Pojęcie standardu prawnego w sieciowym systemie prawa
dr Mariola Żak
Uniwersytet Warszawski
Pojęcie standardu prawnego w sieciowym systemie prawa
Przedmiotem artykułu jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, jaka koncepcja standardu prawnego stoi u podstaw sieciowego (heterarchicznego) i wieloskładnikowego systemu prawa. Zawężone ujęcie standardu, oparte na dychotomii principles–policies, jest bowiem skoncentrowane wokół hierarchicznego wymiaru życia prawnego. Rozróżnienie to jest nadal ważne, ale teza o jego kluczowym znaczeniu została sformułowana w czasach, gdy dominującą rolę odgrywał paradygmat prawa ukształtowany pod wpływem hierarchicznego (etatystycznego) modelu rządzenia. Brakuje przy tym refleksji filozoficznoprawnej nad standardami proceduralnymi w tzw. sprawach europejskich i w tzw. sprawach unijnych. Budowanie standardów praworządności ma wszakże kluczowe znaczenie w perspektywie rozwoju sieciowego systemu prawa i systemu administracji publicznej inspirowanego ideą good governance. Standardy good governance obejmują przy tym rozwiązania paraustrojowe lub quasi-prawne umiejscowione między prawem publicznym i prawem prywatnym a różnymi postaciami soft law. W pierwszej części artykułu przedstawiono tradycyjne interpretacje standardu prawnego w filozofii prawa. Natomiast w drugiej części scharakteryzowano rolę proceduralnych standardów w systemie prawa ukształtowanym na wzór sieci.
Słowa kluczowe: paradygmat prawa, wieloskładnikowy system prawa, dobre rządzenie, sieci, standard prawny, europejskie prawo administracyjne, wielopoziomowy konstytucjonalizm, prawo do rzetelnego procesu, ochrona prawna
The concept of a legal standard in a network law system
The subject of the article is an attempt to answer the question as to what concept of legal standard underlies a network (heterarchical) and multi-component law system. The narrow approach to the standard, based on the principles-policies dichotomy, is centred around the hierarchical dimension of legal life. This distinction is still important, but the thesis of its crucial importance has been formulated at a time when the dominant role was played by the paradigm of law shaped by the hierarchical (statist) model of government. This lacks a philosophico-legal reflection on procedural standards in the so-called European law cases and in the so-called EU law cases. After all, building standards of the rule of law is of key importance in the perspective of the development of the network law system and the public administration system, inspired by the idea of good governance. Good governance standards include para-constitutional or quasi-legal solutions located between public law and private law and various forms of soft law. The first part of the article presents traditional interpretations of the legal standard in legal philosophy. In the second part, the role of procedural standards in the network legal system is characterised.
Słowa kluczowe: paradigm of law, multicomponent legal system, good governance, networks, legal standard, European administrative law, multilevel constitutionalism, right to a fair trial, legal protection
Bibliografia:
Alexy R., On the Structure of Legal Principles, „Ratio Iuris” 2000/3, s. 294–304;
Atienza M., Manero J.R., A Theory of Legal Sentences, Dordrecht 1998;
Avila H., Theory of Legal Principles, Dordrecht 2007;
Bernatt M., Glosa do wyroku SN z dnia 14 kwietnia 2010 r., III SK 1/10, „Europejski Przegląd Sądowy” 2011/6, s. 40–45;
Biernat T., Między polityką i prawem. Problem „upolitycznienia” tworzenia prawa, „Przegląd Prawa i Administracji” 2017/110, s. 115–132;
Błaszczak Ł (red.), Konstytucjonalizacja postępowania cywilnego, Wrocław 2015;
Brzeziński P., Glosa do wyroku SN z dnia 4 stycznia 2008 r., I UK 182/07. Relacje między zasadą pierwszeństwa a zasadą efektywności, „Europejski Przegląd Sądowy” 2010/1, s. 50–54;
Chauvin T., Homo iuridicus. Człowiek jako podmiot prawa publicznego, Warszawa 2014;
Chrzanowski M., Nowak J., Orłowski W. (red.), Konstytucjonalizacja prawa administracyjnego. Wybrane zagadnienia, Lublin 2015;
Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, tłum. T. Kowalski, Warszawa 1998;
Dworkin R., Imperium prawa, tłum. J. Winczorek, Warszawa 2006;
Frąckowiak-Adamska A., O istocie praw wynikających z obywatelstwa Unii, „Europejski Przegląd Sądowy” 2012/10, s. 21–33;
Fuller L.L., Moralność prawa, tłum. S. Amsterdamski, Warszawa 2004;
Galligan D., Matczak M., Strategie orzekania sądowego. O wykonywaniu władzy dyskrecjonalnej przez Sędziów Sądów Administracyjnych w sprawach gospodarczych i podatkowych, Warszawa 2005;
Gizbert-Studnicki T., Zasady i reguły prawne, „Państwo i Prawo” 1988/3, s. 16–26;
Grabowski A., Zawartość reguły uznania w koncepcji H.L.A. Harta [w:] Prawo – władza – społeczeństwo – polityka. Księga jubileuszowa profesora Krzysztofa Pałeckiego, red. M. Borucka-Arctowa, T. Biernat, J. Czapska, H. Opałek, A. Rojek, M. Stępień, Toruń 2006, s. 121–135;
Grzeszczak R., Implementacja dyrektywy Wypłacalność II – perspektywa prawa europejskiego, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2015/1, s. 3–14;
Grzeszczak R., Szmigielski A., Sądowe stosowanie Karty Praw Podstawowych UE w odniesieniu do państw członkowskich – refleksje na podstawie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości i praktyki sądów krajowych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2015/10, s. 11–18;
Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, tłum. A. Romaniuk, R. Marszałek, Warszawa 2005;
Izdebski H., Konstytucjonalizm – legicentryzm – ustawowy nihilizm prawny. O powołaniu naszych czasów do nauki konstytucji, „Państwo i Prawo” 2016/6, s. 5–24;
Kaleta K.J., Sądownictwo konstytucyjne w warunkach ponowoczesności [w:] Teoria prawa między nowoczesnością a ponowoczesnością, red. A. Samonek, Kraków 2013, s. 21–29;
Kaleta K.J., Skuczyński P., Wprowadzenie: nowoczesność jako refleksyjność [w:] Refleksyjność w prawie. Konteksty i zastosowania, red. K.J. Kaleta, P. Skuczyński, Warszawa 2015, s. 7–30;
Kłak Cz.P., „Przewlekłość postępowania sądowego” w prawie polskim a obowiązek państwa dotyczący „dobrego rządzenia” w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2011/852, s. 97–136;
Kłopocka-Jasińska M., Pojęcie sprawy w świetle art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2016/3, s. 299–327;
Kokocińska K., Decentralizacja jako ustrojowa zasada relacji pomiędzy organami władzy publicznej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016/2, s. 27–36;
Koncewicz T.T., Prawo do rzetelnego postępowania w europejskiej przestrzeni prawnej. Jaka procedura? Jakie prawo?, „Palestra” 2013/11–12, s. 66–75;
Kordela M., Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań 2012;
Korycka-Zirk M., Teorie zasad prawa a zasada proporcjonalności, Warszawa 2012;
Łętowska E., Jednolitość orzecznictwa. Standard – instrumenty – praktyka. Wprowadzenie [w:] Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały naukowe. Tom I, red. M. Grochowski, M. Raczkowski, S. Żółtek, Warszawa 2015, s. 5–8;
Łętowska E., Kilka uwag o praktyce wykładni, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2002/1, s. 29–64.
Łętowska E., O nauczaniu opisowej wykładni prawa [w:] Teoria i praktyka wykładni prawa, red. P. Winczorek, Warszawa 2005, s. 245–260.
Łętowska E., Rzeźbienie państwa prawa. 20 lat później. Ewa Łętowska w rozmowie z Krzysztofem Sobczakiem, Warszawa 2012;
Łętowska E., Sugestie dla mego librecisty (wykład w czasie uroczystości przyznania doktoratu honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego, 24.06.2016 r.), „Państwo i Prawo” 2016/9, s. 114–123;
Maroń G., Zasady prawa: pojmowanie i typologia a rola w wykładni prawa i orzecznictwie konstytucyjnym, Poznań 2011;
Maśnicki J., Bezpośredni skutek dyrektyw w relacjach triangularnych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/3, s. 4–12;
Miąsik D., Podstawowe zasady stosowania prawa UE przez sądy powszechne w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/1, s. 66–70;
Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 1999;
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2009;
Ost F., Jupiter, Hercule, Hermès: trois modèles du juge [w:] La force du droit. Panorama des débats contemporains, red. P. Bouretz, Paris 1991, s. 241–272;
Radbruch G., Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo [w:] G. Radbruch, Filozofia prawa, tłum. E. Nowak, Warszawa 2012;
Rowiński W., Nakaz dokonywania wykładni prounijnej jako dyrektywa wykładni systemowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016/1, s. 99–111;
Skuczyński P., Status etyki prawniczej, Warszawa 2010;
Stahl M., Zasady w prawie administracyjnym – zagadnienia ogólne [w:] Zasady w prawie administracyjnym. Teoria, praktyka, orzecznictwo, red. Z. Duniewska, M. Stahl., A. Krakała, Warszawa 2017, s. 25–31;
Stawecki T., Koncepcje wykładni konstytucji we współczesnych polskich naukach prawnych [w:] Wykładnia Konstytucji. Inspiracje, teorie, argumenty, red. T. Stawecki, J. Winczorek, Warszawa 2014, s. 159–211;
Stelmach J., Sarkowicz R., Filozofia prawa XIX i XX wieku, Kraków 1999;
Streck L.L., Deconstructing the Models of Judges: Legal Hermeneutics and Beyond the Subject-Object Paradigm, „Nevada Law Journal” 2010/3, s. 683–689;
Suwaj P.J., Pojęcie administracji publicznej [w:] Nauka administracji, red. B. Kudrycka, B. Guy Peters, P.J. Suwaj, Warszawa 2009, s. 31–56;
Tkacz S., O zintegrowanej koncepcji zasad prawa w polskim prawoznawstwie (Od dogmatyki do teorii), Toruń 2014;
Wichłacz M., Sieć a rozumienie przestrzeni polityki [w:] Polityka i polityczność. Problemy teoretyczne i metodologiczne, red. A. Czajowski, L. Sobkowiak, Wrocław 2012, s. 101–124;
Zajadło J., Konstytucjonalizacja prawa międzynarodowego, „Państwo i Prawo” 2011/3, s. 6–18;
Zajadło J., Odpowiedzialność za mur. Procesy strzelców przy murze berlińskim, Gdańsk 2003;
Żak M., Racjonalność komunikacyjna jako podstawa legitymizacji good governance, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2017/2, s. 98–114;
Żak M., Role zawodowe prawników w świetle modelu good governance, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2018/1, s. 103–120
Małgorzata Głowacka
Uniwersytet Wrocławski
Ustawa o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni
Konstytucja RP jako podstawę ustroju gospodarczego uznaje społeczną gospodarkę rynkową opartą na wolności gospodarczej, o czym traktuje art. 20. Jego umiejscowienie w rozdziale I Konstytucji RP świadczy o jego istocie i fundamentalnym znaczeniu. Dopuszcza się w art. 22 Konstytucji RP ograniczenie wolności gospodarczej, jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny i jeżeli zostanie to dokonane w formie ustawy. Ustawa o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni jest aktem normatywnym, który dokonuje ograniczenia dopuszczalnego w świetle art. 22 Konstytucji RP w wybranych działach sektora handlowego. Ze względu na zakres regulacji omawianej ustawy oraz problem o podłożu społecznym, będący przyczyną powstania tej ustawy, została ona poddana analizie prawnej. Proces analizy sprowadza się do badania przepisów ustawy pod kątem ich zgodności z Konstytucją RP, a konkretnie jej wolnościami, prawami i zasadami, takimi jak: wolność działalności gospodarczej, równość wobec prawa, wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy, a także kwestii odpowiedzialności karnej za naruszenie przepisów ustawy.
Słowa kluczowe: wolność gospodarcza, ograniczenie wolności gospodarczej, prawa człowieka i obywatela, ograniczenie praw człowieka i obywatela, dyskryminacja przedsiębiorców
The Act on limiting trade on Sundays and public holidays and on certain other days
The Constitution of the Republic of Poland recognises the social market economy based on economic freedom as the basis of the economic system, which is pointed out in Article 20. Its placement in Chapter I of the Constitution of the Republic of Poland testifies to its significance and fundamental meaning. Article 22 of the Constitution of the Republic of Poland allows restricting economic freedom, if this is required by an important public interest and if it is done in the form of a law. The Act on limiting trade on Sundays and public holidays and on certain other days is a normative act that introduces an admissible restriction based on Article 22 of the Constitution of the Republic of Poland in selected parts of the commercial sector. Due to the scope of regulation of this Act and the social problem that is the reason for the creation of this act, it has been subjected to legal analysis. The analysis process comes down to examining the provisions of the Act in terms of their compliance with the Constitution of the Republic of Poland, specifically its freedoms, rights and principles, such as freedom of economic activity, equality before the law, freedom to choose and practice a profession as well as the freedom to choose a place of work, and the matter of criminal liability for violating the provisions of the Act.
Keywords: economic freedom, restriction of economic freedom, human and civil rights, limitation of human and civil rights, discrimination against entrepreneurs
Bibliografia:
Banaszak B., Prawo Konstytucyjne, Warszawa 2008;
Ciapała J., Konstytucyjna wolność działalności gospodarczej w Rzeczypospolitej Polskiej, Szczecin 2009;
Garlicki L., Polskie Prawo Konstytucyjne, Warszawa 2017;
Garlicki L., Zubik M. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Komentarz I, Wstęp, Art. 1–29, Warszawa 2016;
Jarosz- Żukowska S. [w:] Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP Tom I Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki RP, red. M. Jabłoński, Warszawa 2010;
Kocowski T., Reglamentacja działalności gospodarczej w polskim administracyjnym prawie gospodarczym, Wrocław 2009;
Malinowska I., Ochrona praw i wolności w Polsce, Warszawa 2009;
Powałowski A., Publicznoprawny status osoby fizycznej wykonującej działalność gospodarczą w Polsce, Gdańsk 2008;
Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art.1-86, Warszawa 2016;
Sowiński R., Wolność i ustawowa swoboda działalności gospodarczej, Wrocław 2007;
Strzyczkowski K., Konstytucyjna zasada społecznej gospodarki rynkowej jako podstawa tworzenia i stosowania prawa [w:] Zasady ustroju społecznego i gospodarczego w procesie stosowania Konstytucji, red. C. Kosikowski, Warszawa 2005;
Strzyczkowski K., Prawo gospodarcze publiczne, Warszawa 2011;
Szafrański A., Przedsiębiorca publiczny wobec wolności gospodarczej, Legalis 2008;
von Hayek F.A., Konstytucja Wolności, Warszawa–Wrocław 1987;
Żurawik A. [w:] Publiczne Prawo Gospodarcze. Tom 8a, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2013
dr Elżbieta Kurzępa
adiunkt w Katedrze Prawa i Administracji, Wydział Zarządzania, Politechnika Rzeszowska
Prawna ochrona języka regionalnego
Jednym z aspektów bezpieczeństwa państwa jest bezpieczeństwo kulturowe, postrzegane jako zdolność państwa do ochrony tożsamości kulturowej, dóbr kultury i dziedzictwa narodowego. Wśród wartości składających się na kulturę narodu, które warto chronić w ramach systemu ochrony bezpieczeństwa kulturowego, znajduje się niewątpliwie język. Polski ustawodawca ochroną objął nie tylko język polski, ale także język społeczności należących do mniejszości narodowych i etnicznych. Na gruncie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym wyodrębniono także nową kategorię w polskim prawodawstwie, tj. język regionalny. Status taki otrzymał wyłącznie język kaszubski. Ustawa zawiera szerokie uprawnienia w zakresie stosowania języka regionalnego w sferze publicznej. Zaznaczyć należy, że o status języka regionalnego zabiega od dawna społeczność śląska. W Sejmie podjęto również prace legislacyjne w zakresie uznania za język regionalny języka wilamowskiego.
Słowa kluczowe: bezpieczeństwo kulturowe, język regionalny, język kaszubski, mniejszości narodowe i etniczne, język pomocniczy
Legal protection of regional language
One of the aspects of State security is cultural security, which is perceived as the ability of the State to protect cultural identity, cultural goods and national heritage. Among the values that make up the culture of a nation, worth protecting under the system of protection of cultural security, there is undoubtedly language. The Polish legislator has provided protection not only for the Polish language, but also for the language of communities belonging to national and ethnic minorities. On the basis of the Act on National and Ethnic Minorities and Regional Language, a new category was also distinguished in Polish legislation, i.e. regional language. This status was granted only to the Kashubian language. The Act contains extensive rights regarding the use of a regional language in the public sphere. It should be noted that the Silesian community has long been striving for the status of a regional language. In the Sejm, legislative work was also undertaken to recognize the Wymysorys language as a regional language.
Keywords: cultural security, regional language, Kashubian language, national and ethnic minorities, auxiliary language
Bibliografia:
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012;
Bednarski R., Zagrożenia dla bezpieczeństwa kulturowego RP [w:] P. Żarkowski, S. Topolewski, Współczesne bezpieczeństwo kulturowe, Siedlce 2014;
Bukowski Z., Prawny status języka regionalnego w Polsce na przykładzie języka kaszubskiego, https://repozytorium.ukw.edu.pl/bitstream/handle/item/3814/Prawny%20status%20jezyka%20regionalnego%20w%20Polsce%20na%20przykladzie%20jezyka%20kaszubskiego.pdf?sequence=1&isAllowed=y;
Czaja J., Kulturowe czynniki bezpieczeństwa, Kraków 2008;
Dejna K., Dialekty polskie, Wrocław 1973;
Dubisz S., Karaś H., Kolis N., Dialekty i gwary polskie, Warszawa 1995;
Ferfecki W., Język wilamowski: Piękny język czy piękna utopia, „Rzeczpospolita” z 6.03.2018 r., http://www.rp.pl/Rzecz-o-polityce/303069910-Jezyk-wilamowski-Piekny-jezyk-czy-piekna-utopia.html;
Główny Urząd Statystyczny, Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, Warszawa 2015, http://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2011/nsp-2011-wyniki/struktura-narodowo-etniczna-jezykowa-i-wyznaniowa-ludnosci-polski-nsp-2011,22,1.html;
http://mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl/mne/rejestry/rejestr-gmin/6794,Rejestr-gmin-na-ktorych-obszarze-sa-uzywane-nazwy-w-jezyku-mniejszosci.html;
https://sjp.pwn.pl/szukaj/migrowa%C4%87.html;
https://ug.edu.pl/20479/etnofilologia_kaszubska;
Jakubowski B., Język czy dialekt, „Wiedza i Życie” 1999/4;
Kopeć P., Pytel P., Bezpieczeństwo kulturowe, Legnica 2011;
Kurzępa E., Prawna ochrona języka jako aspekt bezpieczeństwa kulturowego [w:] Człowiek–Społeczeństwo–Bezpieczeństwo. Wybrane aspekty, red. M. Gitling, I. Wojaczek, Przemyśl 2018;
Kurzępa E., Sytuacja administracyjnoprawna mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce, Toruń 2009;
Łodziński S., Warmińska K., Gudaszewski G. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego Ludności z 2011 roku, Warszawa 2015;
MEN: języka kaszubskiego uczy się około 18 tysięcy uczniów, „onet Trójmiasto” z 23.04.2015 r., https://trojmiasto.onet.pl/men-jezyka-kaszubskiego-uczy-sie-okolo-18-tysiecy-uczniow/vx2rdj;
Osierda A., Prawne aspekty pojęcia bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014/23;
Plewko J., Mniejszości narodowe i etniczne oraz społeczności języka regionalnego a samorząd terytorialny w Polsce, Lublin 2009;
Radwanowicz-Janczewska J., Leszczyński T., Bezpieczeństwo państwa a bezpieczeństwo narodowe [w:] Bezpieczeństwo narodowe i zarządzanie kryzysowe w Polsce w XXI wieku- wyzwania i dylematy ty, red. T. Jemioło, K. Rajchel, Warszawa 2008;
Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1-86, Warszawa 2016;
Szczepański J., Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa 1970;
Ura Ed., Prawne zagadnienia bezpieczeństwa państwa, Rzeszów 1998;
Wypowiedź Danuty Pioch z 19.04.2016 r. dla czasopisma „Magazyn Kaszuby”: Język, nie gwara. Górale daleko za nami, „Magazyn Kaszuby” z 19.04.2016 r., http://magazynkaszuby.pl/2016/04/jezyk-gwara-gorale-daleko-nami/;
Wypowiedź prof. Jerzego Bralczyka z 8.04.2011 r. dla czasopisma „Gazeta Wyborcza”: Prof. Bralczyk: Śląski jest piękny, ale to dialekt, „wyborcza.pl” z 8.04.2018 r., http://wyborcza.pl/1,76842,9401235,Prof__Bralczyk__Slaski_jest_piekny__ale_to_dialekt.html;
Zaborowski J., Prawne środki zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego, Warszawa 1997
Prof. zw. dr hab. Zbigniew Kmieciak
kierownik Katedry Postępowania Administracyjnego, Uniwersytet Łódzki, sędzia NSA w stanie spoczynku
Związki instytucji postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego – aspekt funkcjonalny
Artykuł zawiera analizę obowiązującej od 2017 r. regulacji pozostawiającej stronie wybór środka ochrony jej praw w przypadku kontestowania określonego rodzaju decyzji administracyjnych. Może ona zabiegać o tę ochronę zwracając się do organu administracji z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy albo wnosząc skargę do sądu administracyjnego, bez wykorzystania pierwszego z tych środków. Autor rozważa problem taktyki zachowania – kryteriów, które powinny przesądzać o wyborze środka zaskarżenia decyzji. Wyraża zarazem przekonanie, że nauka prawa i postępowania administracyjnego stanęła wobec wyzwania rewizji wielu ukształtowanych niegdyś koncepcji, w szczególności instancyjności postępowania administracyjnego.
Słowa kluczowe: komplementarność i konkurencyjność środków zaskarżenia decyzji administracyjnej, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, skarga do sądu administracyjnego, instancyjność postępowania administracyjnego, standard ochrony praw jednostki
Connections of the institutions of judicial-administrative proceedings and administrative proceedings – functional aspect
The article contains an analysis of the regulation existing since 2017 that allows a party to choose the means of protection related to their rights in case a specified administrative decision is being questioned. The party may turn to the administrative organ for such protection submitting a motion for reconsideration of the case or make a complaint to the administrative court without the use of the first of these means. The author studies the problem concerning the tactic of conduct – i.e. criteria that should prejudge the choice of appeal. He also expresses his belief that the field of law and administrative procedure has faced the challenge of reviewing many of the concepts that have once been formulated, especially the principle of instances in administrative procedures.
Keywords: complementarity and competitiveness of appeals against an administrative decision, motion for reconsideration of a case, complaint to the administrative court, principle of instances in administrative procedures, standard of protection of individual rights
Bibliografia:
Adamiak B., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów SN z dnia 5 listopada 1997 r., sygn. akt III ZP 34/97, OSP 1998/7–8/125;
Adamiak B., Usytuowanie organu odwoławczego w postępowaniu administracyjnym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1975/318;
Chróścielewski W., O instytucji wyłączenia w postępowaniu administracyjnym raz jeszcze, „Państwo i Prawo” 2013/12;
Chróścielewski W., Kasacyjny czy reformacyjny model administracyjnego postępowania odwoławczego, „Państwo i Prawo” 2015/1;
Chróścielewski W., Spory wokół instytucji wyłączenia pracownika organu administracji i samego organu w orzecznictwie sądowym, „Administracja. Teoria – Dydaktyka – Praktyka” 2015/3;
Chróścielewski W., Tarno J.P., Dańczak P., Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2018;
Cucić V., Administrative Appeal in Serbian Law, „Transylvanian Review of Administrative Sciences” 2011/32 E;
Graczyk B., Postępowanie administracyjne. Zarys systemu z dodaniem tekstów podstawowych przepisów prawnych, Warszawa 1953;
Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz. Art. 1 – 86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016;
Hanusz A., Dowód z dokumentu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „Państwo i Prawo” 2009/9;
Harris D.J., O’Boyle M., Bates E.P., Buckley C.M., Law of the European Convention on Human Rights, Oxford 2009;
Kmieciak Z., Efektywność sądowej kontroli administracji publicznej, „Państwo i Prawo” 2010/11;
Kmieciak Z., Europejska formuła prawa do dobrej administracji – aspekt procesowy [w:] System prawa administracyjnego, t. 3 – Europeizacja prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2014;
Kmieciak Z., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 grudnia 2011 r., SK 3/11, „Państwo i Prawo” 2013/6;
Kmieciak Z., Koncepcja zintegrowanego systemu odwoławczego w sprawach administracyjnych, „Państwo i Prawo” 2010/1;
Kmieciak Z., Merytoryczne orzekanie przez sądy administracyjne w świetle konstytucyjnej zasady podziału władz, „Przegląd Legislacyjny” 2015/2;
Kmieciak Z., Nowe tendencje w prawie zamówień publicznych, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2016/1;
Kmieciak Z., O merytorycznym orzekaniu przez sądy administracyjne raz jeszcze, „Gdańskie Studia Prawnicze. Przegląd Orzecznictwa” 2015/4;
Kmieciak Z., O ułomności regulacji prawnej wyłączenia pracownika, organu i członka organu kolegialnego od udziału w postępowaniu administracyjnym (załatwienia sprawy), „Państwo i Prawo” 2013/11;
Kmieciak Z., Odwołania w postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2010;
Kmieciak Z., Wszczęcie postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym [w:] Polskie sądownictwo administracyjne – Zarys systemu, red. Z. Kmieciak, Warszawa 2017;
Kmieciak Z., Zarys teorii postępowania administracyjnego, Warszawa 2014;
Michalska M., Zasada instancyjności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013;
Szewczyk E., Remonstracja w prawie administracyjnym procesowym, Warszawa 2018;
Szewczyk E., Szewczyk M., O potrzebie ograniczenia wariantów rozstrzygnięć organu odwoławczego w trybie uproszczonym, „Państwo i Prawo” 2016/3;
Tarno J.P., Zasada dwuinstancyjności w postępowaniu administracyjnym, „Administracja. Teoria – Dydaktyka – Praktyka” 2008/3;
Woś T., Związki postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego, Warszawa–Kraków 1989;
Zimmermann J., Aksjomaty postępowania administracyjnego, Warszawa 2017
dr hab. Zbigniew R. Kmiecik, prof. UMCS
Katedra Postępowania Administracyjnego, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Udział w wydaniu zaskarżonej decyzji jako podstawa wyłączenia pracownika organu
Treścią artykułu jest próba ustalenia zakresu znaczeniowego wyrażenia „udział w wydaniu decyzji” jako przesłanki wyłączenia pracownika organu administracji publicznej od uczestnictwa w postępowaniu kontrolnym zmierzającym do weryfikacji i/lub wzruszenia wydanej decyzji administracyjnej. Zaczynając od przedstawienia najbardziej reprezentatywnych stanowisk wyrażanych w doktrynie, Autor następnie poddaje analizie pojęcie wydania decyzji, by skupić się na wyjaśnieniu, jakie działania organów administracji oraz pracowników organów (urzędów organów) podejmowane w postępowaniu pierwszoinstancyjnym należy kwalifikować jako „branie udziału w wydaniu decyzji”.
Słowa kluczowe: wyłączenie pracownika organu, udział w postępowaniu, wydanie decyzji, kontrola decyzji
Participation in the issuance of a challenged decision as a ground for disqualification of an employee of a public administration body
In the article the author tries to determine the scope of meaning of the phrase "participation in the issuance of a decision" as a ground for disqualification of an employee of a public administration body from the involvement in the control proceedings aimed at verifying and/or revoking the issued administrative decision. Starting with the presentation of the most representative viewpoints expressed in the doctrine, the author then analyses the concept of issuing a decision and focuses on explaining what actions of administrative bodies and their employees undertaken in the first instance proceedings should be qualified as "participation in the issuance of a decision".
Keywords: disqualification of an employee of a public administration authority, participation in proceedings, issuance of a decision, control of administrative decisions
Bibliografia:
Adamiak B., Borkowski J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2011;
Baumgart M., Habel H., Prawo o Najwyższym Trybunale Administracyjnem i prawo o postępowaniu administracyjnem, Warszawa 1933;
Chróścielewski W., Glosa do uchwały składu 7 sędziów NSA z 22.02.2007 r., II GPS 2/06, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2007/3(12);
Frankiewicz E., Wydanie a doręczenie decyzji administracyjnej, „Państwo i Prawo” 2002/2;
Litwin J., Postępowanie administracyjne, Łódź 1948;
Łaszczyca G., Rozprawa administracyjna w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2008;
Łaszczyca G., Martysz Cz., Matan A., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, t. 1, Kraków 2005;
Janowicz Z., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa–Poznań 1992;
Jaśkowska M., Wróbel A., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Kraków 2005
dr hab. Marcin Kamiński, prof. UJ
Katedra Postępowania Administracyjnego, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Konstrukcja milczenia administracyjnego w ogólnych regulacjach procesowych prawa włoskiego, hiszpańskiego i portugalskiego
Opracowanie zostało poświęcone problematyce konstrukcji milczenia administracyjnego na tle prawnoporównawczym. Celem analizy jest przedstawienie i wyjaśnienie zasadniczych form, cech oraz funkcji konstrukcji milczenia administracyjnego w ogólnych regulacjach procesowych prawa włoskiego, hiszpańskiego oraz portugalskiego. Regulacje te mogą stać się źródłem inspiracji normatywnej dla polskiego ustawodawcy. Zasadnicza uwaga została skupiona na teoretycznej i dogmatycznej prezentacji form rodzajowych milczenia organu w postępowaniu administracyjnym oraz omówieniu istoty i skutków tego rodzaju konstrukcji. Analizie pojęciowej poddano przede wszystkim charakter i cechy opartych na konstrukcji fikcji prawnej aktów milczenia pozytywnego i negatywnego. Odrębnie scharakteryzowano zasady weryfikacji aktów fikcyjnych.
Słowa kluczowe: milczenie administracyjne, bezczynność administracyjna, postępowanie administracyjne, akty administracyjne fikcyjne (milczące), akty milczenia pozytywnego i negatywnego, weryfikacja procesowa milczenia administracyjnego, włoskie, hiszpańskie i portugalskie prawo administracyjne procesowe
Administrative silence in Italian, Spanish and Portuguese administrative procedural law
The study has been devoted to the issue of administrative silence from a comparative law perspective. The crucial aim of the analysis is the presentation and explanation of the forms, normative features and functions of administrative silence, which is regulated in the general procedural regulations of the Italian, Spanish and Portuguese legal orders. These regulations may become a source of normative inspiration for the Polish legislator. The main focus was on the theoretical and dogmatic presentation of the generic forms of silence in administrative proceedings and the discussion of the nature and effects of this type of construction. The conceptual analysis was primarily focused on the nature and features of positive and negative silence based on the construction of legal fiction. The principles of procedural verification of fictitious (tacit) acts have been characterised separately.
Keywords: administrative silence, administrative inaction, administrative proceedings, fictitious (tacit) administrative acts, acts of positive and negative silence, procedural verification of administrative silence, Italian, Spanish and Portuguese administrative procedural law
Bibliografia:
Caringella F., Compendio di diritto amministrativo, Roma 2018;
Centofanti N., Centofanti P., La nuova disciplina del silenzio della P.A. Comportamenti inadempienti Tutela amministrativa e giurisdizionale, Santarcangelo di Romagna 2011;
Dobosz P., Milczenie i bezczynność w prawie administracyjnym, Kraków 2011;
Fernandes Cadilha C.A., O silêncio administrativo, Cadernos de justiça administrativa, Braga, 2001, v. 28;
González Navarro F., El derecho Administrativo: ficción, trampa y caos, Madrid 2000;
Kamiński M., Milczące załatwienie sprawy [w:] T. Woś (red.), H. Knysiak-Sudyka, A. Golęba, M. Kamiński, T. Kiełkowski, Postępowanie administracyjne, Warszawa 2017;
Kamiński M., Konstrukcja milczenia administracyjnego a milczące załatwienie sprawy i jego weryfikacja. Rozwiązania normatywne w prawie polskim na tle prawnoporównawczym (w druku);
Ledda F., Il rifiuto di provvedimento amministrativo, Torino 1964;
Parisio V., L’inerzia della pubblica amministrazione in Italia tra procedimento e processo amministrativo [w:] Silenzio e procedimento amministrativo in Europa: una comparazione tra diverse esperienze, red. V. Parisio, Milano 2006;
Parisio V., I silenzi della pubblica amministrazione. La rinuncia alla garanzia dell’atto scritto, Milano 1996;
Parisio V., The Italian Administrative Procedure Act and Public Authorities’ Silence, “Hamline Law Review” 2013/36(1);
Quadri E., Il silenzio della pubblica amministrazione. Percosi giurisprudenziali, Milano 2007;
Sánchez Morón M., Derecho Administrativo. Parte general, Madrid 2012;
Sandulli A.M., Questioni recenti in tema di silenzio della pubblica amministrazione, “Foro italiano” 1949, III;
Scoca F.G., Il silenzio della pubblica amministrazione alla luce del suo nuovo trattamento processuale, Milano 1971;
Vieira de Andrade J.C., Lições de Direito Administrativo, Coimbra 2017;
Woś T. (red.), Knysiak-Sudyka H., Golęba A., Kamiński M., Kiełkowski T., Postępowanie administracyjne, Warszawa 2017
Prof. zw. dr hab. Stanisław Hoc
Kierownik Katedry Prawa Karnego, Uniwersytet Opolski
Nowe prawo Unii Europejskiej w zakresie ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa
Przedmiotem artykułu jest analiza dyrektywy 2016/943 w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem. Odniesiono się do genezy dyrektywy, omówienia jej podstawowych pojęć (nowa definicja tajemnicy przedsiębiorstwa), sposobów jej pozyskiwania, wykorzystywania i ujawniania, środków ochronnych, procedur. Zwrócono uwagę na aktualne regulacje zawarte w prawie polskim i ich dostosowanie do regulacji dyrektywy.
Słowa kluczowe: tajemnica przedsiębiorstwa, środki ogólne, środki prawne, procedury, środki tymczasowe i zabezpieczające
New European Union law governing the protection of trade secrets
The subject of the article is the analysis of Directive (EU) 2016/943 on the protection of undisclosed know-how and business information (trade secrets) against their unlawful acquisition, use and disclosure. Reference has been made to the genesis of the directive, its basic concepts (a new definition of trade secrets) are discussed as well as ways to obtain, use and disclose it, safeguards and procedures. Attention was drawn to the current regulations contained in Polish law and their adaptation to the regulations of the Directive.
Keywords: trade secrets, general measures, legal means, procedures, provisional and protective measures
Bibliografia:
Hoc S., Tajemnica przedsiębiorstwa, „Glosa” 2001/7;
Hoc. S., Glosa do wyroku SN z 3.04.2002 r., V KKN 223/00, „Glosa” 2003/4;
Hoc S., Karnoprawna ochrona informacji, Opole 2012;
Kozłowska-Kalisz P., Odpowiedzialność karna za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, Kraków 2006;
Knypl T., Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Sopot 1995;
Michalak A., Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa: zagadnienia cywilnoprawne, Kraków 2006;
Pawelec. Sz., Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa w prawie karnym materialnym i procesowym, Warszawa 2015;
Pochopień S., Odpowiedzialność za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa w indywidualnym prawie pracy, „Monitor Prawa Pracy” 2017/6;
Świętochowska E., Tajemnice przedsiębiorstw lepiej chronione, „Dziennik Gazeta Prawna” z 22.11.2017 r.;
Szwaja J. (red.), Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa 2006;
Zdyb M., Sieradzka M. (red.), Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa 2011;
Trybek K., Trybek-Pławska A., Odpowiedzialność cywilnoprawna i karnoprawna z tytułu popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji w postaci naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, „Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury” 2018/1(29);
Du Vall M., Nowińska E., Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa 2010;
Zawłocki R., Przestępstwa przeciwko przedsiębiorcom. Komentarz, Warszawa 2003
dr Tomasz Jezierski
adwokat, doradca podatkowy, wykładowca w Zakładzie Administracji Publicznej IEA Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie
Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19.01.2018 r., II OSK 833/16
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 19.01.2018 r., II OSK 833/16 uznał, że warunek dopuszczenia do udziału w postępowaniu związany z prowadzeniem działalności statutowej w zakresie ochrony środowiska lub ochrony przyrody przez minimum 12 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania wymagającego udziału społeczeństwa, znajduje również zastosowanie przy ocenie dopuszczalności złożenia odwołania od decyzji wydanej w takim postępowaniu. Pogląd przyjęty przez Naczelny Sąd Administracyjny wydaje się jednak wątpliwy w kontekście brzmienia art. 44 ust. 2 in fine ustawy z o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, który przewiduje udział organizacji ekologicznej w postępowaniu odwoławczym na prawach strony, nie zastrzegając na tę okoliczność warunku co do okresu prowadzonej działalności.
Słowa kluczowe: odwołanie, organizacja ekologiczna, okres prowadzenia działalności, postępowanie wymagające udziału społeczeństwa
Gloss to the judgement of the Supreme Administrative Court dated 19.01.2018, II OSK 833/16
The Supreme Administrative Court in the judgment of 19.01.2018, II OSK 833/16, recognised that the condition for admission to participate in proceedings related to statutory activity in the field of environmental protection or nature protection for a minimum of 12 months prior to the commencement of proceedings requiring public participation, is also applicable when assessing the admissibility of appealing against decisions issued in such proceedings. However, the view adopted by the Supreme Administrative Court seems questionable in the context of Article 44, paragraph 2 in fine, of the Act on sharing information about the environment and its protection, public participation in environmental protection and environmental impact assessment, which provides for the participation of an environmental organisation in appeal proceedings on party rights, without stipulating the condition as to the period of operation.
Keywords: appeal, environmental organisation, period of conducting activities, proceedings requiring public participation
Bibliografia:
Filipowicz T., Plucińska-Filipowicz A., Wierzbowski M., (red), Despot-Mładanowicz A., Kosicki A., Modrzejewski A., Kościuk D., Buliński K., Jacyno W., Rewkowska J., Wincenciak M., Otawski P., Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Komentarz, Warszawa 2017
