Oznaczenie sumy pieniężnej w klauzuli zastrzegającej karę umowną. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 3 października 2019 r., I CSK 280/18
dr hab. Jerzy P. Naworski
profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu – sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu. ORCID: 0000-0002-9014-1338
Oznaczenie sumy pieniężnej w klauzuli zastrzegającej karę umowną. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 3 października 2019 r., I CSK 280/18
Komentowany wyrok dotyczy interpretacji art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego w części wymagającej oznaczenia sumy pieniężnej stanowiącej karę umowną. Glosa jest poświęcona nie tylko treści klauzuli kary umownej dotyczącej tego elementu, lecz także zaliczeniu jej do dodatkowych zastrzeżeń umownych, jako accidentalium negotii. Wbrew stanowisku wyrażonemu w uzasadnieniu orzeczenia wyklucza to uznanie przesłanek ważności postanowienia o karze umownej za essentialia negotii. Na pozytywną ocenę zasługuje rozstrzygnięcie sprawy i wyrażony przez Sąd Najwyższy, choć w sposób bardziej opisowy, pogląd, że konieczne jest określenie kryteriów do oznaczenia kary umownej w taki sposób, że jej ustalenie można uznać za dokonane i zamknięte w chwili zastrzeżenia. W przeciwnym razie postanowienie umowne będzie nieważne, jako sprzeczne z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, zobowiązania, kara umowna, określona suma, czynność prawna, essentialia negotii
dr hab. Jerzy P. Naworski
professor of the Nicolaus Copernicus University in Torun – judge of the Regional Court in Torun. ORCID: 0000-0002-9014-1338
Stipulating a Sum of Money in the Liquidated Damages Clause. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 3 October 2019, I CSK 280/18
The commented judgment concerns interpretation of Article 483(1) of the Civil Code in the part which requires that the sum of money being the liquidated damages be stipulated. Not only does the commentary discuss the contents of the liquidated damages clause, but also its inclusion in additional contractual stipulations, as a special arrangement (accidentalium negotii). Contrary to the view expressed in the statement of reasons for the judgement, this prevents the grounds for validity of a liquidated damages clause from being recognized as part of the essential terms (essentialia negotii). What merits a positive assessment is the adjudication in the case and the view expressed by the Supreme Court - though in a more descriptive manner - that it is necessary to determine the criteria for calculating liquidated damages in such way that it can be considered determined at the time of making the stipulation. Otherwise the contractual provision will be null and void as one contrary to Article 483(1) of the Civil Code.
Keywords: civil law, obligations, liquidated (contractual) damages, stipulated sum, juridical act, essential terms (essentialia negotii)
Bibliografia / References:
Gutowski M., Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2012.
Jastrzębski J., Kara umowna, Warszawa 2006.
Radwański Z., Teoria umów, Warszawa 1977.
Radwański Z. [w:] System Prawa Prywatnego, Prawo cywilne – część ogólna, t. 2, red. Z. Radwański, Warszawa 2002.
Szwaja J., Kara umowna według kodeksu cywilnego, Warszawa 1967.
dr hab. Radosław Koper
prof. Uniwersytetu Śląskiego – Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski. ORCID: 0000-0002-6447-8981
Prowadzenie procesu karnego bez udziału oskarżonego a prawo do obrony. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 2 grudnia 2019 r., II KK 93/19
Glosa dotyczy wyroku Sądu Najwyższego w przedmiocie prawa do obrony oskarżonego. Mowa jest o problemie dopuszczalności prowadzenia procesu karnego, w tym zwłaszcza rozprawy głównej, w aspekcie nieobecności oskarżonego w postępowaniu, gdy nie ma on żadnej wiedzy o prowadzeniu przeciwko niemu procesu. Glosa ma charakter aprobujący, a ponadto uzupełniono argumentację Sądu Najwyższego o dodatkowe okoliczności. Autor pozytywnie więc ocenia stanowisko Sądu Najwyższego dotyczące braku wspomnianej dopuszczalności, z uwagi na potrzebę przestrzegania zasad procesowych, w tym przede wszystkim zasady prawa do obrony.
Słowa kluczowe: postępowanie karne, oskarżony, prawo do obrony, sąd, rozprawa główna
dr hab. Radosław Koper
associate professor of the University of Silesia in Katowice – Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice. ORCID: 0000-0002-6447-8981
Criminal Trial Conducted Without the Defendant’s Presence in the Context of Right to Defence. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Criminal Chamber of 2 December 2019, II KK 93/19
The commentary refers to the Supreme Court’s judgment concerning the defendant’s right to defence. It concerns the issue of permissibility of conducting the criminal trial, in particular the main hearing, in the aspect of absence of the defendant in the proceedings, when the defendant is unaware that proceedings are being conducted against him/her. The author approves the standpoint of the Supreme Court. The Court’s argumentation is supplemented to include new circumstances. Due to the need to abide by the principles of criminal procedure, in particular the principle of right to defence, the author accepts the view of the Supreme Court that it is inadmissible to conduct proceedings in the situation described above.
Keywords: criminal proceedings, defendant, right to defence, court, main hearing
Bibliografia / References:
Cieślak M., Problem gwarancji karno-procesowych na tle nowej kodyfikacji [w:] Marian Cieślak. Dzieła wybrane, t. IV, Prawo karne procesowe. Artykuły, studia i inne prace, red. S. Waltoś, M. Rusinek, S. Steinborn, Kraków 2011.
Drajewicz D., Nieobecność oskarżonego na rozprawie głównej (art. 376 k.p.k.), „Prokuratura i Prawo” 2014/5.
Głębocka J., Wpływ nieobecności oskarżonego na rozprawie na jej dalszy bieg na przykładzie art. 377 § 4 k.p.k. [w:] Z problematyki funkcji procesu karnego, red. T. Grzegorczyk, J. Izydorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2013.
Gostyński Z., Zawieszenie postępowania karnego, Warszawa 1994.
Gostyński Z., Zawieszenie postępowania w nowym ustawodawstwie karnoprocesowym, „Nowa Kodyfikacja Karna”, Kodeks postępowania karnego. Krótkie komentarze, Warszawa 1997/3.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarze Zakamycza wraz z komentarzem do ustawy o świadku koronnym, Kraków 2003.
Kotowska M., Ludwiczek A., Zawieszenie postępowania a realizacja prawa do obrony w polskim procesie karnym [w:] Z problematyki funkcji procesu karnego, red. T. Grzegorczyk, J. Izydorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2013.
Kulesza C., Efektywność udziału obrońcy w procesie karnym w perspektywie prawnoporównawczej, Kraków 2005.
Sakowicz A. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2016.
Stachowiak S., Rozprawa główna prowadzona pod nieobecność oskarżonego w polskim procesie karnym, „Prokuratura i Prawo” 1999/4.
Wiliński P. [w:] System Prawa Karnego Procesowego, t. III, Zasady procesu karnego, cz. 2, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Wiliński P., Zasada prawa do obrony w polskim procesie karnym, Kraków 2006.
Bartosz Łukowiak
student Uniwersytetu Wrocławskiego. ORCID: 0000-0003-3993-2182
Stosowanie reguły in dubio pro reo w postępowaniu w sprawach o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 7.09.2018 r., II AKa 200/18
W glosowanym orzeczeniu Sąd Apelacyjny w Katowicach wyraził pogląd, w myśl którego wysłowiona w art. 5 § 2 Kodeksu postępowania karnego reguła in dubio pro reo nie znajduje zastosowania w postępowaniu w sprawach o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, z uwagi na jej sprzeczność z regułą, o której mowa w art. 6 Kodeksu cywilnego. W uzasadnieniu komentowanego wyroku przyjęto, że wynika to z istoty wskazanego wyżej trybu, w tym zwłaszcza z różnicy pomiędzy statusem oskarżonego i wnioskodawcy, jak również z charakteru roszczenia dochodzonego w jego toku. W niniejszym tekście wyrażono aprobatę dla tego stanowiska. Jednocześnie spróbowano poszerzyć argumentację zaprezentowaną przez Sąd Apelacyjny w Katowicach, a także odnaleźć inne powody dla niemożliwości rozstrzygania wątpliwości nieusuniętych w omawianym postępowaniu na korzyść wnioskodawcy.
Słowa kluczowe: odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, in dubio pro reo, domniemanie niewinności, ciężar dowodu, proces karny
Bartosz Łukowiak
student of the University of Wroclaw. ORCID: 0000-0003-3993-2182
Application of the In Dubio pro Reo Rule in Proceedings in Cases Concerning Compensation for Wrongful Conviction, Detention on Remand or Arrest. Commentary on Judgment of the Court of Appeal in Katowice of 7 September 2018, II AKa 200/18
In the commented judgment, the Court of Appeal in Katowice expressed the view that the in dubio pro reo rule expressed in Article 5(2) of Polish Code of Criminal Procedure does not apply in proceedings in cases concerning compensation for wrongful conviction, detention on remand or arrest on the grounds that it is contrary to the rule referred to in Article 6 of the Polish Civil Code. In the statement of reasons of the analysed judgment, it is assumed that this is due to the essence of the abovementioned proceedings, including in particular the difference between the status of the accused and the applicant, as well as the nature of the claim pursued in the proceedings. This text endorses this position. At the same time, an attempt is made to broaden the argumentation presented by the Court of Appeal in Katowice and to find other reasons why doubts that were not removed in the proceedings cannot be resolved in favour of the applicant.
Keywords: compensation for wrongful conviction, detention on remand or arrest, in dubio pro reo, presumption of innocence, burden of proof, criminal proceedings
Bibliografia / References:
Błaszczak Ł., Pojęcie i znaczenie ciężaru dowodu w procesie karnym [w:] Ciężar dowodu i obowiązek dowodzenia w procesie karnym, red. W. Jasiński, J. Skorupka, Warszawa 2017.
Jasiński W. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2020.
Jezusek A., Zastosowanie reguły in dubio pro reo przy rozstrzyganiu zagadnień prawnych, „Państwo i Prawo” 2012/6.
Lipczyńska M., Znaczenie i funkcje zasady „in dubio pro reo” w procesie karnym, „Państwo i Prawo” 1967/10.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, Warszawa 2006.
Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1984.
Paprzycki L.K. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz do art. 425-673, red. L.K. Paprzycki, Warszawa 2013.
Skorupka J. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2020.
dr hab. Mateusz Błachucki
profesor Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. ORCID: 0000-0001-5805-048X
Przesłanki nakładania i wymiaru administracyjnej kary pieniężnej za zaniechanie notyfikacji zamiaru koncentracji organowi antymonopolowemu. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 19 listopada 2014 r., III SK 15/14
Glosa analizuje prawidłowość interpretacji prawnych przesłanek nakładania i miarkowania wysokości kary administracyjnej za niezgłoszenie organowi antymonopolowemu zamiaru koncentracji przedsiębiorców przedstawionej przez Sąd Najwyższy. Zagadnienie to jest rzadko poruszane w literaturze przedmiotu, a jeszcze rzadziej obecne w orzecznictwie. Niestety orzeczenie Sądu Najwyższego nie oferuje prawidłowej wykładni prawnych przesłanek nakładania i ustalania wysokości kar antymonopolowych i prowadzi do uzasadnienia nakładania kar administracyjnych w wysokości równej opłacie od wniosku notyfikacyjnego. Podważa to racjonalną politykę nakładania kar i pozbawia kary antymonopolowe jakiejkolwiek funkcji odstraszającej lub represyjnej.
Słowa kluczowe: prawo konkurencji, kontrola koncentracji, obowiązek notyfikacji koncentracji, delikt antymonopolowy, administracyjna kara pieniężna
dr hab. Mateusz Błachucki
Professor of the Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences. ORCID: 0000-0001-5805-048X
Reasons for Imposing and Determining the Amount of Administrative Fines for Failure to Notify an Intended Merger to the Antitrust Authority. Commentary on Ruling of the Supreme Court of 13 November 2014, III SK 15/14
The commentary analyses the correctness of interpretation provided by the Supreme Court of the legal reasons of imposing administrative fines for failure to notify an intended merger to the antitrust authority and determining the amounts of such fines. The issue is rarely discussed in legal scholarship and even less often in case law. Unfortunately, the ruling of the Supreme Court fails to provide an acceptable interpretation of the legal premises for imposing and determining the amount of antitrust fines. It serves as a justification for levying fines whose amount equals the notification fee. This undermines any rational fining policy and deprives antitrust fines of any deterrent or repressive function.
Keywords: competition law, concentration control, obligation to notify concentration, antitrust tort, financial administrative penalty
Bibliografia / References:
Bernatt M., Między pełną kontrolą sądową a poszanowaniem polityki karania organu administracji – o sądowej kontroli kar nakładanych w sprawach konkurencji, „Europejski Przegląd Sądowy” 2016/9.
Błachucki M., Rola i właściwość sądów powszechnych i administracyjnych w sprawach antymonopolowych w świetle najnowszego orzecznictwa i zmian normatywnych, „Studia Prawnicze” 2017/3.
Błachucki M., System postępowania antymonopolowego w sprawach kontroli koncentracji przedsiębiorców, Warszawa 2012.
Błachucki M., The Consistency of Polish Competition Law with ICN Recommendations – the Example of Merger Notification Obligation, „Studia Prawnicze” 2018/3.
Błachucki M., Wytyczne w sprawie nakładania administracyjnych kar pieniężnych (na przykładzie wytycznych wydawanych przez Prezesa UOKiK) [w:] Administracyjne kary pieniężne w demokratycznym państwie prawa, red. M. Błachucki, Warszawa 2015.
Harding Ch., European Community Investigations and Sanctions. The Supranational Control of Business Delinquency, Leicester 1993.
Mariak A., Naruszenie obowiązku zawieszenia koncentracji (gun jumping) w praktyce decyzyjnej Komisji Europejskiej i orzecznictwie unijnym, internetowy „Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2018/3 (7).
Piszcz A., Sankcje w polskim prawie antymonopolowym, Białystok 2013.
Stankiewicz R., Konsekwencje naruszenia stanu konkurencji na rynku przez przedsiębiorcę dokonującego koncentracji (art. 21 ustawy z 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów), „Studia Iuridica” 2007/47.
Szustkiewicz M., Urzędowe akty wykładni prawa i ich miejsce w systemie źródeł prawa administracyjnego na przykładzie wyjaśnień i interpretacji Prezesa UOKiK [w:] Legislacja w Polsce w latach 1918-2018. Sto lat doświadczeń tworzenia prawa, red. M. Mazuryk, M. Kaczocha, Warszawa 2020.
Szydło M., Charakter i struktura prawna administracyjnych kar pieniężnych, „Studia Prawnicze” 2003/4.
Turno B., Leniency. Program łagodzenia kar pieniężnych w polskim prawie ochrony konkurencji, Warszawa 2013.
Marek Szymanowski
sędzia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku. ORCID: 0000-0001-8671-6314
Zainteresowany w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych a zainteresowany w postępowaniu nieprocesowym. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 1 marca 2018 r., I UK 128/17
W glosowanym wyroku Sąd Najwyższy nie podzielił podniesionego zarzutu nieważności z powodu niewzięcia udziału w sprawie przez zainteresowanego (art. 47711 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego). Sąd przyjął, nawiązując do uchwały siedmiu sędziów Izby Cywilnej z 20.04.2010 r. III CZP 112/09, że pozbawienie strony możności obrony swych praw, skutkującą nieważnością postępowania (art. 379 pkt 5 Kodeksu postępowania cywilnego), dotyczy tylko strony biorącej udział w tym postępowania. Regulacja ta nie dotoczy zainteresowanego, który nie bierze udziału w sprawie, choćby wskutek uchybień sądu. W glosie nie tylko zaaprobowano powyższy pogląd Sądu Najwyższego, lecz dostrzeżono szerszy związek instytucji zainteresowanego w sprawach z zakresu ubezpieczeń z instytucją zainteresowanego w postępowaniu nieprocesowym, a co za tym idzie – możliwość wykorzystania dorobku doktryny i orzecznictwa postępowania nieprocesowego w sprawach ubezpieczeniowych, za czym zdecydowanie opowiada się autor.
Słowa kluczowe: strony w sprawach z zakresy ubezpieczeń społecznych, zainteresowany, postępowanie nieprocesowe
Marek Szymanowski
judge of the Court of Appeal in Białystok. ORCID: 0000-0001-8671-6314
The Person Concerned in Social Security Matters and the Person Concerned in Non-Contentious Proceedings. Judgment of the Supreme Court – Labour Law, Social Security and Public Affairs Chamber of 1 March 2018, I UK 128/17
In the analysed case, the Supreme Court dismissed the objection of nullity of the proceedings, when the person concerned (Article 47711(2) of the Code of Civil Procedure) did not take part in proceedings. The Supreme Court referred to the resolution adopted by the Court’s Civil Chamber on 20 April 2010, III CZP 112/09, according to which depraving the party of a chance to defend their rights results in nullity of the proceedings (Article 379(5) CCP), and held that it could be only applied to a party to the proceedings. This provision does not relate to the person concerned who does not take part in the proceedings even if it is the court that neglected its duty. In the commentary, the view of the Supreme Court is not only approved, but a more general connection is noticed between the person concerned in social security matters and the person concerned in non-contentious proceedings, which connection makes it possible to use the existing literature and case law on non-contentious proceedings in social security matters, which the author definitely supports.
Keywords: parties in social security matters, the person concerned, non-contentious proceedings
Bibliografia / References:
Antonów K., Kodeks postępowania cywilnego, Postępowanie w odrębne w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, Komentarz, red. K. Antonów, A. Jabłoński, Warszawa 2014.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2016.
Cholewa M., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 8 grudnia 2000 r., II UKN 128/00, OSP 2003/3.
Cholewa-Klimek M., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 6 stycznia 2009 r., I UK 157/08, LEX Nr 584976.
Cholewa-Klimek M., Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, Warszawa 2006.
Flaga-Gieruszyńska K., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2012.
Gapska E., Studzińska J., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2015.
Gonera K., Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz, red. K. Piasecki, A. Marciniak, Warszawa 2014.
Gudowska B., Zainteresowany, czyli kłopot (uwagi o art. 47711 k.p.c.), red. J. Gudowski, K. Weitz, Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, Warszawa 2011.
Gudowski J., Kodeks postępowania cywilnego, t. 4, Komentarz, postępowanie rozpoznawcze, postępowanie zabezpieczające, red T. Ereciński, Warszawa 2016.
Kolasiński K., Rozpoznawanie spraw zakresu ubezpieczeń społecznych, Warszawa 1989.
Kolasiński K., Rozstrzygnie sporów o świadczenie z ubezpieczenie społecznego, Warszawa 1978.
Korzan K., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 1987.
Kozłowski M., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2010 r., III CZP 112/09, LEX nr 570265.
Manowska M., Postępowanie odrębne w procesie cywilnym, Warszawa 2003.
Mejka A., Nieważność postępowania z uwagi na pozbawienie strony możności obrony swych praw – niewzięcie przez zainteresowanego udziału w sprawie rozpoznawanej w postępowaniu nieprocesowym; LEX nr 182705.
Moszczyńska U., Strony postępowania odrębnego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, rozprawa doktorska, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2018.
Romańska M., Kodeks postępowania administracyjnego – Komentarz, red. H. Knysiak-Molczyk, Warszawa 2015.
Rylski P., Zainteresowany w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych – założenia konstrukcyjne na tle ogólnych założeń postępowania cywilnego, „Przegląd Prawa i Administracji” CIX, Wrocław 2017.
Sanetra W., Postępowanie w sprawach emerytalno-rentowych w orzecznictwie Sądu Najwyższego, Procedury w ubezpieczeniach emerytalnym i rentowym, Gniezno 2008.
Spyt R., Zainteresowany jako strona postępowania w sprawach o ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, Z aktualnych zagadnień prawa pracy i zabezpieczeń społecznych. Księga jubileuszowa Profesora Waleriana Sanetry, red. B. Cudowski, J. Iwulski, Białystok 2013.
Stefańska E., Adamczuk A., Pruś P., Radwan M., Sieńko M., Manowska M., Kodeks postępowania cywilnego, komentarz, red. M. Manowska, Warszawa 2015.
Zieliński A., Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz, red. J. Jodłowski, K. Piasecki, Warszawa 1989.
Tobiasz Nowakowski
absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
Zastrzeżenie w umowie o pracę końcowego terminu wypowiedzenia stosunku pracy przypadającego na koniec roku kalendarzowego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 lutego 2019 r., I PK 243/17
Autor krytycznie ocenia rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego, w którym dopuszczono uzgodnienie końcowego terminu wypowiedzenia umowy o pracę przypadającego na ostatni dzień roku kalendarzowego. W jego ocenie strony mogą modyfikować jedynie długość okresu wypowiedzenia. Przyznanie stronom kompetencji do zmiany w sferze reguł skutkowych jest zbyt daleko idące.
Słowa kluczowe: kodeks pracy, nieważność, wypowiedzenie umowy o pracę, termin, warunek, swoboda kontraktowa stron
Tobiasz Nowakowski
graduate of the Faculty of Law and Administration of the University of Lodz
Stipulation in an Employment Contract of a Final Date of Dissolution of an Employment Relationship at the End of a Calendar Year. Commentary on Judgment of the Supreme Court - Labour Law and Social Security Chamber of 21 February 2019, I PK 243/17
The author criticizes the decision of the Supreme Court, which permits determining the end date of termination notice period relating to an employment contract to fall on the last day of the calendar year. In his view, the parties may only modify the length of the notice period. Giving the parties the power to make modifications in the field of effect rules is too far-reaching.
Keywords: Labour Code, nullity, termination of employment contract, time limit, condition, parties’ freedom of contract
Bibliografia / References:
Czepita S., O pojęciu czynności konwencjonalnej i jej odmianach, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2017/1.
Czepita S., Reguły konstytutywne, a zagadnienie prawoznawstwa, Szczecin 1996.
Góral Z. [w:] Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, red. K.W. Baran, Warszawa 2019.
Muszalski W. [w:] Kodeks pracy. Komentarz, red. W. Muszalski, Warszawa 2019.
Osajda K., Właściwość (natura) stosunku prawnego jako ograniczenie zasady swobody umów [w:] Prawo kontraktów, red. Z. Kuniewicz, D. Sokołowska, Warszawa 2017.
Radwański Z., Nieważność czynności prawnej [w:] System prawa prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2008.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2011.
Skąpski M., Dopuszczalność uzgodnienia w umowie o pracę jedynego terminu wypowiedzenia umowy o pracę przypadającego 31 grudnia. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 21.02.2019 r., I PK 243/17, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020/2.
prof. dr hab. Andrzej Gomułowicz
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. ORCID: 0000-0003-3062-0270
Bezpośrednie stosowanie Konstytucji przez sedziego sądu administracyjnego i znaczenie wykładni prokonsytucyjnej. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 października 2018 r., II FSK 2983/17
Sędzia sądu administracyjnego w procesie wykładni i stosowania prawa musi niezależnie od respektowania standardu legalizmu (art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej) respektować także system aksjologiczny, który wyraża polska Konstytucja. Jest to konieczne z uwagi na to, że rozwiązania prawodawcy nie mogą być arbitralne i muszą respektować porządek konstytucyjny, co oznacza, że prawo musi służyć wartościom konstytucyjnym. Jeżeli zatem prawo z tymi wartościami w sposób rażący się rozmija i je narusza, to sędzia może: po pierwsze, odrzucić przepisy prawa pozytywnego i oprzeć rozstrzygnięcie wprost i bezpośrednio na tych wartościach aksjologicznych, które wywodzi z Konstytucji; po drugie, rozszerzyć lub zacieśnić zakres zastosowania prawa stanowionego, powołując się na art. 8 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; po trzecie, uchylić normę postępowania wyinterpretowaną z prawa stanowionego, uzasadniając rozstrzygnięcie bezpośrednim stosowaniem Konstytucji.
Jest to korekta aksjologiczna, która dokonuje się dzięki sędziemu w toku procesu wykładni i stosowania prawa. Prawo bowiem musi być interpretowane z uwzględnieniem zasad i wartości konstytucyjnych.
Słowa kluczowe: podatkowe prawo, podatek od nieruchomości, niezawisłość sędziowska, bezpośrednie stosowanie Konstytucji, wykładnia prokonstytucyjna, sprzeczność norm, sprawiedliwość orzekania, wartości konstytucyjne a proces orzeczniczy
prof. dr hab. Andrzej Gomułowicz
Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan. ORCID: 0000-0003-3062-0270
Direct Application of the Constitution by an Administrative Court Judge. The Importance of ‘Constitution-Friendly’ Interpretation. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 22 October 2018, I FSK 2983/17
In the process of interpreting and applying the law, an administrative court judge, regardless of respecting the standard of legalism (Article 7 of the Constitution of the Republic of Poland), also has to respect the axiological system expressed by the Polish Constitution. This is necessary in view of the fact that the legislative solutions cannot be arbitrary and must respect the constitutional order, which means that the law must serve constitutional values. Therefore, if the law is in glaring conflict with these values and infringes them, a judge has the following options: firstly, reject the provisions of positive law and base the adjudication directly on these axiological values he/she derives from the Constitution; secondly, extend or narrow down the scope of application of enactments, invoking Article 8(2) of the Constitution of the Republic of Poland; thirdly, repeal the norm of behaviour interpreted from enactments, justifying the decision by direct application of the Constitution.
This is an axiological adjustment that takes place thanks to the judge in the process of interpreting and applying the law, because the law must be interpreted taking into account constitutional principles and values.
Keywords: tax law, real estate tax, judicial independence, direct application of the Constitution, constitution-friendly interpretation, conflicting norms, fairness of adjudication, constitutional values and adjudicating process
Bibliografia / References:
Cycero M.T., O prawach, t. I, Kęty 1999.
Dziedziak W., O prawie słusznym (perspektywa systemu prawa stanowionego), Lublin 2015.
Finnis J., Prawo naturalne i uprawnienie naturalne, Warszawa 2001.
Hauser R., Trzciński J., Prawotwórcze znaczenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Warszawa 2010.
Holbach P.H., Etokracja, Warszawa 1979.
Karolak S.J., Sprawiedliwość. Sens prawa. Eseje, Warszawa 2007.
Kelly J.M., Historia zachodniej teorii prawa, Kraków 2006.
Kuryłowicz M., Wokół pojęcia aequitas w prawie rzymskim, „Studia Iuridica Lublinensia” 2011, t. XV.
Lang W., Prawo i moralność, Warszawa 1989.
Leszczyński L., Kategoria słuszności w wykładni prawa, „Studia Iuridica Lubliniensia” 2011, t. XV.
Longchamps de Bérier F., Summum ius summa iniuria. O ideologicznych założeniach interpretacji starożytnych tekstów źródłowych [w:] Historia w służbie sprawiedliwości, red. P. Sadowski, A. Szymański, Opole 2006.
Lyons D., Etyka i rządy prawa, Warszawa 2000.
Mikołajewicz J., O słusznościowych granicach prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2010/10.
Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 1999.
Opałek K., Wróblewski J., Zagadnienie teorii prawa, Warszawa 1969
Rabault H., Granice wykładni Sędziowskiej, Warszawa 1997.
Raz J., Autorytet prawa. Eseje o prawie i moralności, Warszawa 2000.
Romer T., Najda M., Etyka dla Sędziów, Warszawa 2007.
Smolak M., Wykładnia celowościowa z perspektywy pragmatycznej, Warszawa 2012.
Smolak M., Wykładnia prawa a zmiana społeczno-polityczna [w:] Studia z filozofii prawa, red. J. Stelmach, Kraków 2001.
Stelmachowski A., Wstęp do teorii prawa cywilnego, Warszawa 1984.
Trzciński J., Bezpośrednie stosowane zasad naczelnych Konstytucji przez sądy administracyjne, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2011/3.
Trzciński J., O znaczeniu konstytucji jako ustawy zasadniczej państwa, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2010/5–6 (wydanie jubileuszowe z okazji 30-lecia Naczelnego Sądu Administracyjnego 1980–2010).
Trzciński J., O znaczeniu Konstytucji jako ustawy zasadniczej państwa, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2010/5–6.
Trzciński J., Prawotwórcza funkcja sądów [w:] Prawo w służbie państwa i społeczeństwa. Prace dedykowane prof. Kazimierzowi Działosze z okazji 80-tych urodzin, red. B. Banaszak, M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, Wrocław 2012.
Wojciechowski B., Wyważanie reguł wykładni jako element dyskrecjonalności sędziowskiej [w:] W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa prof. Macieja Zielińskiego, red. A. Choduń, S. Czepita, Szczecin 2010.
Ziembiński Z., Etyczne problemy prawoznawstwa, Wrocław 1972.
Ziembiński Z., O pojmowaniu sprawiedliwości, Lublin 1992.
Ziembiński Z., O stanowieniu i obowiązywaniu prawa, Warszawa 1995.
Ziembiński Z., O stanowieniu i obowiązywaniu prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1995.
Ziembiński Z., Podstawowe problemy prawoznawstwa, Warszawa 1980.
Ziembiński Z., Sprawiedliwość społeczna jako pojęcie prawne, Warszawa 1996.
prof. dr hab. Włodzimierz Nykiel
kierownik Katedry Prawa Podatkowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki. ORCID: 0000-0003-1617-0621
udział w autorstwie tekstu – 50%
dr Michał Wilk
adiunkt w Katedrze Prawa Podatkowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki. ORCID: 0000–0002–7898–5220
udział w autorstwie tekstu – 50%
Zaskarżenie czynności ustanowienia tzw. krótkiej blokady rachunku bankowego jako realizacja zasady dwuinstancyjności postępowania. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 kwietnia 2020 r., I FSK 491/20
Przedmiotem głosowanego orzeczenia było zbadanie legalności wyroku sądu I instancji, który przesądził, że Szef Krajowej Administracji Skarbowej, rozpoznając zażalenie na postanowienie o przedłużeniu blokady rachunku bankowego w ramach tzw. procedury STIR (przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych), ma obowiązek badać podstawy ustanowienia tej blokady. Glosowany wyrok trafnie akcentuje znaczenie art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i wyrażonej w nim zasady dwuinstancyjności. Pozbawienie strony postępowania prawa do poddania kontroli administracyjnej, a następnie sądowej, czynności ustanowienia blokady stanowiłoby pogwałcenie tej zasady z naruszeniem jednocześnie zasady proporcjonalności.
Słowa kluczowe: podatkowe postępowanie, blokada rachunku bankowego, skarga do sądu administracyjnego, zakres rozpoznania skargi, STIR
prof. dr hab. Włodzimierz Nykiel
Head of the Department of Tax Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz. ORCID: 0000-0003-1617-0621
Authors’ contributions – 50%
dr Michał Wilk
assistant professor at the Department of Tax Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz. ORCID: 0000–0002–7898–5220
Authors’ contributions – 50%
Challenging the Act of Placing a So-Called Short-Term Bank Account Block as Implementation of the Principle of Two-Instance Proceedings (Right to Appeal). Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 27 April 2020, I FSK 491/20
The commented judgment examined the legality of the judgment of first instance court, which stated that the Head of the National Revenue Administration - when examining an appeal against a decision on extension of a bank account block under the so-called STIR procedure (counteracting the use of the financial sector for tax fraud) - has a duty to examine the grounds for placing said block. The commented judgment aptly emphasizes the importance of Article 78 of the Constitution of the Republic of Poland and the principle of two-instance proceedings (right to appeal) it expresses. Depriving a party in the proceedings of the right to submit the act of establishing a block to administrative and then judicial review would violate this principle, as well as the principle of proportionality.
Keywords: tax proceedings, bank account block, appeal to an administrative court, scope of examination of the appeal, STIR [Clearing House ICT System]
Bibliografia / References:
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
Florczak-Wątor M., komentarz do art. 78 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Garlicki L. (red.), komentarz do art. 78 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, red. L. Garlicki, Warszawa 2016.
Grzegorczyk P., Weitz K., komentarz do art. 78 [w:] Konstytucja RP. Tom 1, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Kmieciak Z., Konstytucyjne podstawy prawa do odwołania w postępowaniu administracyjnym, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2013/2.
Mikuła P., System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej – najważniejsze aspekty nowej regulacji, „Przegląd Podatkowy” 2018/2.
Strzelec D., Łoboda M., Odwołanie od decyzji naczelnika urzędu celno-skarbowego a realizacja zasady dwuinstancyjności postępowania, „Przegląd Podatkowy” 2020/7.
Szubiakowski M., Problemy proceduralne blokady rachunku bankowego w celu przeciwdziałania wyłudzeniom skarbowym, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2018/3.
dr hab. Artur Mudrecki
profesor Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie – sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego. ORCID: 000-0002-3731-5271
Blokowanie kont podatnikom a zasada proporcjonalności. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 lutego 2020 r., I FSK 1719/19
W aprobującej glosie do wyroku rozbudowano argumentację Naczelnego Sądu Administracyjnego. W szczególności dokonano definicji zasady proporcjonalności ze szczególnym uwzględnieniu testu proporcjonalności Roberta Aleksego, tj.: 1) kryterium przydatności, 2) kryterium konieczności, 3) proporcjonalność sensu stricto.
Zasada proporcjonalności w prawie podatkowym jest jedną z najważniejszych zasad prawa z zakresu praw podatnika oraz jedną z podstawowych zasad ogólnych prawa unijnego i konstytucyjnego.
Analizowaną zasadę można ująć w trzech płaszczyznach: 1) doktrynalnej, 2) normatywnej i 3) orzeczniczej.
Ponadto dokonano analizy rozwiązań legislacyjnych dotyczących blokowania kont pod kątem ich zgodności z Konstytucją RP.
Słowa kluczowe: podatkowe postępowanie, blokada rachunku bankowego, przedłużenie blokady, zasada proporcjonalności
dr hab. Artur Mudrecki
associate professor of the Kozminski University in Warsaw – judge of the Supreme Administrative Court of Poland. ORCID: 000-0002-3731-5271
Blocking of Taxpayers' Accounts from the Perspective of the Principle of Proportionality. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 26 February 2020, I FSK 1719/19
In the approving commentary, the arguments of the Supreme Administrative Court are further developed. In particular, the principle of proportionality is defined with particular regard to the elements of proportionality test as defined by Robert Alexy, i.e: (1) the criterion of usefulness, (2) the criterion of necessity, (3) proportionality in the strict sense.
The principle of proportionality in tax law is one of the most important legal principles with regard to taxpayer's rights. It is also one of the fundamental principles of EU and constitutional law.
The analysed principle can be seen on three planes: (1) in scholarship, (2) on the normative plane, and (3) in case law.
In addition, the legislative solutions for blocking accounts are analysed to see if they comply with the Polish Constitution.
Keywords: tax proceedings, bank account blocking, extending a block, principle of proportionality
Bibliografia / References:
Alexy R., A Theory of Constitution Rights, Oxford 2002.
Barak A., Proportionality. Constitutional rights and their limitations, Cambridge 2012.
Garlicki L., Rozdział II. Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III, red. L. Garlicki, Warszawa 2003.
Korycka-Zirk M., Teorie zasad prawa a zasada proporcjonalności, Warszawa 2012.
Mikuła P., Obowiązki dokumentacyjne i formalne w prawie podatkowym. Granice formalizmu, Warszawa 2019.
Mikuła P., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie TSUE dotyczącym podatku od wartości dodanej, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2014/2.
Niezgódka-Medek M. [w:] S. Babiarz, B. Dauter, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, J. Rudowski, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2019.
Szubiakowski M., Problemy proceduralne blokady rachunku bankowego w celu przeciwdziałania wyłudzeniom skarbowym, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2018/3.
Zakolska J., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008.
prof. dr hab. Wojciech Piątek
Zakład Postępowania Administracyjnego i Sądowoadministracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. ORCID: 0000-0002-3494-1912
Cofnięcie oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 sierpnia 2019 r., II OSK 873/19
Nowelizując Kodeks postępowania administracyjnego w 2017 r., ustawodawca zdecydował się na ustanowienie konstrukcji, w oparciu o którą strona w terminie do wniesienia odwołania może się zrzec tego prawa, dzięki czemu decyzja wcześniej uzyskuje walor ostateczności i prawomocności. Pytanie, jakie w niniejszej sprawie powstało, dotyczy możliwości cofnięcia przez stronę wcześniej złożonego oświadczenia o zrzeczeniu się odwołania. Udzielając pozytywnej odpowiedzi na to pytanie, trzeba dodać, że cofnięcie tego oświadczenia powinno stanowić konsekwencję wystąpienia ważnego powodu u podmiotu, który zrzekł się odwołania, łączącego się czy to z brakiem należytej wiedzy o konsekwencjach tego działania wywołanym przez organ, czy też innymi ważnymi dla strony zdarzeniami, które nastąpiły po złożeniu oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania. Cofając to oświadczenie i składając odwołanie, strona powinna wskazać powód cofnięcia. Jego waga powinna stanowić przedmiot oceny zarówno organu odwoławczego, jak i sądu administracyjnego w razie ewentualnej kontroli postanowienia o stwierdzeniu niedopuszczalności odwołania.
Słowa kluczowe: decyzja administracyjna, odwołanie, zrzeczenie się odwołania, cofnięcie zrzeczenia się odwołania, ostateczność i prawomocność decyzji
prof. dr hab. Wojciech Piątek
Chair of Administrative and Administrative Judicial Procedure, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan. ORCID: 0000-0002-3494-1912
Withdrawal of a Statement on Waiver of the Right to Appeal. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 29 August 2019, II OSK 873/19
In the 2017 amendments to the Code of Administrative, the lawmakers decided to introduce a construction on whose basis the party can, within the time limit for filing an appeal, waive the right to do so, with the result that the decision becomes final and valid sooner. The question that arose in the case in point is whether a party could withdraw a previously made statement on waiver of the right to appeal. While answering the question in the affirmative, one should should add that withdrawal of such a statement should be a consequence of a valid reason on the part of the entity that waived the right to appeal, either due to lack of adequate knowledge about the consequences of such waiver for which lack of knowledge the authority is responsible, or other events important for said party, which events took place after the declaration on waiver of the right to file an appeal was submitted. The party withdrawing the statement and filing an appeal should indicate the reason for the withdrawal. The weight of the reason should be assessed both by the appellate authority and the administrative court, if such court reviews the decision pronouncing the appeal inadmissible.
Keywords: administrative decision, appeal, waiver of appeal, withdrawal of waiver of appeal, final and valid decision
Bibliografia / References:
Adamiak B., Weryfikacja rozstrzygnięć w toku instancji [w:] Weryfikacja rozstrzygnięć w postępowaniu administracyjnym ogólnym, t. II, część 5, red. B. Adamiak, Warszawa 2019.
Eichhorn P., Verwaltungslexikon, Baden-Baden 2003.
Gacek P., Zasada dwuinstancyjnego postępowania a zrzeczenie się prawa do wniesienia odwołania, „Przegląd Prawa Publicznego” 2018/10.
Golęba A. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2019.
Grabenwarter Ch., Fister M., Verwaltungsverfahrensrecht und Verwaltungsgerichtsbarkeit, Wien 2014.
Gudowski J., komentarz do art. 5058 [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. III, Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Jakimowicz W., O normatywnej konstrukcji zrzeczenia się prawa do wniesienia odwołania od decyzji administracyjnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2018/9.
Kędziora R., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2017.
Kmieciak Z., Chróścielewski W., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2019.
Kmiecik Z., Oświadczenia procesowe stron w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Lublin 2008.
Manowska M., Postępowanie uproszczone w procesie cywilnym, Warszawa 2002.
Mokry J., Odwołalność czynności procesowych w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1973.
Piątek W., Powaga rzeczy osądzonej wyroku sądu administracyjnego, Warszawa 2015.
Piątek W., Zrzeczenie się odwołania w ogólnym postępowaniu administracyjnym, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2019/5.
Siedlecki W., Czynności procesowe, „Państwo i Prawo” 1951/11.
Wierzbowski M., Postępowanie administracyjne – ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2015.
Wróbel A., Jaśkowska M., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018.
Zimmermann J., Kilka refleksji o nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego, „Państwo i Prawo” 2017/8.
