Materialnoprawne rozważania na temat nieusuwalności z powodu wieku sędziów Sądu Najwyższego w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości
prof. dr hab. Andrzej Marian Świątkowski
Akademia Ignatianum w Krakowie
ORCID: 0000-0003-1753-7819
Materialnoprawne rozważania na temat nieusuwalności z powodu wieku sędziów Sądu Najwyższego w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości
Dnia 24.06.2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (wielka izba) orzekł, że: 1) zastosowanie przepisów wprowadzających obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego do urzędujących sędziów, powołanych do tego sądu przed 3.04.2018 r. oraz 2) przyznanie Prezydentowi RP dyskrecjonalnego prawa do przedłużenia czynnej służby sędziów Sądu Najwyższego po ukończeniu przez nich nowo określonego wieku przejścia w stan spoczynku zostało uznane przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej za niezgodne z prawem unijnym. Rzeczypospolita Polska uchybiła zobowiązaniom uregulowanym w art. 19 ust.1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej. W szczególności Trybunał Sprawiedliwości podkreślił, że władze Rzeczypospolitej Polskiej nie przedstawiły obiektywnego powodu, dla którego było konieczne dostosowanie wieku przejścia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego do powszechnego wieku emerytalnego obowiązującego wszystkich pracowników w Polsce. Obowiązujący wiek emerytalny nie wiąże się dla polskich pracowników z obowiązkiem przejścia emeryturę. Obowiązujące w Polsce przepisy gwarantują jedynie zatrudnionym prawo zaprzestania aktywnej działalności zawodowej. Za niezgodny z przepisami Unii Europejskiej został uznany również przez Trybunał Sprawiedliwości nowy mechanizm zezwalający Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej na dyskrecjonalne decydowanie o tym, któremu z sędziów Sądu Najwyższego można dwukrotnie przedłużyć na okres trzech lat możliwość wykonywania czynnej służby. Powyższe okoliczności mogą – zdaniem Trybunału Sprawiedliwości – budzić wątpliwości, czy przeprowadzane zmiany w ustawie o Sądzie Najwyższym rzeczywiście miały na celu ujednolicenie wieku przechodzenia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego z powszechnym wiekiem emerytalnym oraz potrzebą „zoptymalizowania” struktury wiekowej kadry sędziowskiej orzekającej w Sądzie Najwyższym.
Słowa kluczowe: uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego, praworządność, skuteczna ochrona sądowa w sprawach regulowanych prawem UE, zasada nieusuwalności i niezawisłości sędziów, obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego, możliwość dalszego orzekania w Sądzie Najwyższym po uzyskaniu zgody Prezydenta RP
Prof. Dr Hab. Andrzej Marian Świątkowski
Ignatianum University in Kraków
ORCID: 0000-0003-1753-7819
Substantive law reflections on the removability of the judges of the Supreme Court because of age in the light of EU case law
The Court of Justice of the European Union in Luxembourg held on 24 June 2019 that: 1) the application of the provisions introducing the reduction of the retirement age of the judges of the Supreme Court to the judges in office who were appointed to that court before 3 April 2018 and, 2) the award to the President of the Republic of Poland of the discretionary right to extend the term of the judicial office of judges of the Supreme Court after they reach the newly set retirement age, as being incompatible with EU law. The Republic of Poland has failed to fulfil its obligations under the second paragraph of Article 19(1) of the Treaty on European Union. In particular, the Court of Justice held that the Polish authorities have not presented any objective reasons for the need to bring the retirement age of judges of the Supreme Court in line with the general retirement age for all employees in Poland. The applicable retirement age is not related to the obligation of Polish employees to retire. The provisions in force in Poland only guarantee employees the right to stop active occupational activity. The Court of Justice also held that the new mechanism giving the President of the Republic of Poland the discretionary right to decide for which of the judges of the Supreme Court he will extend the term of office, which can be extended twice for a term of three years for continuing to hold office, is incompatible with the provisions of European Union law. According to the Court of Justice, these circumstances can give rise to doubts as to whether the introduction of the amendments to the Act on the Supreme Court actually had the objective of bringing the retirement age of judges of the Supreme Court in line with the general retirement age and the need to “optimize” the age structure of the judges of the Supreme Court.
Keywords: failure to fulfil the obligations of a Member State, effective judicial protection in matters governed by EU law, principles of irremovability of judges and judicial impartiality, reduction of the retirement age of Supreme Court judges, ability to continue adjudicating in the Supreme Court after receiving the consent of the President of the Republic of Poland
Bibliografia:
Kosař D., Beyond Judicial Councils: Forms, Rationales and Impact of Judicial Self-Governance in Europe, “German Law Journal” 2018/19.
Świątkowski A.M., Prawny spór o zgodność z Konstytucją RP regulacji i ich następstw osiągnięcia „wieku emerytalnego” przez sędziów Sądu Najwyższego, „Palestra” 2018/10.
dr hab. Dariusz Świecki
profesor Uniwersytetu Łodzkiego – sędzia Sądu Najwyższego
ORCID: 0000-0001-8486-8293
Ograniczenie podstaw odwoławczych do wniesienia apelacji w trybach konsensualnych (art. 447 § 5 k.p.k.)
Ustawodawca 1.07.2015 r. wprowadził do polskiego porządku prawnego nową instytucję polegającą na ograniczeniu podstaw odwoławczych do zaskarżenia wyroku wydanego w trybie konsensualnym. Została ona uregulowana w art. 447 § 5 k.p.k. Przepis ten nie był dotychczas przedmiotem szerszego opracowania. Niniejszy artykuł wypełnia tę lukę. Czytelnik znajdzie w nim interpretację znamion zawartych w omawianym przepisie oraz krytyczne uwagi co do jego warstwy redakcyjnej i wnioski de lege ferenda. Przedstawione też zostały wątpliwości interpretacyjne, które starano się wyjaśnić z myślą o praktycznym stosowaniu analizowanego przepisu.
Słowa kluczowe: apelacja, tryb konsensualny, podstawy odwoławcze, niedopuszczalność środka odwoławczego, kontrola odwoławcza
Dr. Hab. Dariusz Świecki
professor of the University of Łódź – Supreme Court judge
ORCID: 0000-0001-8486-8293
Restriction of the appeal grounds for filing an appeal in consensual procedures
The lawmakers introduced a new institution into the Polish legal order on 1 July 2015 involving the restriction of the appeal grounds for appealing against a judgment issued in the consensual procedure. This has been regulated in Article 447 § 5 of the Criminal Procedures Code. This provision has not been the subject of a more major study to date. This article fills this gap. The reader will find in it an interpretation of the features contained in this provision, as well as critical comments on its editorial layer and de lege ferenda conclusions. Doubts in interpretation have also been presented, with an attempt to explain them, bearing in mind the practical application of the provision in question.
Keywords: appeal, consensual procedure, appeal grounds, inadmissibility of an appeal measure, appeal control
Bibliografia:
Fingas M., Zakres rozpoznania sprawy przez sąd odwoławczy w przypadku zaskarżenia przez tzw. stronę prywatną orzeczenia wydanego w trybie konsensualnym [w:] Verba volant scripta manent. Proces karny, prawo karne skarbowe i prawo wykroczeń po zmianach z lat 2015–2016. Księga pamiątkowa poświęcona Profesor Monice Zbrojewskiej, red. T. Grzegorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2017.
Matras J., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K. Dudka, Warszawa 2018.
Sakowicz A., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2018.
Wąsek-Wiaderek M., Wybrane aspekty postępowania odwoławczego w procesie karnym po 1.07.2015 r. w świetle standardów międzynarodowych [w:] Postępowanie odwoławcze w procesie karnym – u progu nowych wyzwań, red. S. Steinborn, Warszawa 2016.
dr Marcin Kotlarz
Szkoła Główna Handlowa
ORCID: 0000-0001-6405-6052
Cel, granice i metody waloryzacji w prawie cywilnym i bankowym
Geneza waloryzacji umownej, dopuszczonej obecnie na mocy art. 3581 § 2 Kodeksu cywilnego, sięga w polskim prawie pozytywnym lat 20. XX w. Dorobek ówczesnej doktryny i judykatury pozwala zrekonstruować cel tej instytucji i określić cechy, jakimi powinny charakteryzować się narzędzia waloryzacji, a w konsekwencji ocenić zasadność zamieszczania we współczesnych umowach kredytowych walutowych klauzul indeksacyjnych. Klauzule te, będące w okresie międzywojennym najdoskonalszym i powszechnie stosowanym narzędziem przywracania ekwiwalentności świadczeń, współcześnie prowadzą do rezultatów przeciwnych, powodując powstawanie i powiększanie ich rozbieżnej wartości. Powodem jest ewolucja sposobu emisji pieniądza, zakończona odejściem od standardu złota i wprowadzeniem w światowym systemie finansowym płynnych kursów walutowych w latach 70. XX w. Proces ten stopniowo pozbawił waluty stałej wartości, stanowiącej niezbędny atrybut miernika waloryzującego świadczenia odroczone. Wyklucza to możliwość utrzymania ekwiwalentności świadczeń poprzez odniesienie do mierników walutowych, zwłaszcza w długim okresie, a osiągnięcie celu waloryzacji wymaga zastosowania innych narzędzi niż stosowane w okresie międzywojennym. Współcześnie zachowanie stałej wartości świadczeń odroczonych umożliwia oprocentowanie zmienne, którym instytucje kredytowe stopniowo zastąpiły pozbawione stałej wartości mierniki walutowe.
Słowa kluczowe: prawo zobowiązań, prawo zobowiązań okresu międzywojennego, prawo bankowe prywatne, waloryzacja, klauzule indeksacyjne, mierniki wartości
Dr. Marcin Kotlarz
Warsaw School of Economics
ORCID: 0000-0001-6405-6052
Objective, limits and methods of indexation in civil and banking law
The genesis of contractual indexation, which is currently permitted under Article 3581 § 2 of the Civil Code, date back in Polish positive law to the 1920s. The achievements of the doctrine and jurisprudence of that time enable the reconstruction of the objective of this institution, specify the features that should characterize indexation tools and, consequently, assess the validity of indexation clauses in contemporary forex loan agreements. These clauses, which were the most perfect and widely used tool for restoring the equivalence of benefits in the inter-War period, currently lead to the opposite results, causing the emergence and increase in their divergent value. The reason is the evolution of the method of issuing money, which ended in the departure from the gold standard and the introduction of liquid exchange rates in the global financial system in the 1970s. This process gradually deprived the currencies of a constant value, which is a necessary attribute of a measure valuing deferred benefits. This rules out the ability to maintain an equivalence of benefits by reference to currency meters, especially in the long term, while the achievement of the indexation objective requires the application of tools other than those applied in the inter-War period. The preservation of a constant value can currently be achieved with variable interest rates, which lending institutions have gradually used to replace currency meters that do not have a fixed value.
Keywords: contract law, contract law of the inter-War period, private banking law, indexation, indexation causes, value meters
Bibliografia:
24 prawdy o kredytach udzielanych we frankach, Opracowanie Związku Banków Polskich, „Dziennik Gazeta Prawna” z 9-11.10.2015 r.
Analiza prawna wybranych postanowień umownych stosowanych przez banki w umowach kredytów indeksowanych do waluty obcej lub denominowanych w walucie obcej zawieranych z konsumentami, Raport Rzecznika Finansowego, Warszawa 2016.
Brzozowski A., Klauzule zabezpieczające wartość świadczenia pieniężnego w obrocie gospodarczym (w świetle § 2 i § 4 art. 3581 oraz art. 3531 Kc), „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1991/10.
Brzozowski A., Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania, Warszawa 2014.
Chełmoński A., Przerachowanie (waloryzacja) zobowiązań prywatno-prawnych, „Palestra” 1924/4.
Chełmoński A., Przerachowanie zobowiązań prywatno-prawnych, Warszawa 1924.
Czabański J., Walutowe klauzule waloryzacyjne w umowach kredytów hipotecznych. Analiza problemu, „Palestra” 2016/6.
Gersdorf M., Zobowiązania pieniężne, pożyczka, umowa rachunku bankowego, Katowice 1965.
Hełczyński B., Zoll F., Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 14 marca 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych, z motywami i objaśnieniami oraz dodatkiem dla nieprawników, Warszawa 1924.
Jastrzębski R., Lex Zoll. Zarys prawno-ekonomiczno-historyczny, Warszawa 2016.
Konic H., Projekt Kodeksu Zobowiązań a tekst ostateczny, „Nowy Kodeks Zobowiązań” 1934/8.
Konic J.S., Powody zawieszenia art. 211 i 437 Kod. Zob. i wydania rozporządzenia z dn. 12 czerwca 1934 r. „o wierzytelnościach w walutach zagranicznych”, „Nowy Kodeks Zobowiązań” 1934/34–35.
Lemkowski M., Odsetki cywilnoprawne, Warszawa 2007.
Machnikowski P., Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2017.
Nussbaum A., Multiple Currency and Index Clauses, „University of Pennsylvania Law Review” 1936/3, Vol. 84, No. 5.
Przybyłowski K., Wpływ zmiany stosunków na zobowiązania, Lwów 1923.
Zoll F., Dziwny wyrok w sprawie waloryzacyjnej, „Palestra” 1927/9.
Zoll F., Spłaty pieniężne z tytułów prawno-prywatnych wobec zniżki wartości pieniądza. Glossa do orzeczenia Izby Pierwszej Sądu Najwyższego z dn. 25 lutego 1922 r., Warszawa-Kraków 1922.
Zoll F., Stały miernik wartości, „Przegląd Notarialny” 1923/1–2.
Zoll F., Zobowiązania w zarysie według polskiego kodeksu zobowiązań, Warszawa 1948.
Zbigniew Mierzejewski
sędzia Sądu Okręgowego w Łodzi, doktorant w Katedrze Postępowania Karnego i Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
ORCID: 0000-0001-6771-9544
Reguły ne peius z art. 454 k.p.k. po zmianie modelu postępowania odwoławczego w sprawach karnych – uwagi de lege lata oraz de lege ferenda
Reguły ne peius funkcjonują w polskiej procedurze karnej od wejścia w życie Kodeksu postępowania karnego z 1969 r. Ich wprowadzenie wiązało się z potrzebą zapewnienia oskarżonemu ochrony przed możliwością skazania po raz pierwszy w instancji odwoławczej w oparciu o dowody, które nie były przeprowadzane bezpośrednio przez sąd odwoławczy, co uważane było za naruszenie prawa do obrony.
Kształt i zakres reguł ne peius ulegał wielokrotnym zmianom. Obecnie, w związku ze zmianą modelu postępowania odwoławczego, polegającą na zwiększeniu jego apelacyjności, obowiązywanie reguł ne peius wymaga ponownego spojrzenia i analizy odnoszącej się także do standardów konstytucyjnych oraz wynikających z prawa międzynarodowego.
Artykuł uwzględnia projekt zmian Kodeksu postępowania karnego z 4.12.2018 r. odnoszący się również do reguł ne peius.
Słowa kluczowe: reguły ne peius, prawo do obrony, apelacja na niekorzyść oskarżonego, dwuinstancyjność postępowania sądowego, sąd odwoławczy
Zbigniew Mierzejewski
judge of the Regional Court in Łódź, doctoral student of the Chair of Criminal Proceedings and Forensics of the Faculty of Law and Administration of the University of Łódź
ORCID: 0000-0001-6771-9544
Ne peius rules from Article 454 of the Criminal Procedures Code after the amendment of the model of appeal proceedings in criminal matters – de lege lata and de lege ferenda comments
Ne peius rules have been in force in Polish criminal procedures since the Criminal Procedures Code of 1969 became effective. Their enactment was related to the need to provide the accused with protection against the possibility of being convicted for the first time in an appeal instance based on evidence that was not taken directly by the court of appeal, which was considered a breach of the right of defence.
The shape and scope of the ne peius rules has changed repeatedly. Currently, in view of the change in the model of appeal proceedings involving increasing its appealability, the ne peius rules require re-examination and analysis, also referring to constitutional and international law standards.
The article takes into account the draft amendment to the Criminal Procedures Code of 4 December 2018, which also refers to the ne peius rules.
Keywords: ne peius rules, right of defence, appeal to the detriment of the accused, two-instance system, court of appeal
Bibliografia:
Andrzejewska M., Reguły ne peius w myśli profesora Mariana Cieślaka – kontynuacja czy zmierzch idei? [w:] Profesor Marian Cieślak – osoba, dzieło, kontynuacje, LEX 2013.
Banaszak B., Konstytucja RP. Komentarz, Warszawa 2009.
Bosek L., Safjan M. (red.), Konstytucja RP, Komentarz, Warszawa 2016.
Cieślak M., Merytoryczne pogorszenie sytuacji oskarżonego w sądzie odwoławczym na skutek założonej na jego niekorzyść rewizji lub rewizji nadzwyczajnej, „Państwo i Prawo” 1964/8–9.
Fingas M., Orzekanie reformatoryjne w instancji odwoławczej, Warszawa 2016.
Fredrich-Michalska I., Stachurska-Marcińczak B., Nowe kodeksy karne – z 1997 r. z uzasadnieniami, Warszawa 1997.
Gliszczyńska-Grabias A., Sękowska-Kozłowska K., Sobczak W., Wiśniewski L., Wieruszewski R., Międzynarodowy Paktu Praw Obywatelskich (Osobistych) i Politycznych, Komentarz, Warszawa 2012.
Grajewski J., Paprzycki L.K., Steinborn S., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. L.K. Paprzycki, Warszawa 2013.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego, Komentarz, Kraków 2003.
Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 2005.
Grzeszczyk W., Reguły ne peius w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2008/2.
Hermeliński W., Nita B., Orzekanie reformatoryjne na podstawie nowych ustaleń faktycznych w postępowaniu karnym, „Państwo i Prawo” 2009/4.
Hofmański P., Nowy model postępowania odwoławczego w procesie karnym [w:] Postępowanie odwoławcze w procesie karnym- u progu nowych wyzwań, red. S. Steinborn, Warszawa 2016.
Hofmański P., Zabłocki S., Reguły ne peius a niektóre zasady procesu karnego [w:] Iudicium et scientia. Księga jubileuszowa Profesora Romualda Kmiecika, red. A. Przyborowska-Klimczak, A. Tarach, Warszawa 2011.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 2, Warszawa 2007.
Izydorczyk J., Granice orzekania sądu odwoławczego w polskiej procedurze karnej, Łódź 2010.
Jasiński W., Redukcja postępowania przed sądem pierwszej instancji a konstytucyjny i Konwencyjny standard prawa do odwołania się w sprawach karnych [w:] Postępowanie odwoławcze w procesie karnym – u progu nowych wyzwań, red. S. Steinborn, Warszawa 2016.
Jagiełłowicz Ł, Wiśniowski Ł, Reformatoryjne orzekanie przez sąd odwoławczy w nowym modelu procesu karnego w świetle genezy reguł ne peius [w:] Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga jubileuszowa Profesora Piotra Kruszyńskiego, red. M. Rogalska-Rezwicka, H. Gajewska-Kaczorowska, B. Bieńkowska, Warszawa 2015.
Jeż-Ludwichowska M., Klubińska M., Zasada bezpośredniości w postępowaniu odwoławczym w świetle nowelizacji k.p.k., red. A. Lach, Toruń 2015.
Kociubiński W., Własne ustalenia faktyczne sądu odwoławczego i ich wpływ na treść rozstrzygnięcia w postępowaniu odwoławczym, „Przegląd Sądowy” 2003/7–8.
Koper R., Sens i bezsens reguł ne peius w procesie karnym, „Palestra” 2018/1-2.
Marszał K., Reguły ne peius w postępowaniu apelacyjnym w sprawach karnych [w:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego: księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, red. L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda, Lublin 2005.
Marszał K., Proces karny. Zagadnienia ogólne, Katowice 2008.
Marszał K., Instancyjność postępowania karnego w świetle artykułu 176 ust. 1 Konstytucji RP [w:] Zasady Procesu Karnego Wobec Wyzwań Współczesności. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Stanisława Waltosia, Warszawa 2000.
Michalska-Marciniak M., Zasada instancyjności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1994.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2017.
Pojnar P., Prawo sądu odwoławczego do własnych ustaleń faktycznych, a zasada kontroli procesu – rozważania de lege lata i de lege ferenda [w:] Zasady procesu karnego wobec wyzwań współczesności. Księga ku czci Prof. S. Waltosia, red. J. Czapska, A. Gaberle, A. Światłowski, A. Zoll, Warszawa 2000.
Świecki D., Kodeks postępowania karnego, Komentarz, LEX/el. 2018.
Świecki D., Bezpośredniość czy pośredniość w polskim procesie karnym, Warszawa 2013.
Świecki D., Postępowanie odwoławcze w sprawach karnych, Warszawa 2018.
Świecki D., Konstrukcja apelacji jako środka odwoławczego w procesie karnym, Warszawa 2017.
Świecki D., Apelacja w postępowaniu karnym, Warszawa 2012.
Wąsek A., Prawo oskarżonego pozbawionego wolności do udziału w rozprawie odwoławczej [w:] Środki zaskarżenia w procesie karnym. Księga pamiątkowa ku czci profesora Zbigniewa Dody, red. A. Gaberle, S. Waltoś, Kraków 2000.
Wąsek-Wiaderek M., Wybrane aspekty postępowania odwoławczego w procesie karnym po 1 lipca 2015 r. w świetle standardów międzynarodowych [w:] Postępowanie odwoławcze w procesie karnym – u progu nowych wyzwań, red. S. Steinborn, Warszawa 2016.
Wiliński P., Proces karny w świetle Konstytucji, Warszawa 2011.
Wiliński P., Zasada prawa do obrony w polskim procesie karnym, Kraków 2006.
Wiliński P., Dwuinstancyjność postępowania karnego w świetle Konstytucji [w:] Funkcje procesu karnego. Księga jubileuszowa Profesora Janusza Tylmana, red. T. Grzegorczyk, Warszawa 2011.
Zabłocki S., Postępowanie odwoławcze w kodeksie postępowania karnego po nowelizacji, Warszawa 2003.
dr Anna Zbiegień-Turzańska
Uniwersytet Warszawski
ORCID: 0000-0003-1885-0698
Skutki działania fałszywego piastuna spółki kapitałowej i spółdzielni
W artykule omówiono i poddano ocenie nowelizację art. 39 k.c., która weszła w życie 1.3.2019 r. Zmianę tę przyjęto – co do zasady – z uznaniem. Ustawodawca słusznie wprowadził postulowaną od dawna w doktrynie możliwość następczej ratyfikacji wadliwych aktów reprezentacji. Na aprobatę zasługuje również sposób ujęcia art. 39 Kodeksu cywilnego. Przyjęte sformułowanie tego przepisu w sposób jednoznaczny sugeruje użycie przez ustawodawcę sankcji bezskuteczności zawieszonej. W artykule wyrażono jednak wątpliwość, czy z punktu widzenia bezpieczeństwa obrotu pożądana jest sytuacja, w której możliwość następczego potwierdzania wadliwych aktów reprezentacji nie doznaje w zasadzie żadnych ograniczeń czasowych. Stanowi to wręcz zachętę do utrzymywania wadliwej reprezentacji osoby prawnej, bowiem w istocie ten stan rzeczy nie jest przez ustawodawcę w żaden sposób sankcjonowany. Obecnie nie ulega też wątpliwości, że art. 17 § 1 i 2 Kodeksu spółek handlowych – normujący skutki dokonania czynności prawnej bez wymaganej z mocy ustawy zgody innego niż zarząd organu spółki kapitałowej – powinien być traktowany jako lex specialis wobec art. 39 Kodeksu cywilnego. Zestawiając przyjęte unormowanie ogólne z regulacją szczególną przewidzianą dla spółek kapitałowych w art. 17 § 1 i 2 Kodeksu spółek handlowych, powstaje wątpliwość dotycząca spójności regulacji prawnej. Z tych względów sformułowano postulat przebudowy art. 39 Kodeksu cywilnego w kierunku ograniczenia w czasie możliwości następczej ratyfikacji czynności prawnych fałszywego piastuna albo też, w razie utrzymania art. 39 Kodeksu cywilnego w jego obecnym kształcie, postulat wyeliminowania z systemu prawa spółek kapitałowych regulacji szczególnej przewidzianej w art. 17 Kodeksu spółek handlowych.
Słowa kluczowe: spółka kapitałowa, spółdzielnia, zarząd, fałszywy piastun, wadliwa reprezentacja, wadliwość czynności prawnej, nieważność bezwzględna, bezskuteczność zawieszona
Dr. Anna Zbiegień-Turzańska
University of Warsaw
ORCID: 0000-0003-1885-0698
Effects of a false guardian of a company and cooperative
The article discusses and assesses the amendment to Article 39 of the Civil Code, which became effective on 1 March 2019. This change was accepted – in principle – with appreciation. The lawmakers rightly introduced the possibility of the subsequent ratification of defective acts of representation which has been long-postulated in the legal doctrine. The method of treatment of Article 39 of the Civil Code should also be approved. The wording of this provision that was adopted clearly suggests the use by the lawmakers of the sanction of suspended ineffectiveness. However, the article expresses the doubt as to whether, from the point of view of safety of trading, the situation in which the possibility of the subsequent confirmation of defective acts of representation has fundamentally no time restrictions is desirable. It is even an incentive to retain the defective representation of a legal person, because this state of affairs is essentially not sanctioned in any way by the lawmakers. There is currently also no doubt that Article 17 § 1 and 2 of the Code of Commercial Companies, which governs the effects of legal activities without legally required consent other than from a company's management board, should be treated as a lex specialis with respect to Article 39 of the Civil Code. Comparing the adopted general regulation with the special regulation provided for companies in Article 17 § 1 and 2 of the Code of Commercial Companies, the doubt arises as to the consistency of the legal regulation. For these reasons, a postulate has been formulated to rebuild Article 39 of the Civil Code restricting the ability to subsequently ratify legal acts of a false guardian in time, or, if Article 39 of the Civil Code remains in its current form, a postulate has been formulated eliminating the special regulation provided for in Article 17 of the Code of Commercial Companies from the system of company law.
Keywords: companies, cooperatives, management board, defective representation, defectiveness of legal actions, void and ineffective legal actions
Bibliografia:
Bilewska K., Ochrona osób trzecich w przypadku uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwały walnego zgromadzenia. Glosa do wyroku SN z 26.08.2008 r., II CSK 49/08, „Glosa” 2010/3.
Borkowski M., Glosa do wyroku SN z dnia 26 czerwca 2008 r., II CSK 49/08, LEX 2009.
Glicz M., Glosa do uchwały SN z 5.12.2008 r., III CZP 124/08, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2009/3, poz. 4.
Grykiel J., Glosa do uchwały SN z 5.12.2008 r., III CZP 124/08, „Państwo i Prawo” 2009/9.
Gutowski M., Glosa do wyroku SN z 3.03.2005 r., II CK 409/04, OSP 2006/10, poz. 11.
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Warszawa 2019.
Gutowski M., Sankcja wobec czynności prawnej dokonanej przez „fałszywy organ” osoby prawnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/3.
Kodeks cywilny. Księga I. Część ogólna. Projekt z objaśnieniami, http://www.projektkc.uj.edu.pl/index.php/projekty (dostęp: 13.08.2019 r.).
Kuniewicz Z., Glosa do uchwały SN z 5.12.2008 r., III CZP 124/08, OSP 2010/1, poz. 1.
Kuniewicz Z., Glosa do wyroku SN z 26.06.2008 r., II CSK 49/08, OSP 2011/4, poz. 46.
Opalski A. (red.) [w:] Kodeks spółek handlowych. Spółka akcyjna. Komentarz do art. 393–490, t. 3b, Warszawa 2016.
Opalski A., Umowa jest ważna, nawet jeżeli zarząd przekroczył swoje kompetencje, „Gazeta Prawna” z 27.11.2007/230 (2100).
Nowacki A., Podwyższenie kapitału zakładowego przez zarząd, „Prawo Spółek” 2008/9.
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019.
Radwański Z. (red.), Zielona księga. Optymalna wizja kodeksu cywilnego w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2006.
Romanowski M., Podwyższenie kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2003/2.
Siemiątkowski T., Potrzeszcz R. (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 1, Warszawa 2011.
Siemiątkowski T., Potrzeszcz R. (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 3, Warszawa 2012.
Skowroński G., Zarzut nieważności czynności prawnej dokonanej przez byłego członka zarządu spółki z o.o. wpisanego do rejestru przedsiębiorców, „Glosa” 2009/4.
Sołtysiński S., Skutki działań piastunów wadliwego składu zarządu lub rady nadzorczej w spółkach kapitałowych oraz spółdzielniach [w:] Rozprawy prawnicze, Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków 2005.
Strzępka J.A. (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2015.
Węgrzynowski Ł., Reprezentacja spółki kapitałowej w świetle ustawy z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2009/12.
Witosz A.J., Glosa do uchwały SN z 5.12.2008 r., III CZP 124/08, „Przegląd Sądowy” 2009/10.
Zbiegień-Turzańska A., Sankcje wadliwych uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych i spółdzielni, Warszawa 2012.
Zbiegień-Turzańska A., Reprezentacja spółek kapitałowych i spółdzielni, Warszawa 2018.
Mateusz Kotowicz
adwokat
Śmierć pozwanego przed doręczeniem odpisu pozwu
Artykuł odnosi się do aktywności, jaką powinien podjąć sąd w sytuacji, gdy pozwany żył w chwili wytoczenia powództwa, jednakże zmarł przed doręczeniem mu odpisu pozwu. Kluczowym zagadnieniem jest ustalenie momentu wszczęcia procesu. Rozważania doprowadziły do przyjęcia, że wszczęcie procesu następuje wskutek wytoczenia powództwa, dlatego też w rozważanej sytuacji sąd powinien zawiesić postępowanie, nie zaś odrzucać pozew.
Słowa kluczowe: wytoczenie powództwa, wszczęcie procesu, śmierć, doręczenie pozwu, zawieszenie postępowania
Mateusz Kotowicz
attorney-at-law
Death of a defendant before serving a copy of the statement of claim
The article addresses the activities that a court should take up in the situation in which the defendant was alive at the time the action was brought, but dies before a copy of the statement of claim is served. The main issue is the establishment of the moment that the lawsuit is initiated. The considerations lead the author to the conclusion that the lawsuit is initiated as a result of an action being brought, which is also why the court should stay the proceedings in the situation in question and not reject the claim.
Keywords: bringing an action, initiation of a lawsuit, death, service of a statement of claim, stay of proceedings
Bibliografia:
Allerhand M., Kodeks postępowania cywilnego, Lwów 1932.
Allerhand M., Nakaz zapłaty przeciwko zmarłemu, „Polski Proces Cywilny” 1937/20.
Balasits A., Nieważność i zarzuty w austryackim procesie cywilnym, Lwów 1887.
Balken-Neuman J., Zarys procesu cywilnego polskiego, Lwów 1933.
Berutowicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1974
Błaszczak Ł., „Stan sprawy w toku” a „zawisłość sprawy” w świetle przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (na przykładzie postępowania rozpoznawczego): wybrane zagadnienia [w:] Kodeks postępowania cywilnego z perspektywy pięćdziesięciolecia jego obowiązywania: doświadczenia i perspektywy, Sopot 2016.
Błaszczak Ł., Marszałkowska-Krześ E., Przymioty procesowe stron i uczestników postępowania nieprocesowego niezbędne do dochodzenia ochrony prawnej na drodze sądowej. Wybrane zagadnienia, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2015, t. 95.
Błaszczak Ł., Wątpliwości wokół czynności sądowych w razie śmierci strony pozwanej po wniesieniu przeciwko niej pozwu, ale przed doręczeniem jej odpisu [w:] Non omnis moriar. Osobiste i majątkowe aspekty prawne śmierci człowieka. Zagadnienia wybrane, red. J. Gołaczyński, J. Mazurkiewicz, J. Turłukowski, D. Karkut, Wrocław 2015.
Broniewicz W., „Sprawa w toku” w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1970/69, seria I.
Broniewicz W., Chwila wszczęcia cywilnego postępowania rozpoznawczego przed sądem powszechnym, „Zeszyty Naukowe Akademii Sztuki Wojennej” 1976/14.
Broniewicz W., Marciniak A. [w:] W. Broniewicz, A. Marciniak, I. Kunicki, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2016.
Broniewicz W., Następstwo procesowe w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1971.
Broniewicz W., Pozew i powództwo (analiza pojęć), „Państwo i Prawo” 1976/1–2.
Broniewicz W., Zdolność sądowa w postępowaniu cywilnym, „Nowe Prawo” 1966/5.
Broniewicz W., Zniesienie postępowania w procesie cywilnym, „Palestra” 1971/4.
Cieślak S., Formalizm postępowania cywilnego, Warszawa 2008.
Dobrzański B., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1973, II CZ 47/73, OSPiKA 1974/7–8, poz. 158.
Dolecki H., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2015.
Ereciński T. [w:] T. Ereciński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, Warszawa 2016.
Fenichel Z., Według jakich przepisów należy na obszarze województw południowych rozpoznawać pozwy, nadane na pocztę przed 1 stycznia 1933 r., jeżeli wpłynęły do sądu po tym dniu?, „Nowy Proces Cywilny” 1933/7.
Fierich F.X., Prawo procesowe cywilne. Rzecz o stronach i zastępcach, Kraków 1905.
Fierich F.X., Projekty polskiej procedury cywilnej w oświetleniu nauki o stosunku procesowym, „Palestra” 1924/8–9.
Flejszar R. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Góra-Błaszczykowska, t. 1, Warszawa 2016.
Flejszar R., Zasada dyspozycyjności w procesie cywilnym, Warszawa 2016.
Gidyński J., Według jakich przepisów należy na obszarze województw zachodnich rozpoznawać pozwy, nadane na pocztę przed 1 stycznia 1933 r., jeżeli wpłynęły do sądu po tym dniu?, „Nowy Proces Cywilny” 1933/7.
Gidyński J.K., Akty prawne, rozpoczynające proces cywilny według Kodeksu postępowania cywilnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1933/2.
Gołąb S., Rozstrzygnięcia sądowe, „Wiadomości Prawnicze” 1934/6–7.
Gołąb S., Strona procesowa w kodeksie postępowania cywilnego, „Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne” 1939.
Gołąb S., Wusatowski Z., Kodeks postępowania cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie sporne, Kraków 1932.
Grzegorczyk P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, t. 1, Warszawa 2016.
Jakubecki A., Naczelne zasady postępowania cywilnego w świetle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem (7–9.10.2005 r.), Kraków 2006.
Jędrzejewska M. [w:] Z. Resich, System prawa procesowego cywilnego, t. 2, Postępowanie rozpoznawcze przed sądami pierwszej instancji, Ossolineum 1987.
Jędrzejewska M., Współuczestnictwo procesowe. Istota – zakres – rodzaje, Warszawa 1975.
Jodłowski J. [w:] J. Jodłowski, K. Piasecki, Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, t. 1, Warszawa 1989.
Jodłowski J., Weitz K. [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, Postępowanie cywilne, Warszawa 2016.
Jodłowski J., Zasady naczelne socjalistycznego postępowania cywilnego [w:] Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego, Ossolineum 1974.
Kaplińska J., Cofnięcie pozwu przed nadaniem mu prawidłowego biegu, „Przegląd Sądowy” 2003/11–12.
Krajewski J. [w:] J. Jodłowski, K. Piasecki, Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, t. 1, Warszawa 1989.
Kruszelnicki Ś., Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, cz. I, Poznań 1938.
Laskowska A., Zawieszenie sądowego postępowania rozpoznawczego w sprawach cywilnych, Warszawa 2009.
Lubiński K., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 1972 r., II CR 138/72, „Państwo i Prawo” 1973/12.
Łabno Z., Stan sprawy w toku w sądowym postępowaniu rozpoznawczym w sprawach cywilnych, b.r.w.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2017.
Marciniak A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Marciniak, K. Piasecki, t. 2, Warszawa 2016.
Mataczyński M., Saczywko M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Gutowski, t. 1, Warszawa 2016.
Mądrzak H., Śmierć pozwanego przed doręczeniem mu odpisu pozwu, „Nowe Prawo” 1963/2.
Mieser J., Przerwanie przedawnienia przez wniesienie pozwu, „Polski Proces Cywilny” 1938/5–6.
Miszewski W., Glosa do orzeczenia Sądu Najwyższego z 16/30 września 1937 r., C I 521/37, OSP 1938, poz. 45.
Miszewski W., Proces cywilny w zarysie, cz. 1, Warszawa–Łódź 1946.
Moszyński R., Według jakich przepisów należy na obszarze województw centralnych i wschodnich rozpoznawać pozwy, nadane na pocztę przed d. 1 stycznia 1933 r., jeżeli wpłynęły do sądu po tym dniu?, „Nowy Proces Cywilny” 1933/7.
Obrębski R., Zarys istoty zdolności sądowej w postępowaniu cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 2016/1.
Olaś A., Umorzenie procesu cywilnego, Warszawa 2016.
Piekarski M., Śmierć pozwanego przed doręczeniem mu odpisu pozwu a koszty procesu, „Nowe Prawo” 1964/6.
Pietrzkowski H., Przekształcenia podmiotowe w procesie cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2002/10.
Potejko P., Chwila wszczęcia procesu cywilnego, „Monitor Prawniczy” 2009/11.
Pyziak-Szafnicka M. [w:] P. Księżak, M. Pyziak-Szafnicka, Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, Warszawa 2014.
Rafacz-Krzyżanowska M., Śmierć pozwanego przed doręczeniem odpisu pozwu, „Nowe Prawo” 1962/4.
Richter M., Kodeks postępowania cywilnego, Przemyśl 1933.
Romańska M., Zbycie rzeczy lub prawa objętych sporem (art. 192 pkt 3 k.p.c.) w orzecznictwie sądowym [w:] Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, red. K. Weitz, J. Gudowski, t. 1, Warszawa 2011.
Rudnicki S., Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Księga pierwsza. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2014.
Rylski P., Działanie sądu z urzędu a podstawa faktyczna wyroku cywilnego, Warszawa 2009.
Rylski P., Uczestnik postępowania nieprocesowego – zagadnienia konstrukcyjne, Warszawa 2017.
Sawczuk M., Zdolność sądowa według kodeksu postępowania cywilnego, „Nowe Prawo” 1969/11–12.
Siedlecki W. [w:] W. Siedlecki, Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2004.
Siedlecki W. [w:] Z. Resich, W. Siedlecki, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 1969.
Siedlecki W., Nieważność procesu cywilnego, Warszawa 1965.
Siedlecki W., Zasady wyrokowania w procesie cywilnym, Warszawa 1957.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2018.
Stefko K., O omieszkaniu wedle austryackiej procedury cywilnej, Lwów 1907.
Stefko K., Wadliwe akty sądu w postępowaniu cywilnym [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Kazimierza Przybyłowskiego, Kraków–Warszawa 1964.
Telenga P. [w:] A. Jakubecki, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2012.
Trammer H., Następcza bezprzedmiotowość procesu cywilnego, Kraków 1950.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.
Waligórski M., Zmiana osoby pozwanego. Glosa do orzeczenia Sądu Najwyższego z 21 lutego 1946 r., C III 1071/45, „Państwo i Prawo” 1946/4–5.
Waligórski W., Proces cywilny. Dynamika procesu (postępowanie), Warszawa 1948.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, Wilno 1932.
Waśkowski E., Powództwo i jego zmiana, „Polski Proces Cywilny” 1935/3.
Weber A., Wpływ śmierci interwenienta ubocznego na bieg procesu, „Polski Proces Cywilny” 1935/7–8.
Weitz K., Następstwo prawne w zakresie przedmiotu sporu w toku postępowania przed sądem polubownym, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2012/11.
Weitz K., Stosowanie art. 165 § 2 k.p.c. do pozwu, „Palestra” 2009/1–2.
Wiśniewski T., Przebieg procesu cywilnego, Warszawa 2013.
Włodyka S., Podmiotowe przekształcenie powództwa, Warszawa 1968.
Ziliński W., Pozycja pozwanego przed doręczeniem pozwu, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 1995, t. 32.
Mirosław Nesterowicz
profesor zwyczajny doktor habilitowany, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Przegląd orzecznictwa europejskiego w sprawach medycznych (w latach 2016–2017 – wybrane orzeczenia)
Autor omawia najbardziej istotne wyroki w sprawach medycznych w państwach Unii Europejskiej, wydane w latach 2016–2017. Dotyczą one następujących zagadnień: pozostawienie narzędzia chirurgicznego w polu operacyjnym; roszczenia wrongful conception, wrongful pregnancy, wrongful birth oraz wrongful life, przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody, utrata szansy wyleczenia, roszczenia osób bliskich, zadośćuczynienie na rzecz rodziców w razie śmierci nienarodzonego dziecka, zadośćuczynienie za obawę rychłej śmierci, roszczenia pacjenta w braku informacji medycznej co do ryzyka i skutków zabiegu, ciężar dowodu związku przyczynowego, odpowiedzialność producenta leków za szkody wyrządzone przez szczepionki, transseksualizm, interseksualizm.
Słowa kluczowe: prawo medyczne, orzecznictwo europejskie, odpowiedzialność lekarza i szpitala za szkodę; roszczenia osób bliskich, przyczynienie się pacjenta do szkody, odpowiedzialność producenta leków i narzędzi chirurgicznych, informacja medyczna
Prof. Dr. Hab. Mirosław Nesterowicz
Nicholaus Copernicus University of Toruń
Review of European case law in medical liability cases (in 2016–2017 – selected judgments)
The author presents the most important judgments in medical liability cases in the courts of the European Union Member States in 2016–2017. These judgments apply to issues of medical malpractice (leaving a surgical tool in the patient’s body), wrongful conception, wrongful pregnancy, wrongful birth and wrongful life claims, contributory negligence, loss of a chance of recovery, claims of relatives, redress for parents in the case of the loss of their unborn child, redress for anxiety regarding imminent death, claims of a patient because of a lack of medical information regarding the risk and consequences of surgery, burden of proof of a causal relationship, manufacturer’s liability for damage caused by a vaccine, transsexualism and intersexualism.
Keywords: medical law, European case law, physician’s and hospital’s liability for medical malpractice, claims of relatives, patient’s contribution to damage, liability of a producer of drugs and surgical tools, medical information
Bibliografia:
Bacache M., Dommage corporel, „Recueil Dalloz” 2017/38.
Bacache M., Pour une indemnisation au-déla de la perte de chance, „Recueil Dalloz” 2008/28.
Bagińska E., Odpowiedzialność deliktowa w razie niepewności związku przyczynowego. Studium prawnoporównawcze, Toruń 2013.
Bączyk-Rozwadowska K., Odpowiedzialność cywilna za szkody wyrządzone przy leczeniu, Toruń 2013.
Borghetti J.S., Contientieux du vaccin contre l´hépatite B: en route vers Luxembourg, „Recueil Dalloz” 2015/44.
Borghetti J.S., Contientieux du vaccin contre l´hépatite B: la cour de Luxembourg sème le doute, „Recueil Dalloz” 2017/31.
Borghetti J.S., Contentieux du vaccin contre l´hépatite B: au bon plaisir de juges du fond, „Recueil Dalloz” 2018/9.
Bouchet M., Obligation de minimiser le dommage et refus de soins, glosa do wyroku Sądu Kasacyjnego (Izby Karnej) z 27.09.2016 r., nr 15-83.309, „Recueil Dalloz” 2016/44.
Dacoronia E. [w:] European Tort Law 2016, ed. E. Karner and B.C. Steininger Berlin/Boston 2017.
Dubuisson B., Durant I.C., Schmitz N. [w:] Digest of European Tort Law, vol. 2, Essential Cases on Damage, Berlin–Boston 2011.
Durant I.C. [w:] European Tort Law 2016, ed. E. Karner and B.C. Steininger Berlin/Boston 2017.
Ferrié S.M., Quelle sanction pour la violation du devoir d´information mèdicale, „Recueil Dalloz” 2017/10.
Gawlik A., Bielska-Brodziak A., Krawiec G., Dzieci bez płci. Jak polski ustawodawca rozwiązuje problemy osób interseksualnych, cz. 2, „Prawo i Medycyna” 2016/3.
Gislard Th., La victime ne peut voir son indemnisation réduite pour avoir refusé de soins médicaux, „Recueil Dalloz” 2015/18.
Gnela B., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny (tzw. odpowiedzialność za produkt), Kraków 2000.
Gout O., Panorama, Responsabilité civile, „Recueil Dalloz” 2018/1.
Grynbaum L., La lien de causalité en matière de santé: un élément de la vérité judiciaire, „Recueil Dalloz” (Droit de la santé) 2008/28.
Grzebyk P., Rekompensata utraconej szansy [w:] Odpowiedzialność odszkodowawcza, red. J. Jastrzębski, Warszawa 2007.
Jagielska M., Odpowiedzialność za produkt, Kraków 1999.
Jourdain P., Responsabilité civile, „Revue Trimestrielle de Droit Civil” 2017/2.
Jourdain P., Responsabilité civile, „Revue Trimestrielle de Droit Civil” 2017/3.
Jourdain P., Vaccination contre l´hépatite B: La Cour de justice clarifie les exigences de preuve du défaut et du lien de causalité dans un contexte d´incertitude scientifique, „Revue Trimestrielle de Droit Civil” 2017/4.
Jourdain P., Vaccination contre l'hépatite B: la Cour de cassation écarte la responsabilité des fabricants, „Revue Trimestrielle de Droit Civil” 2018/1.
Justyński T., Glosa do wyroku SN z 21.11.2003 r., V CK 16/03, „Państwo i Prawo” 2004/9.
Justyński T., Glosa do wyroku SN z 22.02.2006 r., III CZP 8/06, OSP 2007/2, poz. 16.
Justyński T., Poczęcie i urodzenie się dziecka jako źródło odpowiedzialności cywilnej, Kraków 2003.
Kabza E., Utrata szansy wyleczenia w prawie angielskim, „Prawo i Medycyna” 2010/1.
Karczewska-Kamińska N., Przymus leczenia i inne interwencje medyczne bez zgody pacjenta, Warszawa 2018.
Knetsch J., Jacquemin Z. [w:] European Tort Law 2016, ed. E. Karner and B.C. Steininger Berlin/Boston 2017.
Koziol G., Koziol H., Austrian Private Law, Wiedeń 2017.
Lambert-Faivre Y., La loi no 2002-303 du 4 mars 2002 relative aux droits des malades et à qualité du système de santé, III – Indemnisation des accidents médicaux, Chroniques, „Recueil Dalloz” 2002/17.
Le Tourneau Ph., Droit de la responsabilité et des contrats. Régimes d´indemnisation, Paryż 2017/2018.
Leborgne A., Refus par la Cour de cassation de créer une troisième catégorie de sexe, „Recueil Dalloz” 2017/24.
Libchaber R., Les incertitudes du sexe, „Recueil Dalloz” 2016/1.
Manso L.D., de Sá F.A. [w:] European Tort Law 2016, ed. E. Karner and B.C. Steininger Berlin/Boston 2017.
Menyhárd A. [w:] European Tort Law 2016, ed. E. Karner and B.C. Steininger, Berlin/Boston 2017.
Menyhárd A., Conditio sine qua non in General [w:] Digest of European Tort Law, vol. 1, Essential Cases on Natural Causation, Wiedeń–Nowy Jork 2007.
Moron-Puech B., Autre sexe outre-Rhin? «Plaisante justice qu'une rivière borde...», „Recueil Dalloz” 2018/2.
Moron-Puech B., Rejet du sexe neutre: une „mutilation juridique?”, „Recueil Dalloz” 2017/24.
Nesterowicz M., Ewolucja odpowiedzialności cywilnej lekarza w prawie francuskim [w:] Rozprawy z prawa cywilnego, własności intelektualnej i prawa prywatnego międzynarodowego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Bogusławowi Gawlikowi, red. J. Pisuliński, P. Tereszkiewicz, F. Zoll, Warszawa 2012.
Nesterowicz M., Glosa do wyroku SA w Warszawie z 18.01.2016 r., VI ACa 1405/14, OSP 2017/4, poz. 42.
Nesterowicz M., Glosa do wyroku SN z 25.02.1972 r., II CR 610/71, „Nowe Prawo” 1973/9.
Nesterowicz M., Glosa do wyroku SO we Wrocławiu z 20.09.1999 r., I C 708/96, „Prawo i Medycyna” 2001/9.
Nesterowicz M., Glosa do wyroku SN z 9.03.2012 r., I CSK 282/11, „Przegląd Sądowy” 2013/1.
Nesterowicz M., Glosa do wyroku SN z 21.11.2003 r., V CK 16/03, OSP 2004/10, poz. 125.
Nesterowicz M., Glosa do wyroku SN z 22.02.2006 r., III CZP 8/06, „Prawo i Medycyna” 2007/1.
Nesterowicz M., Odmowa poddania się leczeniu przez poszkodowanego jako przyczynienie się do szkody w prawie porównawczym, „Prawo i Medycyna” 2008/2.
Nesterowicz M., Prawo medyczne, Toruń 2019.
Nesterowicz M., Prawo medyczne. Komentarze i glosy do orzeczeń sądowych, Warszawa 2017.
Nesterowicz M., Przegląd orzecznictwa europejskiego w sprawach medycznych (w latach 2009–2011 – wybrane orzeczenia), „Przegląd Sądowy” 2013/2.
Nesterowicz M., Przegląd orzecznictwa europejskiego w sprawach medycznych (w latach 2010–2013 – wybrane orzeczenia), „Przegląd Sądowy” 2014/7–8.
Nesterowicz M., Przegląd orzecznictwa europejskiego w sprawach medycznych (w latach 2012–2013 – wybrane orzeczenia), „Przegląd Sądowy” 2015/4
Nesterowicz M., Przegląd orzecznictwa europejskiego w sprawach medycznych (w latach 2013–2014 – wybrane orzeczenia), „Przegląd Sądowy” 2016/4.
Nesterowicz M., Przegląd orzecznictwa europejskiego w sprawach medycznych (w latach 2014–2015 – wybrane orzeczenia), Przegląd Sądowy 2017/1.
Nesterowicz M., Utrata szansy wyleczenia lub przeżycia w prawie francuskim, „Państwo i Prawo” 2010/3.
Nesterowicz M., Zadośćuczynienie pieniężne na rzecz poszkodowanych w stanie wegetatywnym na skutek śpiączki mózgowej (na tle wyroku Sądu Najwyższego z 16.04.2015 r., I CSK 434/14), „Przegląd Sądowy” 2016/6.
Osajda K, Transseksualizm w świetle prawa i praktyki sądów polskich, „Przegląd Sądowy” 2004/5.
Pehm [w:] European Tort Law 2016, ed. E. Karner and B.C. Steininger, Berlin/Boston 2017.
Reigné Ph., L’intersexuation et la mention du sexe à l’état civil, „Recueil Dalloz” 2016/32.
Vauthier J.Ph., Vialla F., La Cour européenne des droits de l´homme condamne la France mais adresse un message à d´autres d´États, „Recueil Dalloz” 2017/18.
Vauthier J.Ph., Vialla F., Hermès ou Aphrodite: puiqu´il faut choisir, „Recueil Dalloz” 2017/24.
Vialla F., Substitution à état civil de la mention „sexe neutre” à celle „de sexe masculin”, „Recueil Dalloz” 2015/39.
Vialla F., Transsexualisme: l'irréversibilité en question, „Recueil Dalloz” 2012/25.
dr Marcin Łolik
adwokat
ORCID: 0000-0002-9046-4815
Więź emocjonalna między osobami najbliższymi jako dobro osobiste. Glosa do uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 27.03.2018 r., III CZP 60/17
Glosa dotyczy uchwały Sądu Najwyższego dotyczącej możliwości przyznania zadośćuczynienia za poniesioną krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, którzy na skutek ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu tegoż poszkodowanego utracili możliwość nawiązania z nim normalnych więzi emocjonalnych oraz podtrzymywania tych relacji. Orzeczenie bazuje na założeniu, że istnieje dobro osobiste, które chroni więź rodzinną między najbliższymi. Takie rozstrzygnięcie jest moim zdaniem sprzeczne z regulacjami dotyczącymi indemnizacji osób pośrednio poszkodowanych, a ponadto nowe dobro osobiste jest nie do obrony na obecnym gruncie prawnym.
Słowa kluczowe: zadośćuczynienie, odszkodowanie, odpowiedzialność pośrednia, dobro osobiste, ochrona osób bliskich
Dr. Marcin Łolik
attorney-at-law
ORCID: 0000-0002-9046-4815
Emotional bond between relatives as a personal right. Commentary on the resolution of the seven judges of the Supreme Court of 27/03/2018, III CSK 60/17
This commentary applies to the resolution of the Supreme Court regarding the ability to award redress to relatives of a victim who suffered serious and permanent damage to his health, having lost the ability to establish and maintain a normal emotional relationship with him. The judgment was based on the assumption that relations with relatives should be treated as a personal right. The author believes that such a judgment is in conflict with the rules on the indemnification of indirectly injured people and, furthermore, a new personal right cannot be protected under the current law.
Keywords: redress, monetary compensation, indirect liability, personal rights, protection of relatives
Bibliografia:
Bagińska E., Dopuszczalność dochodzenia przez osoby bliskie zadośćuczynienia w związku z doznaniem poważnej szkody na osobie przez bezpośrednio poszkodowanego, „Iustitia” 2016/2.
Bosek L., Gwarancje godności ludzkiej i ich wpływ na polskie prawo cywilne, Warszawa 2012.
Bosek L., W sprawie kwalifikacji więzi rodzinnej jako dobra osobistego (uwagi krytyczne na tle aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego), „Forum Prawnicze” 2015/3.
Czachórski W. [w:] System prawa cywilnego, t. 3, cz. 1, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. Z. Radwański, Ossolineum 1981.
Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych według przepisów ogólnych prawa cywilnego, Warszawa 1957.
Janiszewska B., Refleksje na temat wprowadzenia art. 446 § 4 k.c. [w:] Oblicza prawa cywilnego. Księga Jubileuszowa dedykowana profesorowi Janowi Błeszyńskiemu, red. K. Szczepanowska-Kozłowska, Warszawa 2013.
Jastrzębski J., Kilka uwag o naprawieniu szkody niemajątkowej, „Palestra” 2005/3–4.
Jastrzębski J., O granicach kompensacji [w:] Odpowiedzialność odszkodowawcza, red. J. Jastrzębski, Warszawa 2007.
Kaliński M., Ograniczenie indemnizacji do podmiotów bezpośrednio poszkodowanych – w związku z nowelizacją art. 446 Kodeksu cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2014/3.
Kordasiewicz B., Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę jako środek ochrony dóbr osobistych w prawie polskim [w:] Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym. Zagadnienia wybrane, red. J.S. Piątowski, Ossolineum 1986.
Kryla K., Zadośćuczynienie pieniężne dla najbliższych członków rodziny zmarłego – uwagi na tle art. 446 § 4 k.c., „Przegląd Sądowy” 2013/2.
Księżak P. [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, red. M. Pyziak-Szafnicka, LEX 2009.
Kowalski M., Glosa do wyroku SA w Gdańsku z 23.09.2005 r., I ACa 554/05, „Palestra” 2006/9–10.
Lackoroński B., Roszczenie członka rodziny o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w razie jej wyrządzenia przed dniem 3 sierpnia 2008 r. Glosa do uchwały SN z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11, OSP 2012/3.
Lackoroński B., Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią najbliższego członka rodziny na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r. Glosa do uchwały SN z dnia 22 października 2010 r., III CZP 76/10, OSP 2011/9, poz. 96.
Lackoroński B., Zadośćuczynienie pieniężne za krzywdy wynikłe ze śmierci najbliższego członka rodziny na podstawie art. 446 § 4 k.c., cz. 1 i cz. 2, „Palestra” 2009/7–8 oraz 9–10.
Łolik M., Glosa do wyroku SN z dnia 17 września 2010 r., II CSK 94/10, „Palestra” 2012/1–2.
Łolik M., Roszczenie członka rodziny o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w razie jej wyrządzenia przed dniem 3 sierpnia 2008 r. Glosa do uchwały SN z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11, OSP 2012/3, poz. 32.
Machnikowski P. [w:] System prawa prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2009, s. 383, Nb 26.
Matys J., Model zadośćuczynienie pieniężnego z tytułu szkody niemajątkowej w kodeksie cywilny, Warszawa 2010.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejski. Krótki komentarz, t. 2, Kraków 2002.
Osajda K., Zadośćuczynienie dla osoby najbliższej zmarłego – wątpliwości interpretacyjne już rozstrzygnięte i jeszcze do rozstrzygnięcia [w:] Ochrona słabszej strony stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, red. M. Boratyńska, Warszawa 2016.
Osajda K., Zadośćuczynienie za doznanie przez bliskiego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku, „Państwo i Prawo” 2016/1.
Piątowski J.S., Ewolucja ochrony dóbr osobistych [w:] Tendencje rozwoju prawa cywilnego, red. E. Łętowska, Ossolineum 1983.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2013.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – cześć ogólna, Warszawa 2006.
Radwański Z., Zadośćuczynienie pieniężne za szkodę niemajątkowa. Rozwój i funkcja społeczna, Poznań 1956, s. 168.
Radwański Z., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2003.
Sarnecki P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, M. Zubik, t. 2, Warszawa 2016.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2018.
Strugała R., Odpowiedzialność deliktowa osób pośrednio poszkodowanych: podmiotowe granice obowiązku odszkodowawczego w kontekście pojęcia szkody, „Studia Prawa Prywatnego” 2017/2.
Strus Z., Uwagi o odszkodowaniu w razie śmierci najbliższego członka rodziny, „Prawo i Medycyna” 2010/3.
Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych przysługujących osobom prawnym [w:] Problemy kodyfikacji prawa cywilnego (studia i rozprawy). Księga pamiątkowa ku czci profesora Zbigniewa Radwańskiego, red. S. Sołtysiński, Poznań 1990.
Szpunar A., Wynagrodzenie szkody wynikłej wskutek śmierci osoby bliskiej, Bydgoszcz 2000.
Szpunar A., Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową, Bydgoszcz 1999.
Szpunar A., Odszkodowanie za szkodę majątkową. Szkoda na mieniu i osobie, Bydgoszcz 1998.
Szpunar A., Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową, Bydgoszcz 1999.
Tylec G., Zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej. Uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunały Praw Człowieka oraz orzecznictwa sądów polskich, „Przegląd Sądowy” 2018/3.
Wałachowska M., Glosa do uchwały SN III CZP 32/11, „Prawo Asekuracyjne” 2011/4.
Wałachowska M., Glosa do wyroku SA w Gdańsku z 23.09.2005 r., I ACa 554/05, „Przegląd Sądowy” 2007/1.
Wałachowska M., Naruszenie dóbr osobistych członków rodziny w związku ze spowodowaniem śmierci osoby bliskiej. Glosa do wyroku SN z dnia 14 stycznia 2010 r., IV CSK 307/09, OSP 2011/2, poz. 15.
Wałachowska M., Wynagrodzenie szkód deliktowych doznanych przez pośrednio poszkodowanych, Warszawa 2014.
Wałachowska M., Wynagrodzenie szkód poniesionych na skutek doznania wstrząsu psychicznego spowodowanego śmiercią osoby bliskiej, „Przegląd Sądowy” 2004/7–8.
Wałachowska M., Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na rzecz najbliższych członków rodzin poszkodowanego na skutek uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia – konieczność regulacji prawnych [w:] Czyny niedozwolone w prawie polskim i prawie porównawczym, red. M. Nestorowicz, Warszawa 2012.
Wałachowska M., Glosa do uchwały SN III CZP 76/10, OSP 2011/9, poz. 96.
Warciński M., Glosa do uchwały SN z 22 października 2010 r., III CZP 76/10, „Palestra” 2012/1–2.
dr hab. Przemysław Ostojski
profesor Wyższej Szkoły Zarządzania i Bankowości w Poznaniu
Prawo dostępu do akt sprawy. Glosa do uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8.10.2018 r., I OPS 1/18
Glosa zawiera merytoryczną ocenę uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego, która rozstrzygnęła sporną w orzecznictwie sądowoadministracyjnym kwestię istnienia podstawy prawnej do żądania przez stronę postępowania administracyjnego od organu administracji publicznej sporządzenia kopii dokumentów z akt sprawy, z powołaniem się na art. 73 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego. Należy podzielić stanowisko Sądu kasacyjnego, który przyjął, że jeżeli pozwalają na to możliwości techniczne i organizacyjne organu administracji, to należy umożliwić stronie skuteczne żądanie od organu sporządzenia kopii dokumentów z akt sprawy. Kwestię zakresu prawa dostępu do akt sprawy należy jednak uregulować w sposób precyzyjny w ustawie. Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego nie stoją na przeszkodzie również przesłaniu stronie kopii dokumentacji akt sprawy na adres pocztowy (tradycyjny) albo elektroniczny, jeśli pozwalają na to możliwości techniczne i organizacyjne urzędu obsługującego organ administracji publicznej.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, zasady ogólne postępowania administracyjnego, europeizacja postępowania administracyjnego, dostęp do akt, zasada przejrzystości, zasada jawności, zasada czynnego udziału strony w postępowaniu
Dr. Hab. Przemysław Ostojski
professor of the School of Management and Banking in Poznań
The right of access to case files. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 08/10/2018, I OPS 1/18
The commentary contains a substantive assessment of the resolution of the Supreme Administrative Court, which resolved the dispute in the line of administrative court rulings regarding the existence of a legal basis for a party to administrative proceedings to require a body of state administration to prepare copies of documents from case files, referring to Article 73 § 1 of the Administrative Procedures Code. The position of the cassation court that accepted that a party should be able to effectively require an authority to prepare copies of documents from case files if the technical and organizational capabilities of the administrative authority allow for this, should be accepted. However, the issue of the scope of the right of access to case files should be governed precisely by statute. Similarly, the provisions of the Administrative Procedures Code do not preclude sending the party a copy of documentation from the case files to a postal (traditional) or electronic address if the technical and organizational capabilities of the office servicing the body of public administration allow for this.
Keywords: administrative proceedings, general principles of administrative proceedings, Europeanization of administrative proceedings, access to files, principle of transparency, principle of openness, principle of active participation of a party in proceedings
Bibliografia:
Chlebny J., Odmowa dostępu do akt w sprawie administracyjnej, „Państwo i Prawo” 2014/10.
Chlebny J., Prawo dostępu do akt sprawy [w:] System prawa administracyjnego procesowego, t. 2, cz. 2, Zasady ogólne postępowania administracyjnego, red. J.P. Tarno, W. Piątek, Warszawa 2018.
Curtin D.M., Citizens' Fundamental Right of Access to EU Information: An Evolving Digital Passepartout, „Common Market Law Review” 2000/1.
Galetta D.-U., Hofmann H.C.H, Puigpelat O.M., Ziller J., The General Principles of EU Administrative Procedural Law, Brussels 2015.
Kmieciak Z., Zarys teorii postępowania administracyjnego, Warszawa 2014.
Knysiak-Sudyka H. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2015.
Knysiak-Sudyka H., Dostęp do informacji w postępowaniu administracyjnym [w:] Raport zespołu eksperckiego z prac w latach 2012–2016. Reforma prawa o postępowaniu administracyjnym, red. Z. Kmieciak, Warszawa 2017.
Kowalik-Bańczyk K. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2013.
Krawczyk A., Postępowanie administracyjne i sądowe w sprawach unijnych [w:] System prawa administracyjnego, t. 3, Europeizacja prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2014.
Łaszczyca G., Akta sprawy w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2014.
Recommendation CM/Rec(2007)7 of the Committee of Ministers to member states on good administration on 20 Juni 2007 – „Code of good administration”, publ.: https://rm.coe.int/16807096b9 (dostęp: 16.08.2019).
ReNEUAL Model Rules on EU Administrative Procedure – aktualnie określany jako „ReNEUAL 1.0” – zob. http://reneual.eu/index.php/projects-and-publications/reneual-1-0 (dostęp: 13.08.2019 r.).
Rennert K., ReNEUAL-Musterentwurf für ein EU-Verwaltungsverfahrensrecht aus der Sicht des BVerwG, „Deutsches Verwaltungsblatt” 2016/2.
Schmidt-Aßmann E., Gemeineuropäische Verfahrensprinzipien [w:] Grundlagen des Verwaltungsrechts. Band II. Informationsordnung-Verwaltungsverfahren-Handlungsformen, red. W. Hoffmann-Riem, E. Schmidt-Aßmann, A. Voßkuhle, München 2008.
Schwarze J., Rechtsstaatliche Grundsätze des Verwaltungsverfahrens [w:] J. Schwarze, Europäisches Verwaltungsrecht. Enstehung und Entwicklung im Rahmen der Europäischen Gemeinschaft, Baden-Baden 1988.
Skouris V., Der Musterentwurf eines EU-Verwaltungsverfahrensgesetzes aus der Sicht des Europäischen Gerichtshofs, „Deutsches Verwaltungsblatt” 2016.
Szwarc M., Ograniczenia prawa dostępu do dokumentów instytucji Unii Europejskiej na podstawie rozporządzenia 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów, „Studia Prawnicze” 2013/2.
Wierzbowski M., Hofmann H.C., Schneider J.-P., Ziller J., Auby J.-B., Craig P., Curtin D., Cananea G., Galetta D.-U., Mendes J., Mir O., Stelkens U., ReNEUAL Model kodeksu postępowania administracyjnego Unii Europejskiej, Warszawa 2015.
Wilbrandt-Gotowicz M., Zintegrowane z prawem Unii Europejskiej postępowania administracyjne, Warszawa 2017.
