W glosie odniesiono się do dopuszczalności zakresu wznowienia postępowania sądowego w procesie karnym w całości oraz w części. Rozważono zasadniczy warunek wznowienia, jakim jest przedmiot wznowienia, a zatem rodzaj orzeczenia, od którego przysługuje ten nadzwyczajny środek zaskarżenia, a także wywołującą wiele wątpliwości kwestię prawomocności orzeczenia nie tylko wertykalnej, lecz także horyzontalnej. Dla ustalenia zakresu (w całości lub w części) zaskarżenia, orzekania i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, a także prawomocności w przypadku środków zaskarżenia, w tym wznowienia postępowania sądowego, wiążące będą wspomniane już przepisy, czyli art. 447 § 1–3 k.p.k., a ponadto także art. 442 § 1 zdanie drugie k.p.k. w zw. z art. 545 § 1 k.p.k. Są to normy ius cogens. Nie należy dodatkowego zróżnicowania co do wymienionych zakresów wprowadzać w drodze interpretacji . Zakresy te powinny być zatem jednolite i pokrywać się ze sobą. W związku z tym, patrząc na konsekwencje częściowego wznowienia postępowania, należy dostrzec, że uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania nie może prowadzić do rozerwania więzi między podstawą prawną i faktyczną tego rozstrzygnięcia. Nie można więc wznowić postępowania co do winy, gdy toczy się postępowanie co do kary lub innego środka, bo to oznaczałoby wznowienie postępowania w całości, a w tej sytuacji orzeczenie zaskarżane nie jest w całości prawomocne, co jest sprzeczne z art. 540 k.p.k. Skoro art. 540 § 1 k.p.k. stanowi, że zaskarżyć można prawomocne orzeczenie sądowe, to jeśli już zatem dopuści się zaskarżenie orzeczenia w części, to część ta musi być prawomocna. Z tym, że dopóki trwa stan zawisłości sprawy i istnieje możliwość wzruszenia formalnie prawomocnej części wyroku, dopóty wykluczone powinno być wznowienie postępowania w zakresie tej części, chyba że z całą pewnością można przesądzić, iż w trwającym postępowaniu odwoławczym lub ponownym nie ma możliwości wzruszenia tej części.
Słowa kluczowe: postępowanie karne, wznowienie postępowania, przesłanki wznowienia, częściowa prawomocność orzeczenia a dopuszczalność wznowienia postępowania
dr hab. Monika Klejnowska
associate professor of the University of Rzeszow. ORCID: 0000-0002-0025-0371
Resumption of Criminal Proceedings in Case of Partial Validity of the Appealed Judgment. Commentary on Decision of the Supreme Court – Criminal Chamber of 23 October 2019, IV KO 116/19
The commentary concerns the permissibility of the scope of resumption of court proceedings in a criminal trial in full or in part. The author considers the fundamental condition for resumption, namely the object of resumption, that is, the kind of judgment which can be appealed using this extraordinary means of appeal, but also the issue of not only vertical, but also horizontal validity of the judgment, which issue has been causing many doubts. In order to determine the scopes of appeal (in full or in part), adjudication and remanding the case for re-examination, as well as validity in case of means of appeal, including resumption of court proceedings, what will be binding is the aforementioned provisions, that is, Article 447(1)–(3) of the Code of Criminal Procedure [CCP], as well as Article 442(1), second sentence, CCP in conjunction with Article 545(1) CCP. These are jus cogens norms. No additional differentiation as to the aforementioned scopes should be introduced by interpretation. These scopes should therefore be uniform and overlap fully. Consequently, looking at the consequences of partial resumption of proceedings, we should observe that setting a judgment aside and remanding the case for re-examination cannot lead to severing the link between the legal and factual basis for this decision. It is impossible to resume proceedings as to guilt, when proceedings are pending as to the penalty or another measure, because this would mean resumption of proceedings in full, in which case the appealed judgment is not fully valid, which is inconsistent with Article 540 CCP. Once Article 540(1) CCP provides that a valid court judgment can be appealed, if we do permit appealing a judgment in part, that part has to be valid. However, as long as the case is pending and it is possible to challenge a formally valid part of the judgment, resumption of proceedings in this part should be excluded, unless it can be determined with certainty that it is impossible to challenge that part in the pending appellate proceedings or resumed proceedings.
Keywords: criminal proceedings, resumption of proceedings, reasons for resumption, partial validity of a judgment in the context of permissibility of resuming proceedings
Bibliografia / References:
Biłyj M., Murzynowski A., Wznowienie postępowania karnego w PRL w świetle prawa i praktyki, Warszawa 1980.
Cieślak M., Doda Z., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w zakresie postępowania karnego (I półrocze 1976), „Palestra” 1976/12.
Grajewski J., Steinborn S., komentarz do art. 540 teza 2 [w:] Komentarz aktualizowany do art. 425–673 Kodeksu postępowania karnego, red. L.K. Paprzycki, LEX 2015, dostęp 11.03.2020 r.
Grajewski J., Steinborn S., komentarz do art. 540 teza 3 [w:] Komentarz aktualizowany do art. 425–673 Kodeksu postępowania karnego, red. L.K. Paprzycki, LEX/el. 2015, dostęp 11.03.2020 r.
Grzeszczyk W., Granice orzekania w postępowaniu odwoławczym na niekorzyść oskarżonego, „Prokuratura i Prawo” 2007/10.
Hofmański P., Horyzontalna prawomocność części wyroku w procesie karnym, teza 5, „Przegląd Sądowy” 1998/4.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Tom III. Komentarz do artykułów 468–682, Wrazawa 2007.
Kmiecik R., Glosa do postanowienia SN z 22.03.2000 r., V KZ 23/2000, OSP 2001/2.
Marszał K., Zakres orzekania sądu rewizyjnego w razie zaskarżenia wyroku na niekorzyść oskarżonego, „Nowe Prawo” 1987/3.
Matras J., komentarz do art. 540, teza 4 [w:] Kodeks postępowania karnego, red. K. Dudka, LEX 2018, dostęp 11.03.2020 r.
Matras J., komentarz do art. 547 Kodeksu postępowania karnego, teza 2 [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. II, red. K. Dudka, LEX 2018, dostęp: 11.03.2020 r.
Paluszkiewicz H. [w:] K. Dudka, H. Paluszkiewicz, Postępowanie karne, Warszawa 2016.
Pratkowiecki P., Zaskarżanie orzeczeń sądu odwoławczego w sprawach karnych, „Przegląd Sądowy” 2003/2.
Prusak F., komentarz do art. 540, teza 2 [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 1999, LEX, dostęp 11.03.2020 r.
Rogalski M., Przesłanka powagi rzeczy osądzonej w procesie karnym, Kraków2005.
Samochowiec J., Przedmiot wznowienia postępowania z mocy art. 474 kodeksu postępowania karnego, „Problemy Prawa Karnego” 1978/4.
Steinborn S., Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym, Rozdział II pkt 2. Terminologia: „częściowa prawomocność orzeczenia”, „prawomocność części orzeczenia” czy „prawomocność względna”, LEX 2011, dostęp 11.03.2020 r.
Steinborn S., Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym, Rozdział IV pkt 2.4. Samodzielność orzeczenia o karze, LEX 2011, dostęp 11.03.2020 r.
Steinborn S., Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym, Rozdział IV pkt 2.5. Problem zakresu związania sądu orzekającego w przedmiocie kary horyzontalnie prawomocnym orzeczeniem o winie, LEX 2011, dostęp 11.03.2020 r.
Steinborn S., Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym, Rozdział V pkt 3. Uchylenie orzeczenia w części przez sąd odwoławczy i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania, LEX 2011, dostęp 11.03.2020 r.)
Steinborn S., Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym, Rozdział VI pkt 1.2. Prawomocność horyzontalna, LEX 2011, dostęp 11.03.2020 r.
Steinborn S., Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym, Rozdział VI pkt 3.3. Wzruszenie prawomocności części orzeczenia w trybie art. 442 § 1 zdanie drugie k.p.k., LEX 2011, dostęp 11.03.2020 r.
Steinborn S., Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym. Rozdział II pkt 4. Normatywne podstawy instytucji prawomocności części orzeczenia na gruncie poprzednich i aktualnej ustawy procesowej, LEX 2011, dostęp 11.03.2020 r.
Steinborn S., Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym. Rozdział V pkt 4. Wzruszenie prawomocności części orzeczenia, LEX 2011, dostęp 11.03.2020 r.
Sychta K., Glosa do postanowienia SN z dnia 2 marca 2011 r., II KK 244/10, teza 1, „Przegląd Sądowy” 2013/2
Świecki D. (red.), komentarz do art. 540, teza 3 [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX 2019, dostęp 11.03.2020 r.
Świecki D., Czynności procesowe obrońcy i pełnomocnika w sprawach karnych, 6. Częściowa prawomocność wyroku, LEX 2016, dostęp 11.03.2020 r.
Świecki D., komentarz aktualizowany do art. 442 Kodeksu postępowania karnego, teza 9, Horyzontalna prawomocność części orzeczenia [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX 2019, red. D. Świecki, dostęp 11.03.2020 r.
Świecki D., komentarz do art. 539a Kodeksu postępowania karnego, teza 3 [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom II (art. 425–673), red. D. Świecki, LEX 2018, dostęp 11.03.2020 r.
Świecki D., Konstrukcja apelacji jako środka odwoławczego w procesie karnym, 8.4. Wyrok uchylający, LEX 2018, dostęp: 11.03.2020 r.
Zabłocki S. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom II, red. Z. Gostyński, Warszawa 1998.
Zagrodnik J., Instytucja skargi na wyrok sądu odwoławczego (Rozdział 55 k.p.k.) [w:] T. Grzegorczyk (red.), Verbavolant, scriptamanent. Proces karny, prawo karne skarbowe i prawo wykroczeń po zmianach z lat 2015–2016. Księga pamiątkowa poświęcona Profesor Monice Zbrojewskiej, LEX, dostęp 11.03.2020 r.
Zbrojewska M., Rola i stanowisko prawne Sądu Najwyższego w procesie karnym. Komentarz, LEX 2014, dostęp 11.03.2020 r.
dr Aleksandra Bocheńska
adiunkt, Zakład Prawa Pracy i Prawa Socjalnego, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. ORCID: 0000-0001-5536-7924
Napiwek jako składnik wynagrodzenia oraz rola zwyczaju w jego kształtowaniu. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 6 sierpnia 2019 r., II PK 122/18
Napiwek może stać się składnikiem wynagrodzenia o roszczeniowym charakterze. Niemniej jednak takiego składnika wynagrodzenia nie można traktować jako uzupełnienia wynagrodzenia zasadniczego oscylującego w granicach wynagrodzenia minimalnego, bowiem różne są cele obu rodzajów wynagrodzenia. Doniosła prawnie jest rola zwyczaju w prawie pracy i jego znaczenie w formowaniu się źródeł prawa pracy. Interpretując źródła prawa pracy, należy brać pod uwagę rolę utrwalonego zwyczaju z zachowaniem zasady korzystności (art.18 Kodeksu pracy).
Słowa kluczowe: charakter prawny napiwku, wynagrodzenie zasadnicze a wynagrodzenie minimalne, roszczeniowość napiwku, zwyczaj w prawie pracy
dr Aleksandra Bocheńska
assistant professor, Chair of Labour and Welfare Law, Adam Mickiewicz University in Poznan. ORCID: 0000-0001-5536-7924
Tip as a Component of Remuneration and the Rule of Custom in Shaping It. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 6 August 2019, II PK 122/18
A tip can become a claimable component of remuneration. Nevertheless, such a component of remuneration cannot be treated as a supplement to basic remuneration oscillating around the minimum remuneration, because both kinds of remuneration have different aims. Customs play a legally important role in labour law and are important for the formation of sources of labour law. Interpreting the sources of labour law, one should consider the role of well-established customs, giving effect to the principle of employee privilege (Article 18 of the Labour Code).
Keywords: legal nature of tips, basic remuneration v. minimum remuneration, claimability of tips, customs in labour law
Bibliografia / References:
Jaśkowski K., Funkcje zwyczaju w prawie pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2008/1.
Musiała A., Glosa do wyroku SN z 29 maja 2006 r., I PK 230/05, OSNP 2007/11–12, poz. 155, „Monitor Prawa Pracy” 2007/10.
Musiała A., Zagadnienie ustalania wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w stosunku pracy (de lege lata i de lege ferenda), „Studia z zakresu prawa pracy i polityki społecznej” 2014/1.
Patulski A., Zwyczaj w prawie pracy [w:] Zarys systemu prawa pracy, t. I, red. K. Baran, Warszawa 2010.
dr hab. Janusz Żołyński
Uczelnia Jana Wyżykowskiego w Polkowicach. ORCID: 0000-0001-7376-1693
Dopuszczalność strajku pracowników socjalnych. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 października 2019 r., III PK 153/18
Orzeczenie Sądu Najwyższego w warstwie aksjologiczno-filozoficznej odwołuje się do szeroko rozumianej idei praw człowieka. Konsekwencją tego jest to, że opierając się na tej idei, Sąd Najwyższy dokonał rozszerzenia podmiotowego kręgu osób zatrudnionych w ogólnym pojęciu tzw. administracji samorządowej, uprawnionych do udziału w akcji protestacyjnej załogi, jaką jest strajk. Wpisuje się tym samym w obowiązującą wykładnię, że wątpliwości co do tego, czy dany protest jest legalny czy też nie, powinny być rozstrzygane na korzyść protestujących.
Słowa kluczowe: prawo do strajku, wyłączenie prawa do strajku pracowników zatrudnionych w administracji samorządowej
dr hab. Janusz Żołyński
Jan Wyżykowski University in Polkowice. ORCID: 0000-0001-7376-1693
Permissibility of Strike of Social Workers. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 17 October 2019, III PK 153/18
On the axiological and philosophical plane, the judgment of the Supreme Court refers to the idea of human rights, understood broadly. The consequence is that, based on this idea, the Supreme Court extended the group of employees in the so-called government administration in the general sense who have the right to take part in the staff protest in the form of a strike. This fits in with the binding interpretation that doubts as to whether a given protest is lawful or not should be resolved in favour of the protesters.
Keywords: right to strike, exclusion of the right to strike of employees of government administration
Bibliografia / References:
Florek L., Szurgacz H., Międzynarodowe prawo pracy, Warszawa 1988.
Matey M., Zbiorowe stosunki pracy w regulacjach europejskich [w:] Europejskie prawo pracy i prawo socjalne a prawo polskie, red H. Szurgacz, Wrocław 1998.
Masewicz W., Strajk. Studium prawno-socjologiczne, Warszawa 1986.
Paździor B., Strajk w orzecznictwie organów kontrolnych Międzynarodowej Organizacji Pracy, „Państwo i Prawo” 2002/1.
Świątkowski A.M., Ustawa o rozwiązywaniu sporów [w:] Zbiorowe prawo pracy. Komentarz, red. J. Wratny, K. Walczak, Warszawa 2009.
Świątkowski A.M., Ochrona praw człowieka w świetle przepisów prawa pracy i zabezpieczenia społecznego [w:] Ochrona praw człowieka w świetle przepisów prawa pracy i zabezpieczenia społecznego Referaty i wystąpienia wygłoszone na XVII Zjeździe Katedr/Zakładów Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, Kraków, 7–9 maja 2009 r., red. A.M. Świątkowski, Warszawa 2009.
Świerczewski W., Wratny J., Prawo do strajku oraz systemy załatwiania zatargów zbiorowych pracy [w:] Z problematyki związków zawodowych i współuczestnictwa pracowników w zarządzaniu. Ujęcie prawno-porównawcze, Warszawa 1982.
Żołyński J., Prawo do akcji protestacyjnej pracowników. Mediacja i arbitraż [w:] System prawa pracy, t. IX, Międzynarodowe publiczne prawo pracy. Standardy globalne, red. KW. Baran, Warszawa 2019.
prof. dr hab. Marek Kalinowski
Katedra Prawa Finansów Publicznych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. ORCID: 0000-0003-1106-4387
Stosowanie przepisów Ordynacji podatkowej do opłat publicznych. Charakter prawny opłaty dodatkowej z tytułu nieuiszczenia opłaty za parkowanie na drogach publicznych. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 stycznia 2019 r., II FSK 2600/18
W glosie poddano analizie wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9.01.2019 r., II FSK 2600/18, w którym rozpatrywał on kwestie dotyczące tego, czy jeśli przepis art. 40d ust. 3 ustawy z 21.03.1985 r. o drogach publicznych stanowi lex specialis w stosunku do art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, to fakt ten wyklucza zastosowanie do opłat wymienionych w art. 40d ust. 3 ustawy o drogach publicznych innych przepisów działu III Ordynacji podatkowej, w tym regulacji dotyczących zawieszenia i przerwania biegu przedawnienia zobowiązań. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazana okoliczność nie wyklucza zastosowania do opłat wymienionych w art. 40d ust. 3 ustawy o drogach publicznych grupy przepisów Ordynacji podatkowej regulujących wskazane zagadnienia.
Według autora taki wniosek byłby słuszny, gdyby opłaty wymienione w art. 40d ustawy o drogach publicznych faktycznie stanowiły opłaty publiczne. Jednak tak zwana dodatkowa opłata, o której mowa w tym przepisie, jest karą administracyjną. Dlatego do opłat tych powinien mieć zastosowanie tylko Kodeks postępowania administracyjnego.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, opłaty i kary przewidziane w ustawie o drogach publicznych, odpowiednie stosowanie przepisów działu III ustawy – Ordynacja podatkowa
prof. dr hab. Marek Kalinowski
Department of Public Finances Law, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Toruń. ORCID: 0000-0003-1106-4387
Applicability of the Tax Ordinance Act to Public Fees. Legal Nature of Additional Fees for Failure to Pay Fees for Parking on Public Roads. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 9 January 2019, II FSK 2600/18
The commentary analyses the judgment rendered by the Supreme Administrative Court on 9 January 2019, in case No. II FSK 2600/18, in which the Court considered the issue whether, if Article 40d(3) of the Act of 21 March 1985 on Public Roads is a special provision in relation to Article 70(1) of the Tax Ordinance, this fact excludes application to the fees listed in Article 40d(3) of the Act on Public Roads of other provisions of section III of the Tax Ordinance, including provisions on suspension and interruption of the limitation periods for these claims. According to the Supreme Administrative Court this fact does not exclude application to the fees listed in Article 40d(3) of the Act on Public Roads of a group of provisions of the Tax Ordinance that regulate these matters.
According to the author, such a conclusion would be correct if the fees listed in Article 40d of the Act on Public Roads were public fees. However, a so-called additional fee referred to in this provision is an administrative penalty, therefore, only the Code of Administrative Procedure should apply to these fees.
Keywords: administrative procedure, fees and penalties provided for in the Act on Public Roads, applying section III of the Tax Ordinance Act accordingly
Bibliografia / References:
Brzeziński B., Filipczyk H., Kalinowski M., Lasiński-Sulecki K., Masternak M., Morawski W., Nita A., Olesińska A., Orłowski J., Prejs E., Pustuł J., Ordynacja podatkowa. Komentarz praktyczny, red. B. Brzeziński, M. Kalinowski, A. Olesińska, Toruń 2017.
Dzwonkowski H. (red.), Ordynacja podatkowa, Warszawa 2008.
Gliniecka J., Opłaty publiczne w Polsce. Analiza prawna i funkcjonalna, Bydgoszcz-Gdańsk 2007.
Kosikowski C., Etel L., Dowgier R, Pietrasz P., Presnarowicz S., Ordynacja podatkowa, Warszawa 2006.
dr hab. Marcin Wiącek
profesor Uniwersytetu Warszawskiego – Zakład Praw Człowieka, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski. ORCID: 0000-0002-7058-0106
Skutki wyroków interpretacyjnych Trybunału Konstytucyjnego. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 października 2018 r., II FSK 1023/18
Glosa dotyczy skutków prawnych tzw. wyroków interpretacyjnych Trybunału Konstytucyjnego. Jest to zagadnienie kontrowersyjne, zwłaszcza w aspekcie dopuszczalności wznowienia postępowania po wydaniu takiego wyroku na podstawie art. 190 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz implementujących tę regulację przepisów ustawowych. Autor podziela stanowisko zaprezentowane w glosowanym wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, zgodnie z którym tzw. negatoryjny wyrok interpretacyjny może stanowić podstawę do wznowienia postępowania, natomiast sąd nie jest prawnie związany uzasadnieniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Słowa kluczowe: postępowanie sądowoadministracyjne, wyrok interpretacyjny Trybunału Konstytucyjnego, wznowienie postępowania
dr hab. Marcin Wiącek
associate professor of the University of Warsaw – Human Rights Department, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw. ORCID: 0000-0002-7058-0106
Effects of Interpretive Judgments of the Constitutional Tribunal. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 19 October 2018, I FSK 1023/18
This commentary concerns the legal effects of the so-called interpretive judgments of the Constitutional Tribunal. This is a controversial issue, especially regarding the aspect of permissibility of resuming proceedings after such a judgment has been issued on the basis of Article 190(4) of the Polish Constitution and the statutory provisions implementing this norm. The author shares the view presented in the commented judgment of the Supreme Administrative Court, whereby a so-called negatory interpretive judgment may provide the grounds for resumption of proceedings, meanwhile a court is not legally bound by the statement of reasons for the Constitutional Tribunal’s judgment.
Keywords: proceedings before administrative courts, interpretive judgment of the Constitutional Tribunal, resumption of proceedings
Bibliografia / References:
Kustra A., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 17.12.2009 r., III PZP 2/09, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2010/10.
Trzciński J., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 17.12.2009 r., III PZP 2/09, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2010/2.
Tuleja P., Wyroki interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, Poznań 2016.
Wąsiewski G.J., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 17.12.2009 r., III PZP 2/09, „Państwo i Prawo” 2010/10.
Wiącek M., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 17.12.2009 r., III PZP 2/09, „Przegląd Sejmowy” 2010/3.
Wiącek M., Stosowanie Konstytucji przez sądy administracyjne. Glosa do wyroku NSA z dnia 20 lutego 2019 r., II OSK 694/17, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2019/9.
Wierczyński G., Odzwierciedlanie wyroków Trybunału Konstytucyjnego w ujednoliconym tekście aktu normatywnego [w:] Znaczenie wyroków Trybunału Konstytucyjnego dla tekstu jednolitego ustawy, red. M. Laskowska, Warszawa 2017.
Ziółkowski M., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 17.12.2009 r., III PZP 2/09, „Przegląd Sejmowy” 2011/5.
dr Stanisław Bogucki
sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego. ORCID: 0000-0002-5532-3080
dr Jan Szczygieł
radca prawny. ORCID: 0000-0001-8273-614X
Udział autorski w powstaniu tekstu:
Stanisław Bogucki – 50%
Jan Szczygieł – 50%
Obowiązek stosowania przepisów ustawy – Prawo konsularne w postępowaniu odwoławczym przed konsulem RP w sprawie odmowy wydania wizy Schengen obywatelowi państwa trzeciego. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 grudnia 2019 r., II OSK 2380/19
Glosa aprobuje stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego. Kwestia zasadnicza komentowanego wyroku sprowadza się do rozstrzygnięcia, jakie walory formalne powinna mieć decyzja konsula Rzeczypospolitej Polskiej podjęta wskutek ponownego rozpatrzenia sprawy w przedmiocie odmowy wydania wizy Schengen. Postępowania przed konsulem Rzeczypospolitej Polskiej należą do szerokiej grupy postępowań administracyjnych. Prawodawca Unijny nałożył na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia procedury odwoławczej od decyzji o odmowie wydania wizy Schengen. Naczelny Sąd Administracyjny w glosowanym wyroku stanął na stanowisku, zgodnie z którym decyzja konsula w sprawie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy o przyznanie wizy Schengen powinna również zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne. Z kolei powołanie się na naruszenie art. 41 Karty praw podstawowych jest nietrafne, ponieważ nie znajduje on zastosowania w postępowaniach przed organami państw członkowskich Unii Europejskiej.
Słowa kluczowe: prawo konsularne, postępowanie odwoławcze przed konsulem, ogólne postępowanie administracyjne, wiza Schengen, wymogi formalne decyzji
dr Stanisław Bogucki
Supreme Administrative Court judge. ORCID: 0000-0002-5532-3080
dr Jan Szczygieł
attorney at law. ORCID: 0000-0001-8273-614X
Share in co-authorship:
Stanisław Bogucki – 50%
Jan Szczygieł – 50%
The duty to Apply the Consular Law Act in Appellate Proceedings before a Consul of the Republic of Poland in Case of Refusal to Issue a Schengen Visa to a Third Country National. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 18 December 2019, II OSK 2380/19
This commentary fundamentally approves the position of the Supreme Administrative Court. Proceedings before a consul of the Republic of Poland belong to a vast group of administrative procedures. The EU law has imposed an obligation on Member States to establish an appellate procedure against a decision refusing a Schengen visa. The Court assumed that the consul's decision relating to the application for re-examination of a case relating to the grant of a Schengen visa should also contain a statement of factual and legal reasons. In turn, reference to a breach of Article 41 of the Charter of Fundamental Rights is inappropriate, because it does not apply in proceedings before the authorities of EU Member States.
Keywords: consular law, appellate proceedings before a consul, general administrative proceedings, Schengen visa, formal requirements pertaining to a decision
Bibliografia / References:
Bogdanowicz P., Taborowski M., Brak niezależności sądów krajowych jako uchybienie zobowiązaniu w rozumieniu art. 258 TFUE (cz. I), „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/1.
Bogucka I., Państwo prawne a problem uznania administracyjnego, „Państwo i Prawo” 1992/10.
Bogucki S., J. Szczygieł, Prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję konsula w sprawie odmowy wydania wizy Schengen obywatelowi państwa trzeciego, „Procedury Administracyjne i Podatkowe” 2019/1.
Bogucki S., Szczygieł J., Udział pełnomocnika i obrońcy w przesłuchaniu przed konsulem Rzeczypospolitej Polskiej, „Procedury Administracyjne i Podatkowe” 2020/2.
Bogucki S., Szczygieł J., Zmiany w postępowaniu przed konsulem w ustawie – Prawo konsularne w relacji do rozwiązań Kodeksu postępowania administracyjnego, „Procedury Administracyjne i Podatkowe” 2020/1.
Kaźmierczyk A., Postępowanie przed konsulem w świetle ustawy – Prawo konsularne. Wybrane zagadnienia [w:] Polskie prawo konsularne w okresie zmian, red. W. Burek, P. Czubik, Warszawa 2015.
Kmieciak Z., Zasada autonomii proceduralnej państw członkowskich UE i jej konsekwencje dla procesu orzekania przez sądy administracyjne i organy administracji publicznej, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2009/2.
Kowalik-Bańczyk K., Artykuł 41 [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, Warszawa 2020.
Mielnik B., Status prawny cudzoziemców w RP [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
Mikołajczyk B., Funkcje konsula w sprawach paszportowych, wizowych oraz zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego [w:] Funkcje konsulów Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, S. Bogucki, A. Krasuska-Terrillon, B. Mikołajczyk, B. Wach, M. Zieliński, Warszawa 2015.
Nowacki J., Odpowiednie stosowanie przepisów prawa, „Państwo i Prawo” 1964/3.
Puchta R., Kognicja sądów administracyjnych w zakresie kontroli decyzji wydanych w sprawach wizowych przez konsulów. Glosa do postanowienia NSA z 19.02.2018 r., II OSK 1346/16, „Państwo i Prawo” 2019/8.
Półtorak N., Zakres związania państw członkowskich Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/9.
Rogala R., Art. 76 [Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy] [w:] Prawo o cudzoziemcach. Komentarz, red. J. Chlebny, Warszawa 2020.
Wieruszewski M., Wizy Schengen dla uchodźców – praktyka Szwajcarii, „Europejski Przegląd Sądowy” 2016/7.
Wilbrandt-Gotowicz M., Przyszłość kodeksu postępowania administracyjnego na tle zjawiska europeizacji procedur administracyjnych, „Państwo i Prawo” 2020/6.
Woźniak M., Umowa międzynarodowa jako podstawa prawna decyzji administracyjnej, „Przegląd Sądowy” 2004/7–8.
