Zaspokojenie wierzyciela pauliańskiego z przedmiotu czynności fraudacyjnej
dr hab. Paweł Grzegorczyk, prof. Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, sędzia Sądu Najwyższego
Zaspokojenie wierzyciela pauliańskiego z przedmiotu czynności fraudacyjnej
Skarga pauliańska (art. 527 i n. k.c.) umożliwia wierzycielowi zaspokojenie się z pierwszeństwem przed wierzycielami osoby trzeciej z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wobec wierzyciela wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły. Konstrukcja ta, nawiązująca do prawa rzymskiego, nasuwa liczne trudności dogmatyczne i praktyczne. Autor rozważa w tekście sytuację prawną wierzyciela pauliańskiego, który zamierza wszcząć postępowanie egzekucyjne z przedmiotu bezskutecznej czynności prawnej i pojawiające się na tym tle wątpliwości, ze szczególnym uwzględnieniem podstawy egzekucji oraz kolejności zaspokojenia wierzyciela pauliańskiego w zestawieniu z wierzycielami osoby trzeciej.
Słowa kluczowe: actio pauliana, tytuł wykonawczy, podział sumy uzyskanej z egzekucji
dr hab. Paweł Grzegorczyk, Professor of the Adam Mickiewicz University in Poznań
Supreme Court judge
Satisfying a creditor from fraudulent conveyance with property fraudulently conveyed
A fraudulent conveyance action (Article 527 et seq. of the Polish Civil Code) enables the creditor to satisfy his claims with priority before third parties from assets that left or did not enter the debtor’s property as a result of an act found to be ineffective. This structure, which relates to Roman law, presents numerous dogmatic and pragmatic difficulties. In the article, the author considers the legal situation of the creditor from the fraudulent conveyance who intends to initiate enforcement proceedings from the object of the ineffective legal act and the doubts appearing in this light, with particular attention to the grounds for enforcement and the order in which the creditor from the fraudulent conveyance is satisfied in comparison with the third party’s creditors.
Keywords: fraudulent conveyance, enforcement title, distribution of the amount obtained from enforcement
Bibliografia:
Adamus R., Kilka uwag o zasadzie pierwszeństwa zaspokojenia wierzyciela na podstawie art. 532 KC, „Monitor Prawniczy” 2013/15
Allerhand M., Kilka uwag o wyrokach konstytutywnych, „Polski Proces Cywilny” 1936/10
Allerhand M., Kodeks postępowania cywilnego. Część druga. Postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające, Lwów 1933
Allerhand M., Na marginesie orzeczeń Sądu Najwyższego. Zaskarżenie czynności dłużnika, zdziałanej ze szkodą wierzycieli, „Polski Proces Cywilny” 1939/5–6
Allerhand M., Przywilej należności adwokata, Warszawa 1938
Angst P., Kommentar zur Exekutionsordnung, Wien 2008
Baur F., R. Stürner, A. Bruns, Zwangsvollstreckungsrecht, Heidelberg 2006
Braun J., Lehrbuch des Zivilprozeßrechts. Erkenntnissverfahren, Tübingen 2014
Brehm W., H. Berger, Sachenrecht, Tübingen 2006
Brox H., W.-D. Walker, Zwangsvollstreckungsrecht, München 2011
Domański L., Instytucje kodeksu zobowiązań. Komentarz teoretyczno-praktyczny. Część ogólna, t. 2, Warszawa 1936
Fasching H.W., Zivilprozessrecht. Ein Lehrbuch, Wien 1990
Fiema J., O zaskarżaniu czynności dłużnika zdziałanych ze szkodą wierzyciela, „Przegląd Prawa i Administracji” 1935, 1936, 1937
Fruchs M., Pierwszeństwo zaspokojenia, „Głos Prawa” 1934/7–8
Gaul H.F., Rangfolge und Rangsicherung unter Befriedigung suchenden Anfechtungsgläubigern [w:] Festschrift für Karsten Schmidt zum 70. Geburtstag, Köln 2009
Gniewek E., Dochodzenie roszczenia pauliańskiego – ogólne uwagi o pozwaniu, „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 2897, Prawo CCC 2006
Gniewek E., Egzekucja odpowiedzialności dłużników rzeczowych [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, red. M. Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004
Grzegorczyk P., Powództwo o zwolnienie od egzekucji administracyjnej [w:] Aktualne problemy postępowania egzekucyjnego w administracji, red. A. Skoczylas, J. Stankowski, Wrocław 2013
Grzegorczyk P., Sytuacja prawna wierzyciela pauliańskiego w razie wszczęcia przez wierzycieli osoby trzeciej egzekucji z jej majątku, „Monitor Prawniczy” 2013/15
Halpern F., W kwestii powództwa z zaskarżenia czynności prawnej, „Nowa Palestra” 1938/7–8
Heller L., F. Berger, L. Stix, Kommentar zur Exekutionsordnung. I. Band. EGEO, EO. §§ 1–86, Wien 1969
Jakubecki A., Status wierzyciela pauliańskiego w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku dłużnika [w:] Aurea praxis, aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, t. 1, Warszawa 2011
Jasińska M., Skarga pauliańska. Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, Warszawa 2015
Jauernig O., B. Hess, Zivilprozessrecht, München 2011
Klawonn W., Skarga pauliańska – zagadnienia zabezpieczenia i egzekucji [w:] W poszukiwaniu prawa dobrego i sprawiedliwego. Księga pamiątkowa ku czci Jana Tredera, red. K. Lubiński,
Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ignatowicz, t. 2, Warszawa 1972
Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Art. 450–1088, red. K. Pietrzykowski, Legalis 2018
Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Art. 450–1088, red. M. Gutowski, Legalis 2016
Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018
Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, red. A. Kidyba, LEX 2014
Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2017
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, Legalis 2017
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. Z. Resich, W. Siedlecki, t. 2, Warszawa 1969
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Art. 730–1088, red. J. Jankowski, Warszawa 2013
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 4, Artykuły 730–1088, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2014
Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2012
Komisja Kodyfikacyjna. Podkomisja prawa o zobowiązaniach. Uzasadnienie projektu kodeksu zobowiązań. Art. 239–293, z. 6, Warszawa 1936
König B., Die Anfechtung nach der Insolvenzordnung, Wien 2014
König B., Gestaltungsbegehren bei der Konkursanfechtung [w:] Festschrift für Hans W. Fasching zum 65. Geburtstag, Wien 1998
Korzan K., Orzeczenia konstytutywne w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1972
Korzonek J., I. Rosenbluth, Kodeks zobowiązań. Komentarz, Kraków 1936
Korzonek J., Pauljańskie roszczenia [w:] Encyklopedja podręczna prawa prywatnego, red. F. Zoll, J. Wasilkowski, t. 3, Warszawa 1937
Korzonek J., Postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające. Część druga kodeksu postępowania cywilnego, Kraków 1934
Koziol H., Grundlagen und Streitfragen der Glaübigeranfechtung, Wien–New York 1991
Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2014
Kunicki I., glosa do postanowienia SN z 12.12.2012 r., III CZP 79/12, „Państwo i Prawo” 2014/4
Kunicki I., Podział sumy uzyskanej z egzekucji, Sopot 1999, s. 161 i n.;
Lisiewski M., Nowy kodeks postępowania cywilnego (Zmiany w postępowaniu cywilnym obowiązującym przed 1.I.1965 r.), „Palestra” 1965/9
Longchamps de Bérier R., Zobowiązania, Poznań 1948
Machalski S., Zaskarżenie czynności prawnych zdziałanych na szkodę wierzycieli (rys historyczny i studium porównawcze), „Głos Adwokatów” 1932/7
Marciniak A., K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, Art. 730–1088, Legalis 2015
Marciniak A., Podstawa egzekucji sądowej (Tytuł wykonawczy), Łódź 1991
Marciniak A., Sądowe postępowanie egzekucyjne, Warszawa 2011
Neumayr M., B. Nunner-Krautgasser, Exekutionsrecht, Wien 2011
Nunner-Krautgasser B., Schuld, Vermögenshaftung und Insolvenz. Wechselwirkungen zwischen materiellem und formellem Recht und ihr Einfluss auf den Inhalt und die Durchsetzung von Rechten, Wien 2007
Ohanowicz A. [w:] System prawa cywilnego, t. 3, cz. 1, Prawo zobowiązań. Część ogólna, Warszawa 1981
Ohanowicz A., Zobowiązania. Część ogólna, Poznań 1958
Ożóg M., glosa do wyroku SN z 3.06.1982 r., III CRN 105/82, OSPiKA 1984/12
Pisuliński J., Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika – propozycja nowego ujęcia [w:] Prawo kontraktów, red. Z. Kuniewicz, D. Sokołowska, Warszawa 2017
Policzkiewicz J., W. Siedlecki, E. Wengerek, Wzory pism procesowych w sprawach cywilnych, Warszawa 1967
Pyziak-Szafnicka M., Akcja pauliańska jako konstytucyjnie umocowane ograniczenie swobody umów [w:] Czynić postęp w prawie. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Birucie Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, Łódź 2017
Pyziak-Szafnicka M., Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, Warszawa 1995
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2016
Romańska M., Znoszenie egzekucji. Wybrane problemy na styku prawa materialnego i procesowego [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, Warszawa 2017
Rosenberg L., H. F. Gaul, E. Becker-Eberhardt, Zwangsvollstreckungsrecht, München 2010
Rosenberg L., P. Gottwald, E. Schilken, Zivilprozessrecht, München 2010, s. 486
Rosenblüth I., Projekt ustawy o prawie egzekucyjnym, „Przegląd Sądowy” 1932/7
System prawa prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018
Tworzewski G.A., Obrona osoby trzeciej przed roszczeniami wierzyciela pauliańskiego z uwzględnieniem uprawnień określonych w art. 533 k.c., „Przegląd Sądowy” 2015/5
Walasik M., Zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej prowadzonych przeciwko różnym dłużnikom, „Polski Proces Cywilny” 2012/2
Wengerek E., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz do części drugiej kodeksu postępowania cywilnego, Warszawa 1998
Wilejczyk M., Przesłanki skargi pauliańskiej, „Studia Prawa Prywatnego” 2012/2
Wilhelm J., Sachenrecht, Berlin 2007, s. 565
Woźniak Z., Charakter prawny odpowiedzialności właściciela obciążonej rzeczy niebędącego dłużnikiem osobistym wierzyciela zabezpieczonej wierzytelności, „Przegląd Sądowy” 2005/6
Wybrane zagadnienia egzekucji sądowej, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2008
Zadrowski F., Czy po złożeniu przez poddłużnika do depozytu sądowego sumy zajętej przez jednego tylko wierzyciela, może inny wierzyciel przyłączyć się do egzekucji i spowodować podział złożonej sumy?, „Polski Proces Cywilny” 1935/7–8
Zedler F., Dochodzenie roszczeń majątkowych od osób ponoszących odpowiedzialność, a niebędących dłużnikami, „Nowe Prawo” 1976/9,
Zedler F., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, t. 4 (art. 1004–1095 k.p.c.), Toruń 1995
Zedler F., Wybrane zagadnienia reformy postępowania egzekucyjnego w sprawach cywilnych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1989/1
Zoll F., Prawo cywilne w zarysie. Prawo rzeczowe, t. 2, z. 2, Kraków 1947
dr Mariusz Lutkowski
adwokat
Istota odpowiedzialności osoby trzeciej powstałej wskutek dokonania przez dłużnika wierzyciela pauliańskiego fraudacyjnej czynności prawnej
Autor omówił istotę odpowiedzialności osoby trzeciej wskutek dokonania przez dłużnika wierzyciela pauliańskiego fraudacyjnej czynności prawnej. Zgodnie z dominującym w doktrynie oraz judykaturze poglądem osoba trzecia ma status dłużniczy. Osoba ta zobowiązana jest do znoszenia (pati) egzekucji cudzego długu. Jednakże według autora, trafnym poglądem jest ten, zgodnie z którym osoba ta zobowiązana jest do spełnienia świadczenia o treści tożsamej ze świadczeniem dłużnika ze stosunku podstawowego.
Słowa kluczowe: skarga pauliańska, actio Pauliana, odpowiedzialność za cudzy dług, znoszenie egzekucji cudzego długu, pati, zobowiązania in solidum, zobowiązania akcesoryjne, solidarność niewłaściwa
dr Mariusz Lutkowski
Attorney-at-law
The essence of a third party’s liability arising from the debtor’s creditor performing a fraudulent conveyance (Paulian action)
The author discusses the essence of a third party’s liability arising from the debtor’s creditor performing a fraudulent conveyance (Paulian action). According to the prevailing opinion in the legal doctrine and judicature, the third party has the status of a debtor. The third party is obliged to suffer (pati) the enforcement of someone else’s debt. However, according to the author, the correct view is that in which the third party is required to fulfil a performance that is identical to the debtor’s performance with respect to the base relationship.
Keywords: fraudulent conveyance action, Paulian action, liability for someone else’s debt, suffering the enforcement of someone else’s debt, pati, joint and several liability (liability in solidum), accessory liability
Bibliografia:
Bączyk M., Glosa do wyroku SN z 3.06.1982 r., III CRN 105/82, „Nowe Prawo” 1983/9–10
Broniewicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2005
Ciszewski J., Stępień-Sporek A., Prawo cywilne. Zobowiązania i spadki w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa 2009
Czachórski W., Brzozowski A., Safjan M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2009
Fiema J., O zaskarżaniu czynności dłużnika zdziałanych ze szkodą wierzycieli, „Przegląd Prawa i Administracji imienia Ernesta Tilla: rozprawy i zapiski literackie” 1935 r.
Gniewek E., Machnikowski P., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2017
Grzegorczyk P., Zagadnienia prawne w orzecznictwie SN. Sytuacja prawna wierzyciela pauliańskiego w razie wszczęcia przez wierzycieli osoby trzeciej z jej majątku, „Monitor Prawny” 2013/15
Gutowski M, Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 450–1088, t. 2, Warszawa 2016
Jasińska M., Skarga pauliańska. Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika. Komentarz do art. 527–534 KC i przepisów powiązanych (KRO, PrUpN, KPC, KK), Warszawa 2015
Korzonek J., Rosenblüth I., Kodeks zobowiązań. Przepisy wprowadzające – wyciągi z motywów ustawodawczych – ustawy dodatkowe, Kraków 1936
Kubas A., Rozszerzona skuteczność wierzytelności, „Studia Cywilistyczne” 1969/13–14
Longchamps de Bérier R., Zobowiązania, Lwów 1938
Lutkiewicz-Rucińska A., Odpowiedzialność majątkiem wspólnym za zobowiązania współmałżonka, Bydgoszcz–Gdańsk 2003
Łętowska E., System prawa prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, Warszawa 2014
Mądrzak H., Przymusowe zaspokojenia wierzyciela z tytułu długu jednego z małżonków, Warszawa 1977
Ohanowicz A., Górski J., Zarys prawa zobowiązań, Warszawa 1970
Olejniczak A., System prawa prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 6, Warszawa 2014
Osajda K., Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, t. 3, Warszawa 2017
Pietrzykowski K., Kodeks cywilny, Komentarz do art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, t. 2, Warszawa 2015
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2014
Resich Z., Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Warszawa 1972
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2001
Strojewska M., Realizacja uprawnienia za skargi pauliańskiej w przypadku upadłości likwidacyjnej osoby trzeciej, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2014
Szlęzak A., O umownej odpowiedzialności gwarancyjnej „na zasadzie ryzyka” – słów kilka [w:] Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, red. Pazdan M., Jagielska M., Rott-Pietrzyk E., Warszawa 2017
Szlęzak A., Ponownie o odpowiedzialności solidarnej wspólników spółki jawnej za zobowiązania spółki – w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Przegląd Sądowy” 2012/10
Szlęzak A., Solidarna odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za zobowiązania spółki – uwagi na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Przegląd Sądowy” 2011/3
Wilejczyk M., Skutki rozporządzenia przez dłużnika pauliańskiego uzyskaną korzyścią majątkową, „Przegląd Sądowy” 2013/10
Zedler F., Dochodzenie roszczeń majątkowych od osób ponoszących odpowiedzialność a niebędących dłużnikami, „Nowe Prawo” 1976/9
dr Barbara Grabowska-Moroz
Uniwersytet w Groningen
Tezy zawarte w artykule stanowią wynik projektu „Strengthening procedural rights in criminal proceedings: effective implementation of the right to a lawyer/legal aid under the Stockholm Programme” finansowanego ze środków Komisji Europejskiej, realizowanego m.in. przez Helsińską Fundację Praw Człowieka.
Unijna dyrektywa o prawie dostępu do obrońcy – zadanie dla ustawodawcy, wyzwanie dla sądów
Artykuł analizuje najważniejsze kierunki zmian prawa związane z obowiązywaniem dyrektywy 2013/48/UE o prawie dostępu do obrońcy, które powinny zostać wprowadzone do polskiej procedury karnej. Dotyczą one przede wszystkim: wymogu zagwarantowania poufności kontaktu z obrońcą, procedury ograniczenia prawa do obrońcy oraz zapewnienia skutecznego środka naprawczego w sytuacji naruszenia tego prawa. Wprowadzenie zmian w tym zakresie nie tylko doprowadzi do zgodności prawa krajowego z prawem unijnym, lecz także stanowi warunek zabezpieczenia dostępu do obrońcy w wymiarze praktycznym.
Słowa kluczowe: obrońca, prawo do obrony, podejrzany, oskarżony, środek naprawczy
dr Barbara Grabowska-Moroz
University of Groningen
The arguments contained in the article constitute the result of the project named ‘Strengthening procedural rights in criminal proceedings: effective implementation of the right to a lawyer/legal aid under the Stockholm Programme’ financed with European Commission funding, implemented, among others by the Helsinki Foundation for Human Rights.
The EU directive on access to a lawyer – a task for the lawmakers and a challenge for the courts
The article analyses the main directions of change that need to be made in the Polish criminal procedure as a result of the implementation of Directive 2013/48/EU on the right of access to a lawyer in criminal proceedings. They mainly apply to the requirement of confidentiality of communication with a lawyer, the procedure of restricting the right of access to a lawyer, as well as securing an effective remedy in the event of breaching such a right. The introduction of these changes will not only secure compatibility of the Polish regulations with EU law, but also constitutes a condition for guaranteeing access to a lawyer in practice.
Keywords: lawyer, the right of defence, suspect, accused, remedy
Bibliografia:
Barcik J., Srogosz T., Prawo dostępu do adwokata w Polsce w świetle dyrektywy 2013/48/UE, „Palestra” 2015/7–8
Czerniak D., Prawo podejrzanego do kontaktu z adwokatem (art. 6 ust. 3 lit. c EKPCz) w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/9
Gregorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 2007
Hermeliński W., Nita-Światłowska B., Kilka uwag o prawie do obrony w związku z nowelizacją kodeksu postępowania karnego z 2016 roku, „Palestra” 2016/9
Koncewicz T., Podolska A., Dostęp do adwokata w postępowaniu karnym. O standardach i kontekście europejskim, „Palestra” 2017/9
Lewczyk P., Nabycie prawa do posiadania obrońcy a instytucja przedstawienia zarzutów, „Palestra” 2011/3–4
Nita B., Dostęp osoby zatrzymanej do pomocy obrońcy. Uwagi w związku z wyrokiem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 10 marca 2009 r. w sprawie Płonka przeciwko Polsce, „Palestra” 2011/11–12
Sakowicz A., Prawo podejrzanego tymczasowo aresztowanego do kontaktu z obrońcą (wybrane aspekty konstytucyjne i prawnomiędzynarodowe) [w:] Fiat iustitia pareat mundus. Księga jubileuszowa poświęcona Sędziemu Sądu Najwyższego Stanisławowi Zabłockiemu z okazji 40-lecia pracy zawodowej, red. P. Hofmański, P. Kardas, P. Wiliński, Warszawa 2014
Soo A., (Effective) Remedies for a Violation of the Right to Counsel during Criminal Proceedings in the European Union: An Empirical Study, “Utrecht Law Review” 2018/14(1)
Soo A., Article 12 of the Directive 2013/48/EU: A Starting Point for Discussion on a Common Understanding of the Criteria for Effective Remedies of Violation of the Right to Counsel, “European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice” 2017/25
Starzyński P., Ochrona praw oskarżonego na podstawie przepisów prawa unijnego [w:] System prawa karnego procesowego, red. P. Hofmański, t. 6, Strony i inni uczestnicy postępowania karnego, red. C. Kulesza, Warszawa 2016
Stefański R., Prawo do obrony osoby podejrzanej [w:] Z problematyki funkcji procesu karnego, red. T. Gregorczyk, J. Izydorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2013
Ujazdowski M.K., Dyrektywa o dostępie do pomocy adwokackiej i prawie do poinformowania osoby trzeciej o zatrzymaniu – w świetle art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Forum Prawnicze” 2015/4
Wąsek-Wiaderek M., O dopuszczalności dowodowego wykorzystania wyjaśnień podejrzanego złożonych pod nieobecność obrońcy [w:] Problemy wymiaru sprawiedliwości karnej. Księga Jubileuszowa profesora Jana Skupińskiego, Warszawa 2013
Wąsek-Wiaderek M., Standardy ochrony biernej strony procesowej w świetle dokumentów europejskich oraz Konstytucji RP [w:] System Prawa Karnego Procesowego, t. 6, Strony i inni uczestnicy postępowania karnego, red. P. Hofmański, C. Kulesza, Warszawa 2016
Zając D., Ujęcie na gorącym uczynku oraz przyznanie się do winy a doktrynalna koncepcja „faktycznie podejrzanego”, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2013/3
dr Paweł Zdanikowski
adiunkt w Katedrze Prawa Handlowego, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II; sędzia Sądu Rejonowego w Łukowie
O pojęciu darowizny podlegającej zaliczeniu na schedę spadkową
Artykuł podejmuje problem: czy zaliczeniu na schedę spadkową (art. 1039 § 1 Kodeksu cywilnego) podlegają wyłącznie darowizny w ścisłym tego słowa znaczeniu (art. 888 Kodeksu cywilnego), czy też może także inne nieodpłatne przysporzenia, a jeżeli tak, to jakie. Po przeanalizowaniu ratio legis art. 1039 § 1 Kodeksu cywilnego i ewolucji tej regulacji autor dochodzi do wniosku, że pojęcie darowizny podlegającej zaliczeniu jest szersze, niż wynika to z literalnego brzmienia art. 1039 § 1 Kodeksu cywilnego. Obejmuje bowiem także inne nieodpłatne przysporzenia, jeżeli zostały dokonane z intencją zaliczenia na schedę spadkową. Wyłączone z tego obowiązku są darowizny wyraźnie zwolnione przez spadkodawcę oraz te, w których zwolnienie wynika z okoliczności. W szczególności o dorozumianym zwolnieniu od zaliczenia może świadczyć dokonanie darowizny będącej formą wyróżnienia spadkobiercy w stosunku do pozostałych następców prawnych. Autor postuluje, by w przypadku działu spadku każdorazowo ustalano intencje towarzyszące spadkodawcy przy dokonywaniu nieodpłatnego przysporzenia.
Słowa kluczowe: zaliczanie darowizn na schedę spadkową, dział spadku
dr Paweł Zdanikowski
Senior lecturer at the Faculty of Commercial Law, John Paul II Catholic University of Lublin; judge of the District Court in Łuków
The concept of a donation to be treated as part of an inheritance
The article addresses the issue of whether treatment as a part of an inheritance (Article 1039 § 1 of the Polish Civil Code – PCC) only applies to donations in the strict sense of the word (Article 888 PCC) or also to certain other gratuities and if so, which ones. After the analysis of the ratio legis and the subsequent evolution of Article 1039 § 1 PCC, the author concludes that the concept of a donation to be treated as included in the inheritance is broader than arises from the literal wording of Article 1039 § PCC. This is because it also includes other gratuities conferred with the intention of treating them as a part of the inheritance. Donations expressly exempted by the deceased, as well as those in the case of which the exemption is implied from the circumstances, are exempt from inclusion. In particular, implied exemption from inclusion may be evidenced by a donation made as a form of preferential treatment of one heir over the other successors. The author recommends that, in such cases, the intention accompanying the deceased in conferring the gratuity should be established every time.
Keywords: treatment of donations as inheritances, distribution of the inheritance
Bibliografia:
Barwiński E.J., Prawo spadkowe obowiązujące w b. Królestwie Kongresowym w zarysie, Warszawa 1938
Bodyński M., Prawo spadkowe, Lwów 1921
Gwiazdomorski J., Prawo spadkowe w zarysie, Warszawa 1967
Gwiazdomorski J., Prawo spadkowe w zarysie, Warszawa 1985
Gwiazdomorski J., Zarys prawa spadkowego, Warszawa 1961
Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Spadki, LEX 2015
Kuryłowicz M., Wiliński A., Rzymskie prawo prywatne. Zarys wykładu, Kraków 1999
Longchamps de Bérier R., Zobowiązania, Lwów 1938
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3. Spadki, Warszawa 2013
Osuchowski W., Zarys rzymskiego prawa prywatnego, Warszawa 1962
Piątowski J.St. (red.), System prawa cywilnego. Prawo spadkowe, Ossolineum 1985
Piątowski J.St., Prawo spadkowe. Zarys wykładu, Warszawa 1973
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz do art. 450–1088, Warszawa 2013
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Warszawa 1972
Skowrońska-Bocian E., Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga czwarta. Spadki, Warszawa 2004
Stecki L., Umowa darowizny, Warszawa–Poznań 1974
Stecki L., Zaliczanie darowizn między spadkobiercami darczyńcy, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Prawo” 1976, t. 14
Taubenschlag R., Rzymskie prawo prywatne, Warszawa 1955
Till E., Prawo prywatne austryackie, t. 6, Wykład austr. prawa spadkowego, Lwów 1904
Wilejczyk M., Nieodpłatne świadczenia czyniące zadość obowiązkowi moralnemu, „Państwo i Prawo” 2012/12
Zdanikowski P., Glosa do uchwały SN z 7.02.2014 r., III CZP 114/13, „Palestra” 2017/10
dr Mariusz Zelek
Katedra Prawa Cywilnego, Handlowego i Ubezpieczeniowego, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
Publikacja powstała w ramach stażu naukowego sfinansowanego ze środków statutowych Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
O kryteriach kwalifikacji przedsiębiorstwa lub zakładu jako wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody (art. 435 § 1 k.c.)
Artykuł podejmuje próbę wyjaśnienia użytego w art. 435 § 1 k.c. sformułowania „przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody”, które stanowi podstawę do nałożenia na podmiot prowadzący na własny rachunek takie przedsiębiorstwo lub zakład surowej odpowiedzialności na zasadzie ryzyka za szkodę wyrządzoną ruchem przedsiębiorstwa. Autor analizuje poglądy doktryny formułowane pod rządami Kodeksu zobowiązań oraz Kodeksu cywilnego, jak również stanowisko orzecznictwa, na podstawie kilkudziesięciu orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy oraz sądy powszechne na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. Rozważania zmierzają do ustalenia kryteriów, od których zależy to, kiedy przedsiębiorstwo lub zakład są „wprawiane w ruch” za pomocą sił przyrody, przy uwzględnieniu ratio legis regulacji art. 435 § 1 k.c.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, art. 435 § 1 k.c., przedsiębiorstwo, siły przyrody, przedsiębiorstwo wprawiane w ruch, czyn niedozwolony
dr Mariusz Zelek
Department of Civil, Commercial and Insurance Law, Adam Mickiewicz University in Poznań
The article was written within the framework of the academic posting financed by the statutory funds of the Faculty of Law and Administration of the Adam Mickiewicz University in Poznań.
The criteria for classifying an enterprise or establishment as having been set in motion by natural forces (Article 435 § 1 of the Polish Civil Code)
The article constitutes an attempt to explain the meaning of the term ‘enterprise or establishment having been set in motion by natural forces’, used in Article 435 § 1 of the Polish Civil Code (PCC), which constitutes the basis for imposing strict liability on the person running such an enterprise or establishment for damage caused by the enterprise’s activity. The author analyses the views of the legal doctrine formulated under the Code of Obligations and the Polish Civil Code, as well as of the position of the judicature formulated in the line of judgments based on several dozen judgments issued by the Supreme Court and the ordinary courts over the last few decades. The considerations have the objective of establishing the criteria determining when the enterprise or establishment is ‘set in motion’ by natural forces taking into account the ratio legis of the regulation of Article 435 § 1 PCC.
Keywords: strict liability, Article 435 § 1 PCC, enterprise, natural forces, enterprise set in motion, tort
Bibliografia:
Gudowski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania, t. 3, cz. 1, LEX 2017
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1-44911, Warszawa 2016
Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2014
Kondek J.M., Bezprawność jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej, Warszawa 2013
Kuźmicka-Sulikowska J., Zasady odpowiedzialności deliktowej w świetle nowych tendencji w ustawodawstwie polskim, Warszawa 2011
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Odpowiedzialność cywilna prowadzącego na własny rachunek przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody (art. 435 k.c.), Warszawa 1967
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Zakres odpowiedzialności na zasadzie ryzyka prowadzącego na własny rachunek przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody (art. 435 k.c.), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1968/1
Longchamps de Bérier R., Uzasadnienie projektu kodeksu zobowiązań, Warszawa 1934
Longchamps de Bérier R., Zobowiązania, Poznań 1948
Olejniczak A. (red.), System prawa prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, Warszawa 2014
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Legalis 2018
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, Legalis 2018
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2014
Szpunar A., Wynagrodzenie szkody wynikłej wskutek wypadku komunikacyjnego, Warszawa 1976
Śmieja A., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez ruch przedsiębiorstwa (art. 435 k.c.) [w:] Przedsiębiorca w społecznej gospodarce rynkowej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, red. T. Kocowski, J. Gola, Wrocław 2014
Warkałło W., Odpowiedzialność odszkodowawcza. Funkcje, rodzaje, granice, Warszawa 1972
Zelek M., Ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, jako przyczyna szkody (art. 435 § 1 KC) de lege lata i de lege ferenda, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2018/4
dr Olimpia Marcewicz
adiunkt w Katedrze Postępowania Cywilnego i Międzynarodowego Prawa Handlowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Cofnięcie pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia po zbyciu w toku sprawy rzeczy lub prawa objętych sporem
Cofnięcie pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia po zbyciu rzeczy lub prawa objętych sporem dokonane przez zbywcę wywołuje względem nabywcy skutki procesowe oraz materialnoprawne. Zbywca posiadający legitymację formalną działa bowiem we własnym imieniu, ale na rzecz nabywcy. Cofnięcie pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia przez zbywcę powinno być objęte kontrolą przewidzianą w art. 203 § 4 k.p.c. mająca na celu zbadanie, czy w okolicznościach danej sprawy czynność ta nie narusza praw stron procesu oraz nabywcy. W nowym procesie wytoczonym przez nabywcę pozwany może skutecznie podnosić zarzut zrzeczenia się roszczenia dokonanego przez zbywcę oraz na skutek tej czynności w postaci niemożności dochodzenia w przyszłości roszczenia objętego zrzeczeniem.
Słowa kluczowe: cofnięcie pozwu, zrzeczenie się roszczenia, zbycie rzeczy lub prawa objętych sporem, zbywca, nabywca, roszczenie materialnoprawne, roszczenie procesowe, umorzenie postępowania, kontrola czynności dyspozycyjnej, interwencja uboczna, interwencja główna, legitymacja procesowa, sukcesja singularna
dr Olimpia Marcewicz
Senior lecturer at the Department of Civil Procedures and International Commercial Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin
Withdrawal of an action with a waiver of a claim after disposing of the item or right under dispute during the proceedings
The withdrawal of an action with a waiver of a claim after the disposal of the item or right under dispute by the seller causes procedural and substantive law consequences for the buyer. This is because a seller who has the formal right of action acts in his own name, but for the buyer. The withdrawal of the action by the seller while waiving the claim should be subject to the control provided for in Article 203 § 4 of the Civil Procedures Code to examine whether this act is in breach of the rights of the parties to the procedure and the buyer in the circumstances of the case. In new proceedings filed by the buyer, the defendant may effectively raise the allegation of the waiver of the claim by the seller and, as a result, in the form of the inability to pursue the claim encompassed by the waiver in the future.
Keywords: withdrawal of an action, waiver of a claim, disposal of an item or right under dispute, seller, buyer, substantive law claim, procedural claim, discontinuation of proceedings, control of an act of disposal, joinder of parties, interpleading summons, right of action, singular succession
Bibliografia:
Błaszczak Ł., Charakter prawny zrzeczenia się roszczenia w procesie cywilnym, Wrocław 2017
Broniewicz W., Następstwo procesowe w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1971
Broniewicz W., Podstawienie procesowe, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1963/31
Broniewicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2008
Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 1994
Dmowski S. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1–50514, t. 1, red. K. Piasecki, Warszawa 2006
Dobrzański B., glosa do orzeczenia SN z 9.07.1963 r., 3 PR 362/62, OSPiKA 1964/ 11
Flejszar R., Zasada dyspozycyjności w procesie cywilnym, Warszawa 2016
Górowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. t. 1, Komentarz do art. 1–366, red. A. Marciniak, K. Piasecki, Warszawa 2014
Grzybowski S. [w:] System prawa cywilnego. Część ogólna, red. S. Grzybowski, Ossolineum 1985
Jakubecki A., Postępowanie zabezpieczające w sprawach z zakresu prawa własności intelektualnej, Kraków 2000
Jędrzejewska M., Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. t. 1, Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2012
Jodłowski J. [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, Postępowanie cywilne, Warszawa 1987
Klimkowicz J., Interwencja uboczna według kodeksu postępowania cywilnego, Warszawa 1972
Korzan K., Roszczenie procesowe jako przedmiot postępowania cywilnego w kontekście prawa dostępu do sądu i prawa do powództwa [w:] Symbolae Vitoldo Broniewicz dedicatae. Księga pamiątkowa ku czci Witolda Broniewicza, red. A. Marciniak, Łódź 1998
Kunicki I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. t. 1, Art. 1–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2013
Longchamps de Berier R., Zobowiązania, oprac. J. Górski, Poznań 1948
Manowska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. t. 1, Art. 1–505(38), LEX 2015
Marszałkowska-Krześ E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2018
Mokry J., Odwołalność czynności procesowych w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1973
Piasecki K., Postępowanie sporne rozpoznawcze, Warszawa 2004
Pietrzkowski H., Cofnięcie pozwu i zrzeczenie się roszczenia [w:] Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, LEX 2014
Pietrzkowski H., Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych, Warszawa 2013
Resich Z. [w:] B. Dobrzański, M. Lisiewski, Z. Resich, W. Siedlecki, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. Z. Resich, W. Siedlecki, t. 1, Warszawa 1975
Riedl K., Materialnoprawne skutki zrzeczenia się roszczenia w procesie cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 2017/1
Romańska M., Zbycie rzeczy lub prawa objętych sporem (art. 192 pkt 3 k.p.c.) w orzecznictwie sądowym [w:] Aurea praxis, aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci profesora Tadeusza Erecińskiego, red. K. Weitz, J. Gudowski, t. 1, Warszawa 2011
Rowiński T., Zrzeczenie się roszczenia w polskim procesie cywilnym, „Nowe Prawo” 1965/7–8
Rudkowska-Ząbczyk E. [w:] Meritum. Postępowanie cywilne, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2017
Rylski P., Czasowa niedopuszczalność cofnięcia pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2011 r. (I CSK 252/10), „Polski Proces Cywilny” 2012/2
Siedlecki W., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1987
Siedlecki W., Przedmiot postępowania cywilnego [w:] Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego, Warszawa 1974
Skowrońska-Bocian E., Wierciński J. [w:] Kodeks cywilny, t. 4, Spadki, red. J. Gudowski, LEX 2017
Sobkowski J., Następstwo prawne pod tytułem szczególnym w polskim procesie cywilnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1966/4
Telenga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 1–729, red. A. Jakubecki, Warszawa 2017
Trammer H., Następcza bezprzedmiotowość procesu cywilnego, Kraków 1950
Warzocha E., Cofnięcie powództwa oraz wniosku wszczynającego postępowanie nieprocesowe, Warszawa 1977
Waśkowski E., System procesu cywilnego. I. Wstęp teoretyczny. Zasady racjonalnego ustroju sądów i procesu cywilnego, Wilno 1932
Włodyka S., Podmiotowe przekształcenia powództwa, Warszawa 1968
Włodyka S., Powództwo prokuratora w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1957
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1998
Zembrzuski T., Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2017
Zembrzuski T., Zgoda pozwanego na cofnięcie pozwu w postępowaniu cywilnym – uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Studia Iuridica” 2008/49
Zieliński A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis 2017
Żyznowski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. t. 1, Artykuły 1–366, LEX 2013
dr Bartosz Wołodkiewicz
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski
Zmiana ustaleń faktycznych przez sąd drugiej instancji
Zgodnie z art. 382 Kodeksu postępowania cywilnego sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Sąd ten nie jest związany ustaleniami sądu pierwszej instancji. Sporna jest natomiast kwestia, czy sąd drugiej instancji może odmiennie niż sąd pierwszej instancji ocenić dowody przeprowadzone przed tym sądem bez ich ponowienia lub uzupełnienia postępowania dowodowego. Analiza zróżnicowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego skłania do wniosku, że możliwość zmiany ustaleń faktycznych przez sąd drugiej instancji bez przeprowadzenia postępowania dowodowego jest ograniczona w odniesieniu do dowodów, z którymi sąd nie spotyka się bezpośrednio.
Słowa kluczowe: postępowanie apelacyjne, zmiana ustaleń faktycznych, zasada bezpośredniości
dr Bartosz Wołodkiewicz
Faculty of Law and Administration, University of Warsaw
Change of factual findings by the court of the second instance
In accordance with Article 382 of the Civil Procedures Code (CPC), the court of the second instance bases its decision on evidence gathered in the proceedings in the first instance and in the appeal proceedings. This court is bound by the findings of the court of the first instance. However, the matter of whether the court of the second instance can assess the evidence taken before the court of the first instance differently without renewing or supplementing the proceedings on the taking of evidence is disputable. The analysis of the differentiated judgments of the Supreme Court results in the conclusion that the ability of the court of the second instance to change the factual findings regarding evidence that the court does not directly encounter without taking evidence is limited.
Keywords: appeal proceedings, change of the factual findings, principle of directness
Bibliografia:
Ahrens H.-J., Der Beweis im Zivilprozess, Köln 2015
Allerhand M., Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Lwów 1932
Ereciński T., Apelacja i kasacja w procesie cywilnym (według ustawy z 1 marca 1996 r.), Warszawa 1996
Ereciński T., Kodeks postępowania cywilnego, t. 3, Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016
Ereciński T., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016
Ereciński T., System prawa procesowego cywilnego, t. 3, cz. 2, Środki Zaskarżenia, red. J. Gudowski, Warszawa 2013
Ereciński T., Zasada bezpośredniości w postępowaniu apelacyjnym [w:] Studia z prawa cywilnego i gospodarczego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesor Czesławie Żuławskiej, red. B. Gnela, J. Koczanowski, R. Szostak, Kraków 2000
Fenichel Z., Zmiana ustaleń przez sąd drugiej instancji, „Głos Prawa” 1936/7–8
Garlicki L., Wojtyczek K., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, Art. 30–86, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016
Góra-Błaszczykowska A., Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Komentarz. Art. 1– 729, red. Góra-Błaszczykowska A., Warszawa 2015
Grzegorczyk P., Dopuszczalność i kształt apelacji w postępowaniu cywilnym – perspektywy przyszłej regulacji z uwzględnieniem standardów konstytucyjnych i międzynarodowych [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014
Grzegorczyk P., Stabilność orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych w świetle standardów konstytucyjnych i międzynarodowych [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010
Grzegorczyk P., Weitz K., Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Gudowski J., Pogląd na apelację [w:] Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011
Kłos M., Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz. Art. 367–729, red. K. Piasecki, Warszawa 2017
Knoppek K., System prawa procesowego cywilnego, t. II, cz. 2, Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2016
Kruszelnicki Ś., Kodeks postępowania cywilnego, Poznań, s. 517
Litauer J.J, Kodeks postępowania cywilnego, Warszawa 1933
Manowska M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. M. Manowska, Warszawa 2015
Peiper L., Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, t. 1, Kraków 1934
Piasecki W., Korzonek J., Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, Miejsce Piastowe 1931
Pilich M., Zakaz oparcia skargi kasacyjnej na zarzutach dotyczących ustalenia faktów lub oceny dowodów, „Przegląd Sądowy” 2008/2
Rudnicki S., Nowy środek odwoławczy i apelacja, „Przegląd Sądowy” 1993/6
Wiśniewski T., Apelacja i kasacja. Nowe środki odwoławcze w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1996
Wiśniewski T., Problematyka instancyjności postępowania sądowego w sprawach cywilnych [w:] Ars et usus. Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Stanisława Rudnickiego, Warszawa 2005
Wiśniewski T., Przebieg procesu cywilnego, Warszawa 2009
Wiśniewski T., System prawa procesowego cywilnego, t. 3, cz. 1, Środki zaskarżenia, red. J. Gudowski, Warszawa 2013
Wójcik M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Jakubecki, t. 1, Warszawa 2017
Zembrzuski T., Skarga kasacyjna. Dostępność w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2009
Zembrzuski T., Zarzut naruszenia art. 233 jako podstawa kasacyjna po nowelizacji KPC, „Monitor Prawniczy” 2015/23
Zieliński A., Apelacja według noweli k.p.c. z 1995 r., „Palestra” 1996/3–4
Zieliński A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2017
Zieliński A., Konstytucyjny standard instancyjności postępowania sądowego, „Państwo i Prawo” 2005/11
prof. dr hab. Mirosław Bączyk
Kierownik Katedry Prawa i Postępowania Cywilnego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku
Przesłanki odwołania darowizny. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 26.01.2018 r., II CSK 114/17
W glosie autor analizuje możliwość odwołania darowizny nieruchomości dokonanej przez jedną gminę na rzecz innej gminy w sytuacji, w której istniały podstawy prawne do odwołania darowizny stosownie do przepisów szczególnych, znajdujących się poza Kodeksem cywilnym (art. 888–902). Darowana nieruchomości objęta została wywłaszczeniem na rzecz Skarbu Państwa i w związku z tym nie mógł już być zrealizowany cel darowizny (przeznaczenie nieruchomości na prowadzenie zakładu leczniczego). Do odwołania darowizny nieruchomości (jej formy, czasu i skutków prawnych) mają zastosowanie ogólne przepisy Kodeksu cywilnego o umowie darowizny. Jeżeli naruszony został przez obdarowanego cel darowizny, możliwy do zrealizowania, obdarowany może dodatkowo ponosić wobec darczyńcy odszkodowawczą odpowiedzialność kontraktową (art. 471 k.c.).
Słowa kluczowe: umowa darowizny nieruchomości, nieruchomości Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego, odwołanie darowizny, możliwe i niemożliwe cele darowizny nieruchomości, skutki odwołania darowizny, odpowiedzialność kontraktowa obdarowanego, kara umowna
prof. dr hab. Mirosław Bączyk
Head of the Department of Law and Civil Procedures of the Nicolaus Copernicus University in Toruń, retired Supreme Court judge
Premises for revoking a donation. Commentary on the judgment of the Supreme Court of 26 January 2018, II CSK 114/17
In the commentary, the author considers whether it is possible to revoke a donation of real property made by one municipality to another municipality if the legal grounds for revoking the donation are detailed provisions other than those of the Polish Civil Code (Articles 888–902). The donation of real property was subject to expropriation to the favour of the State Treasury and therefore the objective of the donation (the assignment of the property for operating a medical facility) could not be achieved. The revocation of the donation of the real property (its form, time and legal consequences) is governed by the provisions of the Polish Civil Code on donation agreements. If the donee has breached the achievable objective of the donation, he may additionally bear contractual liability to the donor for compensation (Article 471 PCC).
Keywords: property (real estate) donation agreement, State Treasury and local authority real property, revocation of a donation, achievable and non-achievable objectives of a donation of real property, effects of revoking a donation, contractual liability of the donee, contractual penalty
Bibliografia:
Bieniek G., Komentarz do art. 13 ustawy o gospodarce nieruchomościami, LEX 2018
Bończak-Kucharczyk E., Komentarz do art. 22 ustawy o gospodarce nieruchomościami, LEX 2018
Kmieciak Z., Kubasik K., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 6.12.2012 r., III CZP 76/12,_”Przegląd Sądowy” 2015/1
Możdzen-Marcinkowski M., Komentarz do art. 22 ustawy o gospodarce nieruchomościami, LEX 2015
Pessel R., Nieruchomości Skarbu Państwa. Darowizna nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa, Warszawa 2010
Stecki L., Bączyk M. [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań, t. 7, Część szczególowa, red. J. Rajski, Warszawa 2018
Tennenbaum-Kulig M., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 6.08.2012 r., III CZP 76/12, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2013/3, poz. 121
Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. V, Zobowiązania. Część szczegółowa, Warszawa 2017
dr hab. Jan Kulesza
adiunkt, Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki
Dyskryminacja osób LGBTQ+ w dostępie do usług a odpowiedzialność za wykroczenie.
Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 14.06.2018 r., II KK 333/17
Odpowiedzialność wykroczeniowa z art. 138 znajduje zastosowanie jedynie do przypadków ustawowego ograniczenia wolności gospodarczej i swobody umów przez obowiązek zawarcia umowy, narzucony wyraźnie przez odpowiedni przepis ustawy. Przez pojęcie „uzasadniona przyczyna” odmowy zawarcia umowy o świadczenie usług należy rozumieć również względy wynikające z realizacji wolności sumienia i wyznania. Nieprzekraczalną granicą tej wolności jest dopuszczenie się aktu dyskryminacji, do którego jednostka nie ma prawa, niezależnie od jej przekonań religijnych czy prezentowanego światopoglądu. Również w przypadkach nie objętych przez art. 138 k.w. granicę korzystania przez podmioty prywatne z wolności gospodarczej, w tym swobody umów oraz wolności sumienia i wyznania stanowi art. 32 ust. 2 Konstytucji. Naruszenie zakazu dyskryminacji nie jest jednak sankcjonowane przez art. 138 k.w., może natomiast powodować innego rodzaju odpowiedzialność przewidzianą w systemie prawa.
Słowa kluczowe: wolność sumienia i wyznania, dyskryminacja, LGBTQ+, dostęp do usług, wykroczenie
dr hab. Jan Kulesza
Senior lecturer, Department of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, University of Łódź
Discrimination of LGBTQ+ people in access to services and liability for a petty offence.
Commentary on the judgment of Supreme Court of 14 June 2018, II KK 333/17
Liability for a petty offence under Article 138 of the Code of Petty Offences only applies to cases of a statutory restriction of freedom of establishment and contractual freedom through the obligation to conclude a contract, which is clearly imposed by the respective provision of the Act. The notion of ‘justified cause’ of the refusal to conclude a contract on the provision of services should also be understood as the considerations arising from the implementation of the freedom of conscience and religion. The limit of this freedom is the admission of an act of discrimination to which the individual is not entitled, regardless of his or her religious beliefs or worldview. Even in cases not encompassed by Article 138 of the Code of Petty Offences, this limit of exercising freedom of establishment by private entities, including contractual freedom, as well as freedom of conscience and religion, is set by Article 32, para. 2 of the Constitution. However, the breach of the prohibition of discrimination is not sanctioned by Article 138 of the Code of Petty Offences, but can give rise to a different type of liability provided for in the legal system.
Keywords: freedom of conscience and religion, discrimination, LGBTQ+, access to services, petty offence
Bibliografia:
Bafia J. [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, J. Bafia, D. Egierska, I. Śmietanka, Warszawa 1980
Bojarski M., Ochrona interesów obywateli w Kodeksie wykroczeń, „Zagadnienia Wykroczeń” 1980/4-5
Bojarski T., Polskie prawo wykroczeń. Zarys wykładu, Warszawa 2012
Borysiak W., Bosek L. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Chabros J., Żądanie i pobieranie za usługi cen wyższych od obowiązujących, „Zagadnienia Karno-administracyjne” 1966/5
Filar M., Wykroczenia o charakterze spekulacyjnym (aspekty materialno-prawne i polityczno-kryminalne) [w:] Materiały międzynarodowej konferencji „Problemy współczesnego prawa wykroczeń”, 8-11.10.1986 r., Karpacz, Wrocław 1986
Garlicki L., Zubik M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. II. Art. 30-86, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016
Gubiński A., Prawo wykroczeń, Warszawa 1989
Iwański M., Odpowiedzialność za odmowę świadczenia usługi (art. 138 Kodeksu wykroczeń) na tle kolizji zasad konstytucyjnych. Rozważania na kanwie kazusu łódzkiego drukarza o styku prawa karnego sensu largo oraz prawa konstytucyjnego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2018/7, preprint
Kulczycki M., Zduńczyk J., Kodeks wykroczeń. Popularny komentarz, Warszawa 1982
Kulesza J., Problemy teorii kryminalizacji. Studium z zakresu prawa karnego i konstytucyjnego, Łódź 2017
Łabno A., Zasada równości i zakaz dyskryminacji, [w:] Wolności i prawa jednostki oraz ich gwarancje w praktyce, red. L. Wiśniewski, Warszawa 2006
Masternak-Kubiak M., § 5. Prawo do równego traktowania, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002
Michalska-Warias A., Rozdział XV, [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. T. Bojarski, LEX 2015
Michalski P., Konstytucyjna ochrona praw konsumentów a zasada równości wobec prawa [w:] Konstytucja. Ustrój polityczny. System organów państwowych. Prace ofiarowane Profesorowi Marianowi Grzybowskiemu, red. S. Bożyk, A. Jamróz, Białystok 2010
Mozgawa M., Rozdział XV [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. M. Mozgawa, LEX 2009
Ostaszewski P., W ochronie konsumenta (Orzecznictwo kolegiów w ocenie PIH), „Zagadnienia Wykroczeń” 1978/3
Podkowik J., Konstytucyjna zasada równości i zakaz dyskryminacji w prawie cywilnym, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2016, r. XXV, z. 2
Podkowik J., Wolność umów i jej ograniczanie w świetle Konstytucji RP, Warszawa 2015
Pużycka I., Wojnowska-Radzińska J., Zasada równości i zakaz dyskryminacji w Konstytucji RP [w:] Prawo wobec dyskryminacji w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym, red. Z. Niedbała, Warszawa 2011
Safjan M. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Safjan M., Autonomia woli a zasada równego traktowania [w:] Zaciąganie i wykonywanie zobowiązań. Materiały III Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów (Wrocław, 25–27.9.2008 r.), red. E. Gniewek, K. Górska, P. Machnikowski, Warszawa 2010
Safjan M., Efekt horyzontalny praw podstawowych w prawie prywatnym: autonomia woli a zasada równego traktowania, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2009, r. XVIII, z. 2
Trzaskowski R., Zakaz dyskryminacji w prawie umów [w:] Europeizacja prawa prywatnego, t. 2, red. M. Pazdan, W. Popiołek, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2008
Zajadło J., Równość i zakaz dyskryminacji [w:] Leksykon prawa konstytucyjnego. 100 podstawowych pojęć, red. A. Szmyt, Warszawa 2010
Zbrojewska M., Art. 138 [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. T. Grzegorczyk, LEX 2013
Ziółkowski M., Zasada równości w prawie, „Państwo i Prawo” 2015/5
