Europejski Przegląd Sądowy 5/2018

Interes wymiaru sprawiedliwości jako przesłanka pozytywna w międzynarodowej współpracy w sprawach karnych

dr Ariel Falkiewicz
Autor jest adwokatem w Izbie Adwokackiej w Warszawie. Współpracuje z Katedrą Postępowania Karnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Interes wymiaru sprawiedliwości jako przesłanka pozytywna w międzynarodowej współpracy w sprawach karnych

Słowa kluczowe:
europejski nakaz aresztowania, proporcjonalność, europejski nakaz dochodzeniowy, interes wymiaru sprawiedliwości

Istnienie klauzul generalnych jest rzeczą ze wszech miar pożądaną. Wydaje się jednak, że na gruncie prawa karnego (również procesowego, choć przede wszystkim materialnego) odwoływanie się do klauzul generalnych powinno cechować się szczególną ostrożnością. Jedną z takich klauzul, obecnych w polskim Kodeksie postępowania karnego, jest interes wymiaru sprawiedliwości. Bliższa jej analiza powinna prowadzić do stwierdzenia, że nie jest ona wykorzystywana przez polskiego ustawodawcę w sposób właściwy. Problematyczne wydaje się przede wszystkim określenie desygnatu pojęcia „interes wymiaru sprawiedliwości”. W niniejszym artykule podjęta zostałanie próba wykazania nieadekwatnego stosowania tej klauzuli przez ustawodawcę, jak też przedstawione zostaną postulaty de lege ferenda oraz propozycje wykładni omawianej klauzuli na gruncie międzynarodowej współpracy w sprawach karnych.

Interest of the administration of justice as a positive criterion in international cooperation in criminal matters

The existence of general clauses in the legal system is highly desirable. However, it seems that in the field of criminal law (both substantive and – even predominantly – procedural law) general clauses should be used with great care. One of such clauses, which is included in the Polish Code of Criminal Procedure, boils down to serving the interest of the administration of justice. A closer analysis of the clause leads to the conclusion that it is not used appropriately in the Polish law. The fundamental problem consists in defining the meaning of the interest of the administration of justice. In this paper, I try to show that this term is used inadequately, present proposals of legislative amendments, and suggest an interpretative approach to this clause in the field of international cooperation in criminal matters.

Keywords:
European Arrest Warrant, proportionality, European Investigation Order, interest of the administration of justice

Niniejszy artykuł powstał w ramach projektu badawczego Komisji Europejskiej: Best practices for EUROpean COORDination on investigative measures and evidence gathering, EUROCOORD, JUST-2015-JCOO-AG, 723198.

Bibliografia

• Allegrezza S., Collecting Criminal Evidence Across the European Union: The European Investigation Order Between Flexibility and Proportionality [w:] Transnational Evidence and Multicultural Inquiries in Europe. Developments in EU Legislation and New Challenges for
• Human Rights-Oriented Criminal Investigations in Cross-border Cases, red. S. Ruggeri, Heidelberg 2016.
• Bachmaier-Winter L., The Role of Proportionality Principle in Cross-Border Investigations Involving Fundamental Rights [w:] Transnational Inquiries and the Protection of Fundamental Rights in Criminal Proceedings. A Study in Memory of Vittorio Grevi and Giovanni
• Tranchina, red. S. Ruggeri, Heidelberg 2013.
• Buczma S., Hara M., Kierzynka R., Kołodziejski P., Milewski A., Ostropolski T., Postępowanie w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych. Komentarz do Działu XIII KPK, Warszawa 2016.
• Buczma S., Kierzynka R., Zapobieganie konfliktom jurysdykcyjnym i wzajemne uznawanie nieizolacyjnych środków zapobiegawczych – uwagi do nowelizacji kodeksu postępowania karnego z 31.08.2012 r., „Europejski Przegląd Sądowy” 2013/1.
• Cieślak M., Polska procedura karna. Podstawowe założenia teoretyczne, Warszawa 1984.
• Dudzik B., Generalne klauzule odsyłające w procesie karnym na przykładzie dobra wymiaru sprawiedliwości (uwagi na tle art. 37 k.p.k.), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius” 2016/2.
• Dunaj B., Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1996.
• Gardocka T., Europejski nakaz aresztowania. Analiza polskiej praktyki występowania do innych państw Unii Europejskiej z wnioskiem o wydanie osoby trybem europejskiego nakazu aresztowania, Warszawa 2011.
• Gardocki L., Przejęcie (przekazanie) ścigania, „Studia Prawnicze” 1977/3.
• Gardocki L., Zarys prawa karnego międzynarodowego, Warszawa 1985.
• Gostyński Z., Przekazanie i przejęcie ścigania karnego [w:] Przestępczość́ przygraniczna. Postępowanie karne przeciwko cudzoziemcom w Polsce, red. A.J. Szwarc, Poznań 2000.
• Górski A. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2016.
• Górski A., Sakowicz A. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2016.
• Hauser M., Odpowiednie stosowanie przepisów prawa – uwagi porządkujące, „Przegląd Prawa i Administracji” 2005/65.
• Hofmański P. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 3, Komentarz do artykułów 468–682, red. P. Hofmański, Warszawa 2004.
• Janczur E., Przejęcie i przekazanie ścigania karnego, „Prokuratura i Prawo” 1999/5.
• Klip A., European Criminal Law. An Integrative Approach, Cambridge–Antwerpia–Portland 2012.
• Kołodziejski P. [w:] S. Buczma, M. Hara, R. Kierzynka, P. Kołodziejski, A. Milewski, T. Ostropolski, Postępowanie w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych. Komentarz do Działu XIII KPK, Warszawa 2016.
• Kosonoga J., Dobro wymiaru sprawiedliwości jako przesłanka dokonywania czynności procesowych w postępowaniu karnym [w:] Profesor Marian Cieślak – osoba, dzieło, kontynuacje, red. W. Cieślak, S. Steinborn, Warszawa 2013.
• Lach A., Bariery w wykonywaniu w państwach common law europejskiego nakazu aresztowania wydanego w Polsce, „Przegląd Sądowy” 2010/3.
• Lach A., Zasada proporcjonalności przy przekazaniu osoby w ramach europejskiego nakazu aresztowania [w:] Środki przymusu w znowelizowanej procedurze karnej, red. A. Lach, Toruń 2016.
• Leszczyński L., Klauzule generalne w stosowaniu prawa, Lublin 1986.
• Mitsilegas V., EU Criminal Law after Lisbon: Rights, Trust and the Transformation of Justice in Europe, Oxford 2016.
• Nita-Światłowska B., Możliwość orzeczenia kary dożywotniego pozbawienia wolności bez dostępu do warunkowego przedterminowego zwolnienia jako przeszkoda ekstradycyjna wynikająca z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/6.
• Nowacki J., Odpowiednie stosowanie przepisów prawa, „Państwo i Prawo” 1964/3.
• Ostropolski T., Naruszenie praw podstawowych jako przesłanka odmowy wykonania ENA – uwagi do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 5.04.2016 r. w sprawach połączonych C-404/15 Aranyosi i C-659/15 PPU Căldăraru, „Europejski Przegląd Sądowy” 2016/11.
• Ostropolski T., The Principle of Proportionality under the European Arrest Warrant – with an excorsus on Poland, „New Journal of European Criminal Law” 2014/2.
• Ostropolski T., Zasada proporcjonalności a europejski nakaz aresztowania, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013/3.
• Ostropolski T. [w:] Europejskie prawo karne, red. A. Grzelak, M. Królikowski, A. Sakowicz, Warszawa 2012.
• Ostropolski T. [w:] S. Buczma, M. Hara, R. Kierzynka, P. Kołodziejski, A. Milewski, T. Ostropolski, Postępowanie w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych. Komentarz do Działu XIII KPK, Warszawa 2016.
• Papke-Olszauskas K., Woźniewski K., Przedstawiciel społeczny w polskim procesie karnym – wybrane zagadnienia, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2003/11.
• Płachta M., Konflikty jurysdykcyjne w sprawach karnych: pojęcie, geneza i środki zaradcze, „Prokuratura i Prawo” 2010/11.
• Płachta M., Konflikty jurysdykcyjne w sprawach karnych: propozycja rozwiązania w Unii Europejskiej, „Studia Europejskie” 2010/2.
• Płachta M. [w:] J. Grajewski, L.K. Paprzycki, M. Płachta, Kodeks postępowania karnego, t. 2, Komentarz do art. 425–673 k.p.k., Kraków 2003.
• Prusak F., Komentarz do kodeksu postępowania karnego, Warszawa 1999, s. 1607.
• Sidwa E. [w:] Metodyka pracy w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych, red. J. Gemra, Warszawa 2013.
• Siewierski M., Przedstawiciel społeczny w nowym kodeksie postępowania karnego, „Palestra” 1969/9.
• Sotto-Maior M., The Principle of Proportionality: Alternative Measures to the European Arrest Warrant [w:] The European Arrest Warrant in Practice, red. N. Keijzer, E. Van Sliedregt, Haga 2009.
• Starzewski Ł., Ziobro dla PAP: Włochy – właściwym krajem do sądzenia sprawców gwałtu w Rimini, http://www.pap.pl/aktualnosci/news,1074304,ziobro-dla-pap-wlochy---wlasciwym-krajem-do-sadzenia-sprawcow-gwaltu-w-rimini-.html (dostęp: 6.01.2018 r.).
• Stefański R. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 1, Komentarz do art. 1–166, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2017.
• Steinborn S. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 2, Komentarz do art. 425–673, red. L.K. Paprzycki, Warszawa 2013.
• Szwarc A.J., Wyłączenie „multipostępowań karnych” w Unii Europejskiej przeciwko tej samej osobie z tytułu popełnienia tego samego czynu [w:] Unijna polityka karna, red. A.J. Szwarc, Poznań 2009.
• Van Ballegooij W., Bárd P., Mutual Recognition and Individual Rights. Did the Court Get it Right?, „New Journal of European Criminal Law” 2016/4.
• Waltoś S., Przedstawiciel społeczny w nowym kodeksie postępowania karnego, „Problemy Praworządności” 1969/9.
• Wąsek-Wiaderek M., Ryzyko naruszenia praw człowieka jako przesłanka odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania (uwagi na tle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej) [w:] Verba volant, scripta manent. Proces karny, prawo karne skarbowe i prawo wykroczeń po zmianach z lat 2015–2016. Księga pamiątkowa poświęcona Profesor Monice Zbrojewskiej, red. T. Grzegorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2016.
• Wierciński A., Charakter prawny przedstawiciela społecznego w polskim procesie karnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1971/3.
• Zieliński T., Klauzule generalne w procesie karnym [w:] Zasady procesu karnego wobec wyzwań współczesności. Księga ku czci Profesora Stanisława Waltosia, red. J. Czapska, A. Gaberle, A. Światłowski, A. Zoll, Warszawa 2000.

dr Olga M. Piaskowska
Autorka jest adiunktem na Wydziale Prawa SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego, w Katedrze Prawa Cywilnego i Prawa Pracy oraz starszym asystentem sędziego w Izbie Cywilnej Sądu Najwyższego.

dr Piotr F. Piesiewicz
Autor jest adiunktem na Wydziale Prawa SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego, w Katedrze Prawa Ochrony Własności Intelektualnej oraz adwokatem.

Prawo do zawarcia związku jednopłciowego jako wyraz poszanowania prawa do ochrony życia prywatnego i rodzinnego

Słowa kluczowe:
prawo do życia rodzinnego, prawo do życia prywatnego, prawa człowieka, związki jednopłciowe, małżeństwa jednopłciowe, małżeństwo, prawo rodzinne i opiekuńcze, bigamia

Autorzy stawiają tezę, że zarówno dokonana przez Europejski Trybunał Praw Człowieka interpretacja przepisów EKPC, jak i wykładnia przepisów unijnych prowadzą do wniosku, iż polskie rozwiązania legislacyjne oraz utrwalona linia orzecznicza sądów administracyjnych w zakresie braku możliwości odnotowania zmiany stanu cywilnego osoby, która zawarła małżeństwo z osobą tej samej płci stanowią naruszenie art. 8 w zw. z art. 14 EKPC. Analiza problematyki wymusiła konfrontację stanowisk wyrażonych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka na gruncie EKPC oraz przepisów Unii Europejskiej i ustawodawstwa polskiego. W niniejszym artykule zwrócono uwagę na fakt, że czym innym jest kwestia regulacji w prawie krajowym możliwości zawierania związków sformalizowanych przez osoby tej samej płci, a czym innym uznawanie skutków prawnych tego rodzaju związków zawartych skutecznie w świetle przepisów prawa obcego. O ile zagadnienie regulacji małżeństw oraz pozostałych związków – umownie określmy – partnerskich, a także ich form pozostawiona jest regulacji krajowej, to problematyka uznania skutków prawnych tych związków zawartych skutecznie pod rządami obcego państwa jest zagadnieniem wykraczającym poza prawo krajowe.

The right to conclude a same-sex union as a manifestation of respect for the right to protection of private and family life

The authors put forward the thesis that the interpretation of ECHR provisions by the European Court of Human Rights and the interpretation of EU regulations both lead to the conclusion that the Polish legislative solutions and the established line of case law of administrative courts on the lack of possibility to record the change of marital status of a person who marries a person of the same sex breach Art. 8 in conjunction with Art. 14 ECHR. An analysis of the issues necessarily requires a confrontation of the positions expressed by the ECtHR on the grounds of the ECHR as well as EU and Polish legislation. In this article, attention is drawn to the fact that it is one thing to regulate in national law the possibility of entering into same-sex unions and quite a different thing to recognise such unions effectively concluded in the light of the provisions of foreign law. While the issue of regulating marriages and other civil unions, and their forms, is left to national regulations, the issue of recognition of any such unions effectively concluded in other jurisdictions is a matter beyond the regulation of national law.

Keywords:
right to family life, right to private life, human rights, same-sex unions, same-sex marriages, marriage, family and guardianship law, bigamy

Niniejszy tekst jest m.in. wynikiem badań przeprowadzonych w ramach seminarium pt. „Applying EU Antidiscrimination Law” organizowanego w dniach 19–20.02.2018 r. przez Academy of European Law (niem. Europäische Rechtsakademie) w Trewirze w Niemczech.

Bibliografia

• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
• Banaszkiewicz B., Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny. O niektórych implikacjach art. 18 Konstytucji RP, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2013/3.
• Barcik J., Problematyka stosowania Karty Praw Podstawowych UE przez sądy polskie, „Iustitia” 2015/3.
• Biernat S., Czy Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej obowiązuje w Polsce? [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, t. 1, red. P. Kardas, W. Wróbel, Warszawa 2012.
• Chlebny J. (red.), Ustawa o cudzoziemcach. Komentarz, Legalis 2015.
• Garlicki L., Obowiązywanie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w porządku prawnym Rzeczypospolitej Polskiej, „Biuletyn Biura Informacji Rady Europy” 2003/3.
• Garlicki L. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
• Jaśkowski M., Konsekwencje prawne Protokołu nr 30 w sprawie stosowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej do Polski i Zjednoczonego Królestwa, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych” 2013/4.
• Jodłowski J., Szewczyk M. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część I. Komentarz do art. 117–211a, red. W. Wróbel, A. Zoll, LEX 2017.
• Lachowski J. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, LEX 2016.
• Łętowska E., Woleński J., Instytucjonalizacja związków partnerskich a Konstytucja RP z 1997 r., „Państwo i Prawo” 2013/6.
• Mączyński A., Konstytucyjne i międzynarodowe uwarunkowania instytucjonalizacji związków homoseksualnych [w:] Związki partnerskie. Debata na temat projektowanych zmian prawnych, red. M. Andrzejewski, Toruń 2013.
• Mączyński A., Konstytucyjne podstawy prawa rodzinnego [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, t. 1, red. P. Kardas, W. Wróbel, Warszawa 2012.
• Mozgawa M. [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX 2017.
• Opinia dotycząca skutku prawnego Protokołu w sprawie stosowania Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w stosunku do Polski i Zjednoczonego Królestwa, Warszawa, 21 maja 2008 r., „Przegląd Legislacyjny” 2011/1.
• Paprocka A., Pozytywny obowiązek uregulowania statusu prawnego związków osób tej samej płci – glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 21.07.2015 r. w sprawie Oliari i inni przeciwko Włochom (skargi nr 18766/11 i nr 36030/11), „Europejski Przegląd Sądowy” 2016/4.
• Pawliczak J., Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo, Warszawa 2014.
• Szuniewicz M., Wpływ orzecznictwa strasburskiego na standard ochrony praw człowieka w Unii Europejskiej (z uwzględnieniem zmian traktatowych z grudnia 2007 r.) z grudnia 2007 r.), „Studia Europejskie” 2008/1.
• Wojewoda M., Małżeństwa jednopłciowe i związki partnerskie w polskim rejestrze stanu cywilnego?, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2017, t. 103.

dr hab. prof. UŚ Jacek Barcik
Autor jest profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego.

Niezawisłość sędziowska jako wartość konstytucyjna Unii Europejskiej – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 27.02.2018 r., C-64/16, Associação Sindical dos Juízes Portugueses

Słowa kluczowe:
niezawisłość, sędziowie, wartości UE

Artykuł jest komentarzem do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 28.02.2018 r., C-64/16, Associação Sindical dos Juízes Portugueses przeciwko Tribunal de Contas, EU:C:2018:117. W pierwszej kolejności podkreślono konstytucyjny charakter orzeczenia, następnie przedstawiono okoliczności złożenia pytania prejudycjalnego i zagadnienie jego dopuszczalności. W najważniejszej części poddano analizie metody dojścia do rozstrzygnięcia oraz warstwę metodologiczną i znaczenie komentowanego wyroku.

Judicial independence as a constitutional value of the European Union – commentary on Court of Justice judgment of 27 February 2018, C-64/16, Associação Sindical dos Juízes Portugueses

The article is a commentary to the judgment of the CJ of 27 February 2018, C-64/16, Associação Sindical dos Juízes Portugueses v. Tribunal de Contas, EU: C: 2018: 117. First of all, the constitutional character of the decision is emphasized, then the circumstances of making a reference for a preliminary ruling and the issue of its admissibility are presented. The most important part is an analysis of the methods of reaching the decision, as well as methodological layer and importance of the commented judgment.

Keywords:
judicial independence, judges, EU values.

Bibliografia

• Grzeszczak R., Szmigielski A., Sądowe stosowanie Karty Praw Podstawowych UE w odniesieniu do państw członkowskich – refleksje na podstawie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości i praktyki sądów krajowych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2015/10.
• Pech L., Platon S., Rule of Law backsliding in the EU: The Court of Justice to the rescue? Some thoughts on the ECJ ruling in Associação Sindical dos Juízes Portugueses, „EU Law Analysis, http://eulawanalysis.blogspot.com/2018/03/rule-of-law-backsliding-in-eu-court-of.html (dostęp: 23.03.2018 r.).
• Taborowski M., Trybunał Sprawiedliwości jest kompetentny do oceny gwarancji niezawisłości sądów krajowych, „Archiwum Osiatyńskiego”, https://archiwumosiatynskiego.pl/trybunal-sprawiedliwosci-kompetentny-oceny-gwarancji-niezawislosci-sadow-krajowych/ (dostęp: 22.03.2018 r.).

prof. dr hab. Ewa Bagińska
Autorka jest profesorem zwyczajnym, kierownikiem Katedry Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego.

dr hab. Sylwia Majkowska-Szulc
Autorka jest profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Prawa Handlowego i Międzynarodowego Prawa Prywatnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego.

Granice prawne „uberyzacji” – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 20.12.2017 r., C-434/15, Asociación Profesional Elite Taxi przeciwko Uber Systems Spain SL

Słowa kluczowe:
Uber, uberyzacja, usługa UberPop, elektroniczne platformy usługowe, aplikacje kojarzenia klientów, usługa społeczeństwa informacyjnego, pośrednictwo, przewóz osób, umowa o korzystanie z aplikacji, scoring

Prezentowana glosa zawiera analizę wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 20.12.2017 r., C-434/15, Asociación Profesional Elite Taxi przeciwko Uber Systems Spain SL oraz kwalifikację działalności Ubera na gruncie prawa obowiązującego w Polsce. Trybunał Sprawiedliwości zakwalifikował platformę cyfrową Uber jedynie jako wstępny element do istoty działalności Ubera, jaką jest świadczenie usług nierozerwalnie związanych z usługą przewozową. Tym samym wykluczył możliwość uznania działalności Ubera za usługę społeczeństwa informacyjnego. Z kolei prawem właściwym dla ewentualnej odpowiedzialności Ubera za zarzucane mu czyny nieuczciwej konkurencji w stosunku do członków organizacji zawodowej zrzeszającej kierowców taksówek miasta Barcelona jest prawo hiszpańskie. Jednocześnie Uber nie jest jedynie pośrednikiem między pasażerami a kierowcami, lecz organizuje kompletny system przewozu miejskiego na żądanie i nim zarządza. W konsekwencji ponosi on odpowiedzialność nie tylko za usługę kojarzenia pasażerów z kierowcami, lecz także za działalność kierowców. W świetle prawa polskiego Uber powinien być uznany za przewoźnika w rozumieniu art. 1 ust. 1 Prawa przewozowego, a więc uzyskać stosowną licencję i spełnić inne warunki działalności regulowanej, przy czym klient Ubera zawiera umowę z Uberem, a nie z posiadaczem pojazdu (względnie z kierowcą). Trudności w kwalifikacji prawnej nowych struktur biznesowych powstają już na etapie identyfikacji danego zjawiska. Tymczasem analiza funkcjonowania Ubera dowodzi, że kluczem do sukcesu tej działalności są nadużycia prawa w oczekiwaniu na ewentualne zmiany prawa lub zmiany w zakresie interpretacji obowiązującego prawa.

Legal limits of ‘uberisation’ – commentary on Court of Justice judgment of 20 December 2017, C-434/15, Asociación Profesional Elite Taxi v Uber Systems Spain SL

The present commentary contains an analysis of the judgment issued by the Court of Justice on 20 December 2017, in case C-434/15, Asociación Profesional Elite Taxi v Uber Systems Spain SL and a qualification of Uber’s operations under the Polish law. The Court of Justice treated Uber digital platform as only a preliminary element to the essence of Uber’s activity, which is providing services inherently linked to a transport service. Thus the Court excluded the possibility of considering Uber operations as an information society service. In turn, the potential liability of Uber for the alleged acts of unfair competition vis-a-vis the members of a professional organisation of taxi drivers of the city of Barcelona is governed by the Spanish law. At the same time Uber is not just an intermediary between passengers and drivers, but organises and manages a complete system of urban transport at request. Consequently, it is not only responsible for the service of matching passengers with drivers, but also for the drivers’ activity. Under the Polish law, Uber should be considered a driver within the meaning of Art. 1(1) of the Transport Law, which means the requirement to obtain the relevant licence and meet other conditions of regulated activity. Also, the Uber customer concludes an agreement with Ubera, not the vehicle owner (or driver). The difficulties with the legal qualification of the new business structures arise as soon as at the stage of identification of the given phenomenon. Meanwhile an analysis of the way in which Uber operates shows that the key to its success is abusing the law in the expectation of possible legal amendments or changes in the interpretation of applicable laws.

Keywords:
Uber, uberisation, UberPop service, electronic service platforms, customer matching applications, information society service, intermediation, passenger transport, application end-user agreement, scoring

Bibliografia

• Goik H., Pojęcie przewoźnika według art. 774 kodeksu cywilnego (na tle przepisów z zakresu transportu drogowego), „Studia Iuridica Silesiana” 1972/3.
• Górski W., Umowa przewozu, Warszawa 1983.
• Jacquet D., Leclercq G., Uberisation: Un ennemi qui vous veut du bien?, Paris 2016.
• Łętowska E., Europejskie prawo umów konsumenckich, Warszawa 2004.
• Lobel O., The Law of the Platform, „Minnesota Law Review” 2016/1.
• Ogiegło L. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 1–450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2015.
• Pollman E., Barry J.M., Regulatory Entrepreneurship, „Southern California Law Review” 2016/3.
• Śmieja A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
• Stec M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 7, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Rajski, Warszawa 2011.
• Sylwestrzak D., Klasyczne przewozy taksówkowe kontra Uber, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018/39, w druku.
• Zoll F., Problem platform internetowych – wyzwania nowego prawa umów [w:] Sine Ira et Studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.

Joanna Mazur
Autorka jest doktorantką w Katedrze Prawa Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz analityczką w Laboratorium Gospodarki Cyfrowej (DELab) Uniwersytetu Warszawskiego.

Artur Szmigielski
Autor jest doktorantem w Katedrze Prawa Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.

Czy działalność Ubera jest usługą społeczeństwa informacyjnego? Rozważania na kanwie sprawy Asociación Profesional Elite Taxi

Słowa kluczowe:
Uber, usługa społeczeństwa informacyjnego, gospodarka dzielenia się, jednolity rynek cyfrowy, platformy dwustronne, innowacje zaburzające

Artykuł przedstawia analizę charakteru prawnego Ubera w świetle argumentacji wyrażonej w wyroku TSUE w sprawie Asociación Profesional Elite Taxi z 20.12.2017 r. oraz odpowiednich dokumentach wydanych przez Komisję Europejską. Przedstawiona została interpretacja kryteriów zaproponowanych przez TSUE w odniesieniu do rozróżniania usług społeczeństwa informacyjnego od usług należących w rzeczywistości do tradycyjnych sektorów. Zakreślono problematykę tworzenia nowego rynku przez Ubera oraz warunków pozwalających określić stopień kontroli sprawowany przez usługodawcę nad użytkownikami platformy. Ponadto zarysowano szersze tło dotyczące problematyki określania rynku właściwego w wypadku platform internetowych w odniesieniu do prawa konkurencji. Analiza prawna uzupełniona została elementami ekonomicznej refleksji dotyczącej roli innowacyjności w gospodarce i ich wpływu na konkurencję.

Is the operation of Uber an information society service? Remarks based on the Asociación Profesional Elite Taxi case

The article provides an analysis of Uber’s legal character based on the arguments presented by the Court of Justice of the European Union in its judgment in the Asociación Profesional Elite Taxi case, issued on 20 December 2017. Additionally, the relevant documents issued by the European Commission are analysed. We present an interpretation of the criteria proposed by the CJEU for making a differentiation between ‘information society services’ and services that actually belong to traditional sectors of the economy. The analysis includes the issue of new market creation by Uber and the conditions which allow determining the level of control executed over the platform’s users by an intermediary service provider. Moreover, we elaborate on the background against which the problems of determining the relevant market in case of Internet platforms arise. The legal analysis is supplemented with economic insights into the role of innovation in the economy and its influence on competition.

Keywords:
Uber, information society service, sharing economy, single digital market, two-sided markets (networks), disruptive innovation

Bibliografia

• Bishop S., Walker M., The Economics of EC competition Law: Concepts, Application and Measurement, London 2002.
• Calo R., Rosenblat A., The Taking Economy: Uber, Information, and Power, „Columbia Law Review” 2017/6.
• Christensen C.M., Bower J.L., Disruptive Technologies: Catching the Wave, „Harvard Business Review” 1995/153.
• Christensen C.M., Raynor M.E., McDonald R., What Is Disruptive Innovation?, „Harvard Business Review” 2015/1153.
• Colangelo M., Maggiolino M., Uber: A New Challenge for Regulation and Competition Law?, „Market and Competition Law Review” 2017/2.
• Collingridge D., The Social Control of Technology, London 1980.
• Deloitte Access Economics, Economic effects of ridesharing in Australia. Uber, 2016.
• Evans D.S., Schmalensee R., The Industrial Organization of Markets with Two-Sided Platforms, „Competition Policy International” 2007/3.
• Geradin D., For a Facts-Based Analysis of Uber’s Activities in the EU: Addressing Some Misconceptions, „TILEC Discussion Paper” 2017/19.
• Geradin D., Principles for Regulating Uber and Other Intermediation Platforms in the EU, „TILEC Discussion Paper” 2017/37.
• Goudin P., The Cost of Non-Europe in the Sharing Economy. Economic, Social and Legal Challenges and Opportunities, Brussels 2016, http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2016/558777/EPRS_STU(2016)558777_EN.pdf (dostęp: 12.04.2018 r.).
• Gyódi K., Uber vs Licensed Taxi Drivers: A War Between Technological Standards, „Working Paper DELab UW” 2017/2.
• Hart H.L.A., Definition and Theory in Jurisprudence, Oxford 1953.
• Hatzopoulos V., Roma S., Caring for sharing? The collaborative economy under EU law, „Common Market Law Review” 2017/1.
• Klemt T., Ekonomiczne przesłanki regulacji sharing economy [w:] Sharing economy (gospodarka współdzielenia), red. M. Poniatowska-Jaksch, R. Sobiecki, Warszawa 2016.
• Noto La Diega G., Uber law and awareness by design. An empirical study on online platforms and dehumanised negotiations, „European Journal of Consumer Law” 2015/2.
• Parker G.G., van Alstyne M.W., Choudary S.P., Platform Revolution. How Networked Markets Are Transforming the Economy And How to Make Them Work for You, New York 2016.
• Polański P.P., Europejskie prawo handlu elektronicznego. Mechanizmy regulacji usług społeczeństwa informacyjnego, Warszawa 2014.
• Poniatowska-Jaksch M., Modele biznesu w sharing economy, [w:] Sharing economy (gospodarka współdzielenia), red. M. Poniatowska-Jaksch, R. Sobiecki, Warszawa 2016.
• Pulka Z., Podstawy prawa. Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2012.
• Rochet J., Tirole J., Platform Competition in Two-Sided markets, „Journal of the European Economic Association” 2003/1.
• Russo F., Stasi M., Defining the relevant market in the sharing economy, „Internet Policy Review” 2016/5.
• Schumpeter J.A., Capitalism, Socialism and Democracy, London 1994.
• Sobiecki G., Sharing economy – dylematy pojęciowe [w:] Sharing economy (gospodarka współdzielenia), red. M. Poniatowska-Jaksch, R. Sobiecki, Warszawa 2016.
• Szpringer W., Dwu-(wielo-)stronne modele e-biznesu a prawo konkurencji, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2013/1.
• Toroń M., Wiese K., Aplikacja UBER lub jak ująć sharing economy w istniejące ramy prawne?, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2017/5.
• Uber – stanowisko UOKiK, Warszawa 2016, https://www.uokik.gov.pl/download.php?plik=17911 (dostęp: 12.04.2018 r.).
• Woods L., Why Uber isn’t Appy: the ECJ defines the difference between transport and digital services, http://eulawanalysis.blogspot.com/2017/12/why-uber-isnt-appy-ecj-defines.html (dostęp: 12.04.2018 r.).
• Wu T., Agency Threats, „Duke Law Journal” 2011/8.
• Wu T., Taking Innovation Seriously: Antitrust Enforcement If Innovation Mattered Most, „Antitrust Law Journal” 2012/2.

dr Agnieszka Kastelik-Smaza
Autorka jest adwokatem i wykładowcą w Izbie Adwokackiej w Bielsku-Białej.

Wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego w związku z orzeczeniem prejudycjalnym Trybunału Sprawiedliwości – glosa do uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16.10.2017 r., I FPS 1/17

Słowa kluczowe:
wznowienie postępowania, orzeczenie prejudycjalne, prawo do skutecznego środka prawnego, zasada efektywności, zasada autonomii proceduralnej

Glosowana uchwała dotyczy problematyki wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego na podstawie orzeczenia prejudycjalnego Trybunału Sprawiedliwości. Ma ona doniosłe znaczenie, ponieważ dotyka fundamentalnych kwestii zapewnienia efektywności prawu unijnemu oraz prawa jednostki do skutecznego środka prawnego, zapewniającego ochronę uprawnień wynikających z prawa unijnego. Jest ona także istotna z tego powodu, że zagadnienie możliwości wznowienia postępowania na podstawie orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości wydanego w trybie prejudycjalnym było do tej pory rozbieżnie rozstrzygane przez sądy administracyjne. Jej podjęcie przyczyni się zatem do ujednolicenia praktyki w tym zakresie.

Resumption of court-administrative proceedings in connection with a preliminary ruling of the Court of Justice – commentary on resolution of the Supreme Administrative Court of 16 October 2017, I FPS 1/17

The adopted resolution concerns resuming court-administrative proceedings on the basis of a preliminary ruling issued by the Court of Justice. It is of great importance because it touches upon the fundamental issues of ensuring the effectiveness of EU law and the right of individuals to an effective legal remedy that ensures the protection of rights arising from EU law. It is also important because the issue whether or not it is possible to resume proceedings based on a preliminary ruling of the CJEU has so far been resolved by administrative courts in different ways. Its adoption will therefore contribute to standardising the practice in this area.

Keywords:
resumption of the proceedings, preliminary ruling, right to an effective remedy, principle of effectiveness, principle of procedural autonomy

Bibliografia:

• Biernat S., Zasada efektywności prawa wspólnotowego w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości [w:] Studia z prawa Unii Europejskiej. W piątą rocznicę utworzenia Katedry Prawa Europejskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. S. Biernat, Kraków 2000.
• de Burca G., National Procedural Rules and Remedies: The Changing Approach of the Court of Justice [w:] Remedies for Breach of EC Law, red. J. Lonbay, A. Biondi, Chichester 1997.
• Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 2003.
• Kastelik-Smaza A., Pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej a ochrona praw jednostki, Warszawa 2010.
• Kastelik-Smaza A., Skutki stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności z Konstytucją unijnego prawa pochodnego z punktu widzenia skarżącego [w:] Prawo Unii Europejskiej a prawo konstytucyjne państw członkowskich, red. S. Dudzik, N. Półtorak, Warszawa 2013.
• Postulski W., Jednolite i efektywne stosowanie prawa wspólnotowego przed sądami państw członkowskich, „Przegląd Sądowy” 2002/6.
• Półtorak N., Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa w prawie Wspólnot Europejskich, Kraków 2002.
• Prechal S., Community law in national courts: the lessons from Van Schijndel, „Common Market Law Review” 1998/3.
• Scheuring K., Ochrona praw jednostek w postępowaniach przed sądami wspólnotowymi, Warszawa 2007.
• Sołtys A., Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem unijnym jako instrument zapewniania efektywności prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2015.
• Taborowski M., Konsekwencje naruszenia prawa Unii Europejskiej przez sądy krajowe, Warszawa 2012.
• Wiącek M., Pytanie prawne sądu do Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2011.
• Włodyka S., Przesłanki dopuszczalności pytań prawnych do Sądu Najwyższego, „Nowe Prawo” 1971/2.
• Wójcik M.P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz, red. A. Jakubecki, Kraków 2005.
• Wróbel A., Uwagi w kwestii prawa obywateli Unii Europejskiej do sądu wspólnotowego (główne tezy) [w:] Prawo polskie a prawo Unii Europejskiej. Konferencja wydziałowa Wydziału Prawa i Administracji UW 28 luty 2003, red. E. Piontek, Warszawa 2003.

dr hab. Monika Namysłowska
Autorka jest profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Europejskiego Prawa Gospodarczego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, członkiem Rady Eksperckiej Krajowej Rady Suplementów i Odżywek.

Justyna Nowak
Autorka jest doktorantką w Katedrze Europejskiego Prawa Gospodarczego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego.

Granice ochrony konsumentów a znakowanie środków spożywczych – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 14.06.2017 r., C-422/16, TofuTown.com

Słowa kluczowe:
znakowanie żywności, mleko, produkty mleczne, niedyskryminacja, proporcjonalność, konsument

Wyrok w sprawie C-422/16, TofuTown.com dotyczy możliwości znakowania nazwą „mleko” oraz określeniami zastrzeżonymi dla produktów mlecznych żywności pochodzenia roślinnego, która nie spełnia definicji mleka lub przetworów mlecznych zawartych w rozporządzeniu nr 1308/2013. Trybunał podtrzymał dotychczasową linię orzeczniczą w tym zakresie, stwierdzając dodatkowo, że omawiana regulacja pozostaje zgodna z zasadą proporcjonalności i niedyskryminacji. O ile jednak, z uwagi na techniczny charakter przepisu, samo rozstrzygnięcie jest jednoznacznie właściwe, o tyle nie sposób zgodzić się z Trybunałem Sprawiedliwości co do tego, że rozporządzenie spełnia swój cel w postaci ochrony interesów konsumentów. Przy ocenie jego skuteczności Trybunał pominął bowiem istotne okoliczności w postaci innych niż nazwa elementów znakowania produktu oraz jego prezentacji. Te z kolei, determinując sposób postrzegania spornej żywności przez konsumentów, niwelują ryzyko pomyłki do tego stopnia, że w wątpliwość podana została przez autorów sama regulacja.

Limits of consumer protection and labelling of food products – commentary on Court of Justice judgment of 14 June 2017, C-422/16, TofuTown.com

The judgment in case C-422/16, TofuTown.com, concerns the possibility of using the term ‘milk’ and designations reserved for milk products with respect to plant-based foodstuff, which do not meet the definitions of milk or milk products contained in Regulation No. 1308/2013. The Court upheld its existing line of case law in this regard. Furthermore it held that the regulation in question was consistent with the principle of proportionality and non-discrimination. However, whereas, due to the technical nature of the provision involved, the decision as such is by all means correct, one cannot agree with the assertion of the Court of Justice about the Regulation achieving its objective of protecting consumer interests. While assessing the Regulation’s efficiency, the Court failed to consider important circumstances, namely elements of product labelling other than the name and the way the product is presented. These elements, determining the way the disputed food products are perceived by customers, minimise the risk of errors so much that the authors question the very regulation in point.

Keywords:
food designations, milk, milk products, non-discrimination, proportionality, consumer

Bibliografia

• Czechowski P., Niewiadomski A. [w:] Prawo rolne, red. P. Czechowski, Warszawa 2017.
• Falkowski A., Tyszka T., Psychologia zachowań konsumenckich, Gdańsk 2009.
• Fezer K.-H., Das lauterkeitsrechtliche Informationsgebot im Lebensmittelrecht, „Verbraucher und Recht” 2015/8.
• Majczyna B., Zasada niedyskryminacji we wspólnej polityce rolnej w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, „Europejski Przegląd Sądowy” 2006/7.
• Schebesta H., Purnhagen K., The Behaviour of the Average Consumer: A Little Less Normativity and a Little More Reality in the Court’s Case Law? Reflections on Teekanne, „European Law Review” 2016/4.
• Taczanowski M., Prawo żywnościowe, Warszawa 2017.
• Tomkiewicz E. [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. 1, A. Wróbel (red.), Warszawa 2012.

UNIJNE ORZECZNICTWO SĄDÓW POLSKICH

Orzecznictwo Sądu Najwyższego (Michalina Szpyrka, Autorka jest doktorantką na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz asystentem sędziego w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego)

Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego (dr Robert Talaga, Autor jest starszym referendarzem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu)

EU-RELATED CASE LAW OF POLISH COURTS

Case law of the Supreme Court (Michalina Szpyrka)
Case law of the Supreme Administrative Court (Robert Talaga)