Zdatność arbitrażowa sporów o prawa majątkowe.
prof. dr hab. Wojciech Popiołek
Uniwersytet Śląski w Katowicach (ORCID: 0000-0002-4531-6055).
Zdatność arbitrażowa sporów o prawa majątkowe
Z dniem 8.09.2019 r. z zakresu przesłanek zdatności arbitrażowej wskazanych w art. 1157 Kodeksu postępowania cywilnego usunięto, z uzasadnieniem dążenia do umożliwienia stronom dochodzenia w jak najszerszym zakresie roszczeń przed sądem polubownym, ograniczenie zdatności arbitrażowej sporów o charakterze majątkowym kryterium tzw. zdatności ugodowej. Nie oznacza to jednak, że wszystkie spory o prawa majątkowe uzyskały w ten sposób zdatność arbitrażową. Poza sporami wprost wskazanymi w przepisach szczególnych, istnieją także takie spory o prawa majątkowe, które, chociaż w tych przepisach nie są wskazane, nie mogą – z różnych względów – stać się przedmiotem rozstrzygnięcia sądu polubownego. Przyjęcie zdatności arbitrażowej wymaga uwzględnienia takich cech sprawy, jak to, że jest ona „sprawą cywilną”, jest konsekwencją „sporu”, wreszcie dotyczy „praw majątkowych”. Kwestie znaczenia tych kryteriów rozważane są w artykule.
Słowa kluczowe: zdatność arbitrażowa, arbitraż, sprawy cywilne, prawa majątkowe
prof. dr hab. Wojciech Popiołek
University of Silesia in Katowice (ORCID: 0000-0002-4531-6055).
Arbitrability of Disputes Concerning Property Rights
Keywords: arbitrability, arbitration, civil cases, property rights
Since 8 September 2019, the conditions of arbitrability listed in Article 1157 of the Code of Civil Procedure have not included the limitation of arbitrability of property-related disputes by the criterion of their so-called settlement capacity. Its removal was justified by the attempt to enable parties to pursue the broadest possible scope of claims before arbitration tribunals. However, this does not mean that all disputes relating to property rights have acquired arbitrability. Apart from the disputes identified in specific provisions, there are also such disputes concerning property rights which, though not mentioned in these provisions, cannot – for a host of reasons – become the subject of adjudication of an arbitration tribunal. Making an assumption about arbitrability requires taking into account such features of the case as it being a ‘civil case’ and a consequence of a ‘dispute’, as well as it concerning ‘property rights’. The issues relating to the importance of these criteria are considered in the paper.
Keywords: arbitrability, arbitration, civil cases, property rights
Bibliografia / References:
Asłanowicz M., Sąd polubowny (arbitrażowy). Komentarz do części piątej Kodeksu postępowania cywilnego, Warszawa 2017, Legalis.
Bałos-Stoczewska I., Zdatność arbitrażowa sporów dotyczących patentu, Warszawa 2017.
Białecki M., Pojęcie klauzuli arbitrażowej oraz zdatności arbitrażowej, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2009/1.
Białecki M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz. Art. 730–1217, red. J. Jankowski, Warszawa 2019, Legalis.
Błaszczak Ł., Ludwik M., Sądownictwo polubowne (arbitraż), Warszawa 2007.
Bodio J., Zdatność arbitrażowa a zakres przedmiotowy zapisu na sąd polubowny według Kodeksu postępowania cywilnego, „Radca Prawny” – dod. 2012/125.
Broniewicz W., Kunicki I., Marciniak A., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2016.
Budniak-Rogala A., Charakter prawny zapisu na sąd polubowny w postępowaniu cywilnym, Wrocław 2015.
Budniak-Rogala A. [w:] Postępowanie cywilne, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2017.
Chyla Ł., Reforma KPC w zakresie zdatności arbitrażowej sporów uchwałowych, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2019/3.
Ciemiński M., Możliwość oraz skutki poddania rozstrzygnięciu sądu polubownego sporów wynikających z weksla, „Przegląd Prawa Handlowego” 2005/10.
Cieślak S. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1a, Komentarz. Art. 1–42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020, Legalis.
Ereciński T., Zdatność arbitrażowa (art. 1157 KPC) [w:] Międzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana doktorowi habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu, red. P. Nowaczyk i in., Warszawa 2008.
Ereciński T., Weitz K., Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008.
Flaga-Gieruszyńska K., Dochodzenie roszczeń konsumenckich w zakresie usług turystycznych przed sądami polubownymi, „Problemy Transportu i Logistyki” 2017/4.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2019.
Flaga-Gieruszyńska K., Zieliński A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2019.
Gessel-Kalinowska vel Kalisz B., Kisielińska-Garncarek J., Zdatność arbitrażowa sporu dotyczącego wyłączenia wspólnika za spółki z o.o. – glosa do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 15.12.2016 r., V ACz 1309/16, „Glosa” 2019/1.
Gołaczyński J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 3, Prawo rzeczowe, red. E. Gniewek, Warszawa 2013.
Gonera K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 3, Komentarz. Art. 425–729, red. A. Marciniak, Warszawa 2020, Legalis.
Grzeszak T. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017.
Herbet A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 17A, Prawo spółek kapitałowych, red. S. Sołtysiński, Warszawa 2015.
Kaliński M., Glosa do wyroku SA w Gdańsku z 9.07.1996 r., I ACr 560/96, „Przegląd Prawa Handlowego” 1998/2.
Kaliński M., Wybrane zagadnienia prawa wekslowego z orzecznictwa lat 1989–1999, cz. 2, „Prawo Papierów Wartościowych” 2001/4.
Katner W. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Krzemiński Z., Glosa do postanowienia SN z 7.03.1979 r., III CRN 10/79, OSPiKA 1980/4.
Kurnicki T., Znowelizowane postępowanie przed sądem polubownym, „Monitor Prawniczy” 2005/22.
Mędrala M., Zapis na sąd polubowny w sprawach z zakresu prawa pracy, „Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 2007.
Misztal-Konecka J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 5, Komentarz. Art. 1096–1217, red. A. Marciniak, Warszawa 2020, Legalis.
Modrzejewska M. [w:] Prawo handlowe, red. J. Okolski, M. Modrzejewska, Warszawa 2016.
Morek R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2020, Legalis.
Morek R., Budniak-Rogala A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2020, Legalis.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2A, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 151–226, red. A. Opalski, Warszawa 2018, Legalis.
Paszkowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz. Art. 506–1217, red. T. Szanciło, Warszawa 2019, Legalis.
Piasecki K., Zagadnienia procesowe weksla. Ogólne zagadnienia postępowania nakazowego, „Prawo Papierów Wartościowych” 2001/10.
Piechowiak M., Dopuszczalność działu spadku przez sąd polubowny, „Palestra” 2008/7–8.
Pietraszewski M., Zdatność arbitrażowa sporu w świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2011/2.
Potrzobowski K., Glosa do postanowienia SN z 7.03.1979 r., III CRN 10/79, „Palestra” 1980/6.
Promińska U. [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna, red. M. Pyziak-Szafnicka, Warszawa 2014.
Pyziak-Szafnicka M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Riedl K., Dochodzenie roszczeń z zobowiązań naturalnych przed sądem polubownym, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2018/4.
Romanowski M., Podział praw podmiotowych na majątkowe i niemajątkowe, „Państwo i Prawo” 2006/3.
Sikorski R. [w:] Diagnoza arbitrażu. Funkcjonowanie prawa o arbitrażu i kierunki postulowanych zmian, red. B. Gessel-Kalinowska vel Kalisz, Wrocław 2014.
Sitko J.J., Firma i jej ochrona, Warszawa 2009.
Skowrońska-Bocian E., Warciński M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018, Legalis.
Sokołowska L., Zmiana kryterium zdatności arbitrażowej w prawie polskim z perspektywy prawnoporównawczej, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2019/1.
Sołtysiński S., Mataczyński M. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 3, Spółka akcyjna. Komentarz do artykułów 301–490, Warszawa 2013.
Suliński G., Rozstrzyganie sporów ze stosunku spółki kapitałowej przez sąd polubowny, Warszawa 2008.
Szpila J., Sądy polubowne w sporach prawa pracy [w:] Arbitraż i mediacja jako instrumenty wspierania przedsiębiorczości. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej przez Zakład Prawa Handlowego i Gospodarczego Wydziału Prawa Uniwersytetu Rzeszowskiego w Rzeszowie w dniach 22-23 września 2006 roku, red. J. Olszewski, B. Sagan, R. Uliasz, Rzeszów 2006.
Szwaja J., Mika I.B. [w:] System Prawa Handlowego, t. 1, Prawo handlowe – część ogólna, red. S. Włodyka, Warszawa 2009.
Szymczak P., Konsument przed sądem polubownym, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu”, seria I, z. 263, Poznań 1998.
Śledzikowski M., Kognicja sądu polubownego w sprawach należących do właściwości sądu rejestrowego, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2016/1.
Świrgoń-Skok R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2019, Legalis.
Uljasz M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2008, Legalis.
Weitz K., Dopuszczalność poddania sporów wekslowych pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, „Palestra” 2006/3–4.
Weitz K., Zdatność arbitrażowa sporów o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego z powodu nieważności czynności prawnej, „Palestra” 2011/5–6.
Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 5, Część czwarta. Przepisy z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego. Część piąta, Sąd polubowny (arbitrażowy), red. T. Ereciński, Warszawa 2009.
Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 6, Międzynarodowe postępowanie cywilne. Sąd polubowny (arbitrażowy), red. T. Ereciński, Warszawa 2017, LEX.
Węgrzyn A., Sądownictwo polubowne w sporach z zakresu prawa pracy, „Studia z zakresu prawa pracy” 2007.
Wiśniewski A.W., Rozstrzyganie sporów korporacyjnych spółek kapitałowych przez sądy polubowne – perspektywa ustawowego rozstrzygnięcia, cz. 1, „Prawo Spółek” 2005/4.
Wiśniewski A.W., Rozstrzyganie sporów korporacyjnych spółek kapitałowych przez sądy polubowne – perspektywa ustawowego rozstrzygnięcia, cz. 2, „Prawo Spółek” 2005/5.
Wiśniewski A.W. [w:] System Prawa Handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, red. A. Szumański, Warszawa 2015.
Wolter A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 1972.
Zaporowski P. [w:] Polskie prawo firmowe. Zagadnienia wybrane, red. J. Mazurkiewicz, Wrocław 2016.
Zdanikowski P., Prawo udziałowe w spółce z o.o., Warszawa 2011.
Żelechowski Ł. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2020, Legalis.
dr hab. Joanna Kruczalak-Jankowska, prof. UG
Uniwersytet Gdański, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Handlowego (ORCID: 0000-0002-1537-5521).
Czy postępowanie o zatwierdzenie układu może być efektywnym narzędziem restrukturyzacji w czasach pandemii COVID-19?
Rozwijająca się pandemia koronawirusa COVID-19 przyniosła nieoczekiwane problemy związane z utratą płynności przedsiębiorstw. Natychmiast pojawiły się pytania o środki prawne, które mogą zostać wykorzystane przez przedsiębiorców w tak nadzwyczajnej sytuacji. Ustawa o tzw. tarczy antykryzysowej 2.0. wprowadziła wzorem rozwiązań niemieckich zawieszenie obowiązku wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Nie zmienia to jednak faktu, że w wielu przedsiębiorstwach pojawiła się lub niebawem pojawi konieczność reorganizacji działalności przedsiębiorstwa. Do instrumentów propagowanych w dobie pandemii należą regulacje prawa restrukturyzacyjnego i upadłościowego, które z natury rzeczy przeznaczone są dla przekształcania stosunków prawnych – restrukturyzacji zobowiązań w razie zagrożenia niewypłacalnością lub stanu już zaistniałej niewypłacalności. W artykule rozważa się, na ile efektywne w tym zakresie może się okazać postępowanie o zatwierdzenie układu.
Słowa kluczowe: postępowania restrukturyzacyjne przedsiębiorców, postępowanie o zatwierdzenie układu, pandemia COVID-19
dr hab. Joanna Kruczalak-Jankowska, associate professor of the University of Gdansk
University of Gdansk, Faculty of Law and Administration, Department of Commercial Law (ORCID: 0000-0002-1537-5521).
Can the Arrangement Approval Proceedings Be an Effective Restructuring Tool during the COVID-19 Pandemic?
The developing COVID-19 pandemic has brought unexpected problems associated with loss of business solvency. Immediately, questions appeared about the legal tools that could be used by entrepreneurs in such an extraordinary situation. The Anti-Crisis Shield Law, modelled on the German solutions, regulated the suspension of the obligation to file for bankruptcy. However, this does not change the fact that in many enterprises the need for reorganization of activity has appeared or will appear soon. The instruments suggested in the era of the COVID-19 pandemic include regulations of restructuring and bankruptcy law, which by their nature are intended for transforming legal relations: restructuring obligations and recovering contracts of the insolvent enterprises. The article considers to what extent arrangement approval proceedings can turn out to be effective in these circumstances.
Keywords: business restructuring proceedings, arrangement approval proceedings, COVID-19 pandemic
Bibliografia / References:
Adamus R., Potrzebna jest uproszczona restrukturyzacja dla przedsiębiorców dotkniętych skutkami epidemii, „Dziennik Gazeta Prawna” z 30.05.2020 r.
Adamus R., Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Legalis 2019.
Cyfert S. [w:] System Prawa Handlowego, t. 6, Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe, red. A. Hrycaj, A. Jakubecki, A. Witosz, Warszawa 2019.
Czerkas K., Teisseyre B., Restrukturyzacja zadłużenia przedsiębiorstw. Od ugód bilateralnych do postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych, Gdańsk 2016.
Filipiak P. [w:] Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, red. A. Hrycaj, P. Filipiak, LEX 2019.
Hrycaj A., Prawo i postępowanie restrukturyzacyjne, Warszawa 2019.
Hrycaj A. [w:] System Prawa Handlowego, t. 6, Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe, red. A. Hrycaj, A. Jakubecki, A. Witosz, Warszawa 2019.
Kruczalak-Jankowska J., Machnikowska A., Maśnicka M., Działalność sądów w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych. Bariery funkcjonowania i instrumenty poprawy systemu upadłościowego w Polsce, Gdańsk 2019.
Kruczalak-Jankowska J., Umowa o zawieszeniu dochodzenia roszczeń (standstill agreement) [w:] Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, Warszawa 2017.
Słowik P., Restrukturyzacja dostosowana do koronawirusa, „Dziennik Gazeta Prawna” z 23.04.2020 r.
Tatara K., Trela Ł., Królik A., Postępowanie o zatwierdzenie układu – wybrane problemy praktyczne, „Doradca Restrukturyzacyjny” 2017/1.
Witosz A.J. [w:] System Prawa Handlowego, t. 6, Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe, red. A. Hrycaj, A. Jakubecki, A. Witosz, Warszawa 2019.
dr hab. Konrad Osajda, prof. ucz.
Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji, radca prawny (ORCID: 0000-0002-5877-694X)
Zarząd spółki kapitałowej (nowelizacja Kodeksu spółek handlowych w związku z pandemią)
Artykuł omawia nowelizację Kodeksu spółek handlowych wprowadzoną w związku z ułatwieniem funkcjonowania spółek kapitałowych w stanie zagrożenia epidemicznego i epidemii (COVID-19), przy czym ogranicza się do zmian dotyczących regulacji prawnej funkcjonowania zarządu. Analizuje, w jakim zakresie na gruncie nowych przepisów możliwe jest odbywanie wirtualnych posiedzeń zarządu oraz zdalne podejmowanie uchwał przez członków zarządu bez potrzeby zwoływania posiedzenia. Stawia kontrowersyjne pytania o to, czy w świetle aktualnego stanu prawnego dopuszczalne jest prowadzenie permanentnego zdalnego posiedzenia zarządu i podejmowania na nim wszystkich decyzji, a także dotyka kwestii technicznych: instrumentów informatycznych, jakie mogą być wykorzystywane przez zarząd i ryzyka, zwłaszcza co do poufności informacji, jakie z wykorzystaniem tych instrumentów się łączy.
Tekst stanowi rozwinięcie ekspertyzy przygotowanej dla Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Izby Radców Prawnych.
Słowa kluczowe: zarząd, wirtualne posiedzenie zarządu, zdalne podejmowanie uchwał, COVID-19
dr hab. Konrad Osajda, associate professor
University of Warsaw, Faculty of Law and Administration, attorney at law (ORCID: 0000-0002-5877-694X).
Management Board of a Company (Amendments to the Code of Commercial Partnerships and Companies Associated with the Pandemic)
The paper discusses amendments to the Code of Commercial Partnerships and Companies introduced in connection with facilitating the operation of companies during the state of epidemic threat and the state of epidemic (of COVID-19), yet the scope is limited to amendments concerning the legal regulation of management board’s activities. It analyses to what extent, under the new provisions, it is possible for the management board to hold virtual meetings and for its members to remotely adopt resolutions without the need to convene a meeting. Controversial questions are asked about whether, in the light of the existing legal provisions, it is permissible to hold a permanent remote meeting of the management board and to take all decisions during such a meeting. It also touches upon technical issues: the IT instruments that the management board can use and the risks associated with the use of such instruments, especially in terms of confidentiality of information.
This paper expands on an expert opinion prepared for the Centre for Research, Studies and Legislation of the National Council of Attorneys at Law.
Keywords: management board, virtual meeting of the management board, remote adoption of resolutions, COVID-19
Bibliografia / References:
Kocot W.J., Korzystanie z sieci teleinformatycznych w praktyce korporacyjnej spółek akcyjnych [w:] Prawo handlowe XXI wieku. Czas stabilizacji, ewolucji czy rewolucji. Księga jubileuszowa Profesora Józefa Okolskiego, red. M. Modrzejewska, Warszawa 2010.
Nowacki A., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, t. 1, Komentarz. Art. 151–226 KSH, Legalis.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. IIIA, red. A. Opalski, Legalis.
Oplustil K., Sokołowski J., Wykorzystanie Internetu przy organizacji i przeprowadzaniu walnego zgromadzenia akcjonariuszy (cz. II), „Prawo Spółek” 2003/2.
Pabis R. [w:] J. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Legalis.
dr Krzysztof Kurosz
Uniwersytet Łódzki, Wydział Prawa i Administracji (ORCID: 0000-0003-0605-3392).
dr Wiktor P. Matysiak
Uniwersytet Łódzki, Wydział Prawa i Administracji (ORCID: 0000-0002-8552-6321).
Klauzula rebus sic stantibus w czasie pandemii
W ciągu kilku ostatnich miesięcy mamy do czynienia ze swoistym renesansem uregulowanej w treści art. 3571 § 1 Kodeksu cywilnego klauzuli rebus sic stantibus. Zgodnie z treścią przepisu: „Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym”. Klauzula rebus sic stantibus jest postrzegana przez wielu przedstawicieli praktyki prawniczej jako środek ochrony, z którego skorzystać mogą uczestnicy obrotu gospodarczego dotknięci skutkami pandemii. Celem niniejszego artykułu jest ustalenie, czy dopuszczalne jest jej zastosowanie w celu łagodzenia skutków pandemii dotykających strony stosunków obligacyjnych i czy rzeczywiście jest ona tak atrakcyjnym środkiem ochrony ich interesów. Przyjęto w nim, że regulacja zawarta w treści art. 3571 § 1 k.c. może znaleźć zastosowanie do łagodzenia skutków pandemii dla stron zobowiązań umownych. Zwrócono jednak uwagę na konieczność ścisłej wykładni tej normy, możliwość jej zastosowania wyłączenia przez sąd, nie zaś strony samej umowy. Wskazano także, że w przypadku gdy świadczenie nie będzie mogło być w ogóle spełnione z uwagi na stan pandemii, zastosowanie znajdzie konstrukcja następczej niezawinionej niemożliwości świadczenia.
Słowa kluczowe: stan epidemii, rozwiązanie umowy, zmiana sposobu wykonania zobowiązania, niemożliwość świadczenia
dr Krzysztof Kurosz
University of Lodz, Faculty of Law and Administration (ORCID: 0000-0003-0605-3392).
dr Wiktor P. Matysiak
University of Lodz, Faculty of Law and Administration (ORCID: 0000-0002-8552-6321).
The Rebus Sic Stantibus Clause during the Pandemic
In the last few months we have seen something of a renaissance of the rebus sic stantibus clause, regulated in Article 3571(1) of the Civil Code. Pursuant to this provision: ‘If, due to an extraordinary change of circumstances, making the performance would involve excessive difficulty or one of the parties would risk a glaring loss, which the parties did not foresee at the time of entry into the contract, the court may, having considered the parties’ interests and pursuant to the principles of community life, determine the manner of discharging the obligation, the amount of the performance, or even deem the contract terminated. When terminating the contract, the court may, as and when necessary, determine the parties’ settlements, based on the principles specified in the preceding sentence.’ The rebus sic stantibus clause is seen by many legal practitioners as a protective means available to economic actors affected by the pandemic. This paper aims to determine whether it is permissible to apply this clause in order to alleviate the effects of the pandemic affecting the parties of obligation relationships and whether it really is such an attractive means for protecting their interests. It is assumed that the regulation contained in Article 3571 (1) of the Civil Code may apply to alleviating the consequences of the pandemic for parties of contractual obligations. However, it is pointed out that this norm needs to be interpreted strictly and that the exclusion can be only applied by a court, not by the parties themselves. It is also emphasised that if such a performance cannot be made at all due to the state of pandemic, it is the construction of subsequent inability to make a performance through no fault of the party that will apply.
Keywords: state of epidemic, contract termination, change of the manner of discharging an obligation, inability to make a performance
Bibliografia / References:
Brzozowski A., Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania. Klauzula rebus sic stantibus, Warszawa 2014.
Brzozowski A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Buchowicz I., Florczak I., Kinowska H., Otto M., Sienkiewicz Ł., Structural characteristics and industrial relations in the pork value chain: the case of Poland [w:] Meat-up Fire. Fairness, freedom and industrial relations across Europe: up and down the meat value chain, red. P. Campanella, D. Dazzi, Mediolan 2020.
Czachórski W., Brzozowski A., Safjan M., Skowrońska E., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 1995.
Longchamps de Bérier R., Zasady kodeksu zobowiązań, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1934/2.
Longchamps de Bérier R., Zobowiązania, Lwów 1939.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2016.
Mataczyński M., Saczywko M. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2019.
Morek R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3a, Zobowiązania. Część ogólna, red. K. Osajda red., Warszawa 2017.
Olejniczak A. [w:] Kodeks cywilny, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2014.
Strugała R., Ingerencja sądu w stosunek zobowiązaniowy na podstawie art. 3571 KC, „Państwo i Prawo” 2010/8.
dr Kamil Szmid
Autor jest adwokatem, partnerem w kancelarii KML Legal Szmid Sander Sp. p., Przewodniczącym Sekcji Prawa Gospodarczego i Handlowego przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie.
Najem powierzchni handlowej lub usługowej w czasie epidemii COVID-19
Ustawą z 31.03.2020 r. nowelizującą przepisy ustawy z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązania związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych ustaw, wprowadzono specyficzne uregulowanie najmów w galeriach handlowych powyżej 2000 m2. Otóż, zgodnie z nowym art. 15ze ustawy w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia działalności w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 zgodnie z właściwymi przepisami, wygasają wzajemne zobowiązania stron umowy najmu, dzierżawy lub innej podobnej umowy, przez którą dochodzi do oddania do używania powierzchni handlowej (umowy). Stosowne zakazy prowadzenia działalności przewidziane zostały w kolejnych rozporządzeniach Ministra Zdrowia oraz Rady Ministrów z: 13.03.2020 r., 20.03.2020 r., 31.03.2020 r., 10.04.2020 r., 19.04.2020 r., 2.05.2020 r., 16.05.2020 r. oraz 29.05.2020 r. Zakres obowiązywania art. 15ze ustawy budzi w praktyce szereg wątpliwości, zarówno co do granic przedmiotowych, jak i czasowych, a to z uwagi na liczne modyfikacje zakazów i ograniczeń epidemicznych wprowadzanych, a następnie sukcesywnie uchylanych bądź modyfikowanych. Artykuł odnosi się zarówno do możliwości skorzystania przez najemcę z rozwiązań ustawowych objętych hipotezą art. 15ze ustawy, jak i na podstawie ogólnych przepisów Kodeksu cywilnego, regulujących stosunki zobowiązaniowe stron w stanach, w których wprowadzone są ograniczenia prawne swobody działalności gospodarczej.
Słowa kluczowe: galeria handlowa, obiekt handlowy, niemożliwość świadczenia, odstąpienie od umowy, wypowiedzenie umowy, umowy wzajemne, nadzwyczajna zmiana stosunków, rebus sic stantibus, zwolnienie z czynszu
dr Kamil Szmid
The author is an advocate, a partner at KML Legal Szmid Sander Sp. p. law firm, and the Chair of the Economic and Commercial Law Section of the Warsaw Bar Council.
Leases of Commercial or Service Spaces during the COVID-19 Epidemic
The Act of 31 March 2020 Amending the Act of 2 March 2020 on Special Solutions Connected with the Prevention, Counteracting and Fighting COVID-19, Other Communicable Diseases, and the Related Crisis Situations, and Amending Certain Other Acts introduced special regulations on leases in shopping malls with areas of more than 2,000 sqm. Pursuant to the new Article 15ze of the Act, in the period covered by the ban on pursuit of business activity in shopping buildings with the sales area of more than 2,000 sqm in force, pursuant to the relevant provisions, mutual obligations of parties to leases or similar contracts under which commercial space is let become extinguished. The relevant bans on conducting business activity were provided for in subsequent regulations issued by the Minister of Health and the Council of Ministers on: 13 March 2020, 20 March 2020, 31 March 2020, 10 April 2020, 19 April 2020, 2 May 2020, 16 May 2020, and 29 May 2020. In practice, the scope of Article 15ze gives rise to a number of doubts, both as regards the limits of its application and time limits, due to frequent modifications of the epidemic-related prohibitions and limitations that were introduced and subsequently gradually withdrawn or modified. The article discusses the possibility of the tenant taking advantage of both solutions covered by the conditions set in Article 15ze of the Act, as well as those available on the basis of general provisions of the Civil Code that regulate parties’ obligations in situations when legal limits affecting freedom of business activity are introduced.
Keywords: shopping mall, shopping building, inability to perform, withdrawal from contract, contract termination, mutual contracts, extraordinary change of circumstances, rebus sic stantibus, rent waiver
Bibliografia / References:
Ciepła H. [w:] G. Bieniek i in., Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, t. 2, Warszawa 2011.
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski. Legalis 2019.
Kondek J.M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajdy, Legalis 2020.
Kozieł G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2010.
Ojczyk J., Wojna galerii handlowych z najemcami szybko się nie skończy, serwis prawo.pl z 8.05.2020 r.
Panowicz-Lipska J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 8, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska, Warszawa 2011.
Popiołek W. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Legalis 2018.
Rafał Filip Szymański
Autor jest prawnikiem specjalizującym się w prawie spółek i prawie rynku kapitałowego oraz doktorantem w Katedrze Prawa Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Naruszenia obowiązków nabywców znacznych pakietów akcji spółek publicznych
Transakcje mające za przedmiot nabywanie znacznych pakietów akcji spółek publicznych stanowią częste zjawisko na forum zorganizowanego obrotu papierami wartościowymi. Zmiany stanu posiadania znacznych pakietów akcji czy procesy polegające na majoryzacji spółek publicznych wiążą się zarazem z wieloma wymagającymi obowiązkami, które nakładają na inwestorów przepisy rozdziału 4 o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego obrotu oraz o spółkach publicznych. Przepisy te, choć powinny być zrozumiałe, precyzyjne i adekwatne do realiów rynku, są de facto dalekie od doskonałości, a co za tym idzie – po wielokroć spędzają sen z powiek uczestnikom obrotu znacznymi pakietami akcji spółek publicznych. Z tych przyczyn nierzadkie w praktyce rynku giełdowego są także, niestety, naruszenia obowiązków spoczywających na nabywcach znacznych pakietów akcji. Celem niniejszego artykułu jest próba zdiagnozowania poszczególnych przypadków takich naruszeń, albowiem dotychczas ustawodawca nie podjął się ich stypizowania. Zidentyfikowanie naruszeń jest konieczne także dlatego, że od kwalifikacji danej nieprawidłowości jako istotnego naruszenia obowiązku nabywcy znacznego pakietu akcji zależy aktualizacja uciążliwych sankcji, w szczególności, dolegliwej sankcji korporacyjnoprawnej w postaci pozbawienia prawa głosu z akcji.
Słowa kluczowe: znaczny pakiet akcji, spółka publiczna, obowiązki informacyjne, zmiana stanu posiadania, wezwanie na akcje, utrata prawa głosu z akcji
Rafał Filip Szymański
The author is a lawyer specializing in company law and capital market law, as well as a doctoral student at the Department of Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw.
Infringements of Duties of Entities Acquiring Considerable Blocks of Shares of Public Companies
Transactions whereby considerable blocks of shares of public companies are acquired are frequent on organized securities trading markets. Changes in the holding of considerable blocks of shares or processes consisting in becoming majority shareholders of public companies involve many demanding duties imposed on investors by Chapter 4 of the Act on Public Offering and Conditions for Introduction of Financial Instruments into Organized Trading and on Public Companies. Though these provisions should be understandable, precise, and adequate to the market reality, they are in fact far from perfect, thus they often loom large in the minds of participants of trading in considerable blocks of shares of public companies. For these reasons, unfortunately, there are in practice many infringements of the duties borne by entities acquiring considerable blocks of shares on the stock exchange. This article is an attempt to diagnose the individual cases of such infringements, because so far they have not been classified in the law. It is also necessary to identify the infringements because the classification of a given irregularity as a serious infringement of the duty of an entity acquiring a considerable block of shares triggers certain onerous sanctions, in particular the severe corporate-law sanction of loss of the voting right carried by a share.
Keywords: considerable block of shares, public company, information duties, change of shareholding, invitation to sell shares, loss of the voting right carried by a share
Bibliografia / References:
Chłopecki A., Naruszenie obowiązków informacyjnych przy nabywaniu znacznych pakietów akcji, „Gazeta Giełdy Parkiet” z 11.05.2011 r., nr 4533.
Chłopecki A., Przestępstwo manipulacji w prawie rynku kapitałowego [w:] Aurea praxis, aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 2, red. K. Weitz, J. Gudowski, Warszawa 2011.
Chłopecki A. [w:] A. Chłopecki, M. Dyl, Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Komentarz, Warszawa 2014.
Chłopecki A., Mrowiec Z., Wezwania do sprzedaży lub zamiany akcji w publicznym obrocie papierami wartościowymi, „Przegląd Prawa Handlowego” 2000/1.
Dyl M. [w:] A. Chłopecki, M. Dyl, Prawo rynku kapitałowego, Warszawa 2011.
Dyl M. [w:] A. Chłopecki, M. Dyl, Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Komentarz, Warszawa 2014.
Dyl M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 19, Prawo papierów wartościowych, red. A. Szumański, Warszawa 2006.
Famirski A. [w:] Ustawa o ofercie publicznej. Komentarz, red. M. Michalski, Warszawa 2014.
Gago-Rudnicka D., Jakszuk S. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda, Warszawa 2012.
Haładyj K., Ustawa o ofercie publicznej. Komentarz, Warszawa 2009.
Jakszuk S., Róg-Dyrda J. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda, Warszawa 2018.
Mataczyński M., Cywilnoprawne skutki naruszenia obowiązków nabywców znacznych pakietów akcji spółek publicznych, Warszawa 2011.
Mataczyński M. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. T. Sójka, Warszawa 2015.
Mataczyński M. [w:] Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Komentarz, red. T. Sójka, Warszawa 2010.
Michalski M. [w:] Ustawa o ofercie publicznej. Komentarz, red. M. Michalski, Warszawa 2014.
Pastusiak R., Przedsiębiorstwo na rynku kapitałowym. Operacje giełdowe rynku publicznego i niepublicznego, Warszawa 2010.
Pęczyk-Tofel A., Tofel M.S., Obrót znacznymi pakietami akcji na gruncie ustawy o ofercie publicznej (cz. 1), „Prawo Spółek” 2010/3.
Puchalski A., Funkcje i konstrukcja prawna wezwań do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji spółki publicznej w prawie polskim i europejskim, Warszawa 2016.
Romanowski M., Nabywanie akcji w trybie publicznego wezwania, „Przegląd Prawa Handlowego” 1999/11.
Rudnicki S., Śliwa M. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda, Warszawa 2012.
Sokal P., Obowiązki spółek publicznych oraz akcjonariuszy w związku z nabyciem znacznych pakietów akcji, „Prawo Spółek” 2006/12.
Sójka T., Obowiązki informacyjne spółek publicznych i odpowiedzialność cywilna za ich naruszenie, Warszawa 2008.
Szymański R.F., Kocemba K., Obowiązki informacyjne spółek publicznych, Warszawa 2013.
Wajda P., Efektywność informacyjna rynku giełdowego, Warszawa 2011.
