Ochrona prawna pracowników-sygnalistów (uwagi de lege lata i de lege ferenda).
dr hab. Helena Szewczyk
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Prawa i Administracji, Instytut Nauk Prawnych. ORCID: 0000-0002-1425-981X
Ochrona prawna pracowników-sygnalistów (uwagi de lege lata i de lege ferenda)
Whistleblowing polega na ujawnieniu w interesie publicznym, przez osobę znajdującą się wewnątrz organizacji, informacji o nieprawidłowościach w niej występujących, podmiotom zainteresowanym prawidłowym funkcjonowaniem tej organizacji. Efektem wdrożenia unijnych rozporządzeń i dyrektyw powinno być zbudowanie całościowej ochrony prawnej pracowników-sygnalistów. W szczególności należy uregulować pojęcie i nabywanie statusu sygnalisty, ochronę jego tożsamości, ochronę trwałości jego zatrudnienia oraz politykę wewnątrzzakładową pracodawcy. Istotną kwestią powinna być ochrona pracowników-sygnalistów przed wszelkimi działaniami odwetowymi (bezpośrednimi lub pośrednimi), a zwłaszcza przed utratą dotychczasowego stanowiska pracy. Konieczne jest w związku z tym w polskim prawie wprowadzenie szczególnej, kompleksowej ochrony pracowników-sygnalistów służącej zapewnieniu trwałości ich zatrudnienia oraz ich ochronie przed retorsjami, mobbingiem, dyskryminacją i innym niekorzystnym traktowaniem.
Słowa kluczowe: whistleblowing, ochrona prawna, pracownik-sygnalista, ochrona trwałości zatrudnienia
Dr. Hab. Helena Szewczyk
Silesian University in Katowice, Department of Law and Administration, Institute of Legal Studies. ORCID: 0000-0002-1425-981X
Legal protection of employees-whistleblowers (de lege lata and de lege ferenda comments)
Whistleblowing involves the disclosure of information on irregularities within an organization in the public interest by people within that organization to entities interested in its correct functioning. The effect of the implementation of EU regulations and directives should be the construction of holistic legal protection of whistleblowing employees. In particular, the concepts and the acquisition of the status of a whistleblower, the protection of his identity, the protection of the durability of his employment and the employer’s internal policy need to be regulated. The protection of whistleblowing employees against any revenge (direct and indirect), particularly dismissal from his position to date, should be an important issue. Therefore, Polish law needs the introduction of detailed, comprehensive protection of whistleblowing employees to assure them of durability of their employment and protection against retaliation, harassment, discrimination and other adverse treatment.
Keywords: whistleblowing, legal protection, whistleblowing employee, protection of the durability of employment
Bibliografia:
Austin A., Whistleblowers: the new watchdogs? [w:] Freedom of expression: essays in honour of Nicolas Bratza, President of the European Court of Human Rights, red. J. Casadevall, Strasburg 2012.
Bieniek G., Brol J., Salwa Z., Prawo związkowe z komentarzem, Warszawa 1992.
Bowers J., Lewis J., Whistleblowing: freedom of expression in the workplace, “European Human Rights Law Review” 1996/6.
Dral A., Ochrona pracowników przed działaniami odwetowymi pracodawcy w świetle międzynarodowego i polskiego prawa pracy [w:] Prawo pracy w świetle procesów integracji europejskiej. Księga Jubileuszowa Profesor Marii Matey-Tyrowicz, red. J. Wratny, M.B. Rycak, Warszawa 2011.
Florczak I., „Zatrudnienie” jako kategoria prawna, „Gdańsko-Łódzkie Roczniki Prawa Pracy i Prawa Socjalnego” 2013/3.
Iwulski J., Rozwiązanie stosunku pracy, Warszawa 1995.
Krzywoń A., Konstytucyjna ochrona pracy i prawa pracowniczych, Warszawa 2017.
Liszcz T., Równość kobiet i mężczyzn w znowelizowanym kodeksie pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2002/2.
Litwiński P., Korporacyjne systemy raportowania nadużyć (whistleblowing hotlines) a ochrona danych osobowych [w:] Prywatność a ekonomia, ochrona danych osobowych w obrocie gospodarczym, red. A. Mednis, Warszawa 2013.
Łaga M., Unormowania dotyczące sygnalizacji–wzmacnianie demokracji w zakładzie pracy [w:] Demokracja w zakładzie pracy. Zagadnienia prawne, Warszawa 2017.
Maciejewski M., Whistleblowing. Instytucja i jej rola w kształtowaniu odpowiedzialności w administracji [w:] Odpowiedzialność administracji i w administracji, red. Z. Duniewska, M. Stahl, Warszawa 2013.
Miceli M.P., Near J.P., Whistle-Blowing: Myth and Reality, Journal of Management, 1996/22.
Niceli M.P., Near J.P., Dworkin T. M., Whistleblowinng in organizations, New York 2008.
Nowik P., Pojęcie równowagi prawnej w zbiorowym prawie pracy, Lublin 2016.
Ploszka A., Ochrona demaskatorów (whistleblowers) w orzecznictwie ETPCz, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/4.
Salwa Z., Szczególna ochrona stosunku pracy działaczy związkowych, „Służba Pracownicza” 1993/5.
Skupień D., Whistleblowing in Poland according to legislation and case law [w:] Whistleblowing – a comparative study, red. G. Thüsing, G. Forst, Springer 2016.
Spytek-Bandurska G., Wybrane problemy pracodawców z ochroną danych osobowych [w:] Ochrona danych osobowych podmiotów objętych prawem pracy i prawem ubezpieczeń społecznych. Stan obecny i perspektywy, red. T. Wyka, A. Nerka, Warszawa 2012.
Stokłosa A., Syp S., MAR. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie nadużyć na rynku. Komentarz, Warszawa 2017.
Szewczyk H., Ochrona informacji poufnych pracodawcy w świetle dyrektywy nr 2016/943/UE z 8 czerwca 2016 roku, „Studia Prawnicze” 2017/1.
Szewczyk H., Stosunki pracy w samorządzie terytorialnym, Warszawa 2012.
Szewczyk H., Równość płci w zatrudnieniu, Warszawa 2017.
Tüsing G., Beschäftigtenschutz und Compliance, München 2018.
Włodarczyk M. [w:] Z. Góral, P. Prusinowski, K. Stefański, M. Włodarczyk, Wypowiedzenie stosunku pracy, Warszawa 2018.
Wojciechowska-Nowak A., Ochrona prawna sygnalistów w doświadczeniu sądów pracy. Raport z badań, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2011.
Wojciechowska-Nowak A., Skuteczna ochrona prawna sygnalistów. Perspektywa pracodawców, związków zawodowych oraz przedstawicieli środowisk prawniczych, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2014.
dr hab. Paweł Borecki
Uniwersytet Warszawski. ORCID: 0000-0002-1921-8291
Prawotwórcza i porządkująca rola Sądu Najwyższego w sprawach wyznaniowych – uwagi w sprawie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 12.09.2018 r., III CZP 14/18
W uchwale z 12.09.2018 r. Sąd Najwyższy zasadnie uznał w związku z tzw. postępowaniem regulacyjnym, że parafie Kościoła Katolickiego z terenów byłego zaboru pruskiego, które weszły w skład II Rzeczypospolitej są następcami prawnymi kolejno kościołów parafialnych i beneficjów proboszczowskich, a wcześniej – katolickich gmin kościelnych. Sukcesorami katolickich gmin kościelnych miały stać się z chwilą wejścia w życie Konkordatu polskiego w 1925 r. kościoły parafialne i beneficja proboszczowskiego. Natomiast po II wojnie światowej następcami prawnych ww. jednostek organizacyjnych Kościoła stały się parafie. Sąd Najwyższy nie sprecyzował jednak precyzyjnie momentu owego następstwa prawnego. Przyznał także, iż brak jest szczegółowej podstawy prawnej dla opisanej sukcesji uniwersalnej. Sąd Najwyższy dał pierwszeństwo zasadzie bezpieczeństwa obrotu oraz zasadzie ochrony praw nabytych przed zasadą legalizmu. Należy podnieść, że w swoich rozważaniach Sąd respektuje zasadę odrębności prawa państwowego (świeckiego) i prawa kościelnego (kanonicznego).
Przekonujący jest pogląd Sądy Najwyższego, iż Konkordat polski z 1925 wygasł z dniem 8.05.1945 r., czyli wraz z kapitulacją Niemiec wyniku zasadniczej zmiany warunków terytorialnych i polityczno-prawnych, w jakich znalazła się Polska po II wojnie światowej, a w konsekwencji na skutek tzw. desuetudo. Te stanowisko pozwala uniknąć wikłania się w spory polityczne i światopoglądowe na tle wygaśnięcia Konkordatu polskiego z 1925 r.
Sąd podtrzymał pogląd sformułowany w 1959 r., że polskie kościelne osoby prawne, które podjęły działalność po II wojnie światowej na tzw. Ziemiach Zachodnich i Północnych nie mogą być uznane za następców prawnych odpowiednich niemieckich i gdańskich osób kościelnych osób prawnych, ponieważ prawo polskie nie przyznaje im osobowości prawa publicznego. Pogląd przeciwny, chociaż lansowany przez niektórych badaczy kościelnych, jest nieuzasadniony.
Słowa kluczowe: Sąd Najwyższy, parafia, sukcesja prawna, konkordat, osobowość prawa publicznego
Dr. Hab. Paweł Borecki
University of Warsaw. ORCID: 0000-0002-1921-8291
Law-making and orderliness role of the Supreme Court in cases of creed – comments on the resolution of the panel of seven judges of the Supreme Court of 12 September 2018, III CZP 14/18
In the resolution of 12 September 2018, the Supreme Court rightly held that Catholic Church parishes from the territories of the former Prussian partition, which became a part of the Second Republic of Poland, are the legal successors of respectively parish churches and parish priest benefices and previously Catholic Church municipalities in connection with the so-called regulatory proceedings. The parish churches and parish priest benefices were supposed to become the successors of Catholic Church municipalities when the Polish Concordat of 1925 entered into force. However, after the Second World War, the parishes became the legal successors of these organizational units of the Church. However, the Supreme Court did not precisely specify the moment that this legal succession took place. It also admitted that there are no specific legal grounds for this universal succession. The Supreme Court gave priority to the principle of security of trading and the principle of protection of acquired rights over the principle of legalism. It should be mentioned that, in its considerations, the Court respects the principle of separateness of state (secular) law and church (canonical) law.
The view of the Supreme Court is convincing that the Polish Concordat of 1926 expired on 8 May 1945, namely at the time of Germany’s surrender, as a result of the fundamental change in Poland’s territorial and political/legal conditions after the Second World War and, consequently, as a result of the so-called desuetudo. This position enables the avoidance of becoming engulfed in political and ideological disputes in the light of the expiry of the Polish Concordat of 1925.
The court upheld the view formulated in 1959 that Polish church legal entities, which took up activities after the Second World War on the so-called Western and Northern Territories cannot be considered legal successors of respectively the German and Gdańsk church legal persons because Polish law does not give them a public law personality. A different view, despite being promoted by certain church scholars, is unreasonable.
Keywords: Supreme Court, parish, legal succession, concordat, public law personality
Bibliografia:
Actes et Documents du Saint-Siége relatifs à la Seconde Guerre mondiale. Tom 3. Le Sait-Siége la situation religieuse en Pologne et dans les Pays baltes 1939–1945, Citta del Vaticano 1967.
Borecki P., Janik Cz., Prawo wewnętrzne związków wyznaniowych a państwowy porządek prawny [w:] Prawo wewnętrzne nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce. Wybór aktów prawnych, wyb. i oprac. nauk. P. Borecki, Cz. Janik, Warszawa 2012.
Dziesięć lat polskiego konkordatu, red. Cz. Janik, P. Borecki, Warszawa 2009.
Główny Urząd Statystyczny, Historia Polski w liczbach. Ludność. Terytorium, z. 1, Warszawa 1990.
Główny Urząd Statystyczny, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, 1050 lat chrześcijaństwa w Polsce, Warszawa 2016.
Janik Cz., Borecki P., Dziesięć lat polskiego konkordatu, Warszawa 2009.
Kowalczyk J., Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską 1993/1998, Płock 2013.
Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2005.
Langer T., Państwo a nierzymskokatolickie związki wyznaniowe w Polsce Ludowej, Warszawa 1967.
Mezglewski A., Opinia prawna dotycząca następstwa prawnego po katolickich gminach kościelnych, istniejących w byłym zaborze pruskim, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2015/7.
Mezglewski A., Opinia prawna dotycząca problemu obowiązywania prawa wewnętrznego związków wyznaniowych w obrocie prawnym, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2011/3.
Mezglewski A., Spór o wygaśnięcie konkordatu polskiego z 1925 roku, „Roczniki Nauk Prawnych” 1998/8.
Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2011.
Osuchowski J., Prawo wyznaniowe RP 1918–1939, Warszawa 1967.
Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2010, 2013.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna. Warszawa 2017.
Raina P., Kościół w PRL. Dokumenty 1945–1959, Poznań 1994.
Tajne dokumenty Państwo–Kościół 1980–1989, Londyn–Warszawa 1993.
Tunia A., Recepcja prawa wewnętrznego związków wyznaniowych w prawie polskim, Lublin 2015.
Walencik D., Nowelizacja ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w kontekście zasady bilateralności, „Forum Prawnicze” 2011/3.
Włodarczyk T., Konkordaty, Warszawa 1986.
Życie religijne w Polsce pod okupacją 1939–1945. Metropolie wileńska i lwowska, zakony, red. Z. Zieliński, Katowice 1992.
dr Konrad Lipiński
adiunkt, Katedra Prawa Karnego Materialnego, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski; adwokat
ORCID: 0000-0001-5342-4905
Wykorzystanie dowodów z postępowania karnego w postępowaniu podatkowym. Uwagi na marginesie postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1.10.2018 r., I FPS 2/18
Artykuł dotyczy zagadnienia wykorzystania w postępowaniu podatkowym dowodów z kontroli operacyjnej uzyskanych w postępowaniu karnym. Przeprowadzono w nim analizę znowelizowanych przepisów Kodeksu postępowania karnego, porównując wyrażoną w nich treść z zasadami dopuszczalności dowodów uregulowanych w ordynacji podatkowej w kontekście wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 17.12.2015 r., C-419/14. Autor dochodzi do wniosku, że kontrola legalności materiałów uzyskanych w drodze kontroli operacyjnej dokonywana jest finalnie przez sąd orzekający w sprawie karnej, zaś zarówno w postępowaniu karnym, jak i w postępowaniu podatkowym nie jest możliwe wykorzystanie dowodu z kontroli i utrwalania rozmów uzyskanego z przekroczeniem jej granic.
Słowa kluczowe: kontrola operacyjna, postępowanie podatkowe, prawo do prywatności, zgoda następcza, postępowanie karne
Dr. Konrad Lipiński
assistant professor, Chair of Criminal Substantive Law, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wrocław; attorney-at-law
ORCID: 0000-0001-5342-4905
The use of evidence from criminal proceedings in tax proceedings. Commentary on the decision of the Supreme Administrative Court of 1 October 2018 I FPS 2/18
The article applies to the issue of using evidence obtained via operational surveillance in criminal proceedings in tax proceedings. An analysis was conducted in it of the amended provisions of the Criminal Procedures Code, comparing the content expressed in it with the principles of admissibility of evidence regulated in the Tax Code in the context of the judgment of the Court of Justice of the European Union of 17 December 2015, C-419/14. The author concludes that the legality of the materials obtained through operational surveillance is ultimately determined by a court ruling in a criminal case, whereas it is impossible in either criminal or tax proceedings to use evidence from conversations that is illegally obtained and saved in such surveillance.
Keywords: operational surveillance, tax proceedings, right to privacy, the court’s subsequent permission to use evidence, criminal proceedings
Bibliografia:
Błoński M., Przeprowadzanie na rozprawie dowodów uzyskanych w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych, „Państwo i Prawo” 2017/8.
Brzozowski S., Wykorzystywanie dowodów uzyskanych w toku kontroli operacyjnej w kontekście art. 168b kodeksu postępowania karnego, „Palestra” 2016/6.
Brzozowski S., Dopuszczalność dowodu w kontekście regulacji art. 168a k.p.k., „Przegląd Sądowy” 2016/10.
Brzozowski S., Dopuszczalność dowodów uzyskanych z naruszeniem przepisów postępowania w kontekście art. 168a k.p.k., „Palestra” 2017/1–2.
Czerwińska D., Problematyka zgody zastępczej na wykorzystanie tzw. przypadkowych znalezisk po 15 kwietnia 2016 roku, „Przegląd Sądowy” 2019/4.
Drajewicz D., Zakaz dowodowego wykorzystania procesowej kontroli rozmów, „Państwo i Prawo” 2010/8.
Florczak-Wątor M., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 27.04.2017 r., II AKa 213/16, LEX 2018.
Gruszecka D., W kwestii interpretacji znowelizowanego przepisu art. 168a k.p.k., „Palestra” 2017/1–2.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2014.
Hofmański P. (red.) Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2011.
Lipiński K., Klauzula uadekwatniająca przesłanki niedopuszczalności dowodu w postępowaniu karnym (art. 168a k.p.k.), „Prokuratura i Prawo” 2016/11.
Lipiński K., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 27 kwietnia 2017 r., II AKa 213/16 [o kryteriach niedopuszczalności dowodu po nowelizacji art. 168a k.p.k.], „Palestra” 2017/10.
Niemczyk Z., Nowy kształt kontroli operacyjnej po zmianach ustawy o Policji i Kodeksu postępowania karnego, „Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury” 2017/2.
Plebanek E., Kilka uwag na temat znaczenia przepisu art. 168a k.p.k. dla dopuszczalności wykorzystania w postępowaniu sądowym dowodu pozyskanego z naruszeniem rygorów ustawowych, „Palestra” 2018/10.
Posytek A., Wartość dowodowa czynności operacyjno-rozpoznawczych, „Prokuratura i Prawo” 2011/3.
Rychlewska A., O przepisie art. 168a k.p.k. jako przyzwoleniu na korzystanie w ramach procesu karnego z dowodów zdobytych w sposób nielegalny, „Palestra” 2016/5.
Skorupka J., Eliminowanie z procesu karnego dowodu zebranego w sposób sprzeczny z ustawą, „Państwo i Prawo” 2011/3.
Skorupka J., Krytycznie o stanowisku Sądu Najwyższego w kwestii legalności kontroli rozmów telefonicznych, „Prokuratura i Prawo” 2011/4.
Skorupka J., Prokonstytucyjna wykładnia przepisów prawa dowodowego w procesie karnym [w:] Verba volant, scripta manent. Proces karny, prawo karne skarbowe i prawo wykroczeń po zmianach z lat 2015–2016. Księga pamiątkowa poświęcona profesor Monice Zbrojewskiej, red. T. Grzegorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2017.
Skorupka J. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2018.
Świecki D. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2018.
Zgryzek K., Na ile obywatel może ulec państwu? Przyczynek do analiz w przedmiocie dopuszczalności dowodów uzyskanych w toku kontroli i utrwalania rozmów telefonicznych [w:] Granice procesu karnego. Legalność działań uczestników postępowania, red. D. Gruszecka, J. Skorupka, Warszawa 2015.
Łukasz Duśko
aplikant adwokacki; doktorant, Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński
ORCID: 0000-0001-9841-7346
Udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela jako znamię przestępstw opisanych w art. 300 § 1 i 2 k.k.
Celem niniejszego artykułu jest próba ustalenia charakteru występków opisanych w art. 300 § 1 i § 2 Kodeksu karnego, w kierunku udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy owe przestępstwa są znamienne skutkiem, a w szczególności – czy ewentualny skutek powinien być utożsamiany z wyrządzeniem wierzycielowi szkody? Przedstawiona przez Autora analiza krytyczna dotychczasowych wypowiedzi przedstawicieli doktryny prawa karnego, jak również analiza konstruktywna dają asumpt do twierdzenia, że wskazane występki są znamienne skutkiem, jednak powstanie szkody w postaci rzeczywistego uszczerbku w mieniu wierzyciela nie stanowi warunku realizacji znamion tych typów, a jedynie może wystąpić jako pierwotna lub wtórna konsekwencja zachowania dłużnika.
Słowa kluczowe: indywidualne przestępstwa dłużnicze, dłużnik, wierzyciel, przestępstwo materialne, przestępstwo formalne, szkoda majątkowa
Łukasz Duśko
trainee attorney-at-law, doctoral student, Chair of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University
ORCID: 0000-0001-9841-7346
Frustration or limitation in satisfying the creditor as a component of the crimes specified in Article 300 § 1 and 2 of the Penal Code
The objective of this article is to define the nature of the crimes provided for in Article 300 § 1 and § 2 of the Penal Code to establish whether these crimes are formal or substantive and, if substantive, whether their possible effect should be understood as causing damage to the creditor. The Author presents a critical analysis of the statements made in the doctrine on criminal law to date, as well as a constructive analysis, which leads to the conclusion that these crimes are substantive, while actual damage to the creditor’s assets is not a condition of such crimes. Meanwhile, damage can only appear as a primary or secondary consequence of the debtor’s actions.
Keywords: individual debtor’s crimes, debtor, creditor, substantive crime, formal crime, material damage
Bibliografia:
Ambrożuk D., Glosa do wyroku z 26 VII 2001, II CKN 1269/00, „Państwo i Prawo” 2003/1.
Bielski M., Oszustwo szkodowe i bezszkodowe jako dwie odmiany przestępstwa oszustwa [w:] Nowa kodyfikacja prawa karnego, t. 43, Księga Jubileuszowa Profesora Tomasza Kaczmarka, red. J. Giezek, D. Gruszecka, T. Kalisz, Wrocław 2017.
Bojarski M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2018.
Cichulski P., Przepisy karne materialne pomocne w postępowaniu windykacyjnym, „Monitor Prawniczy” 2000/5.
Gałązka M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2019.
Górniok O., Ustawa o ochronie obrotu gospodarczego z komentarzem, Warszawa 1995.
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450–1088, red. M. Gutowski, Warszawa 2016.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2011.
Kardas P., Karnistyczne ujęcie szkody majątkowej jako przejaw naturalizacji prawa [w:] Naturalizm prawniczy. Granice, red. J. Stelmach, B. Brożek, Ł. Kurek, Warszawa 2017.
Kardas P., Szkoda majątkowa jako znamię przestępstwa nadużycia zaufania, „Prokuratura i Prawo” 1996/7–8.
Kozaczek M., Glosa do postanowienia SN z dnia 20 stycznia 2005 r., I KZP 31/04, OSP 2006/10.
Krahel W., Cywilnoprawne implikacje odpowiedzialności za przestępstwa na szkodę wierzycieli, „Palestra” 1998/11–12.
Lachowski J., Przestępstwa przeciwko wierzycielom [w:] System prawa handlowego, t. 10, Prawo karne gospodarcze, red. R. Zawłocki, Warszawa 2018
Łabuda G. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2014.
Łagodziński S., Glosa do wyroku SN z dnia 18 października 1999 r., II KKN 230/99, „Prokuratura i Prawo” 2000/12.
Majewski J., Przestępstwa na szkodę wierzycieli (uwagi na tle ustawy z 12 października 1994 r.), „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1995/6.
Majewski J. [w:] K. Buchała, P. Kardas, J. Majewski, W. Wróbel, Komentarz do ustawy o ochronie obrotu gospodarczego, Warszawa 1995.
Majewski J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 3, Komentarz do art. 278–363, red. A. Zoll, Warszawa 2016.
Marek A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Marek, Warszawa 2010.
Marszałek M., Sporne problemy wykładni art. 6 § 1 i 3 ustawy o ochronie obrotu gospodarczego, „Prokuratura i Prawo” 1997/6.
Oczkowski T., Przestępstwa na szkodę wierzycieli, „Monitor Prawniczy” 1999/11.
Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1982.
Popiołek W. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1088, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018.
Pracki H, Obrót gospodarczy pod ochroną: zagadnienia prawnokarne, Warszawa 1995.
Ratajczak A., Ochrona obrotu gospodarczego: komentarz do ustawy z dnia 12 października 1994 r., Warszawa 1994.
Skorupka J., Zagadnienie komplementarności karnoprawnej i cywilnoprawnej ochrony wierzycieli, „Państwo i Prawo” 2001/8.
Skorupka J., Przestępstwo udaremnienia egzekucji oraz udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzycieli, „Przegląd Sądowy” 2001/11–12.
Tarapata S., Przedmiot czynności wykonawczej a przedmiot służący do popełnienia przestępstwa. Uwagi na marginesie uchwały Sądu Najwyższego z 30 października 2008 r., (sygn. akt I KZP 20/08), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2009/3.
Tracz G., Pojęcie wykonania i niewykonania zobowiązań w polskim prawie cywilnym, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2009/1.
Wojciechowski J., Ustawa o ochronie obrotu gospodarczego z komentarzem, Warszawa 1994.
Zawłocki R., Przestępstwa przeciwko wierzycielom [w:] System prawa karnego, t. 9, Przestępstwa przeciwko mieniu i gospodarcze, red. R. Zawłocki, Warszawa 2015.
Zawłocki R., Przestępstwa przeciwko wierzycielom w polskim prawie karnym, Sopot 2007.
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 2012.
dr hab. Monika Michalska-Marciniak
profesor Uniwersytetu Łódzkiego, Katedra Postępowania Cywilnego II, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki; radca prawny. ORCID: 0000-0003-2293-0471
Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji. Rozważania na tle nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 4.07.2019 r.
W 2019 r. dokonano dużej reformy postępowania cywilnego. Dotknęła ona m.in. postępowania apelacyjnego. W wyniku tej reformy znaczącemu ograniczeniu uległy kompetencje sądu pierwszej instancji w zakresie kontroli dopuszczalności apelacji. Na tle tych zmian powstało zagadnienie, który sąd jest właściwy do rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji oraz czy referendarz sądowy może rozpoznać ten wniosek. Rozważania przeprowadzone w artykule prowadzą do wniosku, że w aktualnym stanie prawnym do rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu wyłącznie właściwy jest sąd drugiej instancji oraz że wniosek ten może rozpoznać referendarz sądowy.
Słowa kluczowe: przywrócenie terminu, apelacja, postępowanie apelacyjne, referendarz sądowy
Dr. Hab. Monika Michalska-Marciniak
professor of the University of Łódź, Chair of Civil Proceedings II, Faculty of Law and Administration, University of Łódź; legal counsel. ORCID: 0000-0003-2293-0471
Petition to reinstate the period for filing an appeal. Considerations in the light of the amendment of the Civil Procedures Code of 4 July 2019
A major reform of civil proceedings was introduced in 2019. It affected appeal proceedings, among other things. The consequence of this reform was that the powers of the court of the first instance were greatly limited with regard to the control of the admissibility to file an appeal. In the light of these changes, the question has arisen as to which court should consider the petition to reinstate the period for filing an appeal and whether a court referendary can process this application. The considerations of the article lead to the conclusion that, in the current legal situation, only the court of the second instance has the jurisdiction to consider a petition to reinstate the period and this petition can be considered by the court referendary.
Keywords: reinstatement of the period, appeal, appeal proceedings, court referendary
Bibliografia:
Arkuszewska A., Referendarz sądowy w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2011.
Bąk A., Gołębiowska A., Niektóre zagadnienia wstępnego postępowania apelacyjnego w sprawie cywilnej [w:] Jus et remedium. Księga jubileuszowa Profesora Mieczysława Sawczuka, red. A. Jakubecki, J.A. Strzępka, Warszawa 2010.
Bladowski B., Zażalenie w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1975.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2016.
Ereciński T., Apelacja i kasacja w procesie cywilnym, Warszawa 1996.
Jagieła J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Komentarz. Art. 1–205, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Michalska-Marciniak M., Zasada instancyjności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012.
Michalska-Marciniak M., Apelacja w procesie cywilnym – uwagi de lege fernda [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. A. Torbus, A. Markiewicz, Warszawa 2014.
Michalska-Marciniak M., Wniesienie apelacji do sądu drugiej instancji (art. 369 § 3 k.p.c.), „Polski Proces Cywilny” 2012/1.
Michalska-Marciniak M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, t. 1, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2019.
Obrębski R., Dopuszczalność zażalenia i kasacji od postanowień dotyczących wniosku o przywrócenie terminu (na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego), „Przegląd Sądowy” 2000/1.
Olczak-Dąbrowska D., Przywrócenie terminu w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010.
Romańska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, t. 1, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2019.
Sorysz M., Terminy w polskim procesie cywilnym, Warszawa 2007.
Wiśniewski T., Apelacja i kasacja. Nowe środki odwoławcze w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1996.
Wiśniewski T., Apelacja [w:] System prawa procesowego cywilnego, t. 3, Środki zaskarżenia, cz. 1, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Piotr Klaczak
doktorant w Katedrze Prawa Cywilnego, Handlowego i Ubezpieczeniowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. ORCID: 0000-0001-8317-7247
Czynność prawna mająca na celu zmianę wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej
Artykuł dotyczy czynności prawnych mających na celu zmianę wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Prowadzone rozważania dotyczą przede wszystkim pojmowania celu czynności prawnej w dogmatyce prawa cywilnego. Autor przeprowadza wykładnię art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej i wskazuje na liczne nieporozumienia w orzecznictwie dotyczące tego przepisu. Artykuł zawiera argumenty na rzecz tezy, zgodnie z którą ustalenie celu czynności prawnej wymaga odwołania się do zamiarów stron tej czynności. Na takie rozumienie celu czynności prawnej wskazuje jednoznacznie już językowa wykładnia analizowanego przepisu. Również wykładnia pozajęzykowa nie pozwala na przyjęcie innego rozumienia celu czynności prawnej (np. jako skutku czynności prawnej). Przeprowadzona wykładnia odwołuje się również do celu omawianego przepisu oraz jego funkcjonowania w praktyce. Artykuł krytycznie ustosunkowuje się do judykatury, w której dominuje zbyt szerokie pojmowanie czynności prawnych mających na celu zmianę wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej.
Słowa kluczowe: cel czynności prawnej, nieważność czynności prawnej, zmiana wierzyciela, zgoda podmiotu tworzącego
Piotr Klaczak
doctoral student, Chair of Civil, Commercial and Insurance Law, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznań. ORCID: 0000-0001-8317-7247
Legal transaction intended to change the creditor of an independent public healthcare institution
The article addresses legal transactions intended to change the creditor of an independent public healthcare institution. The considerations primarily apply to the understanding of the objective of the legal transaction in the dogmatism of civil law. The author presents an interpretation of Article 54, para. 5 of the Act on Healthcare Activities and mentions numerous misunderstandings of this provision in the line of judgments. The article contains arguments in support of the thesis that the establishment of the objective of a legal transaction requires reference to be made to the intentions of the parties to this transaction. Such an understanding of the objective of the legal transaction is unambiguously already indicated in the linguistic interpretation of the provision under review. Likewise the non-linguistic interpretation prevents accepting a different understanding of the objective of the legal transaction (as a consequence of the legal transaction). The interpretation also refers to the objective of the provision in question and its functioning in practice. The article critically addresses the judicature which is dominated by the excessively broad understanding of the legal transactions intended to change the creditor of an independent public healthcare institution.
Keywords: objective of the legal transaction, invalidity of a legal transaction, change of creditor, consent of the creating entity
Bibliografia:
Ajdukiewicz K., Postępowanie człowieka [w:] Język i poznanie, t. 1, Warszawa 1960.
Bogucki O., Model wykładni funkcjonalnej w derywacyjnej koncepcji wykładni prawa, Szczecin 2016.
Grochowski M., Pojęcie celu – studia semantyczne, Ossolineum 1980.
Grzybowski S., Prawo cywilne i jego systematyka [w:] System prawa cywilnego, t. 1, Część ogólna, red. W. Czachórski, Ossolineum 1984.
Gutowski M., Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2017.
Janiszewska B., Jeszcze o zmianie wierzyciela SP ZOZ, „Monitor Prawniczy” 2016/15.
Janiszewska B., Zmiana wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, „Monitor Prawniczy” 2016/11.
Kappes A., Poręczenie a czynność prawna mająca na celu zmianę wierzyciela, „Glosa” 2015/1.
Klein A., Elementy zobowiązaniowego stosunku prawnego, Wrocław 2005.
Machnikowski P., Struktura zobowiązania [w:] System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. E. Łętowska, Warszawa 2013.
Machnikowski P., Swoboda umów według art. 3531 KC. Konstrukcja prawna, Warszawa 2005.
Morawski L., O pewnym rozumieniu prawa i faktu oraz o niektórych jego zastosowaniach, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 1980/1.
Mularski K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Gutowski, t. 2, Warszawa 2019.
Mularski K., Wykonanie zastępcze – ius cogens czy ius dispositivum, „Monitor Prawniczy” 2006/14.
Patryas W., Definiowanie pojęć prawnych, Poznań 1997.
Radwański Z., Mularski K., Wykładnia oświadczeń woli [w:] System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2017.
Radwański Z., Zieliński M., Stosowanie i wykładnia prawa cywilnego [w:] System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, t. 1, Warszawa 2018.
Safjan M., Pojęcie i systematyka prawa prywatnego [w:] System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Stelmachowski A., Zarys teorii prawa cywilnego, Warszawa 1998.
Szczepaniak R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Gutowski, t. 1, Warszawa 2019.
Topolińska Z., Mechanizmy nominalizacji w języku polskim [w:] Studia gramatyczne I, red. Z. Topolińska, Ossolineum 1977.
Trzaskowski R., Granice swobody kształtowania treści i celu umów obligacyjnych. Art. 3531 k.c., Kraków 2005.
Wierzbowski M., Zgoda na zmianę wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej – regulacje zastane i oczekiwane, „Przegląd Prawa Publicznego” 2017/12.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk J., Prawo cywilne – zarys części ogólnej, Warszawa 2001.
Wronkowska S., Zieliński M., Komentarz do zasad techniki prawodawczej, Warszawa 2012.
Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 1997.
Zieliński M., Bogucki O., Choduń A., Czepita S., Kanarek B., Municzewski A., Zintegrowanie polskich koncepcji wykładni prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2009/4.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki, Warszawa 2017.
Zieliński T., Nieważność czynności sprzecznych z ustawą, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 1967/2.
Zbigniew Mierzejewski
sędzia Sądu Okręgowego w Łodzi; Katedra Postępowania Karnego i Kryminalistyki, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzkiego. ORCID: 0000-0001-6771-9544
Zasada instancyjności postępowania oraz postępowanie odwoławcze we francuskim kodeksie postępowania karnego
Zasada dwuinstancyjności postępowania sądowego (double degré de juridiction) we francuskim postępowaniu karnym odnoszona jest do dwukrotnego merytorycznego rozpoznania sprawy zarówno przez sąd pierwszej, jak i drugiej instancji. Uznawana jest za jedną z głównych zasad postępowania karnego. Wobec braku wyraźnego umocowania konstytucyjnego jest wywodzona przez doktrynę francuskiego procesu karnego oraz orzecznictwo sądu najwyższego z wielu innych norm konstytucyjnych.
W artykule przedstawiono argumenty powoływane jako uzasadnienie obowiązywania zasady dwuinstancyjności postępowania we francuskim systemie prawa karnego procesowego oraz dokonano jej analizy poprzez przedstawienie struktury sądów powszechnych, środków zaskarżenia oraz przebiegu postępowania odwoławczego w aspekcie, w jakim realizuje ono zasadę dwuinstancyjności postępowania.
Artykuł uwzględnia zmiany legislacyjne dotyczące ograniczeń udziału czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości wprowadzone ustawą z 23.03.2019 r. w sprawie programowania i reformy wymiaru sprawiedliwości w latach 2018–2022.
Słowa kluczowe: zasada instancyjności we francuskim postępowaniu karnym, sąd pierwszej instancji, sąd drugiej instancji. apelacja, kasacja
Zbigniew Mierzejewski
judge of the Regional Court in Łódź, Chair of Criminal Proceedings and Forensics, Faculty of Law and Administration, University of Łódź. ORCID: 0000-0001-6771-9544
Principle of instances of proceedings and appeal proceedings in the French Criminal Procedures Code
The principle of two-instances of court proceedings (double degré de juridiction) in French criminal proceedings applies to the substantive examination of a case by both the court of the first and the second instance. It is considered one of the main principles of criminal proceedings. In the absence of explicit constitutional authority, it is inferred from the doctrine on the French criminal proceedings and the case-law of the Supreme Court from many other constitutional norms.
The article presents arguments referred to as the justification of the principle of proceedings in two instances in the French criminal procedural law system and was analysed by presenting the structure of the ordinary courts, the means of appeal and the course of appeal proceedings to the extent to which it implements the principle of two-instance proceedings.
The article takes into account the legislative changes regarding restrictions on the involvement of the social factor in exercising the administration of justice introduced by the Act of 23 March 2019 on programming and the reform of the justice system in 2018–2022.
Keywords: principle of instances in French criminal proceedings, court of the first instance, court of the second instance. appeal, cassation
Bibliografia:
Barraud B., La justice au hasard de quelques raisons juridiques de supprimer les jurys populaires, “Revue internationale de droit penal” 2012/3–4, vol. 83.
Czajka M., Procedura karna [w:] Prawo francuskie, t. 1, red. A. Machowska, K. Wojtyczek, Kraków 2004.
Głębocka J., Francuska procedura karna [w:] red. P. Hofmański, P. Kruszyński, System prawa karnego procesowego, t. II, Proces karny rozwiązania modelowe w ujęciu prawnoporównawczym, Warszawa 2014.
Machowska A., Kognicja sądów powszechnych w sprawach cywilnych – Francja, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2017.
Machowska A., Wojtyczek K., Prawo francuskie, t. I, Kraków 2004.
Pojnar P., Prawo sądu odwoławczego do własnych ustaleń faktycznych, a zasada kontroli procesu – rozważania de lege lata i de lege ferenda [w:] Zasady procesu karnego wobec wyzwań współczesności. Księga ku czci Prof. S. Waltosia, red. J. Czapska, A. Gaberle, A. Światłowski, A. Zoll, Warszawa 2000.
Rogacka-Rzewnicka M., Postępowanie odwoławcze we francuskim procesie karnym. Modelowe założenia apelacji [w:] Postępowanie odwoławcze w procesie karnym – u progu nowych wyzwań, red. S. Steinborn, Warszawa 2016.
Stefani G., Levasseur G., Bouloc B., Procédure pénale, Paris 2006.
Świecki D., Postępowanie apelacyjne we francuskim kodeksie postępowania karnego, „Prokuratura i Prawo” 2009/10.
Tobiasz Nowakowski
absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
Ocena abuzywności klauzuli indeksacyjnej w umowie kredytu indeksowanego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 9.05.2019 r., I CSK 242/18
W krytycznej glosie Autor zwraca uwagę na szereg problemów związanych z udzielonym przez bank kredytem indeksowanym. Uwagi dotyczą zwłaszcza metody ustalenia przez Sąd Najwyższy abuzywności klauzuli indeksacyjnej. W ocenie Autora wszelkie rozważania powinny odbywać się z uwzględnieniem całokształtu okoliczności leżących u podstaw zawarcia umowy, a nie tylko samej treści czynności prawnej. W analizowanym orzeczeniu zastrzeżenia nasuwa również wykładnia aneksu do umowy dokonana przez Sąd Najwyższy. Skład orzekający uznał bowiem, że stanowi on wyłącznie uznanie długu, co Autor również podaje w wątpliwość. W glosie znalazły się także uwagi poświęcone sądowemu wypełnianiu luk w umowie, powstałymi na skutek abuzywności klauzuli indeksacyjnej.
Słowa kluczowe: klauzula indeksacyjna, ochrona konsumenta, prawo cywilne, prawo bankowe, klauzula abuzywna
Tobiasz Nowakowski
graduate of the Faculty of Law and Administration at the University of Łódź
Assessment of abusiveness of the indexation clause in the indexed loan agreement. Commentary on the judgment of Supreme Court of 9 May 2019, I CSK 242/18
The Author draws attention in his critical commentary to a number of problems related to the indexed loan granted by the bank. The comments apply, in particular, to the method in which the Supreme Court determines the abusiveness of the indexed clause. According to the author, all considerations should take into account all the circumstances underlying the conclusion of the contract and not just the content of the legal transaction. Reservations are also raised in the judgment by the Supreme Court’s interpretation of the annex to the contract. This is because the adjudicating panel decided that it only constitutes the acknowledgement of the debt, which the author also questions. The commentary also contained comments on the court filling the gaps in the contract, arising from the abusiveness of the indexation clause.
Keywords: indexation clause, consumer protection, civil law, banking law, abusiveness clause
Bibliografia:
Czabański J., Walutowe klauzule waloryzacyjne w umowach kredytów hipotecznych. Analiza problemu, „Palestra” 2016/6.
Fuchs B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, t. 3, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Grebieniow A., Osajda K., Kredyty walutowe. Węzłowe zagadnienia, „Studia i Analizy Sądu Najwyższego”, t. 7, Warszawa 2019.
Kordasiewicz B. [w:] System prawa prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2008.
Mojak J., Turski T., Dopuszczalność konwersji kredytowych zobowiązań walutowych – wybrane zagadnienia, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie” 2017/1.
Morek R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, Zobowiązania. Część ogólna, t. 3a, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Nowakowski T., Glosa do wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 15.12.2017 r. XXV C 961/17, „Palestra” 2019/6.
Pisuliński J. [w:] System prawa prywatnego, t. 8, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska, Warszawa 2011.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2012.
Rekomendacja S (II) w sprawie dobrych praktyk w zakresie ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie
(www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/knf_127276_Rekomendacja%20S%20_II__a_9532.pdf.).
Rekomendacja S w sprawie dobrych praktyk w zakresie ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie
(https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/rekomendacja_s_8566.pdf.).
