Wpływ naruszenia praworządności w państwach członkowskich na politykę spójności w latach 2021–2027
dr hab. Rafał Poździk
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa Unii Europejskiej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Wpływ naruszenia praworządności w państwach członkowskich na politykę spójności w latach 2021–2027
Komisja Europejska przyjęła 2.05.2018 r. propozycję wieloletniego budżetu UE na lata 2021–2027. Jednocześnie Komisja zaproponowała uzależnienie wypłaty funduszy unijnych od przestrzegania przez państwa członkowskie zasady praworządności (ang. rule of law) – tzw. mechanizm warunkowości. To nowe rozwiązanie prawne stanowi jedną z ważniejszych zmian w ramach proponowanego budżetu ogólnego UE. Nowa procedura ma umożliwić zawieszanie i zmniejszanie finansowania ze środków UE lub ograniczenie dostępu do nich w sposób proporcjonalny do charakteru, wagi i skali braków w zakresie praworządności. Wniosek w sprawie takiej decyzji będzie składany przez Komisję i przyjmowany przez państwa członkowskie, przy czym nie będzie konieczne uzyskanie jednomyślności Rady. Niniejszy artykuł przedstawia założenia dystrybucji funduszy unijnych w trakcie perspektywy finansowej na lata 2021–2027 oraz stanowi próbę analizy i oceny kwestii ochrony przed „ryzykiem finansowym” związanym z brakami w zakresie praworządności w państwach członkowskich.
Słowa kluczowe: polityka spójności, praworządność, budżet ogólny UE
Influence of rule of law violations by Member States on the cohesion policy in 2021–2027
On 2 May 2018, the European Commission adopted a draft EU long-term budget for 2021–2027. At the same time, the Commission suggested making the payment of EU funds conditional upon the Member States observing the principle of the rule of law (the so-called conditionality mechanism). This new solution is one of the most important changes within the framework of the proposed general budget of the EU. The new procedure is to enable suspending and reducing financing from EU funds or limiting access to them in a manner proportional to the character, weight and scale of deficiencies in the area of rule of law. Applications for such a decision will be submitted by the Commission and accepted by the Member States, without the need for unanimity in the Council. This article presents the assumptions underlying the distribution of EU funds in the course of the financial framework for 2021-2027. It also attempts to analyse and evaluate the issue of protection against the ‘financial risk’ connected with deficiencies in the area of rule of law.
Keywords: cohesion policy, rule of law, EU general budget
Bibliografia:
Baran M., Zasada pewności prawa a zasada legalizmu unijnego – uwagi na tle orzecznictwa TS, „Europejski Przegląd Sądowy” 2011/5.
Granat M., Konstytucyjne zasady ustroju [w:] Polskie prawo konstytucyjne, red. W. Skrzydło, Lublin 1998.
Groussot X., General principles of Community Law, Groningen 2006.
Hofmann H.C.H., Rowe G.C., Türk A.H., Administrative Law and Policy of the European Union, Oxford 2012.
Kornobis-Romanowska D., Sąd krajowy w prawie wspólnotowym, Warszawa 2007.
Kornobis-Romanowska D., Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego w praktyce ETS i sądów krajowych, „Przegląd Prawa Europejskiego” 2004/4.
Łacny J., Okresowe kary pieniężne, ryczałty i korekty finansowe nakładane na państwa członkowskie za naruszenie prawa UE, Natolin 2010.
Łacny J., Skutki nieprawidłowego wydatkowania funduszy UE w świetle prawa UE i orzecznictwa sądów UE, cz. 1, „Temidium” 2017/3.
Maliszewska-Nienartowicz J., Zasady ogólne prawa jako źródło europejskiego prawa wspólnotowego, „Państwo i Prawo” 2005/4.
Ostałowski J. [w:] Komentarz do ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020, red. R. Poździk, Warszawa 2016.
Poździk R., Brysiewicz K., Droga sądowa w sprawach związanych z dofinansowaniem projektów z funduszy strukturalnych i funduszu spójności, „Przegląd Sądowy” 2011/4.
Poździk R., Glosa do uchwały NSA z 27.10.2014 r., II GPS 2/14, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2015/6.
Poździk R., Obowiązek zwrotu pomocy z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności przez państwo członkowskie, „Europejski Przegląd Sądowy” 2012/2.
Poździk R., Ocena i wybór projektów do dofinasowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności, Warszawa 2013.
Poździk R., Zasady wdrażania funduszy unijnych w latach 2014–2020, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/12.
Skotnicka E., Przesłanki zastosowania środka tymczasowego przez sąd krajowy w świetle wspólnotowej zasady efektywności – glosa do wyroku ETS z 13.03.2007 r. w sprawie C-432/05 Unibet (London) Ltd i Unibet (Interntional) Ltd przeciwko Justitiekanslern, „Europejski Przegląd Sądowy” 2007/8.
Sokolewicz W., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Warszawa 2007.
Szymański M., Zwrot środków nieprawidłowo wykorzystanych przy realizacji programów Unii Europejskiej: na podstawie przepisów ustawy o finansach publicznych, „Kontrola Państwowa” 2010/2.
Tridimas T., The General Principles of EC Law, Oxford 2000.
Usher J.A., General principles of EC Law, Oxford 1998.
von Bogdandy A., Podstawowe zasady prawa UE – teoria i doktryna, cz. 1, „Europejski Przegląd Sądowy” 2009/8.
Wróbel A., Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zasada efektywności i zasada efektywnej ochrony sądowej w prawie Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/1.
Wróbel A., Ogólne zasady prawa wspólnotowego [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Kraków 2005.
dr hab. Justyna Łacny
Autorka jest profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej, ekspertem do spraw legislacji w Biurze Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, autorką publikacji z zakresu prawa instytucjonalnego i gospodarczego Unii Europejskiej
Zawieszenie wypłat funduszy UE przekazywanych państwom członkowskim naruszającym zasadę praworządności – nowy mechanizm warunkowości w prawie UE
W ogólnoeuropejskiej debacie na temat naruszeń zasady praworządności, które Komisja Europejska zarzuca Węgrom i Polsce, coraz częściej wskazuje się, że UE nie dysponuje skutecznymi środkami, które mogłyby skłonić państwa członkowskie do wyeliminowania tego rodzaju uchybień. Ci, którzy wierzą w moc sprawczą gróźb, twierdzą, że zmianę podejścia rządów tych państw mogłaby przynieść wizja zawieszenia przez instytucje UE wypłat z funduszy UE dokonywanych na rzecz tych państw i konsekwencje polityczne, których te rządy mogłyby doświadczyć na gruncie krajowym. Wychodząc naprzeciw tego rodzaju postulatom, Komisja 2.05.2018 r. przedstawiła projekt rozporządzenia, który upoważnić ma Radę do dokonywania tego rodzaju zawieszeń. Projekt ten warunkuje dokonywanie wypłat z funduszy UE, przyznawanych państwom członkowskim w ramach kolejnych wieloletnich ram finansowych (WRF), w funkcjonuje budżet UE, od przestrzegania przez te państwa zasady praworządności (mechanizm warunkowości). Mechanizm ten ma być stosowany w nowym okresie programowania, obejmującym lata 2021–2027. Niniejszy artykuł omawia i komentuje projekt rozporządzenia ustanawiającego ten mechanizm, pojęcie uogólnionego braku w zakresie praworządności, którego wykrycie ma stanowić przesłankę jego zastosowania, nakładane w jego ramach środki oraz relacje zachodzące pomiędzy tym mechanizmem a traktatową procedurą kontroli praworządności z art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej.
Słowa kluczowe: fundusze UE, zasada praworządności, ochrona interesów finansowych UE
Suspension EU funding to Member States breaching the rule of law
In the European debate on the violations of the rule of law it is increasingly pointed out that the EU does not have effective means to induce Member States to put an end to these violations. Those who believe in the causative power of such a threat argue that a change in the attitude of the governments of these States could be brought about by the vision of the EU institutions suspending payments of EU funds to these countries and the political consequences that these governments could experience at national level. To meet such demands, on 2 May 2018 the Commission presented a proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on the protection of the Union’s budget in case of generalized deficiencies about the rule of law in the Member States. This draft regulation authorizes the Council to make such suspensions (conditionality mechanism). This article discusses and comments on the draft regulation establishing this mechanism, the concept of a generalized deficiency about the rule of law, the detection of which is intended as a premise for its application, the measures that would be imposes under this mechanism and the relationship between this mechanism and the Treaty procedure for monitoring the rule of law under Article 7 TEU.
Keywords: financial interests of the European Union, EU funds, rule of law, illiberal Member States of the EU, infringement procedure, Article 2 and 7 TEU, value conditionality
Bibliografia:
Atik J., From ‘no bailout’ to the European stability mechanism, „Fordham International Law Journal” 2016/5.
Bartels L., Human rights conditionality in the EU’s international agreements, Oxford 2005.
Besselink L., The Bite, the Bark, and the Howl: Article 7 TEU and the Rule of Law Initiatives [w:] The Enforcement of EU Law and Values. Ensuring Member States’ Compliance, red. A. Jakab, D. Kochenov, Oxford 2017.
Bogdanowicz P., Taborowski M., Brak niezależności sądów krajowych jako uchybienie zobowiązaniu w rozumieniu art. 258 TFUE, cz. 1, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/1, cz. 2, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/2.
Close C., Reinforcing EU Monitoring of the Rule of Law: Normative Arguments, Institutional Proposals and the Procedural Limitations [w:] Reinforcing Rule of Law Oversight in the European Union, red. C. Closa, D. Kochenov, Cambridge 2016.
Craig P., EU Administrative Law, Oxford 2012.
Fierro E., The EU’s approach to human rights conditionality in practice, The Hague 2003.
Halmai G., The possibility and desirability of economic sanction: rule of law conditionality requirements against illiberal EU Member States, http://cadmus.eui.eu/handle/1814/51644 (dostęp: 30.10.2018 r.).
Hillion Ch., Overseeing the Rule of Law in the EU: Legal Mandate and Means [w:] Reinforcing Rule of Law Oversight in the European Union, red. C. Closa, D. Kochenov, Cambridge 2016.
Hofmann H.C.H., Rowe G.C., Türk A.H., Administrative Law and Policy of the European Union, Oxford 2011.
Kelemen R.D., Scheppele K.L., How to Stop Funding Autocracy in the EU, https://verfassungsblog.de/how-to-stop-funding-autocracy-in-the-eu/ (dostęp: 30.10.2018 r.).
Łacny J., Zasada należytego zarządzania finansami Unii Europejskiej, „Kontrola Państwowa” 2014/3.
Louis J.-V., The no-bailout clause and rescue packages, „Common Market Law Review” 2010/4.
Półtorak N. [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, t. 3, Warszawa 2012.
Schöndorf-Haubold B., Common European Administration: the European Structural Funds [w:] The European Composite Administration, red. O. Jansen, B. Schöndorf-Haubold, Antwerpen 2011.
Viţă V., Revisiting the Dominant Discourse on Conditionality in the EU: The Case of EU Spending Conditionality, „Cambridge Yearbook of European Legal Studies” 2017.
dr Marcin Szwed
Autor jest prawnikiem w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
Pozbawienie czynnego prawa wyborczego osób ubezwłasnowolnionych w wyborach do Parlamentu Europejskiego w świetle Karty Praw Podstawowych UE
W wyroku C-650/13, Delvigne, Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że art. 39 ust. 2 Karty Praw Podstawowych gwarantuje wszystkim obywatelom Unii Europejskiej prawo do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego, które może być ograniczane tylko na zasadach określonych w art. 52 ust. 1 KPP. Co istotne, zasad tych państwa muszą przestrzegać także przy ustanawianiu ograniczeń prawa do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego wobec własnych obywateli. Takie rozstrzygnięcie umożliwia kwestionowanie niektórych przewidzianych w prawie krajowym cenzusów wyborczych. Jednym z ograniczeń, które może zostać uznane za niezgodne z KPP, jest pozbawienie praw wyborczych osób ubezwłasnowolnionych, od lat poddawane krytyce ze strony międzynarodowych organów ochrony praw człowieka.
Słowa kluczowe: prawo wyborcze, ubezwłasnowolnienie, Karta Praw Podstawowych, Parlament Europejski, niepełnosprawność
Depriving an incapacitated person of the right to vote in an election to the European Parliament in the light of the Charter of Fundamental Rights of the EU
In the Delvigne judgment (C-650/13), the Court of Justice ruled that Art. 39(2) of the Charter of Fundamental Rights guarantees all citizens of the European Union the right to vote in the elections to the European Parliament, which right could be restricted only in accordance with the rules set out in Art. 52(1) of the Charter. Importantly, the Member States have to follow these rules even when they adopt laws which restrict their own citizens’ right to vote in the elections to the European Parliament. This judgment allows questioning some of the voting restrictions provided for in the Polish law. One of such restrictions, possibly inconsistent with the EU law, is depriving incapacitated persons of the right to vote, which has been criticized for years by the international human rights protection bodies.
Keywords: right to vote, incapacitation, Charter of Fundamental Rights European Parliament, disability
Bibliografia:
Bodnar A., Zmiana konstytucji jako konsekwencja wykonania wyroku ETPCz – glosa do wyroku ETPCz z 20.05.2010 r. w sprawie Alajos Kiss v. Węgry, „Europejski Przegląd Sądowy” 2010/10.
Clifford J., The UN Disability Convention and its Impact on European Equality Law, „The Equal Rights Review” 2011/6.
Daniluk D., Realizacja konstytucyjnych zasad prawa wyborczego. Polska na tle porównawczym, Warszawa 2017.
Dąbrowski M., Ubezwłasnowolnienie częściowe a prawo wyborcze w świetle standardów europejskich, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010/2–3.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2018.
Grzeszczak R. [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, t. 3, Warszawa 2012.
Kornezov A., The Right to Vote as an EU Fundamental Right and the Expanding Scope of Application of the EU Charter of Fundamental Rights, „The Cambridge Law Journal” 2016/1.
Kurowski K., Wolności i prawa człowieka i obywatela z perspektywy osób z niepełnosprawnościami, Warszawa 2014.
Rulka M., Prawo do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 6.10.2015 r. w sprawie C-650/13 Thierry Delvigne przeciwko Commune de Lesparre-Médoc i Préfet de la Gironde, „Europejski Przegląd Sądowy” 2016/4.
Skotnicki K., Czy ubezwłasnowolnienie może pozostać w Polsce cenzusem wyborczym? [w:] Uniwersalny i regionalny wymiar ochrony praw człowieka. Nowe wyzwania – nowe rozwiązania, red. J. Jaskiernia, t. 2, Warszawa 2014.
Skotnicki K., W sprawie konieczności zmian konstytucyjnej regulacji cenzusów wyborczych [w:] Minikomentarz dla maksiprofesora. Księga jubileuszowa profesora Leszka Garlickiego, red. M. Zubik, Warszawa 2017.
Skotnicki K., Zasada powszechności w prawie wyborczym. Zagadnienia teorii i praktyki, Łódź 2000.
Sokolewicz W., Wojtyczek K. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, M. Zubik, t. 2, Warszawa 2016.
Szabłowska M. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2013.
Uziębło P., Cenzusy wyborcze w XXI w. – Potrzeba nowego podejścia? [w:] Wokół wyborów i prawa wyborczego, red. Z. Witkowski, A. Frydrych-Depka, P. Raźny, Toruń 2017.
van Eijken H., van Rossem J.W., Prisoner disenfranchisement and the right to vote in elections to the European Parliament: Universal suffrage key to unlocking political citizenship?, „European Constitutional Law Review” 2016/1.
Katarzyna Szepelak
Autorka jest doktorantką w Katedrze Prawa Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Możliwość powołania się na normy prawa międzynarodowego przy badaniu ważności umowy międzynarodowej zawartej przez UE z państwem trzecim – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 27.02.2018 r., C-266/16, Western Sahara Campaign UK
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 27.02.2018 r. oraz opinia rzecznika generalnego wydane w sprawie Western Sahara Campaign stanowią źródło istotnej refleksji dotyczącej związków między działaniami Unii Europejskiej w sferze handlu międzynarodowego a ochroną praw człowieka. Artykuł stanowi omówienie ww. orzeczenia oraz opinii. Autorka skupia się na przedstawieniu najważniejszych poruszonych kwestii, które obejmują orzeczenie o możliwości wydania wyroku w trybie prejudycjalnym w sprawie ważności umowy międzynarodowej zawartej przez Unię Europejską oraz omówienie zobowiązań Unii Europejskiej do przestrzegania praw człowieka w jej działaniach zewnętrznych.
Słowa kluczowe: prawa człowieka, Sahara Zachodnia, prawo międzynarodowe, interpretacja traktatów, prawo UE
Ability to invoke the norms of international law when examining the validity of an international agreement made by the EU with a third state – commentary on Court of Justice judgment of 27 February 2018, C-266/16, Western Sahara Campaign UK
Judgment of the Court of Justice of the European Union of 27 February 2018 and opinion of the Advocate General issued in the case of Western Sahara constitute valuable sources of reflection on the EU’s external trade policy and human rights nexus. This article discusses the abovementioned judgment and opinion. The author focuses on presenting key issues, including: the possibility of issuing a preliminary ruling on the validity of the international agreement concluded by the EU and obligations of the EU to protect human rights in its external actions.
Keywords: human rights, Western Sahara, international law, interpretation of treaties, EU law
Bibliografia:
Gadkowski T., Zasada samostanowienia czy prawo do samostanowienia narodów? [w:] O prawach człowieka. Księga jubileuszowa Profesora Romana Wieruszewskiego, red. G. Baranowska, A. Gliszczyńska-Grabias, A. Hernandez-Połczyńska, K. Sękowska-Kozłowska, Warszawa 2017.
Hummelbrunner S., Prickartz A.-C., It’s not the Fish that Stinks! EU Trade Relations with Morocco under the Scrutiny of the General Court of the European Union, „Utrecht Journal of International and European Law” 2016/32.
Kosidło A., Sahara Zachodnia. Fiasko dekolonizacji czy sukces podboju? 1975–2011, Gdańsk 2012.
Kosidło A., Saharyjska Arabska Republika Demokratyczna – państwo na wygnaniu, „Studia Historica Gedanensia” 2014/5.
Kowalik-Bańczyk K., Terytorialny zakres unieważnienia decyzji zatwierdzającej umowę międzynarodową zawartą przez Unię Europejską – glosa do wyroku Sądu (UE) z 10.12.2015 r. w sprawie T-512/12 Front Polisario przeciwko Radzie Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2016/6.
Szpunar M. [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. 3, Art. 223–358, red. A. Wróbel, Warszawa 2012.
Vaquer i Fanés J., The European Union and Western Sahara, „European Foreign Affairs Review” 2004/9.
Zaręba S., Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie Sahary Zachodniej: wnioski dla Polski i Unii Europejskiej, „Biuletyn PISM” 2017/54.
dr hab. Anna Błachnio-Parzych
Autorka jest profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Prawa Karnego Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie
Zasada ne bis in idem a obowiązek ustanowienia sankcji skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 20.03.2018 r., sprawy połączone C‐596/16 i C-597/16, Enzo Di Puma przeciwko Commissione Nazionale per le Società e la Borsa (Consob) oraz Commissione Nazionale per le Società e la Borsa (Consob) przeciwko Antoniowi Zekce
Wykładni art. 14 ust. 1 dyrektywy 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 28.01.2003 r. w sprawie wykorzystywania poufnych informacji i manipulacji na rynku (nadużyć́ na rynku) w związku z art. 50 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej należy dokonywać w ten sposób, że przepis ten nie stoi na przeszkodzie przepisom krajowym, które nie dopuszczają̨ możliwości prowadzenia postępowania w sprawie nałożenia administracyjnej kary pieniężnej po wydaniu przez sąd karny prawomocnego wyroku uniewinniającego, stwierdzającego, że zarzucany czyn nie wypełnia znamion przestępstwa określonego w przepisach dotyczących wykorzystywania informacji poufnych, który to czyn stanowił podstawę̨ wszczęcia tego postępowania administracyjnego.
Słowa kluczowe: zasada ne bis in idem, odpowiedzialność administracyjno-karna, zbieg odpowiedzialności, sankcje skuteczne, sankcje proporcjonalne, sankcje odstraszające
The ne bis in idem principle and the duty to introduce effective, proportionate and dissuasive measures – commentary on Court of Justice judgment of 20 March 2018, Joined Cases C‐596 and C-597/16, Enzo Di Puma v Commissione Nazionale per le Società e la Borsa (Consob) and Commissione Nazionale per le Società e la Borsa (Consob) v Antonio Zecca
The interpretation of Art. 14 (1) of Directive 2003/6/EC of the European Parliament and of the Council of 28 January 2003 on insider dealing and market manipulation (market abuse) in the light of Art. 50 of the Charter of Fundamental Rights of the European Union should lead to the conclusion that the provision does not preclude the application of the domestic provisions which do not permit conducting the proceedings regarding an administrative fine of a criminal nature following a final judgment of acquittal in criminal proceedings, finding that the act does not constitute a crime specified in the provisions relating to insider dealing, when the same act was the basis for the initiation of administrative proceedings.
Keywords: ne bis in idem principle, administrative and criminal responsibility, concurrence of responsibility, effective measures, proportionate measures, dissuasive measures
Bibliografia:
Bogucki O., Zieliński M. [w:] System Prawa Karnego Procesowego, red. P. Hofmański, t. III cz. 1, Zasady procesu karnego, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Dąbrowska-Kardas M., Kara jako konflikt dóbr i kolizja norm w świetle koncepcji Roberta Alexy’ego konfliktu reguł i kolizji zasad. Rozważania na tle konstytucyjnych norm stanowienia i stosowania prawa, „Przegląd Sejmowy” 1996/4.
Gizbert-Studnicki T., Zasady i reguły prawne, „Państwo i Prawo” 1988/3.
Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2009.
Wiliński P. [w:] System Prawa Karnego Procesowego, red. P. Hofmański, t. III cz. 1, Zasady procesu karnego, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Wróbel A. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2013.
Wróbel A., O niektórych aspektach koncepcji praw podstawowych UE jako zasad, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/1.
Marcin Michna
Autor jest doktorantem w Instytucie Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
Piotr Modrzejewski
Autor jest doktorantem w Instytucie Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
Forma pisemna skargi przewidzianej w art. 31 konwencji montrealskiej – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 12.04.2018 r., C-258/16, Finnair Oyj przeciwko Keskinäinen Vakuutusyhtiö Fennia
Samolot jest współcześnie powszechnie używanym środkiem komunikacji, umożliwiającym podróże w odległe zakątki świata. Niestety, często podróżujący są narażeni na nieprzyjemne zdarzenia, jak choćby odmowa przyjęcia na pokład, odwołanie lub znaczne opóźnienie lotu czy zniszczenie, utrata lub uszkodzenie ich bagażu. Aktualnym wyzwaniem dla prawników jest rozwiązanie problemów prawnych związanych z kompensacją skutków takich zdarzeń. Zagadnieniem istotnym, a wcześniej niepodejmowanym przez Trybunał Sprawiedliwości w odniesieniu do transportu lotniczego, jest wymóg formy pisemnej skargi składanej w razie zajścia wspomnianych zdarzeń. Warto zwrócić uwagę na jedno z ostatnich orzeczeń, w którym Trybunał Sprawiedliwości zdefiniował pojęcie pisemności skargi, wyjaśnił, kto jest upoważniony do jej złożenia, oraz sformułował warunki, które sporządzenie skargi musi spełniać, aby została ona uznana za skutecznie wniesioną. Pytanie tylko, czy wspomniane rozstrzygnięcie w pełni odpowiada potrzebom funkcjonowania środków elektronicznego porozumiewania się na odległość oraz przyczyni się do rozwoju sektora podróży lotniczych.
Słowa kluczowe: transport lotniczy, uszkodzony bagaż, odszkodowanie za uszkodzony bagaż, skarga na czynności przewoźnika, forma pisemna skargi, skarga zgłoszona telefonicznie, skarga zarejestrowana w systemie elektronicznym
The written form of the complaint mentioned in art. 31 of the Montreal Convention – commentary on Court of Justice judgment of 12 April 2018, C-258/16, Finnair Oyj v Keskinäinen Vakuutusyhtiö Fennia
Air transport is nowadays a widely used mean of transport, enabling us to travel to distant corners of the world. Unfortunately, frequent travelers are exposed to unpleasant incidents, such as denied boarding, cancellation or significant delay of flight, or distraction, loss or damage of their luggage. The current challenge for lawyers is to solve legal problems related to the compensation of the effects of such cases. An important matter, which has not been taken up by the Court in relation to air transport, is the requirement for a written complaint to be lodged in the event of such cases. It’s worth noting one of the last judgments, in which the Court of Justice defined the notion of a written complaint, explained who is authorized to submit it and formulated the conditions that the complaint must meet in order to be deemed effectively brought. The only question is whether this solution fully meets the needs of the functioning of electronic communication means and will contribute to the development of the air travel sector.
Keywords: air transport, damaged luggage, compensation for damaged luggage, complaints about carrier’s actions, written form of complaint, complaint notified by phone, complaint registered in the electronic system
Bibliografia:
Kocot W.J., Dalsza modernizacja kodeksowej regulacji formy pisemnej czynności prawnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/10.
Giaro M., Kwestie zachowania nowej formy dokumentowej, mps, Warszawa 2016.
Grykiel J., Kilka uwag o nowej definicji dokumentu i formie dokumentowej, „Monitor Prawniczy” 2016/5.
Balfour J., Glosa do wyroku TS z 10.01.2006 r., C-344/04, IATA ELFAA, „Common Market Law Review” 2007/2.
Konert A., Glosa do wyroku TS z 6.05.2010 r., C-63/09, Walz, „Europejski Przegląd Sądowy” 2011/10.
Konert A., Glosa do wyroku TS z 26.02.2013 r., C-11/11, Folkerts, LEX 2016.
dr hab. Justyna Łacny
Autorka jest profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej, ekspertem do spraw legislacji w Biurze Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, autorką publikacji z zakresu prawa instytucjonalnego i gospodarczego Unii Europejskiej
Stosowanie Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w postępowaniach dotyczących funduszy Unii Europejskiej – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 3.07.2014 r., sprawy połączone C-129/13 i C-130/13, Kamino International Logistics BV i Datema Hellmann Worldwide Logistics BV przeciwko Staatssecretaris van Financiën
Niniejszy numer „Kamieni Milowych” przedstawia orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości dotyczące stosowania Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (KPP) w postępowaniach dotyczących funduszy unijnych. Przyjęta w 2000 r. i zmodyfikowana w 2007 r. Karta uzyskała moc prawną taką samą jak traktaty na podstawie traktatu z Lizbony. Postanowienia KPP coraz częściej stanowią przedmiot pytań prejudycjalnych kierowanych do Trybunału Sprawiedliwości przez sądy krajowe (głównie włoskie, niemieckie, austriackie i holenderskie). Są również wyjaśniane w judykaturze sądów unijnych dotyczącej funduszy UE. W omawianym w niniejszych „Kamieniach Milowych” wyroku z 3.07.2014 r., sprawy połączone C-129/13 i C-130/13, Kamino International Logistics BV i Datema Hellmann Wordzie Logistics BV przeciwko Staatssecretaris van Financiën, Trybunał Sprawiedliwości analizował zakres i bezpośredni skutek art. 41 KPP, ustalającego prawo do bycia wysłuchanym. Orzekł, że nie dochodzi do naruszenia tego prawa, jeżeli jednostka mogła przedstawić stanowisko we własnej sprawie dopiero po wydaniu dotyczącej jej decyzji administracyjnej, w toku postępowania odwoławczego odnoszącego się do tej decyzji. Omawiany wyrok umożliwia przedstawienie szerszego spektrum orzecznictwa luksemburskiego dotyczącego stosowania przepisów KPP ustalających prawa podstawowe w postępowaniach dotyczących funduszy UE. Trybunał Sprawiedliwości analizował przepisy ustalające m.in. prawo do skutecznego środka prawnego i bezstronnego sądu (art. 47 KPP), prawo do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych (art. 7–8 KPP), prawo do równego traktowania i niedyskryminacji (art. 20–21 KPP) oraz zakaz podwójnego karania (art. 50 KPP). Niniejszy numer „Kamieni Milowych” kończy cykl artykułów przedstawiających orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości dotyczące funduszy UE publikowanych w „Europejskim Przeglądzie Sądowym” w 2018 r.
Słowa kluczowe: fundusze UE, Karta Praw Podstawowych, prawa podstawowe, prawo do obrony, prawo do bycia wysłuchanym
Application of the Charter of Fundamental Rights of the European Union in proceedings concerning European Union funds – introduction and judgment of the Court of Justice of 3 July 2014, Joined Cases C-129/13 and C-130/13, Kamino International Logistics BV and Datema Hellmann Worldwide Logistics BV v. Staatssecretaris van Financiën
This issue of "Milestones" presents the case-law of the Court of Justice of the European Union concerning the application of the Charter of Fundamental Rights of EU (the Charter) in cases involving the EU funds. The Charter, adopted in 2000 and modified in 2007, was given the same legal force as the EU Treaties (TEU and TFEU) under the Lisbon Treaty (2009). The provisions of the Charter increasingly appear in preliminary questions brought to the Court of Justice by national courts (mainly Italian, German, Austrian and Dutch).
In the judgment of the Court of Justice of 3 July 2014 in Joined Cases C-129/13 and C-130/13, Kamino International Logistics BV and Datema Hellmann Wordzie Logistics BV v. Staatssecretaris van Financiën, presented in this "Milestones", the Court of Justice analysed the scope and direct effect of Article 41 of the Charter, establishing the right to be heard. It ruled out that this right was not infringed if the individual was able to submit observations on his case decided in the administrastrative decision only after this decision had been adopted, in the course of an appeal procedure against that decision. This judgment enables to present a broader spectrum of Court of Justice case-law concerning the EU funds in which the protection of the fundamental rights issue was analysed, including the right to an effective remedy and an independent court (Article 47 of the Charter), the right to private life and protection of personal data (Articles 7–8 of the Charter), the right to equal treatment and non-discrimination (Articles 20–21 the Charter) and ne bis in idem principle (Article 50 of the Charter). This paper concludes a series of articles published in 2018 presenting the case-law of the Court of Justice concerning the EU funds.
Keywords: EU funds, the Charter of Fundamental Rights, fundamental rights, the right of defence, the right to be heard
Bibliografia:
Andreangeli A., Ne bis in idem and administrative sanctions: Bonda, „Common Market Law Review” 2013/6.
Bobek M., Joined Cases C-92 & 93/09, Volker Und Markus Schecke GbR and Hartmut Eifert, Judgment of the Court of Justice (Grand Chamber) of 9 November 2010, nyr, „Common Market Law Review” 2011/6.
Brysiewicz K., Poździk R., Ocena i wybór projektów do dofinansowania z funduszy unijnych w Polsce – uwagi na tle wyroku TK z 12.12.2011 r. (P 1/11), „Europejski Przegląd Sądowy” 2012/10.
Kładoczny P., Szwed M., Wiśniewska K., Do Luksemburga zamiast do Strasburga? Raport na temat roli Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w ochronie praw człowieka, Warszawa 2018.
Łacny J., Ochrona praw podstawowych w wydatkowaniu funduszy UE, „Państwo i Prawo” 2015/12.
Łacny J., Szwarc M., Sankcje w unijnych przepisach rolnych a zasada a zasada ne bis in idem – uwagi na tle wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-489/10 postępowanie karne v. Ł. Bonda [w:] Problemy wymiaru sprawiedliwości karnej. Księga jubileuszowa Profesora Jana Skupińskiego, red. A. Błachnio-Parzych, J. Jakubowska-Hara, J. Kosonoga, H. Kuczyńska, Warszawa 2013.
Półtorak N., Zakres związania państw członkowskich Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/9.
van Bockel B., Sanctions for EU Agricultural Subsidies Fraud in the Light of the Charter of Fundamental Rights of the EU, „European State Aid Law Quarterly” 2013/2.
Wróbel A., Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zasada efektywności i zasada efektywnej ochrony sądowej w prawie Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/1.
Wróbel A., Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, Warszawa 2013.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Michalina Szpyrka (autorka jest doktorantką na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz asystentem sędziego w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego)
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest starszym referendarzem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu)
Wpływ naruszenia praworządności w państwach członkowskich na politykę spójności w latach 2021–2027
