Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za czyny pedofilskie duchownego. Uwagi do wyroku Sądu Najwyższego z 31.03.2020 r., II CSK 124/19.
dr hab. Paweł Borecki
Zakład Prawa Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski. ORCID: 0000-0002-1921-8291
Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za czyny pedofilskie duchownego. Uwagi do wyroku Sądu Najwyższego z 31.03.2020 r., II CSK 124/19
Wyrok z 31.03.2020 r., II CSK 124/19, ma duże znaczenie społeczne oraz prawne. Jest to bowiem pierwsze orzeczenie Sądu Najwyższego dotyczące odpowiedzialności cywilnej kościelnych osób prawnych za czyny pedofilskie, których dopuściła się osoba duchowna. Sąd Najwyższy podzielił stanowisko Sądu Apelacyjnego przyjmując za podstawę odpowiedzialności kościelnych osób prawnych w świetle całokształtu okoliczności faktycznych sprawy art. 430 Kodeksu cywilnego (wina w nadzorze). Przekonująco zdystansował się natomiast od poglądu Sądu Okręgowego (sąd I instancji), że należy rozważyć także odpowiedzialność na podstawie art. 429 Kodeksu cywilnego (wina w wyborze).
W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy dokonał wnikliwej analizy przesłanek odpowiedzialności cywilnej kościelnych osób prawnych za działalność podległej im osoby duchownej. Stwierdził zwłaszcza, że jeżeli sprawca działa dla korzyści osobistej, a wykonywanie czynności służbowej umożliwia mu wyrządzenie szkody, zwierzchnik nie może skutecznie podnieść zarzutu, że podwładny wyrządził szkodę tylko przy okazji realizacji powierzonych zadań. Sąd Najwyższy tym samym podtrzymał wypracowaną od lat interpretację art. 430 Kodeksu cywilnego, zakładającą odpowiedzialność osób prawnych za szkodę wyrządzoną przez podwładnego. Wyraźnie odniósł tą odpowiedzialność do kościelnych osób prawnych.
Przy wyznaczeniu składu orzekającego Sądu Najwyższego zachowana została bezstronność. Natomiast wątpliwości budzi zachowanie przez Sąd neutralności światopoglądowej w niektórych partiach uzasadnienia wyroku. Wyrok komentowany ma wymiar precedensu. Będzie pełnił zwłaszcza funkcję prewencyjną.
Słowa kluczowe: pedofilia, Kościół katolicki, Sąd Najwyższy, odszkodowanie, Stolica Apostolska
Dr. Hab. Paweł Borecki
Department of Religious Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw. ORCID: 0000-0002-1921-8291
Liability of ecclesiastical legal persons for the acts of a paedophilic clergyman. Commentary on the judgment of the Supreme Court of 31 March 2020, II CSK 124/19
The judgment of 31 March 2020, II CSK 124/19, is of great social and legal significance. This is because it is the first ruling of the Supreme Court regarding civil liability of ecclesiastical legal persons for paedophilic acts committed by a clergyman. The Supreme Court agreed with the Court of Appeal, accepting the liability of ecclesiastical legal persons in the light of all the facts of the case of Article 430 of the Polish Civil Code (fault in supervision). However, it convincingly distanced itself from the view of the Regional Court (the court of the first instance) that liability under Article 429 of the Polish Civil Code (fault in choice) should also be considered. In the justification of the judgment, the Supreme Court conducted a detailed analysis of the premises of civil liability of ecclesiastical legal persons for the acts of their clergymen. In particular, it stated that if the perpetrator acts for personal gain and the performance of an official act enables him to cause damage, his superior cannot effectively raise the objection that the subordinate caused the damage only while performing the entrusted tasks. In this way, the Supreme Court upheld the interpretation of Article 430 of the Polish Civil Code that had been developed over the years, accepting that legal persons are liable for damage caused by their subordinates. It clearly referred this liability to ecclesiastical legal persons. Impartiality was applied when appointing the bench of the Supreme Court. However, doubts are raised as to the Court’s observance of neutrality of worldview in certain parts of the justification of the judgment. This judgment sets a precedent. It will especially play a preventive role.
Keywords: paedophilia, the Catholic Church, the Supreme Court, compensation, the Holy See
Bibliografia / References:
Bieniek G. [w:] G. Bieniek, H. Ciepła, A. Dmowski, J. Dudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, Cz. Żuławska, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga Trzecia. Zobowiązania, t. 1, Warszawa 1996.
Borecki P., Opinia prawna w sprawie wybranych aspektów ustroju hierarchicznego Kościoła katolickiego oraz statusu duchownych w świetle kodeksu prawa kanonicznego, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2015, t. 7.
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Zobowiązania, red. K. Osajda, Warszawa 2013.
Brzozowski W., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych w Konstytucji RP, Warszawa 2011.
Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Kraków 2011.
Głowacka A., Odpowiedzialność osób prawnych Kościoła katolickiego za czyny niedozwolone, „Acta Erasmiana” 2015, t. 9, Varia II.
Góralski W., Pieńdyk A., Zasada niezależności i autonomii Państwa i Kościoła w Konkordacie polskim z 1993 roku, Warszawa 2000.
Jakubowski W., Solarczyk M., Ustrój Kościoła Rzymskokatolickiego. Wybrane zagadnienia instytucjonalne, Warszawa 2002.
Krukowski J., Hierarchiczny ustrój Kościoła [w:] J. Dyduch, W. Góralski, E. Górecki, J. Krukowski, M. Sitarz, Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. II/1, księga II, Lud Boży, red. J. Krukowski, Poznań 2005.
Krukowski J., Konkordaty współczesne. Doktryna. Teksty (1964–1994), Warszawa 1995.
Łętowska, Odpowiedzialność Kościoła za szkody wyrządzone przez księży, „Państwo i Prawo” 2015/3.
Łętowska E., Odpowiedzialność „za” księży – dyskusja ciągle niedokończona [w:] Czynić postęp w prawie. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Birucie Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, red. W. Robaczyński, Łódź 2017.
Nesterowicz M., Odpowiedzialność cywilna Kościoła katolickiego za molestowanie małoletnich przez księży (prawo USA i prawo polskie), „Przegląd Sądowy” 2014/1.
Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2013.
Safian M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 1999.
Sieczych A., Odpowiedzialność odszkodowawcza związków wyznaniowych za przestępstwa seksualne duchownych w USA i w Polsce (casus Kościoła katolickiego), „Państwo i Prawo” 2017/1.
Wałachowska M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Paulina Jabłońska
studentka prawa, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński. ORCID: 0000-0002-2648-6462
Konstytucyjne podstawy rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa
Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie o konstytucyjną dopuszczalność rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa. Analizując orzecznictwo sądów polskich, autorka wskazuje na rozbieżności w zakresie rozumienia pojęcia kontroli konstytucyjności. Koncentrując uwagę na kontroli konstytucyjności prawa w szerokim znaczeniu, autorka wskazuje na konstytucyjne podstawy kompetencji sądów do badania (oceny) zgodności z Konstytucją przepisów prawa. Zdaniem autorki tak rozumiana kontrola jest niezbędnym elementem procesu bezpośredniego stosowania Konstytucji.
Słowa kluczowe: sądowa kontrola konstytucyjności prawa, bezpośrednie stosowanie Konstytucji, ochrona nadrzędności Konstytucji, sądy
Paulina Jabłońska
law student, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University. ORCID: 0000-0002-2648-6462
Constitutional grounds for the judicial review of the constitutionality of a law
The objective of the article is to address the question of the constitutional admissibility of the judicial review of the constitutionality of a law. While analysing the jurisprudence of the Polish courts, the author points out that the concept of constitutional review is not uniformly understood. While broadly focusing on the constitutional review of the law, the author specifies the constitutional grounds for the examination of the constitutionality of provisions of the law by Polish courts. According to the author, constitutional review in this sense is an essential part of the process of the direct application of the Constitution.
Keywords: judicial review of the constitutionality of the law, direct application of the Constitution, protection of the superiority of the Constitution, courts
Bibliografia / References:
Florczak-Wątor M., Dopuszczalność wykorzystania w postępowaniu karnym dowodu nielegalnie pozyskanego. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 kwietnia 2017 r., II AKa 213/16, LEX 2018.
Florczak-Wątor M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Garlicki L., Sądy a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sądowy” 2016/7–8.
Garlicki L., Sądy – po zmianach, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018, t. 40.
Hauser R., Trzciński J., O formach kontroli konstytucyjności prawa przez sądy, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2008/2.
Jabłońska P., Granice wykładni prokonstytucyjnej. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2012 r., III KK 137/12, „Przegląd Konstytucyjny” 2020/1.
Mikuli P., Doktryna konieczności jako uzasadnienie dla rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw Polsce, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018, t. 40.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2006.
Naleziński B. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Nita B., Bezpośrednie stosowanie konstytucji a rola sądów w ochronie konstytucyjności prawa, „Państwo i Prawo” 2002/9.
Podkowik J., Sądy wobec niekonstytucyjnych aktów normatywnych u progu trzeciej dekady obowiązywania Konstytucji RP, „Przegląd Sądowy” 2018/5.
Sobczak K., Gdy państwo prawa zagrożone, trzeba odwoływać się do konstytucji – „Sędzia a Konstytucja. Kryzys sądownictwa konstytucyjnego a rozproszona kontrola zgodności prawa z Konstytucją”, konferencja w Katowicach, 3.03.2017 r., „Krajowa Rada Sądownictwa” 2017/2.
Sulikowski A., Otręba K., Perspektywy podjęcia rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa przez sądy powszechne, „Państwo i Prawo” 2017/11.
Tuleja P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Zoll A. [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, Część I. Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
Justyna Sarkowicz
absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. ORCID: 0000-0001-8913-6665
Nieterminowa wypłata odszkodowania z tytułu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego
Celem artykułu jest omówienie problematyki związanej z opóźnieniem wypłaty odszkodowania wynikającego z obowiązującej umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Analizie zostały poddane kategorycznie sprzeczne wyroki Sądu Najwyższego. Podstawowe rozważania skupiają się na skutkach wynikających z przyjętej linii orzeczniczej, badaniu czy obecna praktyka realizuje funkcje zakazu konkurencji jaką jest ochrona interesów pracodawcy oraz prognozowaniu pożądanych zmian legislacyjnych.
Słowa kluczowe: prawo pracy, legislacja, Sąd Najwyższy, zakaz konkurencji
Justyna Sarkowicz
graduate of the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University. ORCID: 0000-0001-8913-6665
Late payment of compensation under a non-competition agreement after the termination of employment in the light of the case law of the Supreme Court
The objective of the article is to discuss issues related to late payment of compensation arising from an applicable non-competition agreement after the termination of employment. Categorically contradictory judgments of the Supreme Court were analysed. The basic considerations focus on the effects arising from the adopted case law, the examination of whether current practice implements non-competition functions of protecting the employer’s interests and the forecasting of the desired legislative changes.
Keywords: labour law, legislation, Supreme Court, non-competition clause
Bibliografia / References:
Barzycka-Banaszczyk M., Odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy, Warszawa 2017.
Borysiak W., Glosa do wyroku SN z dnia 10 października 2003 r., I PK 528/02, „Przegląd Sądowy” 2006/6.
Czerniak-Swędzioł J., Glosa do wyroku SN z dnia 10 października 2003 r., I PK 528/02, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2005/6, poz. 37.
Dörre-Kolasa D. [w:] Kodeks pracy. Komentarz, red. A. Sobczyk, Warszawa 2015.
Góral Z., Swoboda doboru pracowników i wolność pracy [w:] Polskie prawo pracy w okresie transformacji w świetle prawa wspólnotowego, red. H. Lewandowski, Warszawa 1997.
Kijowski A. [w:] Kodeks pracy. Komentarz, red. L. Florek, Warszawa 2009.
Lewandowicz-Machnikowska M., Glosa do wyroku SN z 17.12.2001 r., I PKN 742/00, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2003/7.
Lewandowicz-Machnikowska M., Klauzula konkurencyjna w Kodeksie pracy, Kraków 2004.
Oniszczuk J., Konstytucyjne źródła prawa pracy [w:] Zarys systemu prawa pracy, red. K.W. Baran, t. 1, Warszawa 2010.
Patulski A., Wolność pracy, prawo do pracy, zakaz pracy przymusowej, „Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 1995/1.
Prusinowski P., Minimalne odszkodowanie przysługujące pracownikowi, objętemu zakazem konkurencji po ustaniu stosunku pracy, „Monitor Prawa Pracy” 2014/4.
Prusinowski P. [w:] Zakaz konkurencji w prawie pracy, red. Z. Góral, Warszawa 2014.
Sadlik R., Odszkodowanie w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia na podstawie orzecznictwa SN, „Monitor Prawa Pracy” 2005/12.
Salwa Z., Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, Warszawa 1996.
Skąpski M., Ochronna funkcja prawa pracy w gospodarce rynkowej, Warszawa 2006.
Sobczyk A., Prawo i człowiek pracujący – między ochroną godności a równości [w:] Aksjologiczne podstawy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, red. M. Skąpski, K. Ślebzak, Poznań 2014.
Stencel J., Zakaz konkurencji w prawie pracy, Warszawa 2001.
Świątkowska-Tokarz J., Umowy o zakazie konkurencji. Problemy praktyki w świetle orzecznictwa. Praktyka, „Monitor Prawa Pracy” 2007/16.
Świątkowski A., Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2012.
Świątkowski A., Glosa do wyroku SN z dnia 10.10.2003 r., I PK 528/02, „Państwo i Prawo” 2005/3.
Tomanek A., Charakter prawny klauzuli konkurencyjnej, „Przegląd Sądowy” 2014/10.
Katarzyna Tolko
absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, aplikantka prokuratorska w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. ORCID: 0000-0003-4882-9996
Tajemnica statystyczna a prawo do informacji publicznej
Przepis art. 10 ustawy o statystyce publicznej stanowi, że dane jednostkowe identyfikowalne zebrane w badaniach statystycznych podlegają bezwzględnej ochronie, a ich udostępnianie lub wykorzystywanie dla innych niż podane w ustawie celów jest zabronione. Wskazane informacje stanowią tajemnicę statystyczną, za której naruszenie grozi odpowiedzialność karna przewidziana w artykule 54 ustawy o statystyce publicznej. W praktyce może się zdarzyć, że dane jednostkowe identyfikowalne zebrane w badaniach statystycznych są jednocześnie informacją publiczną, bowiem pomiędzy tymi pojęciami zachodzi stosunek krzyżowania się. Z treści przepisu artykułu 2 ustęp 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej zdaje się wynikać, że w takiej sytuacji zastosowanie powinny znaleźć przepisy ustawy o statystyce publicznej, która stanowi lex specialis wobec ustawy o dostępie do informacji publicznej. Oznaczałoby to, że tego rodzaju dane nie mogą być udostępniane. Niniejszy artykuł przedstawia argumentację na rzecz tego, iż w analizowanym przypadku pierwszeństwo należy jednak przyznać regulacjom zawartym w ustawie o dostępie do informacji publicznej, kierując się wynikami wykładni celowościowej i prokonstytucyjnej powołanych przepisów.
Słowa kluczowe: statystyka publiczna, tajemnica statystyczna, dane jednostkowe identyfikowalne, prawo do informacji publicznej
Katarzyna Tolko
graduate of the Faculty of Law and Administration of the University of Warsaw; trainee prosecutor at the National School of the Judiciary and Public Prosecution. ORCID: 0000-0003-4882-9996
Statistical confidentiality vs. the right to public information
The provision of Article 10 of the Act on Public Statistics stipulates that identifiable individual data collected in statistical surveys is subject to unconditional protection and must not be shared or used for any purposes other than those mentioned in the Act. This information is subject to statistical confidentiality, the criminal sanction for the breach of which is specified in Article 54 of the Act on Public Statistics. It might happen in practice that identifiable individual data collected in statistical surveys is simultaneously public information, as these terms overlap. It appears to arise from wording of Article 2, para. 1 of the Act on Access to Public Information that, in such a case, the provisions of the Act on Public Statistics should apply, as it is a lex specialis to the Act on Access to Public Information. This would mean that such data cannot be shared. However, this article presents arguments in support of the thesis that, in the case under review, priority should be given to the application of the provisions of the Act on Public Statistics, taking into account the results of the purposive and pro-constitutional interpretation of the said provisions.
Keywords: public statistics, statistical confidentiality, identifiable individual data, right to public information
Bibliografia / References:
Zapadka P., Tajemnica statystyczna jako element ochrony konstytucyjnego prawa do prywatności, „Wiadomości Statystyczne” 2019/64, https://ws.stat.gov.pl/WS/2019/12/WS_12_2019__06_Tajemnica%20statystyczna%20jako%20element%20ochrony%20konstytucyjnego%20prawa%20do%20prywatno%C5%9Bci%20%E2%80%94%20Piotr%20Z.pdf.
Aleksander Hyżorek
student, Wydział Psychologii i Prawa w Poznaniu, SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. ORCID: 0000-0003-0433-1643
Procedura wykluczenia z koła łowieckiego a prawo do sądu – między wewnątrzorganizacyjną dowolnością i sądowym formalizmem
W artykule omówiono procedurę związaną z wykluczeniem członka z koła łowieckiego, a także wątpliwościami natury konstytucyjnej z tym związanymi. Przede wszystkim wskazano na dzisiejszą jednoinstancyjność postępowania sądowego w przedmiocie rozpoznania odwołania od uchwały o wykluczeniu myśliwego z koła. Dodatkowo wskazano na ukształtowanie się linii orzeczniczej, która niekorzystna jest z punktu widzenia ochrony konstytucyjnych praw na drodze postępowania sądowego. W artykule przedstawiono bierność i nieprecyzyjność ustawodawcy. Przedstawiono również postulaty de lege ferenda, w których zaproponowano uchwalenie nowych przepisów w Prawie łowieckim. Nowe przepisy kompleksowo regulowałyby procedurę wykluczenia członka z koła łowieckiego. Byłyby przede wszystkim zgodne z Konstytucją RP, a także gwarantowały pełną realizację prawa do sądu. Zaproponowano także wprowadzenie podzielonej na trzy fazy procedury wykluczenia z koła łowieckiego. Do każdej z faz zaproponowano stosowne przepisy.
Słowa kluczowe: Prawo łowieckie, wykluczenie członka z koła łowieckiego, dwuinstancyjność postępowania, odwołanie, prawo do sądu
Aleksander Hyżorek
student, Faculty of Psychology and Law in Poznań, SWPS University of Social Sciences and Humanities. ORCID: 0000-0003-0433-1643
The procedure of exclusion from a hunting club and the right to a court hearing – from intra-organizational freedom to judicial formalism
The article discusses the procedure related to the exclusion of a member from a hunting club and the related constitutional doubts. First, the current single-instance court proceedings regarding the examination of an appeal against a resolution to exclude a hunter from a club were pointed out. It was mentioned that a line of judgments was forming, which is unfavourable from the point of view of protecting constitutional rights through court proceedings. The article presents the legislator’s passivity and imprecision. De lege ferenda postulates were also presented proposing the adoption of new provisions of the Hunting Law. The new provisions would comprehensively regulate the procedure of excluding a member from a hunting club. First of all, they would comply with the Constitution of the Republic of Poland and guarantee the ability to fully exercise the right to a court examination. The introduction of a three-phase procedure of exclusion from a hunting club was also proposed. Appropriate provisions have been proposed for each of the phases.
Keywords: hunting law, exclusion of a member from a hunting club, two-instance proceedings, appeal, right to a court examination
Bibliografia / References:
Tuleja P. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2019.
Boć J. (red.), Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, Wrocław 1998.
Garlicki L., Zubik M. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, Warszawa 2016.
Geburczyk F., Szczegółowe wymogi formalne skargi do sądu administracyjnego w ujęciu komparatystycznym – prawo do sądu, pomiędzy dowolnością a formalizmem, „Przegląd Prawa Publicznego” 2019/7–8.
Hyżorek A., Aspekty procesowe nałożenia przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kary pieniężnej. Wybrane zagadnienia, „Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne” 2019/28, red. D. Kostecka-Jurczyk, S. Jakubowski, Wrocław 2019.
dr Piotr Sławicki
Katedra Negocjacji i Mediacji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie. ORCID: 0000-0003-4570-9366
Udział w autorstwie tekstu – 50%
dr Paweł Sławicki
sędzia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie. ORCID: 0000-0003-2703-2195
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Doręczenia pism za pośrednictwem komornika sądowego w postępowaniu zabezpieczającym, klauzulowym i egzekucyjnym
Przedmiotem artykułu jest analiza zakresu zastosowania znowelizowanych przepisów o doręczeniach obowiązujących od 7.11.2019 r. W pierwszej części autorzy przedstawiają ogólne zasady doręczania pism za pośrednictwem komornika sądowego. Następnie przedstawiono szczegółowe zagadnienia dotyczące zakresu zastosowania art. 1391 Kodeksu postępowania cywilnego w postępowaniu zabezpieczającym, klauzulowym i egzekucyjnym.
Słowa kluczowe: odpis wniosku, doręczenia w postępowaniu cywilnym, doręczenia za pośrednictwem komornika sądowego, postępowanie zabezpieczające, postępowanie klauzulowe, postępowanie egzekucyjne
Słowa kluczowe: odpis wniosku, doręczenia w postępowaniu cywilnym, doręczenia za pośrednictwem komornika sądowego, postępowanie zabezpieczające, postępowanie klauzulowe, postępowanie egzekucyjne
Dr. Piotr Sławicki
Chair of Negotiation and Mediation, John Paul II Catholic University of Lublin, court clerk at the District Court for Lublin-Zachód in Lublin. ORCID: 0000-0003-4570-9366
Commitment in the preparation of the article – 50%
Dr. Paweł Sławicki
judge of the District Court for Warszawa Praga-Południe in Warsaw. ORCID: 0000-0003-2703-2195
Commitment in the preparation of the article – 50%
Service of correspondence through a bailiff in securing, enforcement clause and enforcement proceedings
The article presents an analysis of the extent of application of the amended provisions on service, which have been in force since 7 November 2019. In the first part, the authors present the general rules on the service of correspondence through a bailiff. Detailed issues on the extent of application of Article 1391 of the Civil Procedures Code in security, enforcement clause and enforcement proceedings are then presented.
Keywords: certified copy of the application, service in civil proceedings, service through a bailiff, security proceedings, enforcement clause proceedings, enforcement proceedings
Bibliografia / References:
Antkiewicz A. [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Kodeks Etyki Zawodowej Komornika Sądowego. Komentarz, red. M. Świeczkowska-Wójcikowska, J. Świeczkowski, LEX 2020.
Bodio J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do wybranych przepisów nowelizacji 2019, red. A. Jakubecki, Warszawa 2019, LEX.
Bodio J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, red. T. Zembrzuski, LEX 2020.
Feliga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–50539, t. 1, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Gil P., Klauzula wykonalności i postępowanie w przedmiocie jej nadania, Sopot 2017.
Jankowski J., Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego mocą ustawy z 4.7.2019 r. (cz. I – Przepisy ogólne; Właściwość sądu; Skład sądu; Wyłączenie sędziego; Pisma procesowe i Doręczenia; Posiedzenia sądowe; Pozew), „Monitor Prawniczy” 2019/18.
Marciniak A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, Art. 425–729, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Markiewicz D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–50539, t. 1, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Parafianowicz J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz, red. O.M. Piaskowska LEX 2020.
Rzewuski M., Nowe obowiązki sędziów i pracowników wymiaru sprawiedliwości – reforma KPC, LEX 2019.
Sławicki P. [w:] P. Sławicki, P. Sławicki, Postępowanie klauzulowe. Art. 776–795 k.p.c. Komentarz, Warszawa 2020.
Świtkowski M., Nowe zasady doręczania pism procesowych po reformie postępowania cywilnego z lipca 2019 r., LEX 2019.
Tomaszek A., Nowe zasady postępowania po nowelizacji procedury cywilnej, „Monitor Prawniczy” 2019/19.
Uliasz M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2019.
Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, t. 2, red. T. Ereciński, LEX 2016.
Zamojski Ł., Doręczenie pozwanemu pierwszego pisma procesowego wywołującego potrzebę obrony na podstawie art. 1391 KPC, „Monitor Prawa Handlowego” 2019/3.
dr Adam Bułat
adiunkt, Instytut Prawa i Ekonomii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, adwokat Izby Adwokackiej w Bydgoszczy. ORCID 0000-0002-7012-4207
Rozstrzygnięcie sądu odwoławczego po rozpoznaniu apelacji od wyroku konsensualnego
Celem niniejszego artykułu jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie czy kontrola odwoławcza wyroku, wydanego w ramach instytucji skazania bez rozprawy oraz dobrowolnego poddania się karze, przebiega na zasadach ogólnych czy też wiąże się z ograniczeniami, które nie są wyrażone expressis verbis w ustawie karnoprocesowej. W uchwale z dnia 25.09.2013 r. Sąd Najwyższy zajął jednoznaczne stanowisko w tym przedmiocie, przyjmując, że kontrolę instancyjną takiego wyroku (poza modyfikacją wynikającą z art. 434 § 3 Kodeksu postępowania karnego) przeprowadza się na zasadach ogólnych. Od tego czasu jednak doszło do istotnych zmian legislacyjnych, dotykających zarówno sam model postępowania odwoławczego jak i kwestię zaskarżalności wyroków konsensualnych. Autor wyraża swoje stanowisko poprzez analizę literatury, orzecznictwa oraz odwołanie się do celów postępowania karnego.
Słowa kluczowe: procedura karna, skazanie bez rozprawy, dobrowolne poddanie się karze, wyrok konsensualny, apelacja, sąd odwoławczy, uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania
Dr. Adam Bułat
assistant professor, Institute of Law and Economics, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, attorney-at-law at the Bar Association in Bydgoszcz. ORCID 0000-0002-7012-4207
Decision of an appellate court after hearing an appeal against a consensual judgment
The objective of this article is to try to answer the question of whether an appeal against a judgment issued within the institution of conviction without a trial and voluntary surrender to a penalty is conducted on general terms or whether it involves restrictions which are not expressed directly in the Criminal Procedures Code (CPC). In the resolution of 25 September 2013, the Supreme Court took an unambiguous stance on the matter accepting that the appeal against such a judgment (other than the modification arising from Article 434 § 3 CPC) is handled on general principles. However, since then, there have been significant legislative changes affecting both the model of appeal proceedings and the matter of the ability to appeal against consensual judgments. The author expresses his opinion through an analysis of the literature and case law, as well as reference to the objectives of criminal proceedings.
Keywords: criminal procedure, conviction without a trial, voluntarily surrender to a penalty, consensual verdict, appeal, appellate court, reversal of a judgment and reference of a case to the court of the first instance for re-examination
Bibliografia / References:
Boratyńska K., Chojniak Ł., Jasiński W., Postępowanie karne, Warszawa 2016.
Boratyńska K., Czarnecki P., Górski A., Królikowski M., Warchoł M., Ważny A., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A Sakowicz, Warszawa 2016.
Brodzisz Z., Gruszecka D., Haÿduk-Hawrylak I., Jasiński W., Kosonoga J., Nita-Światłowska B., Nowicki K., Pachowicz Z., Ponikowski R., Posnow W., Szołucha S., Światłowski A., Świecki D., Zagrodnik J., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2016.
Bułat A., Udział obrońcy w zawieraniu porozumień procesowych, niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem A. Lacha, WPiA UMK w Toruniu, Toruń 2018.
Girdwoyń K., Konsensualny wymiar kary. Instytucje powszechnego procesu karnego, Warszawa 2006.
Gruszecka D., Kremens K., Nowicki K., Skorupka J., Proces karny, red. J. Skorupka, Warszawa 2017.
Kulesza C., Efektywność udziału obrońcy w procesie karnym w perspektywie prawnoporównawczej, Kraków 2005.
Kulesza C., Konsensualizm karnoprocesowy w świetle gwarancji rzetelnego procesu – perspektywa komparatystyczna [w:] Prawo obce w doktrynie prawa polskiego, red. A. Wudarski, Warszawa 2016.
Lach A., Rzetelne postępowanie dowodowe w sprawach karnych w świetle orzecznictwa strasburskiego, Warszawa 2018.
Lach A., Skarga na wyrok sądu odwoławczego [w:] Postępowanie karne po nowelizacji z dnia 11 marca 2016 r., red. A. Lach, Warszawa 2017.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010.
Skorupka J., O sprawiedliwości procesu karnego, Warszawa 2013.
Steinborn S., Porozumienia w polskim procesie karnym. Skazanie bez rozprawy i dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej, Kraków 2005.
Świecki D., Postępowanie odwoławcze w sprawach karnych. Komentarz i orzecznictwo, Warszawa 2016.
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2013.
Wiliński P., Zasada konsensualizmu w polskim procesie karnym [w:] Fiat iustitia pereat mundus. Księga jubileuszowa poświęcona Sędziemu Sądu Najwyższego Stanisławowi Zabłockiemu z okazji 40-lecia pracy zawodowej, red. P. Hofmański, Warszawa 2014.
Wiliński P., Zasada prawa do obrony w polskim procesie karnym, Kraków 2006.
dr Patrycja Bróżek
ORCID: 0000-0002-3968-6594
Utracone korzyści (lucrum cessans) i tzw. szkoda ewentualna w prawie karnym
W prawie cywilnym, przyjmuje się, że pojęcie szkody obejmuje stratę (damnum emergens), polegającą na zmniejszeniu aktywów lub na zwiększeniu się pasywów majątku. oraz utracony zysk (lucrum cessans) tj. udaremnienie zwiększenia się majątku. Podział ten wiąże się z cywilnoprawną zasadą pełnego odszkodowania unormowaną w art. 361 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którą „zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła”, ponadto w myśl § 2 „w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono”. W doktrynie i orzecznictwie prawa karnego od dawna wątpliwości wywołuje to, czy utracone korzyści wchodzą w zakres szkody, do której naprawienia sąd może zobowiązać sprawcę przestępstwa. W związku z tym, iż w wyniku nowelizacji kodeksu karnego z 2015 r. karnoprawny obowiązek naprawienia szkody został przekształcony ze środka karnego w kompensacyjny, to należy odpowiedzieć na pytanie, czy w aktualnym stanie prawnym w toku procesu karnego pokrzywdzony może takich utraconych korzyści dochodzić (a jeśli tak, to w jakim zakresie)? Jakie różnice zachodzą pomiędzy utraconymi korzyściami a tzw. szkodą ewentualną? Wprawdzie nie w każdym przypadku popełnienia przestępstwa, z uwagi na jego charakter, utracone korzyści występują, jednak nie umniejsza to istoty zarysowanego problemu. Próba jego rozwiązania będzie przedmiotem rozważań w ramach niniejszej publikacji.
Słowa kluczowe: utracone korzyści, lucrum cessans, damnum emergens, obowiązek naprawienia szkody, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, związek przyczynowo-skutkowy
Dr. Patrycja Bróżek
ORCID: 0000-0002-3968-6594
Lost benefits (lucrum cessans) and so-called possible damage in criminal law
In civil law, the concept of damage encompasses loss (damnum emergens) involving a reduction in assets or an increase in liabilities and lost profit (lucrum cessans), namely the prevention of an increase in assets. This split is related to the civil law principle of full compensation, as specified in Article 361 of the Polish Civil Code, according to which ‘the person liable for compensation shall only be liable for the normal consequences of the act or omission from which the damage arose’ and, furthermore, according to § 2 ‘within the above limits, in the absence of a provision to the contrary in an Act or in the agreement, remedying damage encompasses the loss that the injured party suffered and the benefits that he could have obtained had the damage had not been caused to him’. It has long been questionable in the doctrine and case-law of criminal law whether lost benefits constitute a part of the damage that a court may obligate the perpetrator of the crime to compensate. Therefore, as a result of the amendment to the Penal Code of 2015, the criminal law obligation to remedy damage has been transformed from a criminal measure into a compensatory measure and so an answer is required to the question of whether in the current state of law, during criminal proceedings, the victim can claim for such lost profits (and if so, to what extent). What are the differences between lost benefits and the so-called potential damage? Although lost benefits do not arise every time a crime is committed because of its nature, this does not diminish the essence of the problem. The considerations of this article constitute an attempt to solve it.
Keywords: lost benefits, lucrum cessans, damnum emergens, obligation to remedy damage, compensation for injury suffered, causal relationship
Bibliografia / References:
Bafia J., Warunkowe zawieszenie wykonania kary w statystyce sądowej, „Nowe Prawo” 1958/3.
Bieniek G., Orzekanie w postępowaniu karnym o naprawieniu szkody wyrządzonej przez pracownika, „Nowe Prawo” 1980/1.
Bróżek P., Ziółkowska A., Problematyka odsetek przy orzekaniu karnoprawnego obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, „Przegląd Sądowy” 2013/4.
Cudna-Wagner A., Odpowiedzialność cywilna ubezpieczyciela, Warszawa 2002.
Daszkiewicz W., Kilka uwag o powództwie adhezyjnym w wojskowym procesie karnym, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1962/1.
Daszkiewicz W., Naprawienie szkody w prawie karnym, Warszawa 1972.
Daszkiewicz W., Glosa do wyroku SN z dnia 5 października 1971 r., V KRN 287/71, „Państwo i Prawo” 1972/6.
Daszkiewicz W., Powództwo cywilne w procesie karnym, Warszawa 1976.
Gostyński Z., Obowiązek naprawienia szkody w nowym ustawodawstwie karnym, Kraków 1999.
Góral R., Kodeks karny. Praktyczny komentarz z orzecznictwem, Warszawa 2007.
Iwański M., Jakubowski M., Pałka K. [w:] Nowelizacja prawa karnego 2015. Komentarz, red. W. Wróbel, Kraków 2015.
Janiszewski B., Kompensacja szkód jako zadanie prawa karnego [w:] Księga jubileuszowa z okazji 15-lecia Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego, red. Z. Ofiarski, Szczecin 2004.
Kafarski A., Akcja cywilna w procesie karnym, Warszawa 1972.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Lachowski J., Oczkowski T., Obowiązek naprawienia szkody jako środek karny, „Prokuratura i Prawo” 2007/9.
Leonieni M., Wynagrodzenie szkody przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary. Uwagi na tle praktyki i przepisów projektu kodeksu karnego, „Nowe Prawo” 1963/7–8.
Leonieni M., Odwołanie warunkowego zawieszenia wykonania kary w przepisach kodeksu karnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1973/1.
Łukaszewicz M., Ostapa A., Obowiązek naprawienia szkody – wybrane zagadnienia, „Prokuratura i Prawo” 2001/9.
Maksymowicz K., Kilka uwag o obowiązku naprawienia szkody w prawie karnym [w:] Nowa kodyfikacja prawa karnego, t. 8, red. L. Bogunia, Wrocław 2001.
Misztal-Konecka J., Roszczenia majątkowe osób najbliższych dla pokrzywdzonego, Warszawa 2008.
Pachnik K., Środki kompensacyjne w projekcie zmian Kodeksu karnego (uwagi na tle druku 2393 Sejmu RP VII kadencji) [w:] Reforma prawa karnego, red. I. Sepioło-Jankowska, Warszawa 2014.
Sepioło-Jankowska I. (red.), Reforma prawa karnego, Warszawa 2014.
Piasecki K., Kodeks cywilny. Księga pierwsza. Część ogólna. Komentarz, Kraków 2003.
Pilch A., Charakter obowiązku naprawienia szkody w trybie art. 46 k.k. a problemy praktyki orzeczniczej [w:] Karnomaterialne i procesowe aspekty naprawienia szkody: w świetle kodyfikacji karnych z 1997 r. i propozycji ich zmian, red. Z. Ćwiąkalski, G. Artymiak, Warszawa 2010.
Rosengarten F., Obowiązek naprawienia szkody z art. 75 k.k. i niektóre jego cywilnoprawne aspekty, „Nowe Prawo” 1973/10.
Sitarz O., Obowiązek naprawienia szkody i nawiązka jako środki karne w projekcie kodeksu karnego [w:] Problemy nauk penalnych. Prace ofiarowane Pani Profesor Oktawii Górniok, red. L. Tyszkiewicz, Katowice 1996.
Stefański R. A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2015.
Szczucki K. [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 2, Komentarz do art. 32–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2015.
Szpunar A., Odszkodowanie za szkodę majątkową. Szkoda na mieniu i osobie, Bydgoszcz 1998.
Paweł Pratkowiecki
sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy. ORCID: 0000-0001-9232-2784
O możliwości pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności karnej pomimo wadliwego opisania czynu w wyroku skazującym
Artykuł poświęcony jest analizie zamieszczonego w art. 440 Kodeksu postępowania karnego pojęcia „rażącej niesprawiedliwości” wyroku sądu odwoławczego. Przedstawione argumenty mają na celu wykazanie, że wyrok skazujący, w którym przez pomyłkę błędnie opisano przestępstwo popełnione przez sprawcę, nie narusza reguły nullum crimen sine lege. Podstawowe znaczenie ma to, czy zebrane dowody wskazują, że oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał wszystkie ustawowe znamiona przestępstwa. Uchybienie polegające na błędnym opisie czynu w wyroku skazującym stanowi jedynie obrazę prawa procesowego. Uchybienie to nie daje podstaw do uniewinnienia oskarżonego przez sąd odwoławczy w sytuacji, gdy apelację wniesiono wyłącznie na korzyść oskarżonego. Przeciwko decyzji o uniewinnieniu oskarżonego przemawia społeczne poczucie sprawiedliwości. Utrzymanie w mocy wyroku skazującego, w którym błędnie opisano przestępstwo, nie będzie „rażąco niesprawiedliwe” w rozumieniu art. 440 Kodeksu postępowania karnego.
Słowa kluczowe: postępowanie odwoławcze, ustawowe znamiona przestępstwa, kierunek i zakres apelacji, opis czynu w wyroku skazującym, rażąca niesprawiedliwość wyroku, społeczne poczucie sprawiedliwości
Paweł Pratkowiecki
judge of the Regional Court in Legnica. ORCID: 0000-0001-9232-2784
Ability to bring an offender to justice on criminal charges despite the defective description of the act in the convicting sentence
The article is devoted to the analysis of the concept of ‘gross injustice’ of an appellate court judgment in Article 440 of the Criminal Procedures Code. The arguments presented are intended to demonstrate that a conviction which mistakenly describes an offence committed by the perpetrator does not breach the nullum crimen sine lege rule. It is important that the evidence gathered shows that the accused has exhausted all statutory elements of the crime with his behaviour. The shortcoming involving the erroneous description of the act in a conviction is only a breach of procedural law. It does not give rise to the acquittal of the accused by the appellate court in a situation where the appeal is only filed to the favour of the accused. The decision to acquit the accused is supported by the public sense of justice. Upholding a conviction which erroneously describes the offence will not be ‘grossly unjust’ in the meaning of Article 440 of the Criminal Procedures Code.
Keywords: appeal proceedings, statutory elements of the crime, direction and scope of the appeal, description of the offence in the conviction, gross injustice of the sentence, social sense of justice
Bibliografia / References:
Augustyniak B., Eichstaedt K., Kurowski M., Świecki D., Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania karnego, red. K. Świecki, LEX 2019.
Dudka K. (red.), Komentarz do Kodeksu postępowania karnego, Warszawa 2018.
Kmiecik R., Glosa do postanowienia SN z 6.06.2013 r., IV KK 402/12, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2014/3, poz. 34.
Kociubiński W., Glosa do postanowienia SN z 20.07.2005 r., I KZP 20/05, „Przegląd Sądowy” 2006/4.
Kociubiński W., Konsekwencje prawne niewłaściwego opisu czynu przypisanego w wyroku skazującym. Glosa do postanowienia SN z 6.02.2019 r., II KK 179/18, „Przegląd Sądowy” 2019/10.
Tarapata S., Glosa do wyroku SN z 19.05.2015 r., V KK 53/15, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2017/4, poz. 33.
Wróbel W., Zoll A. (red.), Komentarz do Kodeksu karnego. Część ogólna, Warszawa 2016.
Zagrodnik J., Glosa do wyroku SN z 6.04.2017 r., V KK 372/16, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2018/5, poz. 49.
dr Anna Dziergawka
sędzia Sądu Okręgowego w Bydgoszczy. ORCID: 0000-0002-6833-6462
Reguły intertemporalne związane z orzekaniem kary łącznej w warunkach art. 81 ustawy z 19.06.2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz uproszczonym postępowaniem o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19
Przedmiotem artykułu są trudności związane ze stosowaniem przepisów prawa karnego w zakresie możliwości i zasad łączenia kar w ujęciu temporalnym. Powyższa analiza dotyczy stanu prawnego zaistniałego po wejściu w życie ustawy z 19.06.2020 roku o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz uproszczonym postępowaniem o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19, która w istotny sposób zmodyfikowała regulacje dotyczące wymierzania kary łącznej. Głównym celem niniejszej publikacji jest próba wykładni art. 81 wskazanej ustawy, a także zaproponowanie konkretnych rozwiązań, których zamierzeniem jest uniknięcie chaosu prawnego i osiągnięcie oczekiwanych rezultatów w funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości. Autorka rozważa możliwość łącznego stosowania przepisów dwóch ustaw, uzasadniając takie stanowisko z punktu widzenia normatywnego, naukowego i orzeczniczego.
Słowa kluczowe: kara łączna, przepisy intertemporalne, ustawa względniejsza, zakaz eklektyzmu, łączne stosowanie dwóch ustaw
Dr. Anna Dziergawka
judge of the Regional Court in Bydgoszcz. ORCID: 0000-0002-6833-6462
Intertemporal rules related to the imposition of a collective penalty in the conditions of Article 81 of Shield 4.0.
This article presents the difficulties of applying the provisions of criminal law with regard to the possibility and the principles of combining penalties in temporal terms. This analysis applies to the state of the law after the Act on subsidies to interest rates on bank loans granted to entrepreneurs affected by the effects of Covid-19 and the simplified procedure of approving an arrangement in connection with Covid-19 of 19 June 2020 entered into force, which substantially modified the regulations on the imposition of a combined penalty. The main objective of this article is to try to interpret Article 81 of this Act and to propose specific solutions intended to avoid legal chaos and achieve the expected results in the functioning of the justice system. The author considers the possibility of applying the provisions of two acts jointly, justifying such a position from a normative, academic and case-law point of view.
Keywords: combined penalty, intertemporal provisions, relative act, prohibition of eclecticism, joint application of two acts of law
Bibiografia / References:
Barczak-Oplustil A., Wróbel W., Zagadnienia intertemporalne zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności oraz kary łącznej w perspektywie zmian Kodeksu karnego dokonanych wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 17 lipca 2013 r., (SK 9/10) oraz ustawą nowelizującą z 20 lutego 2015 r., „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2015/3.
Bielski M., Przesłanki wymiaru kary łącznej orzekanej w trybach wyroku skazującego i wyroku łącznego na tle nowego modelu kary łącznej, „Palestra” 2015/7–8.
Buchała K., Prawo karne materialne, Warszawa 1989
Dziergawka A., Kontrowersje dotyczące łączenia kar pozbawienia wolności i ograniczenia wolności (art. 87 § 1 i 2 k.k.), „Prokuratura i Prawo” 2019/10.
Dziergawka A., Niekonstytucyjność przepisów w zakresie orzekania kary łącznej i jej skutki, „Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej” 2019/3–4.
Gałązka M., Kara łączna po nowelizacji Kodeksu karnego z dnia 20 lutego 2015 r., „Studia Prawnicze KUL” 2015/4 (64).
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 1998.
Grzegorczyk T., Komentarz do art. 2 Kodeksu Karnego skarbowego [w:] Kodeks karny skarbowy, Komentarz, LEX 2009.
Kala D., Klubińska M., Kara łączna i wyrok łączny, Kraków 2017.
Kardas P. [w:] Nowelizacja prawa karnego 2015. Komentarz, red. W. Wróbel, Kraków 2015.
Kardas P., Łabuda G., Razowski T., Komentarz do art. 2 Kodeksu karnego skarbowego [w:] Kodeks karny skarbowy. Komentarz, LEX 2010.
Kornacki P., Orzekanie kary łącznej w warunkach zmiany ustawy, „Przegląd Sądowy” 2011/11–12.
Kostarczyk-Gryszka J., Problemy prawa karnego międzyczasowego, „Nowe Prawo” 1970/9.
Królikowski M., Zawłocki R., Prawo karne, Warszawa 2015.
Malatyńska B., Malatyńska A., Wybrane zagadnienia intertemporalne związane z nowelizacją przepisów o karze łącznej w kontekście art. 19 ust. 1 ustawy z 20.02.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw [w:] Postępowanie przed sądem I instancji w znowelizowanym procesie karnym, red. D. Kala, I. Zgoliński, Warszawa 2018.
Marek A., Komentarz do kodeksu karnego. Część ogólna, Warszawa 1999.
Marek A., Prawo karne. Zagadnienia teorii i praktyki, Warszawa 1997.
Mierzwińska-Lorencka J., Tarcza 4.0 a zmiany w regulacjach dotyczących kary łącznej, teza 4, LEX 2020.
Mikołajewicz J., Prawo intertemporalne. Zagadnienia teoretycznoprawne, Poznań 2000.
Mioduski K., Kodeks karny. Komentarz, red. J. Bafia, Kraków 1998.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010.
Nita B., Światłowski A.R., Zakaz łącznego stosowania przepisów ustawy nowej oraz ustawy dawnej na tle art. 4 § 1 k.k., „Prokuratura i Prawo” 2001/3.
Siwek M., Glosa do wyroku SN z 12.04.2011 r., V KK 74/11, LEX 2011.
Sławiński M., Intertemporalne zagadnienia nowelizacji przepisów o karze łącznej. Wybrane problemy w kontekście art. 19 ustawy nowelizującej z 20 lutego 2015 r., „Palestra” 2015/7–8.
Wąsek A., Kilka uwag o funkcjonowaniu art. 4 § 1 i 2 k.k. z 1997 roku [w:] Konstytucyjny ustrój państwa. Księga ku czci prof. Wiesława Skrzydły, Lublin 2000.
Wąsek A., Kodeks karny. Komentarz, t. 1, Gdańsk 1999.
Wąsek A., Projekt kodeksu karnego a międzynarodowe standardy praw człowieka [w:] Problemy reformy prawa karnego, Lublin 1993.
Witkowski P., Glosa do wyroku SA w Lublinie z 20 maja 1993 r., II Akr 30/93, „Palestra” 1994/9–10.
Wojciechowski J., Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 1998.
Wronkowska S., Zmiany prawa. Zagadnienia poprawnego legislacyjnie i nieuciążliwego dokonywania zmian w systemie prawnym [w:] Tworzenie prawa w demokratycznym państwie prawnym, red. H. Suchocka, Warszawa 1992.
Wronkowska S., Zmiany w systemie prawnym. Z zagadnień techniki i polityki legislacyjnej, „Państwo i Prawo” 1991/8.
Wróbel W., Zmiana normatywna i zasady intertemporalne w prawie karnym, Kraków 2003.
Zoll A., Komentarz do kodeksu karnego. Część ogólna, red. K. Buchała, Warszawa 1990.
dr Mikołaj Iwański
Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. ORCID: 0000-0002-9490-3002
Udział w autorstwie tekstu – 10%
dr Mikołaj Małecki
Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. ORCID 0000-0002-2878-2791
Udział w autorstwie tekstu – 50%
dr hab. Szymon Tarapata
Zakład Prawa Karnego Wykonawczego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. ORCID: 0000-0002-4095-8892
Udział w autorstwie tekstu – 20%
dr Witold Zontek
Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. ORCID: 0000-0002-7850-3930
Udział w autorstwie tekstu – 20%
Dlaczego rozważania o „aspekcie formalnym kontratypu obrony koniecznej” są bezprzedmiotowe (na marginesie artykułu Kamila Siwka)
Artykuł jest odpowiedzią na tekst Kamila Siwka Aspekt formalny kontratypu obrony koniecznej, opublikowany „Przeglądzie Sądowym” z 2020 roku w numerze 5. Autor formułuje kategoryczną tezę, że art. 25 § 1 Kodeksu karnego (przepis o obronie koniecznej) jest modyfikatorem wpływającym wyłącznie na treść normy sankcjonowanej wyprowadzonej z przepisu typizującego czyn zabroniony pod groźbą kary. Na tym założeniu buduje dalszy wywód, jednocześnie wysoce ofensywnie „rozprawiając się” z odmiennymi poglądami wyrażanymi w piśmiennictwie. Autorzy wskazują na szereg błędów metodologicznych popełnionych przez autora, uniemożliwiających prowadzenie ze wskazanym tekstem merytorycznej dyskusji naukowej. Podkreślają, że autor posługuje się arbitralnymi założeniami przybierającymi postać błędu petitio principii, ignoruje ustalenia dogmatyki prawa karnego, a prezentowana krytyka twierdzeń formułowanych przez innych przedstawicieli nauki prawa karnego jest bezprzedmiotowa.
Słowa kluczowe: kontratyp, norma sankcjonowana, norma sankcjonująca, bezprawność, obrona konieczna, struktura przestępstwa, metodologia prawa
Dr. Mikołaj Iwański
Chair of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków. ORCID: 0000-0002-9490-3002
Commitment in the preparation of the article – 10%
Dr. Mikołaj Małecki
Chair of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków. ORCID 0000-0002-2878-2791
Commitment in the preparation of the article – 50%
Dr. Hab. Szymon Tarapata
Department of Executive Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków. ORCID: 0000-0002-4095-8892
Commitment in the preparation of the article – 20%
Dr. Witold Zontek
Chair of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków. ORCID: 0000-0002-7850-3930
Commitment in the preparation of the article – 20%
Why deliberations on the ‘formal aspect of self-defence’ are pointless (in response to Kamil Siwek’s article)
This is a response to Kamil Siwek’s article titled ‘The formal aspect of the justification for self-defence’, published in issue no. 5/2020 of Court Review. The author formulates the categorical thesis that Article 25 § 1 of the Penal Code (the provision on self-defence) is a modifier affecting only the body of the sanctioned norm derived from the provision describing a criminal offence. Kamil Siwek builds a further argument on this assumption, simultaneously highly offensively ‘tackling’ opposing views expressed in the literature. The authors refer to several methodological errors made by Kamil Siwek, which prevent a substantive academic discussion from being conducted with the content of the article. They emphasize that he uses arbitrary assumptions that take the form of a petitio principii error and ignores the dogmatics of criminal law, whereas it is pointless criticising the statements made by other representatives of the doctrine of criminal law.
Keywords: justification, sanctioned norm, sanctioning norm, illegality, self-defence, structure of a crime, methodology of law
Bibliografia / References:
Kardas P., O relacjach między strukturą przestępstwa a dekodowanymi z przepisów prawa karnego strukturami normatywnymi, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2012/4.
Siwek K., Aspekt formalny kontratypu obrony koniecznej, „Przegląd Sądowy” 2020/5.
Wolter W., O kontratypach i braku społecznej szkodliwości, „Państwo i Prawo” 1963/10.
dr Joanna Derlatka
adiunkt, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Zakład Prawa Cywilnego, Prawa Postępowania Cywilnego i Prawa Pracy, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach; stały mediator; adwokat. ORCID: 0000-0002-2633-4151
Zaskarżalność zarządzenia o wezwaniu do wniesienia zaliczki na wydatki. Glosa do uchwały SN z 25.07.2019 r., III CZP 15/19
W glosowanej uchwale Sąd Najwyższy wywiódł, że na zarządzenie przewodniczącego wzywające stronę do wniesienia zaliczki na wydatki związane z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego przysługuje zażalenie. Teza ta, wysłowiona wprawdzie przed wejściem w życie nowelizacji k.p.c. z 2019 r., ma doniosłe znaczenie dla praktyki wymiaru sprawiedliwości, wymagającej uwzględnienia nowych przepisów o zażaleniu dewolutywnym. Koreluje ona także z przepisami ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (art. 95 ust. 2 pkt 2 u.k.s.c.). Aprobata stanowiska SN wynika z wykładni przepisów o zażaleniu, a konkretnie art. 394 § 1 pkt 6 k.p.c. W opracowaniu odniesiono się również do tego argumentu uzasadnienia glosowanej uchwały SN, który został oparty na zastosowaniu a fortiori nieobowiązujących obecnie przepisów o zażaleniu na „wymiar opłaty”. Mimo wyłączenia verba legis zaskarżalności rozstrzygnięć w tym przedmiocie, aktualność tezy glosowanej uchwały w stanie prawnym po 7.11.2019 r. została jednak utrzymana. Przyjęte w niniejszej glosie stanowisko nie zwalnia od uwypuklenia pewnych uwag krytycznych.
Słowa kluczowe: środki zaskarżenia, zażalenie do sądu drugiej instancji, wymiar opłaty, wymiar zaliczki, koszty sądowe
Dr. Joanna Derlatka
assistant professor, Faculty of Law and Social Sciences, Department of Civil Law, Civil Procedures Law and Labour Law, Jan Kochanowski University of Kielce; standing mediator; attorney-at-law. ORCID: 0000-0002-2633-4151
Appealability of an order to make an advance payment for expenses. Commentary on the resolution of the Supreme Court of 25 July 2019, III CZP 15/19
In this resolution, the Supreme Court argued that an appeal may be filed against the presiding judge’s order requiring a party to make an advance payment for expenses related to taking evidence from an expert opinion. This thesis, which actually appeared before the amendment of the Civil Procedures Code of 2019 became effective, is of particular importance to judicial practice, which requires account to be taken of new provisions on devolutive appeals. It also correlates with the provisions of the Act on Court Fees in Civil Cases (Article 94, para. 2, item 2 of the Act on Court Fees in Civil Cases). The approval of the Supreme Court’s position arises from the interpretation of the provisions on appeals, specifically Article 394, § 1, item 6 of the Civil Procedures Code. The article also addresses this argument in the justification of the resolution of the Supreme Court in question, which was based on the application a fortiori of regulations that are not currently applicable on the appeal against the ‘level of the fee’. Despite the verba legis exclusion of the appealability against the decisions in this matter, the validity of the thesis of the Supreme Court resolution in question has been maintained in the state of the law after 7 November 2019. The position adopted in this commentary does not constitute a release from emphasizing certain critical observations.
Keywords: appeal, appeal to the court of the second instance, level of the fee, amount of the advance payment, court fees
Bibliografia / References:
Artymiak G., „Instancja pozioma” jako jedna z propozycji usprawnienia postępowania karnego, uwagi de lege lata i de lege ferenda [w:] Funkcje procesu karnego: księga jubileuszowa profesora Janusza Tylmana, red. T. Grzegorczyk, Warszawa 2011.
Demendecki T., Rozstrzyganie o kosztach w sądowym postępowaniu cywilnym. Studium teoretycznoprawne, Łódź 2019.
Derlatka J., Ograniczenie zakresu dopuszczalności przedmiotowej skargi na czynności komornika – uwagi na tle art. 767 § 11 k.p.c. [w:] Nadużycie prawa procesowego cywilnego, red. P. Grzegorczyk, M. Walasik, F. Zedler, Warszawa 2019.
Góra-Błaszczykowska A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego, t. 1a, Komentarz. Art. 1–42412, Warszawa 2020.
Ignaczewski J. (red.), Komentarz do ustawy o kosztach sądowych w postępowaniu cywilnym [w:] Koszty postępowań sądowych. Komentarz, Warszawa 2008.
Kaspryszyn J., O potrzebie zmiany regulacji środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym – głos w dyskusji [w:] Reforma postępowania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, red. K. Markiewicz, Warszawa 2011.
Kołakowski K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1–2, red. K. Piasecki, Warszawa 2006.
Kuchnio M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz, red. O. Piaskowska, LEX 2020.
Łazarska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Komentarz. Art. 1–50529, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Machnij M., Kilka uwag o kosztach sądowych i kosztach procesu, „Monitor Prawniczy” 2002/17.
Malczyk M., Wzruszanie orzeczeń sądu w postępowaniu cywilnym – zaskarżanie i odwołalność orzeczeń [w:] Ars in vita. Ars in iura. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Jankowskiemu, red. A. Barańska, S. Cieślak, Warszawa 2018.
Manowska M. (red.) [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, LEX 2020.
Michalska‐Marciniak M., Zasada instancyjności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012.
Michalska-Marciniak M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz. Artykuły 2051–42412, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Romańska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komornicy sądowi. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, t. 1, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Szafrański D. (red.), Zasady techniki prawodawczej w zakresie aktów prawa miejscowego. Komentarz praktyczny z wzorami oraz przykładami, Warszawa 2016.
Szanciło T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Komentarz. Art. 1–50539, t. 1, Warszawa 2019.
Sztyk R., Wybrane zagadnienia z projektu ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, „Rejent” 2003/4.
Sztyk R., Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Wybrane zagadnienia, „Rejent” 2005/7–8.
Torbus A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Komentarz. Artykuły 1–205, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Uliasz M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 1–50514, t. 1, Warszawa 2007.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2010.
Uliasz M. [w:] Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, red. P. Feliga, LEX 2019.
Wiśniewski T., O potrzebie zmiany systemu środków zaskarżenia [w:] Reforma postępowania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, red. K. Markiewicz, Warszawa 2011.
Wójcik M.P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Komentarz do art. 1−729, red. A. Jakubecki, Warszawa 2017.
Zabłocki S., O niektórych zmianach wprowadzonych przez nowy kodeks postępowania karnego w zakresie postępowania odwoławczego, „Przegląd Sądowy” 1997/11–12.
Zembrzuski T., Zażalenie po nowelizacji, czyli o standardzie środka zaskarżenia, „Palestra” 2019/11–12.
Zieliński A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2017.
Bartosz Łukowiak
doktorant, Katedra Postępowania Karnego, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski; aplikant adwokacki. ORCID: 0000-0003-3993-2182
Liczenie terminów w procesie karnym. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 13.11.2019 r., I KZP 9/19
W artykule analizie poddano zagadnienie sposobu liczenia terminów w procesie karnym. W oparciu o krytykę stanowiska Sądu Najwyższego, wyrażonego w postanowieniu z 13.11.2019 r., I KZP 9/19, jak również dorobek doktryny prawa karnego procesowego, podjęto próbę znalezienia argumentów przemawiających na rzecz tezy o możliwości zastosowania reguły wyrażonej w art. 123 § 1 Kodeksu postępowania karnego, zgodnie z którą do biegu terminu nie wlicza się dnia, od którego liczy się dany termin, również do obliczania terminów oznaczonych w tygodniach, miesiącach i latach.
Słowa kluczowe: obliczenie terminów, termin procesowy, termin, Sąd Najwyższy, proces karny
Słowa kluczowe: obliczenie terminów, termin procesowy, termin, Sąd Najwyższy, proces karny
Bartosz Łukowiak
PhD student, Chair of Criminal Proceedings, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wrocław; trainee attorney-at-law. ORCID: 0000-0003-3993-2182
Calculating the deadlines prescribed in weeks, months or years in criminal proceedings. Commentary on the decision of the Supreme Court of 13 November 2019, I KZP 9/19
This article analyses the issue of how to calculate the deadlines in criminal proceedings. Based on the criticism of the Supreme Court’s position expressed in the decision of 13 November 2019, I KZP 9/19, as well as the achievements of the doctrine of criminal procedural law, an attempt was made to find arguments supporting the thesis that the rule expressed in Article 123, § 1 of Polish Criminal Procedures Code, according to which the day from which the deadline is calculated is not included in this calculation, can also be applied for calculating the deadlines specified in weeks, months or years.
Keywords: calculation of deadlines, procedural deadline, deadline, Supreme Court, criminal proceedings
Bibliografia / References:
Boratyńska K.T., Czarnecki P. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2018.
Grzegorczyk T. [w:] T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne, Warszawa 2009.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1–467, Warszawa 2014.
Grzegorczyk T., Środki zaskarżenia w orzecznictwie Sądu Najwyższego w sprawach karnych w latach 1929-2000 (wybrane zagadnienia), „Prokuratura i Prawo” 2000/10.
Grzeszczyk W., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2012.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz do artykułów 1-296, red. P. Hofmański, Warszawa 2011.
Krysztofiuk G. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz. Art. 1–424, red. D. Drajewicz, Warszawa 2019.
Kurowski M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, red. D. Świecki, Warszawa 2015.
Kurowski M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Art. 1–424, red. D. Świecki, Warszawa 2018.
Markiewicz T., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2015 r., sygn. III KK 238/15, „Prokuratura i Prawo” 2017/11.
Nowikowski I., Funkcja gwarancyjna terminów w polskim kodeksie postępowania karnego, „Studia Iuridica Lublinensia” 2013/20.
Nowikowski I., Terminy w kodeksie postępowania karnego, Lublin 1988.
Pachowicz Z. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2020.
Paluszkiewicz H. [w:] K. Dudka, H. Paluszkiewicz, Postępowanie karne, Warszawa 2017.
Skorupka J. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz do art. 1–166, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2017.
Skorupka J. [w:] Proces karny, red. J. Skorupka, Warszawa 2018.
Steinborn S. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1,. Komentarz do art. 1–424 k.p.k., red. J. Grajewski, Warszawa 2010.
Steinborn S., Kodeks postępowania karnego. Komentarz do wybranych przepisów, LEX 2016.
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2013.
