Reparacje wojenne i roszczenia indywidualne w kontekście relacji polsko-niemieckich
Prof. dr hab. Jerzy Kranz
Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
Reparacje wojenne i roszczenia indywidualne w kontekście relacji polsko-niemieckich
Wznowiona w Polsce debata na temat reparacji od Niemiec budzi zainteresowanie ze względu na uregulowania prawne. Problematyka ta została już podjęta w publikacjach naukowych , podobnie jak niektóre inne sporne kwestie prawne w powojennych stosunkach polsko-niemieckich, m.in. dotyczące pracy przymusowej. W praktyce międzynarodowej poza klasycznymi reparacjami w postaci roszczeń międzypaństwowych mamy do czynienia z przesunięciem akcentu na indywidualne roszczenia podmiotów prywatnych wobec państw odpowiedzialnych za zbrodnie wojenne lub zbrodnie przeciwko ludzkości (zbrodnie międzynarodowe). W tym kontekście pojawiają się pytania dotyczące zakresu reparacji, możliwości i sposobów dochodzenia roszczeń indywidualnych oraz dopuszczalności zrzeczenia się ich przez państwo macierzyste. Kwestie te są przedmiotem poniższych rozważań ze szczególnym uwzględnieniem relacji polsko-niemieckich.
Słowa kluczowe: prawo międzynarodowe, Polska, Niemcy, reparacje wojenne, świadczenia indywidualne, II Wojna Światowa
War Reparations and Individual Claims in the Context of Polish-German Relations
In international law there is no uniform and legally binding definition of the complex concept of war reparations. To avoid confusion, the legal basis as well as the scope and form of war reparations must be clarified. The treaty regulation after WWII did not contain explicit provisions regarding individual claims for systematic and widespread crimes against humanity, war crimes, and persecution. These claims have become the subject of separate negotiations with Germany (Wiedergutmachung) and cannot be treated as part of reparations under the Potsdam Agreement. Despite some progress in pursuing individual claims for compensation for war crimes or crimes against humanity, in practice the dominant trend is that these claims are settled through the state on the basis of separate agreements. The waiver by the state of individual claims of its subjects is confirmed in international practice and is acceptable. However, it is desirable to specify the scope of the waiver and, in this context, to ensure a balance between the protection of human rights and individual interests on the one hand and the general interest on the other.
Keywords: international law, Poland, German, war reparations, Individual Claims, WWII
Bibliografia:
Argent P. d’, Les réparations de guerre en droit international public: la responsabilité internationale des Etats à l’épreuve de la guerre, Bruxelles 2002
Argent P. d’, Le droit de la responsabilité internationale complété? Examen des Principes fondamentaux et directives concernant le droit à un recours et à réparation des victimes de violations flagrantes du droit international des droits de l'homme et de violations graves du droit international humanitaire, Annuaire français de droit international 2005, vol. 51
Bainczyk M., Raporty Służb Naukowych Bundestagu w sprawie reparacji wojennych dla Polski i odszkodowań dla polskich obywateli, Poznań 2018
Barcz J., Jałowiecki B., Kranz J., Między pamięcią a odpowiedzialnością. Rokowania w latach 1998–2000 w sprawie świadczeń za pracę przymusową, Warszawa 2004
Barcz J., Kranz J., Reparacje od Niemiec po drugiej wojnie światowej w świetle prawa międzynarodowego. Aspekty prawa i praktyki, Warszawa 2019
Barwig K., Saathof G., Weyde N. (red.), Entschädigung für NS-Zwangsarbeit. Rechtliche, historische und politische Aspekte, Baden-Baden 1998
Boggero G., The Legal Implications of Sentenza No. 238/2014 by Italy’s Constitutional Court for Italian Municipal Judges: Is Overcoming the «Triepelian Approach » Possible?, Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht 2016, vol. 76
Bothe M., Remedies of Victims of War Crimes and Crimes against Humanities: Some Critical Remarks on the ICJ’s Judgment on the Jurisdictional Immunity of States, [w:] Immunities in the Age of Global Constitutionalism, red. A. Peters, E. Lagrange, S. Oeter, Ch. Tomuschat, Leiden–Boston 2014
Buxbaum R.M., From Paris to London: The Legal History of European Reparation Claims: 1946–1953, Berkeley Journal of International Law 2013, vol. 31, nr 2
Cała-Wacinkiewicz E., Menkes J. (red.), Wspólne wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego, Warszawa 2018
Czapliński W., L’immunité de l’Etat devant la Cour suprême polonaise: l’affaire Natoniewski, Annuaire français de droit international 2010
Czapliński W., Łukańko B. (red.), Problemy prawne w stosunkach polsko-niemieckich u progu XXI wieku, Warszawa 2009
Czapliński W., Pojęcie reparacji wojennych w prawie międzynarodowym. Reparacje po drugiej wojnie światowej, Sprawy Międzynarodowe 2005, nr 1
Dołęga J., Kulesa Ł., Tarnogórski R., Wykonanie przez ZSRR postanowień reparacyjnych Umowy Poczdamskiej wobec Polski, [w:] Problem reparacji, odszkodowań i świadczeń w stosunkach polsko-niemieckich 1944–2004, t. I, Studia, t. II, Dokumenty, red. W.M., Góralski, S Dębski, Warszawa 2004
Eckerd P., South Korea court orders Mitsubishi of Japan to pay for forced labor during WWII, Jurist z 29.11.2018 r. (https://www.jurist.org/news/2018/11/south-korea-court-orders-mitsubishi-of-japan-to-pay-for-forced-labor-during-wwii/)
Evans M.D., International Law, Oxford 2018
Fischer M., Der Zwei-plus-Vier Vertrag und die reparationsberechtigten Drittstaaten, Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht 2018, vol. 78
Gniazdowski M., The Problem of War Reparations – the Perspective of the Czech Republic, The Polish Foreign Affairs Digest 2004, nr 4
Góralski W.M. (red.), Przełom i wyzwanie. XX lat polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy – 1991-2011, Warszawa 2011
Góralski W.M., Dębski S. (red), Problem reparacji, odszkodowań i świadczeń w stosunkach polsko-niemieckich 1944–2004, t. I, Studia, t. II, Dokumenty, Warszawa 2004
Hofmann R., Compensation for Personal Damages Suffered during World War II, Encyclopedia of Public International Law, February 2013
Jarząbek W., Władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wobec problemu reparacji i odszkodowań od Republiki Federalnej Niemiec 1953–1989, Dzieje Najnowsze 2005, nr 2
Kischel U., Wiedergutmachungsrecht und Reparationen: Zur Dogmatik der Kriegsfolgen, JuristenZeitung 1997, nr 3
Kramer H., Uhl K., Wagner J.-Ch. (red), Zwangsarbeit im Nationalsozialismus und die Rolle der Justiz. Täterschaft, Nachkriegsprozesse und die Auseinandersetzung um Entschädigungsleistungen, Nordhausen 2007
Kranz J., Dostęp do sądu a świadczenie Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie”, PiP 2006, nr 8
Kranz J., L’affaire Allemagne contre Italie ou les dilemmes du droit et de la justice, [w:] Immunities in the Age of Global Constitutionalism, red. A. Peters, E. Lagrange, S. Oeter, Ch. Tomuschat, Leiden–Boston 2014
Kranz J., Polsko-niemieckie kontrowersje prawne – próba syntezy, [w:] Przełom i wyzwanie. XX lat polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy – 1991–2011, red. W.M. Góralski, Warszawa 2011
Kranz J., Zwangsarbeit - 50 Jahre danach: Bemerkungen aus polnischer Sicht, [w:] Entschädigung für NS-Zwangsarbeit. Rechtliche, historische und politische Aspekte, red. K. Barwig, G. Saathof, N. Weyde, Baden-Baden 1998
Küsters H.-J., Hofmann D. (red.), Deutsche Einheit. Dokumente zur Deutschlandpolitik. Sonderedition aus den Akten des Bundeskanzleramtes 1989/90, München 1998
Marotta M., South Korea court orders Japan steelmaker to compensate WWII slave laborers, Jurist z 31.10.2018 r. (https://www.jurist.org/news/2018/10/south-korea-court-orders-japan-steelmaker-to-compensate-wwii-slave-laborers/)
Peters A., Lagrange E., Oeter S., Tomuschat Ch. (red.), Immunities in the Age of Global Constitutionalism, Leiden–Boston 2014
Ruchniewicz K., Polskie zabiegi o odszkodowania niemieckie w latach 1944/45–1977, Wrocław 2007
Rumpf H., Die deutschen Reparationen nach dem Zweiten Weltkrieg. Völkerrechtswidrige Entnahmen vor einem Friedensvertrag, Deutschland in Geschichte und Gegenwart 1985, vol. 33, nr 3
Rumpf H., Die Regelung der deutschen Reparationen nach dem Zweiten Weltkrieg, Archiv des Völkerrechts 1985, vol. 23, nr 1/2
Rumpf J., Die Entschädigungsansprüche ausländischer Zwangsarbeiter vor Gericht: Wie die deutsche Industrie mit Art. 5 Abs. 2 Londoner Schuldenabkommen die Klagen ausländischer Zwangsarbeiter/-innen abwehrte, [w:] Zwangsarbeit im Nationalsozialismus und die Rolle der Justiz. Täterschaft, Nachkriegsprozesse und die Auseinandersetzung um Entschädigungsleistungen, red. H. Kramer, K. Uhl, J.-Ch. Wagner J.-Ch., Nordhausen 2007
Tomuschat Ch., The international law of state immunity and its development by national institutions, Vanderbilt Journal of Transnational Law 2011, vol. 44
Webb Ph., International Law and Restraints on the Exercise of Jurisdiction by National Courts, [w:] International Law, red. M.D. Evans, Oxford 2018
Wyrozumska A., Czy prawa człowieka mogą pokonać immunitet państwa. Uwagi o roli sądów krajowych na tle wniosku do Trybunału Konstytucyjnego grupy posłów na Sejm w sprawie K 12/17, [w:] Wspólne wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego, red. E. Cała-Wacinkiewicz, J. Menkes, Warszawa 2018
Prof. dr hab. Tomasz Widłak
Uniwersytet Gdański
Nauka prawa międzynarodowego Hansa Kelsena
Artykuł przedstawia zarys rekonstrukcji teorii i filozofii prawa międzynarodowego Hansa Kelsena (1881-1973) jako składającej się z dwóch, wzajemnie uzupełniających się zespołów twierdzeń. Pierwszy z nich odnosi się do epistemologicznych i metodologicznych założeń czystej nauki prawa austriackiego uczonego. Ta część koncepcji Kelsena została określona mianem argumentów teoretycznych i składają się na nią trzy główne tezy normatywizmu: o jedności, o wspólnym pochodzeniu oraz o przymusowym charakterze prawa międzynarodowego. Drugą, krytyczno-polityczną część koncepcji Kelsena stanowią, po pierwsze, argumenty motywowane próbami wyjaśnienia odmienności prawa międzynarodowego względem prawa państwowego (część eksplikatywna) oraz po drugie, normatywne postulaty co do pożądanych kierunków dalszego jego rozwoju w drodze centralizacji i judykalizacji, będące owocem ewolucyjnej teorii porządków prawnych (część normatywna). W przeciwieństwie do wielu innych teoretyków prawa XX w., swoją czystą naukę prawa Kelsen konstruował od początku z uwzględnieniem specyfiki prawa międzynarodowego.
Słowa kluczowe: Hans Kelsen, prawo międzynarodowe, teoria i filozofia prawa, normatywizm, czysta teoria prawa, czysta nauka prawa
Hans Kelsen’s International Law Science
The article presents an outline of a reconstruction of the theory and philosophy of international law developed by Hans Kelsen (1881-1973) as consisting of two sets of statements that are mutually complementary. The first one refers to the epistemological and methodological assumptions of the pure theory of law developed by the Austrian scholar. This part of Kelsen’s conception is referred to as the theoretical arguments and consists of three main theses of normativism: on unity, on common origin, and on the compulsory nature of international law. The second, critical-political part of Kelsen's conception is constituted, firstly, by arguments attempting to explain the difference between international law and national law (explicative part) and secondly, by normative postulates of its desirable development through centralization and judicalization (normative part). The latter philosophical reflection is the consequence of the evolutionary theory of legal orders. Unlike many other philosophers of the 20th century, Kelsen constructed his theory of law as one whose foundations took into account the specificity of international law.
Keywords: Hans Kelsen, international law, theory and philosophy of law, normativism, pure theory of law, pure science of law
Bibliografia:
Bautro E., Stopniowa budowa prawa wedle teorji Merkla, Przegląd prawa i administracji 1935, r. LX
Bernstorff von J., Peace and Global Justice through Prosecuting the Crime of Aggression? Kelsen and Morgenthau on the Nuremberg Trials and the International Judicial Function, [w:] Hans Kelsen in America - Selective Affinities and the Mysteries of Academic Influence, red. D. A. Jeremy Telman, Berlin 2016
Bernstorff von J., The Public International Law Theory of Hans Kelsen. Believing in Universal Law, przeł. T. Dunlap, New York 2010
Bobbio N., Law and Force, The Monist 1965, vol. 49
Bosiacki A. (red.), Normatywizm Hansa Kelsena a współczesna nauka prawa, Warszawa 2017
Granat M., Legitymizacja sądu konstytucyjnego na gruncie czystej teorii prawa Hansa Kelsena, Przegląd Sejmowy 1999, nr 4
Kaleta K.J., Legitymizacja sądownictwa konstytucyjnego w świetle teorii demokracji, PiP 2018, nr 5
Kammerhofer J., Kelsen - Which Kelsen? A Reapplication of the Pure Theory to International Law, Leiden Journal of International Law 2009, vol. 22
Kammerhofer J., Sources in Legal Positivist Theories: The Pure Theory’s Structural Analysis of the Law, [w:] The Oxford Handbook of the Sources of International Law, red. S. Besson, J. d’Aspremont, S. Knuchel, New York 2017
Kammerhofer J., Uncertainty in International Law. A Kelsenian Perspective, New York 2011
Kelsen H., Collective and Individual Responsibility in International Law with Particular Regard to the Punishment of War Criminals, California Law Review 1943, vol. 31
Kelsen H., Czym jest sprawiedliwość?, tłum. E. Rozenkranz, red. T. Maciejewski, Gdańsk 1996
Kelsen H., Czysta teoria prawa, przeł. R. Szubert, red. i wstęp A. Bosiacki, Warszawa 2014
Kelsen H., Das Problem der Souveränität und die Theorie des Völkerrechts. Beitrag zu einer reinen Rechtslehre, [w:] Hans Kelsen Werke. Band 4. Veröffentlichte Schriften 1918–1920, red. M. Jestaedt, Tübingen 2013
Kelsen H., Der völkerrechtliche Strafanspruch wegen völkerrechtswidriger Kriegshandlungen, [w:] Hans Kelsen Werke. Band 4. Veröffentlichte Schriften 1918–1920, red. M. Jestaedt, Tübingen 2013
Kelsen H., Essential Conditions of International Justice, American Society of International Law Proceedings 1941, vol. 35
Kelsen H., General Theory of Law and State, Cambridge Massachusetts 1945
Kelsen H., General Theory of Norms, przeł. M. Hartney, Oxford 1991
Kelsen H., International Peace – by Court or Government?, American Journal of Sociology 1941, vol. 46.
Kelsen H., Istota i rozwój sądownictwa konstytucyjnego, przeł. B. Banaszkiewicz, posłowiem opatrzyła S. Wronkowska, Warszawa 2009
Kelsen H., Duguit L., Weyr F. (red.), Vorwort, Internationale Zaitschrift für Theorie des Rechts 1926/1927, Jahrg. I, przedr. Frankfurt n. M. 1966
Kelsen H., Law, State and Justice in the Pure Theory of Law, Yale Law Journal 1947–1948, vol. 57
Kelsen H., Legal Formalism and the Pure Theory of Law, [w:] Weimar. A Jurisprudence in Crisis, red. A. J. Jacobson, B. Schlink, przeł. B. Cooper, Berkley–Los Angeles–London 2000
Kelsen H., O istocie i wartości demokracji, tłum. F. Turynowej, Warszawa 1936
Kelsen H., Peace Through Law, New York 1944
Kelsen H., Principles of International Law, New York 1952
Kelsen H., Reine Rechtslehre, Wien 1960 (1992)
Kelsen H., Souveränität, [w:] Wörterbuch des Völkerrechts, red. H.-J. Schlochauer, Berlin 1962
Kelsen H., The Legal Process and international Order, London 1934
Kelsen H., The Rule Against Ex Post Facto Laws and the Axis War Crimminals, The Judge Advocate Journal 1945, vol. 8
Kelsen H., Unrecht und Unrechtsfolge im Völkerrecht, Wien 1932
Kelsen H., Will the Judgement in the Nuremberg Trial Constitute a Precedent in International Law?, International Law Quarterly 1947, vol. 1, no. 2
Kletzer C., The Idea of a Pure Theory of Law, Oxford–Portland 2018
Kwiecień R., Suwerenność państwa. Rekonstrukcja i znaczenie idei w prawie międzynarodowym, Zakamycze 2004
Leben C., Hans Kelsen and the Advancement of International Law, European Journal of International Law 1998, vol. 9
Peretiatkowicz A., Problem prawa międzynarodowego – teoria H. Kelsena, Przegląd Współczesny 1937, r. XVI, nr 1
Rub A., Hans Kelsens Völkerrechtslehre, Zürich 1995
Schambeck H., Nauka prawa Hansa Kelsena, Studia Iuridica Toruniensia 2011, t. VIII
Stelmach J., Norma podstawowa, Studia z Filozofii Prawa, t. I, Kraków 2001
Walter R., Hans Kelsen – Ein Leben im Dienste der Wissenschaft, Bericht über die Enthüllung der Büste Kelsens mit Ansprache des Herrn Bundesministers Dr. Heinz Fischer und Lausatio Bibliographie der Werke Kelsens in systematischer und chronologischer Form, Schriftenreihe des Hans Kelsen-Institutes 1985, Band 10
Widłak T., Polycentric vs. fragmented: a Neo-Kelsenian order of global law, Transnational Legal Theory 2019, vol. 10, nr 2
Widłak T., Teoria i filozofia prawa międzynarodowego Hansa Kelsena, Gdańsk 2018
Zajadło J., Po co prawnikom filozofia prawa?, Warszawa 2008
Zalewska M., Kelsen, Sopot 2017
Zalewska M., Problem zarachowania w normatywizmie Hansa Kelsena, Łódź 2014
Prof. dr hab. Jacek Skrzydło
Uniwersytet Łódzki
Stany Zjednoczone a status Jerozolimy. Uwarunkowania konstytucyjne
Zdaniem Autora, dynamika procesów politycznych w USA zapoczątkowana w 2016 r. zmianą administracji i mocno niekonwencjonalnym podejściem prezydenta D. Trumpa do węzłowych zagadnień polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych spowodowała – w płaszczyźnie praktycznej – dezaktualizację orzeczenia Sądu Najwyższego USA w sprawie Zivotofsky v. Kerry. W płaszczyźnie normatywnej wyrok pozostanie pierwszym w historii USA przypadkiem, w którym Sąd Najwyższy zezwolił władzy wykonawczej na skuteczne przeciwstawienie się woli Kongresu wyrażonej w ustawie. Praktyka pokaże, w jakim stopniu obecny i przyszli lokatorzy Białego Domu skorzystają z poszerzenia zakresu prezydenckich prerogatyw.
Słowa kluczowe: Sąd Najwyższy USA, Jerozolima, konstytucja, USA
The United States and the Status of Jerusalem. Constitutional Determinants
According to the author, the dynamics of political processes in the US, initiated in 2016 by the change of administration and a rather unconventional approach of president D. Trump to the key issues of US foreign policy led – on the practical plane – to loss of force of US Supreme Court judgment in Zivotofsky v. Kerry. On the normative plane, the judgment will remain the first case in the history of the US when the Supreme Court permitted the executive branch to effectively oppose the will of the Congress expressed in a statute. Practice will show to what extent the current and future presidents will take advantage of the broader scope of presidential prerogatives.
Keywords: US Supreme Court, Jerusalem, constitution, United States of America
Bibliografia:
Bradley C.A., International Law in the US Legal System, New York 2013
Brownlie I., Principles of Public International Law, Oxford 2001
Chemerinsky E., Constitutional Law, New York 2001
Chemerinsky E., Constitutional Law. Principles and Policies, New York 2015
Epstein R., The Classical Liberal Constitution. The Uncertain Quest for Limited Government, Cambridge 2017
Gray D., The Fourth Amendment in an Age of Surveillance, Cambridge 2017
Greenberg J., Rogue Justice. The Making of Security State, New York 2016
Hessick F.A., Rethinking the Presumption of Constitutionality, Notre Dame Law Review 2010, vol. 84
Jaffee L., Mr Justice Jackson, Harvard Law Review 1955, vol. 68
Kleczkowska A., Status Palestyny w Organizacji Narodów Zjednoczonych, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 2013, nr 1
May C.N., Ides A., Grossi S., Constitutional Law. National Power and Federalism, New York 2016
Montefiore S., Jerozolima. Biografia, Warszawa 2011
Posner R., A. Vermeule, Executive Unbound: After the Madisonian Republic, New York 2010
Sierpowski S., Liga Narodów w latach 1919–1926, Wrocław 2005
Thayer J.B., The Origin and Scope of the American Doctrine of Constitutional Law, Harvard Law Review 1983, vol. 7
Urofsky, M., Dissent and the Supreme Court, New York 2015
Yoo J., The Continuation of Politics by Other Means: The Original Understanding of War Powers, California Law Review 1996, vol. 84
Dr Mateusz Radajewski
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny we Wrocławiu
Skarga nadzwyczajna (wybrane zagadnienia)
Ustawą z 8.12.2017 r. o Sądzie Najwyższym do polskiego systemu prawa wprowadzony został szczególny środek prawny, nazwany przez ustawodawcę skargą nadzwyczajną. Zgodnie z aktualnym brzmieniem tej ustawy ma on, ogólnie rzecz ujmując, służyć wzruszaniu prawomocnych orzeczeń sądowych, które pozostają w sprzeczności z wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. Mimo że instrument ten może odegrać ważną rolę w sferze stosunków prawnych, nie doczekał się do tej pory szerokiej refleksji naukowej. Jednakże jest ona konieczna ze względu na liczne wątpliwości, które w praktyce mogą wywoływać przepisy go kształtujące. Artykuł omawia charakter prawny, zakres podmiotowy oraz przesłanki skargi nadzwyczajnej.
Słowa kluczowe: Sąd Najwyższy, skarga nadzwyczajna, procedura cywilna, Konstytucja, środki zaskarżenia, prawomocność orzeczenia sądowego
Extraordinary Appeal
(Selected Issues)
The Act of 8 December 2017 on the Supreme Court introduced into the Polish legal system a special legal means, referred to as the extraordinary appeal. As the Act is currently worded, extraordinary appeal, generally speaking, should be used to challenge valid court judgments which are contrary to the principle of a democratic rule-of-law state giving effect to principles of social justice, expressed in Article 2 of the Constitution. Although the instrument might play an important role in the sphere of legal relations, it has not yet been the subject of broad academic reflection. Such reflection is, however, necessary due to the numerous doubts that the provisions regulating this instrument might cause in practice. The article discusses the legal character, scope of application, and conditions for extraordinary appeals.
Keywords: Supreme Court, extraordinary appeal, civil procedure, Constitution, means of appeal, validity of court judgments
Bibliografia:
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012
Bielska-Brodziak A., Zarzut „błędnej wykładni”, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2006, nr 1
Borucka-Arctowa M., Sprawiedliwość proceduralna a orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i jego rola w okresie przemian systemu prawa, [w:] Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996
Brzozowski W., Konstytucyjna zasada dobra wspólnego, PiP 2006, nr 11
Działocha K., Hierarchia norm konstytucyjnych i jej rola w rozstrzyganiu kolizji norm, [w:] Charakter i struktura norm konstytucji, red. J. Trzciński, Warszawa 1997
Ereciński T., Weitz K., Skarga nadzwyczajna w sprawach cywilnych, Przegląd Sądowy 2019, nr 2
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2016
Gruszecka D., Podstawy skargi nadzwyczajnej w sprawach karnych – uwagi w kontekście „wypełniania luk w systemie środków zaskarżenia”, Palestra 2019, nr 9
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego, t. I, Komentarz do art. 1–467, Warszawa 2014
Kordela M., Formalna interpretacja klauzuli demokratycznego państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, red. S. Wronkowska, Warszawa 2006
Kubiak A., Konstytucyjna zasada prawa do sądu w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Łódź 2006
Michalak A., Skarga nadzwyczajna – dopełniający czy konkurencyjny wobec skargi konstytucyjnej instrument ochrony konstytucyjnych wolności i praw jednostki, Przegląd Sejmowy 2019, nr 2
Pułło A., Sprawiedliwość społeczna w systemie zasad naczelnych Konstytucji RP, PiP 2003, nr 7
Sokolewicz W., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. V, Warszawa 2007
Spyra T., Błędna wykładania i niewłaściwe zastosowanie prawa materialnego, PiP 2013, nr 4
Szczucki K., Ustawa o Sądzie Najwyższym. Komentarz, Warszawa 2018
Szmulik B., Modele zakresu przedmiotowego skargi konstytucyjnej na przykładzie wybranych państw europejskich, Przegląd Legislacyjny 2005, nr 2
Wójcik M.P., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 1–729, red. A. Jakubecki, Warszawa 2017
Zembrzuski T., Skarga nadzwyczajna w polskim postępowaniu cywilnym, PiP 2019, nr 6
Zembrzuski T., Wpływ wprowadzenia skargi nadzwyczajnej na skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego, Przegląd Sądowy 2019, nr 2
Zieliński M., Konstytucyjne zasady prawa, [w:] Charakter i struktura norm konstytucji, red. J. Trzciński, Warszawa 1997
Prof. dr hab. Jan Iluk
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Dr Łukasz Iluk
Wyższa Szkoła Finansów i Prawa w Bielsku-Białej
Szwajcarski sposób na jasność i komunikatywność aktów normatywnych na przykładzie procedury redagowania konstytucji kantonu Zurych z 2015 r.
Celem niniejszego artykułu jest pokazanie, jakie wymogi w sprawie jasności i komunikatywności aktów normatywnych zostały wypracowane w Szwajcarii oraz w jakie kompetencje zostały wyposażone organy powołane do ich redakcji. Po ogólnej charakterystyce idei jasności i komunikatywności aktów normatywnych przedstawiony zastanie sposób jej wdrażania na przykładzie procedury redagowania konstytucji kantonu Zurych z 2005 r.
Słowa kluczowe: komunikatywność aktów normatywnych, komisje redakcyjne w Szwajcarii, prawo szwajcarskie
The Swiss Method of Making Legal Texts Communicative
Communicativity of legal instruments is a necessary value from the point of view of the trust the individual places in institutions of the state. Yet, due to other requirements that legal instruments must comply with (e.g. precision), it is hard to achieve. In Poland the issue has been discussed at length, but no significant changes have been introduced so far. However, the problem of communicativity has been effectively addressed in Switzerland. This paper aims to present the Swiss solutions as well as the role of Swiss editorial commissions for legal texts established to control the proper implementation of such solutions.
Keywords: communicativity of normative instruments, editorial commissions in Switzerland, Swiss law
Bibliografia:
Choduń A., Leksyka tekstów aktów prawnych, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2006, nr 4
Gizbert-Studnicki T., Postulat jasności i zrozumiałości tekstów prawnych a dostęp do prawa, Język i prawo, red. A. Mróz, A. Niewiadomski, M. Pawelec, Warszawa 2009
Gross A., Kommunikation als Seele der direkten Demokratie ‒ Verständlichkeit als deren Voraussetzung, [w:] Denken wie ein Philosoph und Schreiben wie ein Bauer, A. Lötscher, M. Nussbaumer, Zurüch 2007
Hauck W., Nussbaumer M., Die Sprache in der neuen Züricher Verfassung, [w:] Materialien zur Züricher Verfassungsreform. Die neue Züricher Verfassung, red. von L. Lorenzo Fosco, T. Jaag, M. Notter. Zürich 2006
Huber E., Schweizerisches Civilgesetzbuch. Erläuterungen zur Vorentwurf des Eigenössischen Justiz- und Polizeidepartaments, Bern 1902
Nussbaumer M., Der Verständlichkeit eine Anwältin! Die Redaktionskommission der schweizerischen Bundesverwaltung und ihre Arbeit an der Gesetzessprache, [w:] Verständlichkeit als Bürgerrecht? Die Rechts- und Verwaltungssprache in der öffentlichen Diskussion, Mannheim–Leipzig–Wien–Zürich 2008
Nussbaumer M., Gesetzestext und Wissenstransfer? – Welche Funktionen Gesetzestexte erfüllen müseb und wie man sie optimieren kann, [w:] Studien zur Rechtskommunikation, red. D. Heller, K. Ehlich, Berlin 2007
Nussbaumer M., Nachrichten von einer gesellschaftlichen Text-Großbaustelle. Die Schweiz gibt sich eine neue Verfassung, Sprachreport 1998, nr 2
Schuhmacher Ch., Die redaktionelle Arbeit an der neuen Züricher Verfassung, [w:] Denken wie ein Philosoph und Schreiben wie ein Bauer. Sprache, mit der ein Staat zu machen ist, W.A. Lötscher, M. Nussbaumer, Zürich–Basel–Genf 2007
Thieme, S., Recht verständlich? Recht verstehen? Möglichkeit und Grenzen einer sprachlichen Optimierung von Gesetzen, [w:] Verständlichkeit als Bürgerrecht?, red. K.M. Eichhoff-Cyrus, G. Antos, Mannheim–Leipzig–Wien–Zürich 2008
Wolin A., Prawnika znamionują znamiona. Rozmowa z językoznawcą prof. dr. hab. Jerzym Bralczykiem, Prawo i Życie 2000, nr 8
Wronkowska S., O cechach języka tekstów prawnych, [w:] Język polskiej legislacji, czyli zrozumiałość przekazu a stosowanie prawa: materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą, oprac. A. Tietiajew-Różańska, Warszawa 2007
Wronkowska S., Postulat jasności prawa i niektóre metody jego realizacji, PiP 1976, nr 10
Wróblewski J., Pragmatyczna jasność prawa, PiP 1988, nr 4
Zieliński M., Wiedza o tekstach prawnych jako warunek ich rozumienia, [w:] Język polskiej legislacji, czyli zrozumiałość przekazu a stosowanie prawa. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą, red. W. Karin, M. Eichhoff-Cyrus, G. Antos, Warszawa 2007
Prof. dr hab. Jerzy Jaskiernia
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
70 lat Rady Europy. Nowe wyzwania w obszarze demokracji, praworządności i ochrony praw człowieka
Rada Europy wkracza więc w ósmą dekadę swej działalności z niemałym dorobkiem, ale też z istotnymi obawami, czy rozwój sytuacji w Europie będzie sprzyjał realizacji jej celów, sformułowanych in statu nascendi procesu integracji europejskiej. Niemnie jednak, zdaniem autora, upływ 14 lat od Trzeciego Szczytu oraz brak konstruktywnej reakcji na propozycję Zgromadzenia Parlamentarnego w sprawie zwołania Czwartego Szczytu może wskazywać, że doskonalenie roli RE na arenie europejskiej nie stanowi obecnie priorytetu w działaniach jej państw członkowskich. Pojawienie się tendencji autorytarnych w niektórych z tych państw obiektywnie nie jest czynnikiem sprzyjającym, by wzmacniać międzynarodowe instrumenty kontrolne w obszarze demokracji, praworządności i praw człowieka. Wraz z erozją zasad demokracji liberalnej coraz trudniej będzie więc zdobywać zrozumienie dla inicjatyw, by system aksjologiczny RE, wyrastający z wartości demokracji liberalnej, skuteczniej wdrażać do praktyki ustrojowej państw członkowskich.
Słowa kluczowe: Rada Europy, prawa człowieka, demokracja, integracja europejska
70 Years of the Council of Europe. New Challenges in the Area of Democracy, Rule of Law, and Human Rights Protection
The Council of Europe enters the eighth decade of its activity with considerable achievements, but also with major fears whether the developments in Europe will foster the attainment of its goals, formulated in the process of European integration in statu nascendi. Nonetheless, the author observes that the lapse of 14 years from the Third Summit and lack of a constructive response to the Parliamentary Assembly’s proposal of convening the Fourth Summit may indicate that strengthening the CoE’s role on the European arena is not currently a priority for its member states. The appearance of authoritarian tendencies in some of these states is not - objectively speaking - a factor that would foster strengthening the international instruments of control in the area of democracy, rule of law, and human rights. With the erosion of principles of liberal democracy, it is going to be increasingly difficult to gain understanding for initiatives aimed at more effective implementation of the CoE’s axiological system - founded on the values of liberal democracy - in the constitutional practice of its member states.
Keywords: Council of Europe, human rights, democracy, European integration
Bibliografia:
Antoszewski A., Demokracja nieliberalna jako projekt polityczny, [w:] Zmierzch demokracji liberalnej?, red. K.A. Wojtaszczyk, P. Stawarz, J. Wiśniewska-Grzelak, Warszawa 2018
Bisztyga A., Europejski Trybunał Praw Człowieka, Katowice 1997
Bode-Kirchoff L., Why the road from Luxembourg to Strasbourg leads through Venice: the Venice Commission as a link between EU and the ECHR, [w:] Human Rights Law in Europe. The Influence, Overlaps and Contradictions of the EU and the ECHR, red. K. Dzehtsirou, T. Konstandinides, T. Lock, N. O’Meara, London–New York 2014
Bond M., The Council of Europe and Human Rights: an Introduction to the European Convention on Human Rights, Strasbourg 2010
Buquicchio P., Garonne P., Vers un espace constitutionnel commun? Le rôle de la Commission de Venise, [w:] Law in Greater Europe. Towards a Common Legal Area. Studies in Honour of Heinrich Klebes, red. B. Haller, H.Ch. Krüger, H. Petzold, The Hague–London 2000
Brummer K., Enhancing Intergovermentalism: the Council of Europe and Human Rights, The International Journal of Human Rights 2010, nr 2
Carbó-Valverde S., Benink H.A., Berglund T., Wihlborg C., Regulatory Response to the Financial Crisis in Europe: Recent Developments (2010–2013), Journal of Financial Economic Policy 2015, nr 1
Cordero G., Simón P., Economic Crisis and Support for Democracy in Europe, West European Politics, 22 August 2015
Den Noord P. van, Székely I., Economic Crisis in Europe: Causes, Consequences and Responses, Luxembourg–London–New York 2011
Djeric V., Admission to Membership of the Council of Europe and Legal Significance of Commitments Entered by New Member States, Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht 2000, nr 3–4
Doliwa-Klepacki Z.M., Rada Europy 1949–1991, Białystok 1991
Glas L.R., The European Court of Human Rights’ Use of Non-Binding and Standard-Setting Council of Europe Documents, Human Rights Law Review 2017, nr 1
Głotow S.A., Rossija i Sowiet Jewropy: politiko-prawowyje probliemy wzaimodiejstwija, Krasnodar 1998
Haller B., An Assembly for Europe: the Council of Europe Parliamentary Assembly 1949-1989, Strasbourg 2006
Hernández E., Kriesi H., The Electoral Consequences of the Financial and Economic Crisis in Europe, European Journal of Political Research 2016, nr 2
Hoffman-Riem W., The Venice Commission of the Council of Europe – Standards and Impact, European Journal of International Law 2014, nr 2
Iov C.A., Bogdan I., Mera C.M., Marian C., ”The European Dream” - a More Social EU. From the Economic and Financial Crisis to Europe’s 2020 Agenda, CES Working Papers 2014, nr 2
Izdebski H., Rada Europy. Organizacja demokratycznych państw Europy i jej znaczenie dla Polski, Warszawa 1996
Jaskiernia A., Monitoring wolności mediów w Europie, Warszawa 2018
Jaskiernia J., Europejska Komisja na Rzecz Demokracji przez Prawo (Komisja Wenecka) jako podmiot oddziałujący na transformację polityczno-ustrojową w państwach Europy Środkowej i Wschodniej, [w:] Na drodze do wyjaśniania problemów politycznych. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Markowi Barańskiemu, red. A. Czyż, S. Kubas, Katowice 2018.
Jaskiernia J., Komisarz Praw Człowieka Rady Europy, Państwo i Prawo 1999, nr 11
Jaskiernia J., Rada Europy jako „organizacja wartości”, [w:] Wyjaśnianie polityki, red. J. Błuszkowski, J. Zaleśny, Studia Politologiczne 2010, t. 17
Jaskiernia J., Rada Europy po 60 latach istnienia, PiP 2009, nr 3
Jaskiernia J., Władza sądownicza w warunkach kryzysu demokracji liberalnej, [w:] Zmierzch demokracji liberalnej?, red. K.A. Wojtaszczyk, P. Stawarz, J. Wiśniewska-Grzelak, Warszawa 2018
Jaskiernia J., Wojny hybrydowe jako wyzwanie dla systemu ochrony praw człowieka, [w:] Potentia non est nisi da bonum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Zbigniewowi Witkowskiemu, red. M. Serowaniec, A. Bień-Kacała, A. Kustra-Rogatka, Toruń 2018
Jaskiernia J., Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, Warszawa 2000
Jaskiernia J., Znaczenie zjawiska prekariatu dla funkcjonowania systemu politycznego RP, [w:] Z historii ustroju i konstytucjonalizmu Polski. Księga Jubileuszowa dedykowana w osiemdziesiątą rocznice urodzin Profesora Mariana Kallasa, red. D. Makiłła, M. Wilczek-Karczewska, Warszawa 2018
Kaczmarek J., Rada Europy, Wrocław 2002
Kamiński M.A., Rola Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy w rozwoju międzynarodowej współpracy samorządowej, Białostockie Studia Prawnicze 2012, nr 12
Kardaś S., Rogoża J., Rosja wraca do Rady Europy, Analizy Ośrodka Studiów Wschodnich, 20.05.2019
Kleinsorge T.E.J., Council of Europe, Alphen/Rijn 2010
Kociubiński J., Przestrzeganie prawnomiędzynarodowych standardów ustroju państwa (analiza działalności Komisji Weneckiej), PiP 2016, nr 12
Kuijer M., The Right to a Fair Trial and the Council of Europe’s Efforts to Ensure Effective Remedies on a Domestic Level for Excessively Lengthy Proceedings, Human Rights Law Review 2013, nr 4
Lindsay K., Ein Parlament für Europa. Zehn Jahre Beratende Versammlung des Europarates, Bad Godesberg-Strasbourg 1959
Liżewski B., Application of Law in the Legal Order of the Council of Europe, Studia Iuridica Lubliniensia 2015, t. 24, nr 2
Lovecy J., Framing Decisions in the Council of Europe: An Institutionalist Analysis, [w:] Decision Making within International Organizations, red. B. Reinalda, B. Verbeek, London 2004
Machińska H., Przystąpienie UE do EKPCz. Relacje instytucjonalno-prawne Unii Europejskiej i Rady Europy, [w:] Ochrona praw człowieka w Unii Europejskiej, red. J. Barcz, Warszawa 2008
Medwid-Fidler M., Rola Komisarza Praw Człowieka w upowszechnianiu standardów demokratycznych i prawnoczłowieczych Rady Europy, [w:] Wpływ standardów międzynarodowych na rozwój demokracji i ochronę praw człowieka, t. 2, red. J. Jaskiernia, Warszawa 2013
Mik C., Standardy Rady Europy dotyczące prasy, Palestra 1993, nr 9–10
Nergelius J., The Role of the Venice Commission in Maintaining the Rule of Law in Hungary and in Romania, [w:] Constitutional Crisis in European Constitutional Area. Theory, Law and Politics in Hungary and Romania, red. A. von Bogdandy, P. Sonnevend, Oxford–Portland 2015
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2017
Petaux J., L’Europe de la démocratie et des droits de l’homme: l’action du Conseil de l’Europe, Strasbourg 2009
Pratchett L., Lowndes V., Developing Democracy in Europe: an Analytical Summary of the Council of Europe, Strasbourg 2004
Richter A., The influence of the Council of Europe and other European institutions on the media law system in post-Soviet states, Central European Journal of Communication 2009, nr 2
Riedel R., Populism and Its Democratic, Non-Democratic, and Anti-Democratic Potential, Polish Sociological Review 2017, nr 3
Royer A., The Council of Europe, Strasbourg 2010
Rulka M., Wpływ dorobku Komisji Weneckiej na prawodawstwo krajowe, Europejski Przegląd Sądowy 2016, nr 5
Schwellnus G., Reasons for Constitutionalization: Non-discrimination, Minority Rights and Social Rights in the Convention on the EU Charter of Fundamental Rights, Journal of European Public Policy 2006, nr 8
Sithole K., The Council of Europe, Rights and Political Authority, European Review 2013, nr 1
Spryszak K., Wpływ „miękkiego prawa” organizacji międzynarodowych na zmianę norm konstytucyjnych w wybranych państwach Europy, Toruń 2019
State of Human Right and Democracy in Europe, Strasbourg 2007
Vandelli S., Guérard S., The Impact of the Economic Crisis on Local Governments in Europe, Varenne 2017
Vel G. de, The Committee of Ministers of the Council of Europe, Council of Europe, Strasbourg 1995
Wassenberg B., History of the Council of Europe, Strasbourg 2013
Wiatr J.J., Old and New Authoritarianism in a Comparative Perspective, [w:] New Authoritarianism. Challenges to Democracy in the 21st Century, red. J.J. Wiatr, Opladen–Berlin–Toronto 2019
Winkler H., Survey of the Admission Practice of the Council of Europe, Austrian Journal of Public and International Law 1995, nr 2–3
Dr Blanka J. Stefańska
Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
Przestępstwo wykorzystania małoletnich i osób niepełnosprawnych do żebrania w hiszpańskim prawie karnym
Przedmiotem artykułu jest przestępstwo określone w art. 232 hiszpańskiego kodeksu karnego z 1995 r. obejmujące wykorzystywanie lub użyczanie małoletnich lub osób niepełnosprawnych potrzebujących szczególnej ochrony do uprawiania żebractwa, nawet jeżeli byłoby ono ukryte (ust. 1) oraz handel małoletnimi lub osobami niepełnosprawnymi potrzebującymi szczególnej ochrony, stosowanie przemocy lub groźby wobec nich po to, aby zmusić ich do żebractwa albo podawanie im w tym celu substancji szkodliwych dla zdrowia (ust. 2). Przedstawione zostały wątpliwości, jakie wyłaniają się na tle tej regulacji i kierunki ich rozwiązania w hiszpańskiej literaturze i judykaturze.
Słowa kluczowe: delikt administracyjny, niepełnosprawny, małoletni, przestępstwo, użyczenie, wykorzystanie, żebractwo
Offence of Exploiting Minor and Disabled Persons for Begging in Spanish Criminal Law
The subject of the article is the offence defined in Article 232 of the Spanish Criminal Code of 1995, which consists in exploiting or lending minor or disabled persons, who need special protection, for begging, even if begging were clandestine (para.1) and trafficking in minor or disabled persons, who need special protection, use of violence or extortion in order to force them to beg or giving them for such purpose substances that are harmful for their health (para. 2). The article presents the doubts which appear in the context of this regulation and the directions of solutions to these doubts in Spanish literature and case law.
Keywords: administrative offence, disabled person, minor person, offence, lending, exploitation, begging
Bibliografia:
Calderón A,, Choclán, J.A. Código Penal Comentado, Barcelona 2005
Muñoz Conde F., Derecho Penal, Parte Especial, Walencja 2015
Rodríguez Ramos L., Rodríguez-Ramos Ladaria G., Código Penal concordado y comentado con jurisprudencia y leyes penales especiales y complementarias, Madryt 2015
Torres Rosell N., [w:] Comentarios a la parte especial del derecho penal, red. G. Quintero Olivares, F. Morales Prats, Nawarra 2016
Dr Maciej Pisz
Uniwersytet Warszawski
Formy własności w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r.
Celem prezentowanego artykułu jest rozważenie kwestii dyferencjacji własności oraz przedstawienie zagadnienia form własności w kontekście Konstytucji RP z 2.04.1997 r. W szczególności rozważania w artykule są ukierunkowane na udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy obowiązująca Konstytucja pozwala na wyodrębnienie różnych form własności oraz – ewentualnie – za jakim rozróżnieniem własności się opowiedzieć. Jednocześnie artykuł jest ukierunkowany na przedstawienie – przy uwzględnieniu utrwalonych poglądów doktryny i dotychczasowego dorobku orzeczniczego Trybunału Konstytucyjnego (w tym m.in. wyroku K 8/10) – możliwego do zaaprobowania sposobu postrzegania zagadnienia form własności na gruncie Konstytucji z 1997 r. Przyjęta na potrzeby niniejszego artykułu perspektywa badawcza uwzględnia zarówno bezsporny fakt, że w polskiej Konstytucji własność została uregulowana przez ustrojodawcę w wielu miejscach w różny sposób, jak i uwzględnia wnioski płynące z analizy instytucji własności z punktu widzenia regulacji konstytucyjnych obowiązujących w przeszłości w Polsce. W tym zakresie szczególna uwaga zostaje zwrócona na kwestię wyodrębnienia typów i form własności na gruncie Konstytucji PRL z 22.07.1952 r. oraz na funkcjonujący w doktrynie pogląd zakładający, że pod rządami noweli grudniowej z 29.12.1989 r. została przyjęta koncepcja tzw. ,,własności bezprzymiotnikowej”.
Słowa kluczowe: dyferencjacja własności, formy własności, własność prywatna, własność państwowa, własność komunalna
Forms of Ownership in the Polish Constitution
The aim of the article is to consider the issue of differentiation of ownership and to present forms of ownership in the context of the Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997. The analysis focuses in particular on answering the question whether the binding Constitution allows for distinguishing various forms of ownership and what distinction of these forms should be supported. At the same time this article aims to demonstrate – having regard to the established views of legal scholars and to case law of the Constitutional Tribunal (including judgment in case K 8/10) – an acceptable method of perceiving forms of ownership on the basis of the Polish Constitution. The research perspective adopted for the purposes of this article takes into account both the fact that ownership is regulated differently in various part of the Constitution, and the conclusions stemming from an analysis of the concept of ownership from the viewpoint of norms of the Polish constitutional law that were previously in force. In this aspect, particular attention is devoted to the issue of distinguishing the types and forms of ownership on the basis of the Constitution of the Polish People’s Republic of 22 July 1952 and to the view expressed by legal scholars that the concept of ‘adjective-free ownership’ was adopted in the constitutional amendments introduced on 29 December 1989.
Keywords: differentiation of the ownership, forms of ownership, private ownership, state ownership, communal ownership
Bibliografia:
Ajnenkiel A., Polskie konstytucje, Warszawa 1991
Balcerzak M., Prawo do poszanowania mienia, [w:] Prawa człowieka i ich ochrona, red. T. Jasudowicz T., Toruń 2005
Banaszkiewicz B., Konstytucyjne prawo do własności, [w:] Konstytucyjne podstawy systemu prawa, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 2001
Bednarek M., Prawo do mieszkania w Konstytucji i ustawodawstwie, Warszawa 2007
Bednarek M., Przemiany własności w Polsce. Podstawowe koncepcje i konstrukcje normatywne. Warszawa 1994
Duda Ł., Kociubiński J., Realizacja ochrony własności w EKPC na podstawie orzeczenia Lithgow i inni, Wrocławskie Studia Erazmiańskie 2009, nr 3
Dybowski T., Własność w przepisach konstytucyjnych wedle stanu obowiązywania w 1996 roku, [w:] Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania, red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996
Garlicki L., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III, red. L. Garlicki, Warszawa 2005
Garlicki L., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. IV, red. L. Garlicki, Warszawa 2005
Ilnicz R., Własność państwowa i jej ochrona w świetle Konstytucji RP, [w:] Zasady ustroju społecznego i gospodarczego w procesie stosowania Konstytucji, red. C. Kosikowski, Warszawa 2005
Jarosz-Żukowska S., Konstytucyjna zasada ochrony własności, Kraków 2003
Jarosz – Żukowska S., Prawo do własności – własność jako prawo podmiotowe, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002
Jarosz-Żukowska S., Własność komunalna i jej ochrona w praktyce stosowania Konstytucji, [w:] Zasady ustroju społecznego i gospodarczego w procesie stosowania Konstytucji, red. C. Kosikowski, Warszawa 2005
Kosikowski C., Zasada ochrony własności, [w:] Zasady podstawowe polskiej Konstytucji, red. W. Sokolewicz, Warszawa 1998
Lityński A., Historia prawa Polski Ludowej, Warszawa 2007
Łętowska E., Własność i jej ochrona jako wzorzec kontroli konstytucyjności. Wybrane problemy, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2009, nr 3
Łętowska E., Konstrukcja gwarancji własności w europejskiej konwencji z 1950 r., [w:] Rozprawy z prawa cywilnego i ochrony środowiska ofiarowane profesorowi Antoniemu Agopszowiczowi, red. W. Giszter, Katowice 1992
Makiłła D., Historia prawa w Polsce, Warszawa 2008
Mik C., Prawo własności w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, PiP 1993, nr 5
Mik C., Ochrona prawa własności w prawie europejskim, [w:] O prawach człowieka w podwójna rocznicę Paktów. Księga pamiątkowa w hołdzie profesor Annie Michalskiej, red. T. Jasudowicz, C. Mik, Toruń 2006
Nakielska I., Prawo do własności w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Gdańsk 2002
Pańko W., O własności i jej funkcjach, Katowice 1989
Pisz M., Ograniczenia własności i gwarancje jej ochrony w polskim prawie konstytucyjnym, Warszawa 2016
Rozmaryn S., Konstytucja jako ustawa zasadnicza Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, Warszawa 1961
Sarnecki P., Referat wygłoszony na seminarium zorganizowanym 11.05.1997 r. przez Ośrodek Studiów Społeczno-Ekonomicznych w Krakowie. Prawo własności w Konstytucji, Zeszyty Fundacji Międzynarodowego Centrum Rozwoju Demokracji 1997, nr 18
Stelmachowski A., Zaradkiewicz K., Modele własności i ich uwarunkowania społeczno-ustrojowe, [w:] Prawo rzeczowe. System prawa prywatnego, tom 3, red. E. Gniewek, Warszawa 2013
Strzyczkowski K., Konstytucyjna zasada społecznej gospodarki rynkowej jako podstawa tworzenia i stosowania prawa, [w:] Zasady ustroju społecznego i gospodarczego w procesie stosowania Konstytucji, red. C. Kosikowski, Warszawa 2005
Szachułowicz J., Własność publiczna (powstanie, przekształcanie, funkcje, zarządzanie), Warszawa 2000
Wieruszewski R., Prawo własności, [w:] Ochrona praw podstawowych w Unii Europejskiej, red. J. Barcz, Warszawa 2008
Zaradkiewicz K., Instytucjonalizacja wolności majątkowej. Koncepcja prawa podstawowego własności i jej urzeczywistnienie w prawie prywatnym, Warszawa 2013
Prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek
Uniwersytet Wrocławski
O ustawowych znamionach typu czynu zabronionego (wokół książki Sławomira Żółtka)
Artykuł stanowi recenzję monografii „Znaczenie normatywne ustawowych znamion typu czynu zabronionego Z zagadnień semantycznej strony zakazu karnego”. Podjętą przez Sławomira Żółtka próbę usytuowania typu czynu zabronionego i jego znamion w zakresie normy sankcjonowanej, a więc normy regulatywnej, której przedmiotem są zachowania naturalne istniejące niezależnie od ich unormowania, autor recenzji odbiera jako poznawczo znaczące i ważne opracowanie dotyczące centralnych zagadnień teorii prawa karnego, mających także swoją praktyczną doniosłość.
Słowa kluczowe: prawo karne, czyn zabroniony, odpowiedzialność karna, niepoczytalność
On Statutory Defining Features of a Type of an Offence (around a book by Sławomir Żółtek)
This article is a review of a monograph entitled Znaczenie normatywne ustawowych znamion typu czynu zabronionego Z zagadnień semantycznej strony zakazu karnego. The reviewer sees Sławomir Żółtek’s attempt at situating the particular type of an offence and its defining features within the scope of a sanctioned norm, that is a regulative norm, applicable to natural behaviours which exist irrespective of their regulation, as a cognitively significant and important work concerning the central questions of the theory of criminal law, which questions also have a practical relevance.
Keywords: criminal law, offence, criminal liability, insanity
Bibliografia:
Konieczniak P., Czyn jako podstawa odpowiedzialności w prawie karnym, Kraków 2002
Majewski J., Prawnokarne przypisanie skutku przy zaniechaniu, Kraków 1997
Pohl Ł., Czyn w prawie karnym, [w:] System Prawa Karnego, t. 5, Nauka o przestępstwie, Zasady odpowiedzialności, red. T. Kaczmarek, Warszawa 2013
Pohl Ł., Struktura normy sankcjonowanej w prawie karnym, Poznań 2007
Rodzynkiewicz M., Modelowanie pojęć w prawie karnym, Kraków 1988
Rodzynkiewicz M., Próba analizy prawnokarnej konstrukcji umyślności, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 1990, nr 3–4
Sarkowicz R., Uwagi o współczesnej interpretacji prawniczej, [w:] Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, red. S.Wronkowska, Kraków 2005
Żółtek S., Znaczenie normatywne ustawowych znamion typu czynu zabronionego Z zagadnień semantycznej strony zakazu karnego, Warszawa 2017
Prof. dr hab. Przemysław Ostojski
Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Poznaniu
Odstąpienie od uzasadnienia faktycznego decyzji administracyjnej. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27.07.2018 r., II OSK 1084/18
Glosowane orzeczenie odnosi się do problematyki dopuszczalności odstąpienia od uzasadnienia faktycznego decyzji wydanych przez organy administracyjne, z uwagi na treść art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12.12.2013 r. o cudzoziemcach, a w związku z tym konieczności zapewnienia stronie w opisanej sytuacji gwarancji skutecznej ochrony sądowej. W rezultacie podjętej analizy należy podzielić stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, iż względy bezpieczeństwa państwa – ochrony informacji niejawnych mają pierwszeństwo przed interesem cudzoziemca we wspomnianym postępowaniu administracyjnym. Cudzoziemiec nie uzyskał dostępu jedynie do dokumentów zawierających informacje niejawne. Decyzja administracyjna została zaś poddana kontroli sądowoadministracyjnej, w toku której Sąd administracyjny miał nieograniczony dostęp również do wszystkich dokumentów niejawnych.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, zasady ogólne postępowania administracyjnego, dostęp do akt, zasada jawności, ochrona informacji niejawnych
Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 27 July 2018, II OSK 1084/18
The judgment in question refers to the issue of possibility of derogating from the duty provide a statement of reasons for decisions issued by administrative bodies, in view of Article 6(1) of the Polish Act on Foreigners of 12 December 2013, and therefore the necessity to provide the party in the situation in point with a guarantee of effective judicial protection. The analysis suggests that the position of the Supreme Administrative Court is correct: national security (protection of classified information) takes priority over the interests of the foreigner in the aforementioned administrative proceedings. The foreigner was refused access only to documents containing classified information. The administrative decision was subjected to review by an administrative court, in the course of which review the administrative court had unlimited access also to all classified documents.
Keywords: administrative proceedings, general principles of administrative procedure, access to files, principle of transparency, protection of classified information
Bibliografia:
Chlebny J., Ochrona interesu publicznego a prawo cudzoziemca do pobytu w Polsce, Europejski Przegląd Sądowy 2007, nr 10
Chlebny J., Ustawa o cudzoziemcach. Komentarz, red. J. Chlebny, Warszawa 2015
Curtin D.M., Citizens' Fundamental Right of Access to EU Information: An Evolving Digital Passepartout, Common Market Law Review 2000, nr 1
Galetta D.-U., Hofmann H. C. H., Puigpelat O. M., Ziller J., The General Principles of EU Administrative Procedural Law, Brussels 2015
Kmieciak Z., Zarys teorii postępowania administracyjnego, Warszawa 2014
Krawczyk A., Postępowanie administracyjne i sądowe w sprawach unijnych, [w:] System prawa administracyjnego, t. 3, Europeizacja prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2014
Krawczyk A., Regulacja prawna ograniczeń jawności, [w:] Jawność i jej ograniczenia. Tom III. Skuteczność regulacji, red. Z. Kmieciak, Warszawa 2013
Majchrzak B., Badania podstaw aksjologicznych prawa materialnego w zakresie jawności i jej ograniczeń, [w:] Jawność i jej ograniczenia, t. II, Podstawy aksjologiczne, red. Z. Cieślak, Warszawa 2013
Maliszewska-Nienartowicz J., Zasada proporcjonalności w prawie wspólnot europejskich, [w:] Zasady ogólne prawa wspólnotowego, red. C. Mik, Toruń 2007
Ostojski P., Instrumentalizacja prawa o postępowaniu administracyjnym, Poznań 2017
Ostojski P., Sprawiedliwe przygotowanie decyzji według ReNEUAL Modelu kodeksu postępowania administracyjnego Unii Europejskiej, Studia Prawnicze 2016, nr 2
Pindel E., Ewolucja systemu ochrony informacji niejawnych w latach 1999-2014, [w:] Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość ochrony informacji niejawnych w zapewnianiu bezpieczeństwa narodowego, red. J. Sobczak, Katowice 2014
Rennert K., ReNEUAL-Musterentwurf für ein EU-Verwaltungsverfahrensrecht aus der Sicht des BVerwG, Deutsches Verwaltungsblatt 2016, nr 2
Schmidt-Aßmann E., Gemeineuropäische Verfahrensprinzipien, [w:] Grundlagen des Verwaltungsrechts. Band II. Informationsordnung-Verwaltungsverfahren-Handlungsformen, red. W. Hoffmann-Riem, E. Schmidt-Aßmann, A. Voßkuhle, München 2008
Schwarze J., Europäisches Verwaltungsrecht. Enstehung und Entwicklung im Rahmen der Europäischen Gemeinschaft, Baden-Baden 1988
Skouris V., Der Musterentwurf eines EU-Verwaltungsverfahrensgesetzes aus der Sicht des Europäischen Gerichtshofs, Deutsches Verwaltungsblatt 2016, nr 4
Smykla S., Najważniejsze zmiany w systemie ochrony informacji niejawnych wprowadzone przez nową ustawę o ochronie informacji niejawnych, Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego 2010, nr 3
Szałowski R., Informacje niejawne. Zagadnienia prawnoadministracyjne, Częstochowa 2015
Szałowski R., Uwagi o ustawowej regulacji zakresu przedmiotowego informacji niejawnych, Administracja. Teoria. Dydaktyka. Praktyka 2017, nr 1(46)
Szwarc M., Ograniczenia prawa dostępu do dokumentów instytucji Unii Europejskiej na podstawie rozporządzenia 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów, Studia Prawnicze 2013, nr 2
