dr hab. Magdalena Budyn-Kulik
adiunkt w Katedrze Prawa Karnego i Kryminologii, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
O możliwości utożsamienia zamiaru quasi–ewentualnego i ogólnego. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 2.02.2017 r., II AKa 197/16
Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 2.02.2017 r., II AKa 197/16, LEX nr 2295136 stwierdził, że zamiar quasi–ewentualny odpowiada w pewien sposób zamiarowi ogólnemu. Glosa jest krytyczna. Zamiar quasi-ewentualny, będący de facto odmianą zamiaru bezpośredniego, charakteryzuje się wyższym stopniem konkretyzacji przewidywanych możliwych konsekwencji zachowania sprawcy (skutków). W przypadku obu tych postaci zamiaru ocenia się stosunek sprawcy do czynu w innych momentach. Chociaż zamiar ogólny w przypadku niektórych typów czynów zabronionych przeciwko życiu i zdrowiu wydaje się potrzebny, doktryna i orzecznictwo niechętnie go uwzględniają.
Słowa kluczowe: zamiar ogólny, zamiar quasi-ewentualny, uszczerbek na zdrowiu
If it is possible to identify dolus quasi-eventualis and dolus generalis. Commentary on the judgment of the Court of Appeal in Szczecin of February 2nd, 2017, II AKa 197/16
The Court of Appeal in Szczecin in the judgment of February 2nd, 2017, II AKa 197/16, LEX No 2295136 proclaimed that dolus quasi-eventualis can be identified in some way with dolus generalis. This commentary is critical. Dolus quasi-eventualis, that is in fact the kind of dolus directus, has higher level of realization of possible consequences (effects) that may have perpetrator's behavior. In both situations one must evaluate the perpetrator's attitude toward his/her act in different moments. Although dolus generalis seems to be useful as far as some crimes against life and health are concerned, judicatory and criminal law doctrine do not accept it.
Keywords: criminal law, intent, dolus quasi-eventualis, dolus generalis
Bibliografia:
Andrejew, Kodeks karny. Krótki komentarz, Warszawa 1986
Andrejew I., Polskie prawo karne w zarysie, Warszawa 1986
Andrejew I., Ustawowe znamiona czynu. Typizacja i kwalifikacja przestępstw, Warszawa 1978
Buchała K., Zoll A., Polskie prawo karne, Warszawa 1995
Budyn-Kulik M., Umyślność w prawie karnym i psychologii. Teoria i praktyka sądowa, Warszawa 2015
Flatau-Kowalska A., Materiały do nauki prawa karnego. Nauka o przestępstwie, Warszawa 1960
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2008
Giezek J. (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2012
Górniok O., Hoc S., Kalitowski M., Przyjemski S.M., Sienkiewicz Z., Szumski J., Tyszkiewicz L., Wąsek A., Kodeks karny, t. 1, Komentarz do artykułów 1–116, Gdańsk 2005
Grudziński W., Z problematyki złego zamiaru ogólnego przy przestępstwach uszkodzenia ciała, „Palestra” 1963/10
Marek A., Prawo karne, Warszawa 2011
Rajzman H., Prawo karne, Lublin 1962
Rejman G., Zasady odpowiedzialności karnej. Art. 8–31 k.k. Komentarz, Warszawa 2009
Rejman G. (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 1999
Śliwowski J., Glosa do wyroku SN z dnia 11 grudnia 1957 r., IV K 474/57, OSPiKA 1958/10
Świda W., Prawo karne, Warszawa 1989
Wolter W., Nauka o przestępstwie, Warszawa 1973
Wolter W., Zarys wykładu systematycznego, Warszawa 1947
Wolter W., Zarys systemu prawa karnego. Część ogólna, t. 1, Kraków 1933
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2010
Marcin Dziurda
Biuro Studiów i Analiz Sądu Najwyższego
Zdolność procesowa małżonka ubezwłasnowolnionego częściowo w sprawie o rozwód
W najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto, że małżonek ubezwłasnowolniony częściowo nie ma zdolności procesowej w sprawach o rozwód. Nie może zatem wytoczyć takiego powództwa bez udziału kuratora. Podkreślono jednak, że kurator powinien respektować decyzję o wytoczeniu powództwa, chyba że przemawiają przeciwko temu wyjątkowe względy związane z ochroną dobra ubezwłasnowolnionego częściowo małżonka.
Słowa kluczowe: zdolność procesowa, ubezwłasnowolnienie częściowe, proces o rozwód, kurator
Capacity to bring action in divorce cases by a partially incapacitated spouse
The latest jurisprudence of the Supreme Court has expressed a view that a partially incapacitated spouse does not have capacity to bring action in divorce cases. Therefore, he or she cannot bring such an action without the participation of a court guardian.
However, it was stressed that the court guardian should respect the decision to bring an action, unless there are exceptional reasons for protecting the partially incapacitated spouse.
Keywords: capacity to bring action, Partial incapacitation, Divorce trial, Court guardian
Bibliografia:
Gross S., Postępowanie odrębne w sprawach rodzinnych, „Zeszyty Centralnego Zaocznego Studium Nowego Prawa Cywilnego, Rodzinnego i Opiekuńczego” 1966/58
Grzybowski S., Prawo rodzinne. Zarys wykładu, Warszawa 1980
Holewińska-Łapińska E., Społeczne aspekty zastosowania „zasady” integralności wyroku rozwodowego, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2005/5.2, s. 50 i n.
Jędrejek G., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Małżeństwo. Komentarz do art. 1–61(6), LEX 2013
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Artykuły 1–366, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, LEX 2013
Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Komentarz. Art. 1–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, wyd. 2, Legalis 2015
Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, LEX 2015
Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014
Korzan K., Glosa do postanowienia SN z 8 IX 1970, II CZ 115/70, „Państwo i Prawo” 1972/11
Krajewski J., Zdolność procesowa małoletniej matki w procesie o ustalenie ojcostwa, „Nowe Prawo” 1957/12
Lisiewski M., Nowy kodeks postępowania cywilnego (Zmiany w postępowaniu cywilnym obowiązującym przed 1.I.1965 r.), „Palestra” 1965/5, wkładka, s. 51.
Lisowska S., Zdolność procesowa małżonka ubezwłasnowolnionego w procesie o rozwód na gruncie Kodeksu postępowania cywilnego z dnia 29 listopada 1930 r. oraz ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, e.Palestra 2016, poz. 14/A
Mądrzak H., Glosa do postanowienia SN z dnia 8 września 1970 r., II CZ 115/70, „Nowe Prawo” 1973/5, s. 791 i n.
Obrębski R., Zarys istoty zdolności procesowej w postępowaniu cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 2017/1
Radomski W., Zdolność procesowa osoby częściowo ubezwłasnowolnionej w procesie o rozwód, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika” 1969, t. 9
Sawczuk M., Zdolność procesowa w projekcie k.p.c., „Nowe Prawo” 1962/2, s. 232
Szczepanowska E., Komentarz do spraw o rozwód, red. J. Ignaczewski, LEX 2016
dr hab. Radosław Koper, prof. UŚ
profesor nadzwyczajny, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski
Reguła in dubio pro reo a ochrona interesów pokrzywdzonego w procesie karnym
Celem artykułu jest analiza reguły in dubio pro reo w kontekście sytuacji prawnej pokrzywdzonego. Próba rozstrzygnięcia tego złożonego problemu musi brać pod uwagę fakt, że reguła in dubio pro reo, jako konsekwencja zasady domniemania niewinności i jedna z podstawowych gwarancji procesowych oskarżonego, posiada podstawowe znaczenie w procesie karnym. Z drugiej strony, ochrona interesów pokrzywdzonego stanowi jeden z głównych celów postępowania karnego. W artykule podjęto próbę zrównoważenia obu sprzecznych dążeń, aby odnaleźć rozwiązanie kompromisowe. W ramach konkluzji wyrażono tezę, że wskazanie takiego rozwiązania de facto jest niemożliwe, ponieważ priorytetowo należy nadal traktować regułę in dubio pro reo ze względu na jej istotne znaczenie społeczne i indywidualne (w kontekście praw człowieka). Obowiązkiem sądu jest dążyć do wszechstronnego i rzetelnego wyjaśnienia okoliczności sprawy. W interesie pokrzywdzonego jest natomiast przyjąć aktywną postawę w toku postępowania dowodowego.
Słowa kluczowe: in dubio pro reo, oskarżony, pokrzywdzony, ochrona, postępowanie karne
The rule in dubio pro reo and the protection of the legal interests of the victim in criminal proceedings
The aim of the article is analysis related to the rule in dubio pro reo in the context of the legal situation of the victim. Attempt at solving of this complex problem must take into consideration fact that the rule in dubio pro reo, as the consequence of the principle of presumption of innocence and one of the basic procedural guarantees of the defendant, is the essential rule in criminal proceedings. On the other hand, the protection of victim’s interests is one of the main purposes of criminal proceedings. The subject of the paper is the issue of balancing of contradictories interests so as to find the compromising solution. In its conclusions the thesis that indicating of such solution de facto is impossible, because priority should be given the rule in dubio pro reo due to its social and personal (in the sense of the human rights) importance has been expressed. It is the duty of the court seek the comprehensive and reliable clarification of the case. In the interest of the victim is, however, to adopt a proactive stance in the context of evidence.
Keywords: in dubio pro reo, defendant, victim, protection, criminal proceedings
Bibliografia:
Cieślak M., Polska procedura karna. Podstawowe założenia teoretyczne [w:] Marian Cieślak. Dzieła wybrane, t. 2, red. S. Waltoś, M. Rusinek, S. Steinborn, Kraków 2011.Długosz J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz. Art. 117-221, t. 1, red. M. Królikowski, R. Zabłocki, Warszawa 2017.
Doda Z., Gaberle A., Dowody w procesie karnym. Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Komentarz, t. 1, Warszawa 1995.
Falandysz B., Pokrzywdzony w prawie karnym i wiktymologii, Warszawa 1980.
Gardocka T., Legalizm, prawda materialna i inne „fundamentalne” zasady procesu karnego w świetle nowelizacji kodeksu postępowania karnego [w:] Zasada legalizmu w procesie karnym, t. 1, red. B. Dudzik, J. Kosowski, I. Nowikowski, Lublin 2015.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2015.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Artykuły 1-467, t. 1, Warszawa 2014.
Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 2014.
Jezusek A., Zastosowanie reguły in dubio pro reo przy rozstrzyganiu zagadnień prawnych, „Państwo i Prawo” 2012/6.
Kalemba M., Zasada in dubio pro reo w kontradyktoryjnym procesie karnym [w:] Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym, red. P. Wiliński, Warszawa 2013.
Kardas P., Nowe ujęcie zasady in dubio pro reo, „Palestra” 2015/9-10.
Klejnowska M., Przeprowadzanie dowodów w procesie karnym w świetle nowelizacji kodeksu postępowania karnego z 27 września 2013 r. [w:] Postępowanie dowodowe w świetle nowelizacji kodeksu postępowania karnego, red. A. Lach, Toruń 2014.
Kmiecik R., Karnoprocesowe aspekty spraw o zniesławienie – de lege ferenda [w:] Profesor Marian Cieślak - osoba, dzieło, kontynuacje, red. W. Cieślak, S. Steinborn, Warszawa 2013.
Kosonoga J. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 1-166, t. 1, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2017.
Kruszyński P., Reguła in dubio pro reo po noweli kodeksu postępowania karnego z 27 września 2013 roku [w:] Polski proces karny i materialne prawo karne w świetle nowelizacji z 2013 roku. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Tylmanowi z okazji Jego 90. urodzin, red. T. Grzegorczyk, J. Izydorczyk, R. Olszewski, D. Świecki, M. Zbrojewska, Warszawa 2014.
Kruszyński P., Ustalenia alternatywne w procesie karnym, „Państwo i Prawo” 1984/10.
Kruszyński P., Zakres obowiązywania reguły in dubio pro reo w procesie karnym, „Państwo i Prawo” 1979/10.
Kruszyński P., Zasada domniemania niewinności w polskim procesie karnym, Warszawa 1983.
Kruszyński P., Pawelec Sz. [w:] System prawa karnego procesowego, t. 3, cz. 2. Zasady procesu karnego, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Kulesza W., Zniesławienie i zniewaga (Ochrona czci i godności osobistej człowieka w polskim prawie karnym – zagadnienia podstawowe), Warszawa 1984.
Kulik M., Czy reguła in dubio pro reo jest dyrektywą wykładni [w:] Verba volant. Scripta manent. Proces karny, prawo karne skarbowe i prawo wykroczeń po zmianach z lat 2015-2016. Księga pamiątkowa poświęcona Profesor Monice Zbrojewskiej, red. T. Grzegorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2017.
Kwiatkowski Z., Zakres stosowania reguły in dubio pro reo w polskim procesie karnym [w:] Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga Jubileuszowa Profesora Piotra Kruszyńskiego, red. M. Rogacka-Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, B.T. Bieńkowska, Warszawa 2015.
Lach A., In dubio pro reo i beyond reasonable doubt: dwie koncepcje rozstrzygania wątpliwości w procesie karnym [w:] Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga Jubileuszowa Profesora Piotra Kruszyńskiego, red. M. Rogacka-Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, B.T. Bieńkowska, Warszawa 2015.
Marszał K., Proces karny. Zagadnienia ogólne, Katowice 2013.
Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1994.
Muszyńska A. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2014.
Nelken J., Zasada in dubio pro reo w procesie karnym, „Nowe Prawo” 1971/3.
Ponikowski R., Zasada in dubio pro reo w teorii i orzecznictwie (zarys problematyki) [w:] Rzetelny proces karny. Księga Jubileuszowa Profesor Zofii Świdy, red. J. Skorupka, Warszawa 2009.
Raglewski J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t. 2, red. A. Zoll, Warszawa 2013.
Rosengarten F., In dubio pro reo, „Nowe Prawo” 1973/12.
Rychlewska A., O dyrektywie interpretacyjnej in dubio pro reo. Uwagi na tle ustawy nowelizującej postępowanie karne, „Palestra” 2015/9–10.
Skorupka J. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2016.
Skorupka J., Zasada prawdy materialnej w projekcie noweli Kodeksu postępowania karnego opracowanym przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Karnego [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, t. 2, red. P. Kardas, W. Wróbel, T. Sroka, Warszawa 2012.
Sławiński M., Kontradyktoryjność procesu karnego a nowe brzmienie zasad procesowych z art. 2 § 1 pkt 1 k.p.k. i art. 5 § 2 k.p.k. – rozważania w kontekście modelowego ujęcia zagadnienia odpowiedzialności karnej [w:] Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym, red. P. Wiliński, Warszawa 2013.
Stefański R.A., Czynności przedstawienia zarzutów, „Prokuratura i Prawo” 2013/7–8.
Sygit B., Wąsik D., Kontrowersje wokół nowego ujęcia zasady in dubio pro reo. Rozważania na kanwie nowelizacji kodeksu postępowania karnego [w:] Polski proces karny i materialne prawo karne w świetle nowelizacji z 2013 roku. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Tylmanowi z okazji Jego 90. urodzin, red. T. Grzegorczyk, J. Izydorczyk, R. Olszewski, D. Świecki, M. Zbrojewska, Warszawa 2014.
Tęcza-Paciorek A., Zasada domniemania niewinności w polskim procesie karnym, Warszawa 2012.
Tkacz S., Tobor Z., Interpretacja „na korzyść oskarżonego”[w:] Studia z wykładni prawa, red. Cz. Martysz, Z. Tobor, Bydgoszcz-Katowice 2008.
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2016.
Warchoł M., Istota reguły in dubio pro reo w świetle nowelizacji kodeksu postępowania karnego z dnia 27 września 2013 r. [w:] Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga Jubileuszowa Profesora Piotra Kruszyńskiego, red. M. Rogacka-Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, B.T. Bieńkowska, Warszawa 2015.
Zbrojewska M., Nowe ujęcie zasady in dubio pro reo w postępowaniu karnym [w:] Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga Jubileuszowa Profesora Piotra Kruszyńskiego, red. M. Rogacka-Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, B.T. Bieńkowska, Warszawa 2015.
Jarosław Matuszczak
sędzia Sądu Rejonowego w Malborku, delegowany do orzekania w Sądzie Okręgowym w Gdańsku
O wadach ogłoszenia wyroku przez sąd I instancji i ich eliminacji w postępowaniu cywilnym
W niniejszym artykule autor przedstawia problematykę wad ogłoszenia wyroku sądu I instancji, zarówno w postaci braku jego ogłoszenia w całości lub w części, jak i odczytania innej treści niż spisane orzeczenie. W treści artykułu przybliżone zostały najistotniejsze poglądy na kwestię istnienia takiego wyroku wypracowane przez doktrynę i orzecznictwo głównie w latach 70. i 80. XX wieku. Autor omówił także wpływ Konstytucji RP z 1997 r., Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego dotyczącej niejawnego rozpoznawania spraw i wprowadzenia technologii nagrywania posiedzeń jawnych zarówno na ujawnianie przypadków takich wad, jak i na kwestię istnienia orzeczeń wadliwie ogłoszonych. W toku rozważań autor wskazuje na możliwe rozwiązania poruszonych w artykule problemów w aktualnych oraz projektowanych ramach prawnych oraz przedstawia wnioski de lege ferenda.
Słowa kluczowe: wyrok, wyrok nieistniejący, spisanie sentencji, ogłoszenie wyroku, notyfikacja wyroku, nagrywanie posiedzenia, sąd I instancji, kodeks postępowania cywilnego, procedura cywilna, proces cywilny, postępowanie cywilne
On the defects of the judgement's announcement of the court of first instance and their elimination in civil proceedings
In this article, the author presents the topic of incorrectly announced verdict of the court of first instance in civil proceedings, both in the form of the lack of its announcement in whole or in part, and the reading of a different content than the written ruling. The article presents the most important views on the issue of the existence of such a judgment, developed by the doctrine and case law mainly in the ‘70. and '80. The twentieth century. The author also discusses the impact of the Constitution of the Republic of Poland of 1997, the European Convention, Human Rights and Fundamental Freedoms, the amendment to the Civil Procedure Code regarding proceedings in camera and the introduction of technology for the recording of proceedings in open court on both the disclosure of such defects and the existence of incorrectly announced judgments. In the course of deliberations, the author points out possible solutions to the problems raised in the article, both in the current and proposed legal framework and presents the conclusions for future changes of law.
Keywords: judgment, non-existent judgment, written ruling, verdict announcement, notification of the verdict, recording of proceedings, court of first instance, code of civil procedure, civil procedure, civil proceedings
Bibliografia:
Bladowski B., Znaczenie notyfikacji wyroku w procesie cywilnym, „Nowe Prawo” 1985/11–12
Bladowski B., Glosa do uchwały z dnia 17 października 1978 r., III CZP 62/78, „Nowe Prawo” 1980/10
Gapska E., Wady orzeczeń sądowych w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2009
Jasiecki A., Wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 1481 KPC – uwagi dotyczące nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, „Monitor Prawniczy” 2016/17
Korzan K., Wyroki nieistniejące, Acta Univeristatis Wratislaviensis 1976/307
Miączyński A., Skuteczność orzeczeń w postępowaniu cywilnym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze” 1976/67
Siedlecki W., Zasady orzekania i zasady zaskarżania orzeczeń w postępowaniu cywilnym w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, Warszawa 1982
Siedlecki W., Glosa do uchwały z dnia 17 października 1978 r. III CZP 62/78, „Nowe Prawo” 1980/4
dr Aleksandra Nowak-Gruca
adiunkt w Katedrze Prawa Cywilnego i Gospodarczego Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, rzecznik patentowy
Nauczanie i dzieła naukowe jako przedmiot prawa autorskiego. Uwagi na tle wybranych poglądów judykatury
Na tle wciąż aktualnego pytania o granice prawa autorskiego w artykule poruszono problem autorskoprawnych kwalifikacji czynności nauczania i dzieł naukowych, który ostatnio wybrzmiał wyraźnie w orzecznictwie. Analiza poglądów prezentowanych w judykaturze pozwala zauważyć, że o ile wykład czy cykl wykładów może – zdaniem sądów orzekających – spełniać przedmiotowe przesłanki prawnoautorskiej ochrony, o tyle organy stosujące prawo dość konsekwentnie odmawiają ochrony samemu procesowi nauczania. W przywołanych tu orzeczeniach trudno jest ustalić kryteria, jakimi posługują się sądy w przedmiocie przyznawania bądź odmowy przyznania statusu utworu w rozumieniu prawa autorskiego. W szczególności decyzje sądowego stosowania prawa ograniczają się do stwierdzeń, że poddany ocenie obiekt posiada cechę twórczości i indywidualności albo na arbitralnych konkluzjach, że jest utworem. Z tego względu w artykule poruszono problem braku precyzyjnych kryteriów ustalania koniecznych cech utworu, a w szczególności braku heurystycznych wyjaśnień występowania tych cech w kontekście społecznych i ekonomicznych konsekwencji przyjętego obecnie podejścia.
Słowa kluczowe: granice prawa autorskiego, pojęcie utworu, przedmiotowe przesłanki prawnoautorskiej ochrony, konieczne cechy utworu
Teaching and scientific works as the subject of copyright law on the background of selected views of judicature
Against the background of the still topical question about the limits of copyright law, the article deals with the problem of authoritative qualifications of teaching activities and scientific works which has recently been explicitly mentioned in the jurisprudence. An analysis of the views presented in the jurisprudence shows that while a lecture or a series of lectures may, in the opinion of the adjudicating courts, fulfil the relevant criteria of copyright protection, the law enforcement bodies quite consistently refuse to protect the teaching process itself. In the judgments referred to herein, it is difficult to determine the criteria used by courts to grant or refuse to grant the status of a work within the meaning of the copyright law. In particular, judicial decisions on the application of the law are limited to asserting that the object under assessment possesses a characteristic of creativity and individuality, or to arbitrary conclusions that it is a work. For this reason, the article deals with the problem of the lack of precise criteria for determining the necessary features of a work, and in particular the lack of heuristic explanation for the occurrence of these features in the context of the social and economic consequences of the current approach.
Keywords: limits of copyright law, concept of work, relevant prerequisites for copyright protection, necessary characteristics of work
Bibliografia:
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, wyd. 3, Warszawa 2013
Błeszyński J., Prawo autorskie, Warszawa 1988
Błeszyński J., Twórczość jako przesłanka ochrony w polskim prawie autorskim w świetle doktryny i orzecznictwa, w: Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, J. Gołaczyński, P. Machnikowski (red.), Warszawa 2010
Czajka D., Ochrona praw twórców i producentów. Prawo autorskie i prawa pokrewne, Warszawa 2010
Flisak D., Komentarz do art. 14 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Lex/2015
Flisak D., Maxa Kummera teoria statystycznej jednorazowości-pozorne rozwiązanie problematycznej oceny indywidualności dzieła, w: Spory o własność intelektualną. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorom Januszowi Barcie i Ryszardowi Markiewiczowi, red. A. Matlak, S. Stanisławska-Kloc Warszawa 2013
Górnicz-Mulcahy A., Utwór naukowy jako przedmiot ochrony autorskoprawnej, w: Aktualne zagadnienia prawa prywatnego, E. Marszałkowska-Krześ (red.), Wrocław 2012
Grzybowski S., w: Zagadnienia prawa autorskiego, S. Grzybowski, A. Kopff, J. Serda (red.), Warszawa1973
Grzywa U., www.szkolnictwo.pl, http://szkolnictwo.pl/index.php?id=PU2242 (dostęp 27.11.2017 r.).
Jeziorko J., Charakter prawny umów o realizację świadczeń edukacyjnych – wybrane zagadnienia konstrukcyjne i praktyczne, http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/39981/03_Julian_Jezioro.pdf (dostęp 20.11.2017 r.).
Kopff A., Dzieło sztuk plastycznych i jego twórca w świetle przepisów prawa autorskiego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rozprawy i Studia, t. 36, Kraków 1961
Markiewicz R., Dzieło literackie i jego twórca w polskim prawie autorskim, Kraków 1984
Markiewicz R., Ochrona prac naukowych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej, z. 55, Kraków 1990
Nowak-Gruca A., Konieczne cechy utworu. Uwagi po 20 latach obowiązywania ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Rok LXXVII 2 (2015), z. 2
Okoń W., Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1987
Olesiak B., Problem warstwowości utworu artystycznego ze szczególnym uwzględnieniem relacji utworu do jego fundamentu bytowego, ZNUJ PPWI, z. 1 (135) 2017
Poźniak-Niedzielska M., Tylec G., Działalność naukowo-dydaktyczna na wyższej uczelni w świetle prawa autorskiego, „Państwo i Prawo” 64, 2009, z. 5
Półturzycki J., Dydaktyka dla nauczycieli, Toruń 1999
Ritterman S., Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Kraków 1937
Rosati E., Originality in a Work, or a Work of Originality: The effects of the infopaq decision, European Intellectual Property Review 2011, z. 33, 12
Sarbiński R.M., Utwór fotograficzny i jego twórca w prawie autorskim, Kraków 2004
Sarbiński R.M., Komentarz do art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Lex/2012
Sokołowska D., „Omnis definitio periculosa”, czyli kilka uwag o zmianie paradygmatu utworu, w: M. Kępiński (red.), Zarys prawa własności intelektualnej, t. 1: Granice prawa autorskiego, Warszawa 2010,
Sokołowska D., Pojęcie i postacie utworu naukowego w świetle prawa autorskiego, RPEiS 2015, Rok LXXVII, z.2
Stiglitz J.E., Economic foundations of intellectual property rights, Duke Law Journal, 1693/57
Szewc A., Dzieła naukowe i ich status w prawie autorskim, „Państwo i Prawo” 52, 1997, z. 10
Tischner A., Kumulatywna ochrona wzornictwa przemysłowego w prawie własności intelektualnej, Warszawa 2015
Włodarski Z., Psychologiczne prawidłowości uczenia się i nauczania, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 1980
Wojciechowski K., Widowisko sportowe w telewizji. Widowisko sportowe i audiowizualna relacja z niego jako dobra chronione w świetle polskiego prawa prywatnego, Warszawa 2005
dr Olga M. Piaskowska
adiunkt na Wydziale Prawa SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego, starszy asystent sędziego w Izbie Cywilnej Sądu Najwyższego
Termin przedawnienia dla biegu roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym w razie umorzenia postępowania karnego ze względu na niepoczytalność sprawcy (uwagi na tle art. 4421 § 2 k.c.)
Przedmiotem rozważań podjętych na łamach artykułu jest problematyka przedawnienia roszczeń z tytułu czynu niedozwolonego w prawie cywilnym stanowiącego jednocześnie czyn zabroniony na gruncie prawa karnego. Literalne brzmienie art. 4421 § 2 Kodeksu cywilnego, będącego przedmiotem zainteresowania w niniejszym artykule, co do zasady nie budzi wątpliwości w sytuacji, w której sprawca czynu niedozwolonego, stanowiącego jednocześnie przestępstwo, został skazany. Wyrok skazujący sądu karnego co do skazania wiąże bowiem sąd cywilny z uwagi na treść art. 11 Kodeksu postępowania cywilnego. Sytuacja jednak komplikuje się w przypadku, gdy w toku postępowania karnego ustalono, że sprawca czynu jest niepoczytalny. Konsekwencją niepoczytalności jest bowiem umorzenie postępowania karnego. Na tle tak zakreślonego stanu faktycznego pojawia się pytanie, czy do żądania odszkodowania w takim przypadku zastosowanie znajduje § 2 art. 4421 Kodeksu cywilnego, wprowadzający dwudziestoletni termin przedawnienia, czy też § 1 i roszczenie wobec niego przedawnia się z upływem trzech lat. Źródłem tych wątpliwości jest fakt, iż w tym przepisie posłużono się pojęciem „przestępstwo”, które na gruncie prawa karnego oznacza czyn zawiniony. Tymczasem sprawcy niepoczytalnemu nie można przypisać winy.
Słowa kluczowe: przedawnienie, naprawienie szkody, czyn niedozwolony, przestępstwo, postępowanie karne
The limitation period for the course of a claim for compensation for damage caused by a tort in the event of discontinuation of criminal proceedings due to the remark on the insanity of the perpetrator (remarks under Article 442(1) § 2 of the Civil Code)
The subject matter of the deliberations in the article is the issue of limitation of claims for tort under civil law which is also a tort under criminal law. The literal interpretation of the article 4421 § 2 of the Civil Code, which is of interest in this article, as a rule, it does not raise doubts in a situation in which the perpetrator of tort constituting a crime was convicted. A civil court is bound by a criminal conviction, as a preliminary rulings, under the article 11 of the Code of Civil Proceedings. However, the situation becomes more complicated when it is determined during the criminal proceedings that the perpetrator of the act is insane. The consequence of insanity is the discontinuance of criminal proceedings. Against the background of such a situation, the question arises whether to apply for compensation in such cases is § 2 article 4421 of the Civil Code introducing a 20-year of limitation period, or § 1, and the claim against it expires after three years. The source of these doubts is the fact that this provision uses the term "offense", which in criminal law means a culpable act. Meanwhile, the offender who is considered insane can not be blamed for the culpable act.
Keywords: statute of limitations, compensation for the damage, tort, offense, criminal proceedings
Bibliografia:
Balwicka-Szczyrba M., Przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, „Monitor Prawniczy” 2007/24
Balwicka-Szczyrba M., W sprawie zasad przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody na mieniu w oparciu o art. 4421 § 1 k.c., „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2015/3
Bojańczyk A., Razowski T., Konsekwencje procesowe przewinienia dyscyplinarnego będącego przestępstwem, „Prokuratura i Prawo” 2009/11–12
Boratyńska K., Górski A., Sakowicz A., Ważny A., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2009
Cieślak M., Polska procedura karna. Podstawowe założenia teoretyczne, Warszawa 1984
Gardocki L., Pojęcie przestępstwa i podziały przestępstw w polskim prawie karnym, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin Polonia 2013, vol. LX
Giezek J. [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, red. Bojarski M., Warszawa 2007
Grześkowiak A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2017
Górski A., Sakowicz A., Zagadnienia prawnokarne integracji europejskiej. Traktatowy chaos czy ład prawny? [w:] Wymiar sprawiedliwości Unii Europejskiej, red. Perkowski M., Warszawa 2003
Grzegorczyk T., J. Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 2005
Kmiecik R., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2002 r., OSP 2003,/1
Kucwaj M., Niepoczytalność sprawcy jako przesłanka umorzenia postępowania karnego, „Prokuratura i Prawo” 2013/1
Marszał K., Stachowiak S., K. Zgryzek K., Proces karny, Katowice 2005
Radwański Z., Przedawnienie roszczeń z czynów niedozwolonych w świetle znowelizowanego art. 4421 k.c., „Monitor Prawniczy” 2007/11
Stefański R.A., Zbieg przyczyn umorzenia postępowania przygotowawczego, „Prokuratura i Prawo” 2000/4
Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2001
mgr Kamil Siwek
doktorant, Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
O art. 25 § 2a Kodeksu karnego – krytycznie
Opracowanie dotyczy problematyki nowego uregulowania zawartego w art. 25 § 2a Kodeksu karnego, w którym ustawodawca wprowadził obligatoryjną klauzulę bezkarności dla przekraczającego w nierażący sposób granice obrony koniecznej polegającej na wdarciu się do mieszkania, lokalu lub domu albo na przylegający do nich ogrodzony teren lub odpierając zamach poprzedzony wdarciem się do tych miejsc. W zamierzeniu ustawodawcy u podstaw przyjętego rozwiązania leży zasada wyrażana w anglosaskiej regule „my Home i my Castle”, w związku z czym stanowi o poszerzeniu granic legalnej obrony koniecznej i wzmacnia karnoprawna ochronę miejsc zamieszkania. Jednakże brzmienie przepisu art. 25 § 2a Kodeksu karnego tych założeń nie potwierdza. Czyn stanowiący przekroczenie granic obrony koniecznej w dalszym ciągu pozostanie bowiem czynem bezprawnym w świetle prawa cywilnego, a tym samym czynem zakazanym. Natomiast przyjmowana od lat karnoprawna interpretacja określeń „mieszkanie”, „lokal” i „dom” przesądza, iż klauzula bezkarności określona w art. 25 § 2a Kodeksu karnego dotyczy także lokali publicznych, ogólnodostępnych.
Słowa kluczowe: zamach, obrona konieczna, granice obrony koniecznej, mir domowy, dyrektywa języka prawniczego
On Article 25 § 2a of the Penal Code – critical remarks
The paper addresses issues concerning a new regulation contained in Article 25 § 2a of the Penal Code, where the legislator has added an obligatory impunity clause for those who exceed the limits of self-defence in a non-gross manner consisting in forcibly entering a flat, premises or house or an adjacent fenced off site or by repulsing an assault preceded by forcibly entering these places. The legislator has intended to base this solution on the English principle of „my home is my castle”, and as such it extends the limits of legal self-defence and strengthens the protection of abodes afforded by criminal law. However, the wording of Article 25 § 2a of the Penal Code does not confirm these assumptions. An act exceeding the limits of self-defence remains unlawful under civil law, i.e. constitutes a tort. The well-established interpretation of terms such as „flat”, „premises” and „house” adopted in penal law means that the impunity clause set forth in Article 25 § 2a of the Penal Code also applies to public premises open to the general public.
Keywords: assault, self-defence, limits of self-defence, inviolability of the home, legal language directive
Bibliografia:
Andrejew I., Świda W., Wolter W., Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973
Bafia J., Mioduski K., Siewierski M., Kodeks karny. Komentarz, t. 2, Warszawa 1987
Błachnio A., Przekroczenie granic obrony koniecznej z art. 25 § 2a k.k., „Monitor Prawniczy” 2018/6
Bojarski T., System prawa karnego, t. 4, O przestępstwach w szczególności, cz. 2, Ossolineum 1989
Bojarski T., Polskie prawo karne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2003
Buchała K., Prawo karne materialne, Warszawa 1989
Chybiński O., Gutekunst W., Świda W., Prawo karne. Część szczególna, red. W. Swida, Warszawa–Wrocław 1968
Chybiński O., Gutekunst W., Świda W., Prawo karne. Część szczególna, red. W. Swida, Warszawa–Wrocław 1980
Cieślak M., Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1995
Filar M., Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2012
Góral R., Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Warszawa 2007
Hypś S., Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2015
Korzonek J, Rosenblüth I., Kodeks zobowiązań. Komentarz, t. 1, Kraków 1936
Kosonoga J., Kodeks karny. Komentarz, red. R. A. Stefański, Warszawa 2017
Królikowski M., Sakowicz A., Kodeks karny. Część szczególna. Tom I. Komentarz, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2017
Krukowski A., Obrona konieczna na tle polskiego prawa karnego, Warszawa 1965
Lachowski J., Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2016
Limburska A., Niekaralność przekroczenia granic obrony koniecznej w świetle art. 25 § 2a k.k., „Czasopismo Prawa i Nauk Penalnych” 2018/5 (preprint)
Longchamps de Berier R., Zobowiązania, Lwów 1938
Machnikowski P., System prawa prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2009
Makarewicz J., Wykładnia kodeksu karnego. Oryginalne metody, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1934/10
Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1935
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010
Marek A., Prawo karne, Warszawa 2011
Mozgawa M., Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2017
Nesterowicz M., Kodeks cywilny z komentarzem, t. 1, red. J. Winiarz, Warszawa 1989
Nowicki M. A., Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór Orzecznictwa, Warszawa 1998
Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego, Kraków 1936
Radwański Z., A. Olejniczak, Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2006
Redelbach A., Prawa naturalne. Prawa Człowieka. Wymiar Sprawiedliwości. Polacy wobec Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Toruń 2000
Siwek K., Komunikatywność tekstu prawnego a derywacyjna koncepcja wykładni prawa (aspekt rozumienia normy sankcjonowanej), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016/4
Śliwiński S., Polskie prawo karne materialne. Część ogólna, Warszawa 1946
Śliwowski J., Prawo karne, Warszawa 1975
Słownik języka polskiego, t. 2, red. W. Doroszewski, Warszawa 1960
Słownik języka polskiego, t. 4, red. W. Doroszewski, Warszawa 1963
Słownik języka polskiego, t. 1, red. M. Szymczak, Warszawa 1988
Słownik języka polskiego, t. 2, red. M. Szymczak, Warszawa 1988
Słownik synonimów polskich, red. Z. Kurzowa, Warszawa 2004
Słownik synonimów, red. A. Dąbrówka, E. Geller, R. Turczyn Warszawa 1993
Skowrońska-Bocian E., Prawo cywilne. Część ogólna. Zarys wykładu, Warszawa 2005
Stefański R. A., Prawo karne materialne. Część szczególna, Warszawa 2009
Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1, red. S. Dubisz, Warszawa 2006
Wojciechowska J., Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t. 1, red. A. Wąsek, Warszawa 2004
Wolter W., Nauka o przestępstwie, Warszawa 1973
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2011
Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001
Wronkowska S., Zieliński M., Zasady techniki prawodawczej. Komentarz, Warszawa 2004
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2017
Ziembiński Z., Analiza pojęcia czynu, Warszawa 1972
dr Łukasz Węgrzynowski
radca prawny
Skutki prawne wadliwego ustalenia zakresu odpowiedzialności inwestora przewidzianej w art. 6471 k.c.
Solidarna odpowiedzialności inwestora na podstawie art. 6471 Kodeksu cywilnego powoduje powstanie licznych trudności praktycznych. Część z nich wiązało się z próbami umownego ograniczenia tej odpowiedzialności przez inwestora. Takie postanowienia umowne często były wadliwe, co w konsekwencji nasuwało zastrzeżenia do skuteczności zgody inwestora na zawarcie umowy między wykonawcą a podwykonawcą. To zagadnienie zostało dostrzeżone przez ustawodawcę, który zmienił zasady ustalania zakresu odpowiedzialności inwestora.
Słowa kluczowe: solidarna odpowiedzialność inwestora, zgoda inwestora, wynagrodzenie podwykonawcy
Legal consequences of defective determination of the scope of inverstor’s liability under Article 6471 of the Polish Civil Code
Joint and several liability of the investor under art. 6471 of the Polish Civil Code raises numerous practical difficulties. Some of them involved attempts to limit this liability by the investor. Such contractual provisions were often void, which consequently gave rise to objections to the effectiveness of the investor's consent for the contract between the contractor and the subcontractor. This issue was noticed by the legislator, who changed the rules for determining the scope of the investor's liability.
Keywords: joint and several liability of the investor, Investor’s consent, Subcontractor’s remuneration
Bibliografia:
Gutowski M., Odpowiedzialność inwestora w umowach o roboty budowlane, „Państwo i Prawo” 2008/2
Jamka M., Orzechowski K., Zgoda inwestora na umowę generalnego wykonawcy z podwykonawcą, „Monitor Prawniczy” 2009/17;
Podrecka M., Uwagi o solidarnej odpowiedzialności inwestora, „Przegląd Sądowy” 2012/9
