Rządy prawa a przyszłość Europy
prof. dr hab. Marek Safjan
Autor jest sędzią Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (ORCID: 0000-0002-5712-451X).
Rządy prawa a przyszłość Europy
Kryzys rządów prawa w którymkolwiek państwie członkowskim powoduje negatywne skutki w całej Unii Europejskiej. W wypadku kryzysu systemowego konieczne są działania o wyjątkowym charakterze, które znajdują oparcie w wartościach podstawowych Unii Europejskiej wskazanych w artykule drugim Traktatu o Unii Europejskiej oraz gwarantowanych przez Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej. Skuteczne środki w sytuacji kryzysowej powinny być poszukiwane m.in. w możliwości bezpośredniego odwołania się przez sąd krajowy w pytaniu prejudycjalnym do art. 2 TUE, a także we wzmocnieniu koncepcji obywatelstwa europejskiego poprzez silniejsze jej związanie z ochroną praw podstawowych, a zwłaszcza prawa do ochrony sądowej.
Słowa kluczowe: wartości podstawowe UE, rządy prawa, niezależność wymiaru sprawiedliwości, kryzys systemowy, obywatelstwo europejskie, prawo do ochrony sadowej, zasada wzajemnego zaufania, pytania prejudycjalne
prof. dr hab. Marek Safjan
The author is a judge of the Court of Justice of the European Union.
The Rule of Law and the Future of Europe
A rule of law crisis in any Member State has negative consequences for all of the European Union. In the case of a systemic crisis, it is crucial and necessary to respond with exceptional measures suited to the crisis. These special instruments may find a legal basis in EU fundamental values, specifically in Article 2 of the Treaty of the European Union, and those guaranteed by the Charter of Fundamental Rights. Effective measures to preserve rule of law should be sought, inter alia, in national courts’ ability to rely on Article 2 TEU in a reference for a preliminary ruling, as well as enhancing European citizenship through a stronger protection of fundamental rights - in particular the right to judicial protection.
Keywords: EU fundamental values, rule of law, independence of the judiciary, systemic crisis, European citizenship, right to judicial protection, principle of mutual trust and cooperation, references for preliminary rulings
Bibliografia:
Berlin I., The Crooked Timber of Humanity: Chapters in the History of Ideas, Pimlico, 1990.
Bogdandy A. von, Antpöhler C., Ioannidis M., Protecting EU values. Reverse Solange and the Rule of Law Framework [w:] The Enforcement of EU Law and Values. Ensuring Member States’ Compliance, red. A. Jakab, D. Kochenov, Oxford 2017.
Bogdandy A. von, Ioannidis M., Systemic deficiency in the rule of law: What it is, what has been done, what can be done, „Common Market Law Review” 2014/1.
Bogdandy A. von, Kottmann M., Antpöhler C., Dickschen J., Hentrei S., Smrkolj M., Reverse Solange – Protecting the essence of fundamental rights against EU Member States, „Common Market Law Review” 2012/2.
Brink M. van den, The Origins and the Potential Federalising Effects of the Substance of Rights Test [w:] EU Citizenship and Federalism. The Role of the Rights, red. D. Kochenov, Cambridge 2015.
Editorial Board: Democracy’s slow fade in Central Europe, „The Washington Post” z 7.07.2018 r.
Editorial comments: 2019 shaping up as a challenging year for the Union, not least as a community of values, „Common Market Law Review” 2019/1.
Editorial comments: Safeguarding EU values in the Member States – Is something finally happening?, „Common Market Law Review” 2015/3.
Hoffmeister F., Enforcing the EU Charter of Fundamental Rights in Member States: How Far are Rome, Budapest and Bucharest from Brussels? [w:] Constitutional Crisis in the European Constitutional Area. Theory, Law and Politics in Hungary and Romania, red. A. von Bogdandy, P. Sonnevend, Bloomsbury 2015.
Jakab A., The EU Charter of Fundamental Rights as the Most Promising Way of Enforcing the Rule of Law against EU Member States [w:] Reinforcing Rule of Law. Oversight in the European Union, red. C. Closa, D. Kochenov, Cambridge 2016.
Kochenov D., The Acquis and Its Principles. The Enforcement of the ‘Law’ versus the Enforcement of ‘Values’ in the EU [w:] The Enforcement of EU Law and Values. Ensuring Member States’ Compliance, red. A. Jakab, D. Kochenov, Oxford 2017.
Muszyński M., Polski Trybunał w unijnej rzeczywistości, https://www.rp.pl/Opinie/303229983-Polski-Trybunal-w-unijnej-rzeczywistosci---Mariusz-Muszynski-o-mocy-wyrokow-TSUE-w-Polsce.html (dostęp: 9.06.2019 r.).
Pech L., Platon S., Judicial independence under threat: The Court of Justice to the rescue in the ASJP case, „Common Market Law Review” 2018/6.
Pech L., The Rule of Law as a Constitutional Principle of the European Union, „Jean Monnet Working Paper Series” 2009/4.
Sarmiento D., Sharpston E., European Citizenship and Its New Union: Time to Move On? [w:] EU Citizenship and Federalism. The Role of Rights, red. D. Kochenov, Cambridge 2017.
Scheppele K.L., Enforcing the Basic Principles of EU Law through Systemic Infringement Actions [w:] Reinforcing Rule of Law. Oversight in the European Union, red. C. Closa, D. Kochenov, Cambridge 2016.
Schmidt M., Bogdanowicz P., The infringement procedure in the rule of law crisis: How to make effective use of Article 258 TFEU, „Common Market Law Review” 2018/4.
Toggenburg G.N., Grimheden J., The Rule of Law anf the Role of Fundamental Rights [w:] Reinforcing Rule of Law. Oversight in the European Union, red. C. Closa, D. Kochenov, Cambridge 2016.
Waelbroeck M., Oliver P., La crise de l’État de droit dans l’Union européenne: que faire?, „Cahiers de droit européen” 2017/2.
prof. zw. dr hab. Andrzej Marian Świątkowski
Akademia Ignatianum w Krakowie (ORCID: 0000-0003-1753-7819).
Zmienione warunki zatrudniania i wynagradzania pracowników delegowanych
Ochrona praw pracowniczych i socjalnych pracowników delegowanych zatrudnionych w państwach członkowskich przez ponad 12 miesięcy nakłada na państwa członkowskie Unii Europejskiej obowiązek zapewnienia identycznych warunków pracy i wynagrodzenia, jakie przysługują pracownikom stale pracującym w danym państwie członkowskim Unii. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/957 obejmuje swoim zakresem obowiązywania pracowników wykonujących pracę w innym państwie członkowskim za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej.
Słowa kluczowe: agencja pracy tymczasowej, pracownicy delegowani, prawa pracownicze, równa ochrona, wynagrodzenie
prof. zw. dr hab. Andrzej Marian Świątkowski [full professor]
Jesuit University Ignatianum in Krakow
ORCID: 0000-0003-1753-7819
Modified Terms and Conditions of Employment and Remuneration of Posted Workers
Protection of employment rights and social rights of posted workers employed in Member States for periods longer than 12 months requires EU Member States to ensure that posted workers have the same terms and conditions of employment and remuneration that apply to permanent workers in the given host Member State. Directive 2018/957 of the European Parliament and of the Council applies to workers employed in another Member State if they have been recruited via a temporary work agency.
Keywords: temporary work agency, posted workers, employment rights, equal protection, remuneration
Bibliografia:
Barcz J., Regulacje krajowe dotyczące płacy minimalnej dla pracowników delegowanych. Interpretacja przepisów dyrektywy 96/71/WE w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/6.
Barnard C., Delegowanie pracowników – kwestia płacy, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/6.
Benio M., Nowelizacja zasad delegowania pracowników, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/6.
Blanpain R., Świątkowski A.M, The Laval and Viking Cases. Freedom of Services and Establishment v. Industrial Conflict in the European Economic Area and Russia, „Bulletin of Comparative Labour Relations” 2009.
Kiełbasa M., Dumping socjalny w kontekście delegowania pracowników na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej – zagrożenie dla standardów zatrudnienia, polityczny slogan czy mit?, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/6.
Mitrus L., Charakter prawny delegowania pracowników w ramach swobody świadczenia usług w Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/6.
Świątkowski A.M., Karta praw społecznych Rady Europy, Warszawa 2006.
Świątkowski A.M., Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2019.
Świątkowski A.M., Kwartet Laval w prawie pracy, „Państwo i Prawo” 2010/12.
Świątkowski A.M., Międzynarodowe prawo pracy, t. 1, Międzynarodowe publiczne prawo pracy – standardy międzynarodowe. Wolumen 2, Warszawa 2008.
Świątkowski A.M., Międzynarodowe prawo pracy, t. 2, Międzynarodowe prywatne prawo pracy, Warszawa 2010.
Tomaszewska M., Delegowanie pracowników – w poszukiwaniu równowagi między swobodą świadczenia usług a ochroną praw pracownika, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/6.
dr hab. Jakub Kociubiński
Autor jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego ORCID: 0000-0002-4391-7439)
O potrzebie zmiany interpretacji kryterium przypisywalności środka pomocowego do państwa
Niniejszy artykuł poświęcony jest kontrowersjom związanym ze stosowaniem kryterium przypisywalności środka do państwa w prawie pomocy publicznej Unii Europejskiej. Analiza ma na celu dostarczenie odpowiedzi na pytanie, czy stosowana interpretacja traktująca pochodzenie od państwa i z zasobów państwowych jako dwa kumulatywne kryteria nie uległa dezaktualizacji. Omówione zostały kwestie przesłanek oceny kontroli państwa nad prywatnymi zasobami, podejścia do możliwości przypisania środka od państwa w kontekście obiektywnej koncepcji pomocy oraz znaczenia wystąpienia korzyści nieosiągalnej w normalnych warunkach rynkowych.
Słowa kluczowe: pomoc publiczna, kryterium przypisywalności, kryterium korzyści, zasoby państwowe, obiektywna koncepcja pomocy państwa
dr hab. Jakub Kociubiński
The author is a teacher and researcher at the Faculty of Law, Administration and Economy, University of Wrocław
ORCID: 0000-0002-4391-7439
On the Need to Change the Interpretation of the Criterion of Imputability of an Aid Measure to the State
This article describes the controversies relating to the application of the criterion of imputability of a measure to a state in the European Union state aid law. The analysis aims to answer the question whether the existing interpretation - whereby the criteria that something come from the state and also from the state resources are treated as two cumulative criteria - has not become obsolete. It discusses the question of conditions of assessment of state control over private resources, the approach to the imputability of a measure from the state in the context of the objective conception of aid, and the importance of there being an advantage not achievable in normal market conditions.
Keywords: state aid, criterion of imputability, criterion of advantage, state resources, objective conception of state aid
Bibliografia:
Bacon K., European Union Law of State Aid, Oxford 2017.
Giraud A., Petit S., The ENEA Judgment: A Formalistic Interpretation of Transfer of State Resources Annotation on the Judgment of the Court (Fifth Chamber) of 13 September 2017 in Case C-329/15 ENEA S.A. v Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, „European State Aid Law Quarterly” 2018/2.
Hancher L., Towards a New Definition of a State Aid under European Law: Is there a New Concept of State Aid Emerging? „European State Aid Law Quarterly” 2003/2.
Hancher L., Hauteclocque A. de, Salerno F.M. (red.), State Aid and the Energy Sector, Oxford 2018.
Hancher L., Ottervanger T., Slot P.J., EU State Aids, London 2016.
Iliopoulos T., Is ENEA The New PreussenElektra?, „European State Aid Law Quarterly” 2018/1.
Koenig C., Kühling J., EC Control of Aid Granted through State Resources, „European State Aid Law Quarterly” 2002/7.
Koenig Ch., Wendland B. von, The Art of Regulation: Competition in Europe – Wealth and Wariness, Cheltenham 2017.
Michał Hędrzak
Autor jest doktorantem w Katedrze Prawa Międzynarodowego Publicznego i Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego.
Legitymacja procesowa Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych
Pomimo wprowadzenia szeregu regulacji dotyczących Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) kwestia jej legitymacji procesowej w postępowaniach przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie jest uregulowana wystarczająco klarownie. W niniejszym tekście podjęto próbę wyjaśnienia istoty i zakresu legitymacji procesowej ESDZ, biorąc pod uwagę specyfikę umiejscowienia tego organu w całym systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej. Po krótkiej charakterystyce samej Służby poruszono temat braku wyraźnego przyznania jej osobowości prawnej, co rzutuje na jej pozycję przed sądami UE, a następnie, uwzględniając szereg czynników, zbadano zakres zarówno biernej, jak i czynnej legitymacji procesowej Służby w postępowaniach przed TSUE. Europejska Służba Działań Zewnętrznych posiada legitymację procesową przed TSUE, niemniej jednak ograniczoną do materii głównie administracyjnych (kwestie pracownicze, finansowe czy związane z dostępem do informacji). Gdy jednak mowa o realizacji unijnych polityk, kiedy ESDZ jedynie wspiera Komisję Europejską czy Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa w takich działaniach, rolą tych instytucji czy organów jest występowanie przed TSUE.
Słowa kluczowe: Europejska Służba Działań Zewnętrznych, legitymacja procesowa, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, skarga o stwierdzenie nieważności aktu UE, wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
Michał Hędrzak
The author is a doctoral student at the Chair of International Public Law and EU Law at the Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice.
Locus Standi of the European External Action Service
Despite the introduction of a number of regulations concerning the European External Action Service (EEAS), the issue of its locus standi in proceedings before the Court of Justice of the European Union has not been regulated with sufficient clarity. This paper is an attempt at explaining the essence and scope of EEAS locus standi, taking into account the particularity of this body’s position in the whole institutional system of the EU. Following a short description of the Service itself, the author discusses the topic of lack of a clear grant of legal personality to the service, which affects its position before EI courts. Subsequently, taking into account a number of factors, he examines the scope of the Service’s locus standi, both to bring and defend an action, in proceedings before the CJEU. The European External Action Service has locus standi in proceedings before the CJEU, but it is limited to mainly administrative matters (employee issues, financial issues or issues relating to access to information). But when it comes to the implementation of EU policies, when the EAAS only supports the European Commission or the High Representative of the Union for Foreign Affairs and Security Policy, it is the role of those institutions or bodies to bring actions before the CJEU.
Keywords: European External Action Service, locus standi, Court of Justice of the European Union, action for annulment (of a European Union act), Common Foreign and Security Policy
Bibliografia:
2017 Annual Activity Report. European External Action Service, http://www.europarl.europa.eu/cmsdata/151581/Annual Activity Report (without letter).pdf (dostęp: 9.07.2019 r.).
Barcz J., Zasadnicze reformy strukturalne ustroju Unii Europejskiej [w:] Traktat z Lizbony. Główne reformy ustrojowe Unii Europejskiej, red. J. Barcz, Warszawa 2008.
Blockmans S., Hillion Ch. (red.), EEAS 2.0: A Legal Commentary on Council Decision 2010/427/EU Establishing the Organisation and Functioning of the European External Action Service, „Academy of European Law” 2013/3.
Butler G., Implementing a Complete System of Legal Remedies in EU Foreign Affairs Law, „Columbia Journal of European Law” 2018/3.
Dubowski T., Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, Białystok 2017.
Elsuwege P. van, Merket H., The role of the Court of Justice in ensuring the unity of the EU’s external representation [w:] Principles and practices of EU external representation, red. S. Blockmans, R.A. Wessel, „Cleer Working Papers” 2012/5.
Gatti M., Diplomats at the Bar: The European External Action Service before EU Courts, „European Law Review” 2014/5.
Hędrzak M., Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – czy jednak minister? [w:] Unia Europejska w przededniu brexitu, red. J. Barcik, M. Półtorak, Warszawa 2018.
Hillion C., Mixity and coherence in EU external relations: The significance of the ‘duty of cooperation’, „Cleer Working Papers” 2009/2.
Jones Ch., Secrecy reigns at the EU’s Intelligence Analysis Centre, http://www.statewatch.org/analyses/no-223-eu-intcen.pdf (dostęp: 9.07.2019 r.).
Majos M., Dyplomacja Unii Europejskiej [w:] Idee, normy i instytucje kongresu wiedeńskiego – 200 lat później – perspektywa prawnomiędzynarodowa, red. J. Menkes, E. Cała-Wacinkiewicz, J. Nowakowska-Małusecka, W. Pęksa, W.S. Staszewski, Warszawa 2016
Mik C., Europejska Służba Działań Zewnętrznych w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej [w:] Problemy polskiego i europejskiego prawa prywatnego. Księga pamiątkowa Profesora Mariana Kępińskiego, red. K. Klafkowska-Waśniowska, M. Mataczyński, R. Sikorski, M. Sokołowski, Warszawa 2012.
Osica O., Trzaskowski R., Popielawska J., Implikacje dla instytucji i stosunków zewnętrznych Unii Europejskiej, „Nowa Europa. Przegląd natoliński” 2009/2.
Płeszka M., High Representative of the Union for Foreign Affairs and Security Policy – Analysis of the Lisbon Treaty Provisions, „Yearbook of Polish European Studies” 2010/13.
Reflection Group’s Report, http://www.europarl.europa.eu/enlargement/cu/agreements/reflex2_en.htm (dostęp: 9.07.2019 r.).
Roer-Eide H., Eliantonio M., The Meaning of Regulatory Act Explained: Are There Any Significant Improvements for the Standing of Non-Privileged Applicants in Annulment Actions?, „German Law Journal” 2013/9.
Rojewska M., Geneza Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych – główne koncepcje i debata od uchwalenia traktatu z Lizbony do zakończenia procesu prawodawczego (listopad 2010 r.), „Przegląd Europejski” 2014/2.
Ruffert M., Personality under EU Law: A Conceptual Answer towards the Pluralisation of the EU, „European Law Journal” 2014/3.
Scheuring K., Kwestionowanie aktów prawa UE – nowy obszar aktywności prawników krajowych, „Studia Lubuskie” 2011/7.
Tercovich G., Towards a Comprehensive Approach: The EEAS Crisis Response System, „Journal of Contingencies and Crisis Management” 2014/3.
Terpan F., Soft Law in the European Union – The Changing Nature of EU Law, „European Law Journal” 2015/1.
The EU’s new diplomatic service, https://www.euractiv.com/section/future-eu/linksdossier/the-eu-s-new-diplomatic-service/ (dostęp: 9.07.2019 r.).
Vooren B. van, A legal-institutional perspective on the European External Action Service, „Cleer Working Papers” 2010/7.
Zieliński M., Agencje zdecentralizowane Unii Europejskiej jako podmioty prawa międzynarodowego? [w:] Kierunki rozwoju współczesnego prawa międzynarodowego, red. K. Karski, Warszawa 2015.
Zieliński M., Charakter prawny i zadania Europejskiej Służby Zadań Zewnętrznych, „Państwo i Prawo” 2014/10.
Zieliński M., Porozumienia zawierane przez instytucje lub inne organy Unii Europejskiej – pomiędzy law a non-law, [w:] Ius cogens, soft law. Dwa bieguny prawa międzynarodowego publicznego, red. B. Kuźniak, M. Ingelevič-Citak, Kraków 2017.
dr hab. Izabela Wróbel
Autorka jest profesorem i kierownikiem Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Współczesnych Migracji Międzynarodowych w Wyższej Szkole Bankowej we Wrocławiu oraz radcą prawnym
ORCID: 0000-0001-7907-646X
Prawo bezrobotnych obywateli Unii Europejskiej do świadczeń rodzinnych dla członków rodziny zamieszkałych w innym państwie członkowskim – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 7.02.2019 r., C-322/17, Eugen Bogatu przeciwko Minister for Social Protection
W glosowanym wyroku Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że rozporządzenie nr 883/2004, w szczególności jego art. 67 w zw. z art. 11 ust. 2, należy interpretować w ten sposób, iż możność ubiegania się przez daną osobę o świadczenia rodzinne we właściwym państwie członkowskim nie jest uzależniona ani od wykonywania przez tę osobę pracy najemnej w tym państwie, ani od wypłacania tej osobie przez to państwo świadczenia pieniężnego z powodu lub w konsekwencji wykonywania takiej pracy. Stanowisko to, jak i argumentacja leżąca u jego podstaw, zostały ocenione przez autorkę pozytywnie, w przeciwieństwie do opinii rzecznika generalnego, którego rozważania sytuują się na uboczu istoty sprawy będącej przedmiotem postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości. Glosowany wyrok został powiązany z wcześniejszym orzecznictwem Trybunału, w szczególności z wyrokiem C-308/14, Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu.
Słowa kluczowe: rozporządzenie nr 883/2004, zabezpieczenie społeczne, świadczenia rodzinne, osoby nieaktywne gospodarczo
dr hab. Izabela Wróbel
The author is a professor and the head of the Centre of Research on Legal and Economic Problems of Contemporary Migrations of the WSB University in Wrocław, as well as a practising attorney at law
ORCID: 0000-0001-7907-646X
The Right of Unemployed Citizens of the European Union to Family Benefits for Family Members Residing in Another Member State. Commentary on Court of Justice Judgment of 7 February 2019, C-322/17, Eugen Bogatu v. Minister for Social Protection
In the commented judgment, the Court of Justice ruled that Regulation (EC) No. 883/2004, in particular Article 67 read in conjunction with Article 11(2) thereof, must be interpreted as meaning that in order to be eligible to receive family benefits in the competent Member State, it is not necessary for a person either to pursue an activity as an employed person in that Member State or to be in receipt of cash benefits from that Member State because or as a consequence of such activity. This view, as well as the underlying argumentation, are positively assessed by the author, contrary to the opinion of the Advocate General, whose considerations focus on the margins rather than the essence of the case examined in proceedings before the Court of Justice. The author examines the links between the commented judgment and earlier case law of the Court, in particular judgment C-308/14, Commission v. UK.
Keywords: Regulation (EC) No. 883/2004, social security, family benefits, economically inactive persons
Bibliografia:
Bülow K.-T., Die Europäische Union, die Freizügigkeit und das deutsche Sozialleistungssystem, „Zeitschrift für Ausländerrecht und Ausländerpolitik” 2015/5–6.
Derksen R., Keine Grundsicherung für Arbeitsuchende für EU-Ausländer?, „Zeitschrift für Ausländerrecht und Ausländerpolitik” 2016/10.
Dzienisiuk D., Możliwość odmowy przyznania obywatelom innych państw członkowskich UE, którym nie przysługuje legalne prawo pobytu, niektórych świadczeń rodzinnych i ulgi podatkowej na dziecko. Glosa do wyroku TS z dnia 14 czerwca 2016 r., C-308/14, LEX 2016.
Eichenhofer E., Sozialleistungen – Sozialhilfe und andere Leistungen für Drittstaatsangehörige, „Zeitschrift für Ausländerrecht und Ausländerpolitik” 2011/2.
EuGH: Arbeitslose EU-Ausländer haben Anspruch auf Kindergeld für ihre im Heimatstaat lebenden Kinder, Redaktion beck-aktuell, 7.02.2019, https://rsw.beck.de/aktuell/meldung/eugh-arbeitslose-eu-auslaender-haben-anspruch-auf-kindergeld-fuer-ihre-im-heimatstaat-lebenden-kinder (dostęp: 23.02.2019 r.).
Frings D., Grundsicherungsleistungen für Unionsbürger unter dem Einfluss der VO (EG) Nr. 883/2004, „Zeitschrift für Ausländerrecht und Ausländerpolitik” 2012/9.
Gajos-Kaniewska D., Zagraniczne świadczenia na dzieci w ojczyźnie nie tylko dla pracowników – wyrok TSUE, 7.02.2019, https://www.rp.pl/Praca-emerytury-renty/302079949-Zagraniczne-swiadczenia-na-dzieci-w-ojczyznie-nie-tylko-dla-pracownikow----wyrok-TSUE.html (dostęp: 24.02.2019 r.).
Haratsch A., Koenig Ch., Pechstein M., Europarecht, Tübingen 2012.
Holm E., The Swedish Parental Benefit in Relation to the EU rules on Coordination of Social Security Benefit – Is Free Movement of Families Really Achieved? [w:] Labour Law, Fundamental Rights and Social Europe, red. M. Rönnmar, Oxford–Portland 2011.
Janda C., Kindergeld hängt nicht von Erwerbstätigkeit ab. EuGH zu Sozialleistungen für EU-Bürger, „Legal Tribune Onlineˮ, 8.02.2019, https://www.lto.de/recht/hintergruende/h/eugh-c-322-17-kindergeld-anspruch-eu-auslaender-arbeitslos (dostęp: 24.02.2019 r.).
Mik C., Europejskie prawo wspólnotowe. Zagadnienia teorii i praktyki, t. 1, Warszawa 2000.
O’Brien Ch., The ECJ sacrifices EU citizenship in vain: Commission v. United Kingdom, „Common Market Law Review” 2017/1.
Schreiber F., Die Bedeutung des Aufenthaltsrechts für die sozialrechtliche Gleichbehandlung von Unionsbürgerinnen und Unionsbürgern, „Zeitschrift für Ausländerrecht und Ausländerpolitik” 2015/2.
Shabbir B., No job required to export child benefit, Court of Justice holds, 12.02.2019, https://www.freemovement.org.uk/no-job-required-to-export-child-benefit-court-of-justice-holds (dostęp: 24.02.2019 r.).
Ślebzak K., Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. Komentarz, Warszawa 2012
Tewocht H., Auf dem Weg zur Gleichstellung von Drittstaatsangehörigen und Unionsbürgern? – Zu Inhalt und Reichweite der sogenannten ‚Rahmenrichtlinie’, „Zeitschrift für Ausländerrecht und Ausländerpolitik” 2012/7.
Topolewska M., Brak pracy nie przeszkadza w uzyskaniu świadczeń, 11.02.2019, https://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/1396983,brak-pracy-nie-przeszkadza-w-uzyskaniu-swiadczen.html (dostęp: 24.02.2019 r.).
dr hab. Jan Kulesza
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa Karnego, Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
ORCID: 0000-0002-0574-9120
Wolność wypowiedzi a tzw. prowokacja dziennikarska – glosa do postanowienia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 20.02.2018 r., 11915/15, Gęsina-Torres przeciwko Polsce
Artykuł 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka nie przyznaje dziennikarzom bezwzględnej ochrony ich wolności wypowiedzi, która obejmowałaby legalizację czynów uznanych przez prawo krajowe za przestępstwa czy wykroczenia. Dziennikarze nie są co do zasady zwolnieni z obowiązku przestrzegania prawa karnego sensu largo. Nie mogą powołać się na immunitet zwalniający z odpowiedzialności karnej jedynie z tego powodu, że w czasie wykonywania ich funkcji dziennikarskich może się zdarzyć popełnienie przestępstwa czy wykroczenia. W przypadku tzw. dziennikarstwa śledczego posłużenie się nim musi być jedynym sposobem uzyskania informacji. Nie oznacza to automatycznie legalizacji ich działań. Jednak naruszenie tego wymogu przekreśla możliwość skutecznego powołania się na naruszenie, w razie skazania przez sąd karny, prawa do wolności wypowiedzi.
Słowa kluczowe: wolność wypowiedzi, prowokacja dziennikarska, dziennikarstwo śledcze, odpowiedzialność karna
dr hab. Jan Kulesza
The author is an assistant professor at the Chair of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, University of Łódź 0000-0002-0574-9120
Freedom of Speech and the So-called Journalistic Provocation. Commentary on Judgment of the European Court of Human Rights of 20 February 2018, 11915/15, Gęsina-Torres v. Poland
Article 10 of the European Convention on Human Rights does not grant to journalists an absolute protection of their freedom of expression, such that would legalize acts recognized by national law as crimes or misdemeanours. Journalists are not generally exempt from the obligation of compliance with criminal law in the broad sense. They cannot invoke immunity from criminal liability only because in the performance of their functions a crime or misdemeanour may be committed. As for the so-called investigative journalism, it may only be used when serves as the only way to obtain information. This does not automatically mean the legalization of journalists’ activities. However, a violation of this requirement excludes the possibility of invoking freedom of speech if they are punished by a criminal court.
Keywords: freedom of speech, journalistic provocation, investigative journalism, criminal responsibility
Bibliografia:
Kulesza J., Glosa do wyroku SO w Białymstoku z 11.09.2014 r., VIII Ka 291/14, „Prokuratura i Prawo” 2016/3.
Kulesza J., Prowokacja dziennikarska – kontratyp czy mit?, „Państwo i Prawo” 2010/2.
dr hab. Adam Krzywoń
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa Konstytucyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego ORCID: 0000-0002-6301-7729
Granice satyrycznej wypowiedzi symbolicznej – glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 27.02.2018 r., 39496/11, Sinkova przeciwko Ukrainie
Rozstrzyganie przez Europejski Trybunał Praw Człowieka o proporcjonalności działań podejmowanych przez władze publiczne w sytuacji, gdy ktoś próbuje usmażyć jajecznicę na wiecznym płomieniu przy pomniku upamiętniającym poległych żołnierzy, można by było traktować w kategoriach humorystycznych. Sposób podejścia do tego zagadnienia przez ETPC, a także treść samego wyroku powodują jednak, że sprawa staje się całkiem poważna. Mimo tymczasowego aresztowania i skazania autorki takiego performance’u na karę pozbawienia wolności w zawieszeniu ETPC nie dopatrzył się bowiem naruszenia art. 10 EKPC. Komentowany wyrok stanowi poważny wyłom w dotychczasowym orzecznictwie dotyczącym ochrony wypowiedzi symbolicznej w sprawach budzących publiczne zainteresowanie. Może on zostać odebrany jako przyzwolenie dla władz krajowych do posługiwania się reżimem odpowiedzialności karnej w sytuacji korzystania przez jednostki z satyrycznych i pokojowych form ekspresji.
Słowa kluczowe: wolność wypowiedzi, wypowiedź symboliczna, wypowiedź satyryczna, Europejski Trybunał Praw Człowieka
dr hab. Adam Krzywoń
The author is an assistant professor at the Chair of Constitutional Law of the Faculty of Law and Administration, University of Warsaw
ORCID: 0000-0002-6301-7729
Limits of Satirical Symbolic Speech. Commentary on Judgment of the European Court of Human Rights of 27 February 2018, 39496/11, Sinkova v. Ukraine
The fact that the European Court of Human Rights decides about the proportionality of measures taken by public authorities when someone tries to fry eggs over the eternal flame near a monument commemorating fallen soldiers might be seen as bemusing. But the way the ECtHR approaches the issue and the contents of its judgment make the matter rather serious. Despite the temporary detention of the performance artist and her subsequent suspended prison sentence, the ECtHR did not find a violation of Article 10 of the ECHR. The commented judgment is a serious departure from the existing case law on the protection of symbolic speech in matters that attract public interest. It may be seen as a permission granted to national authorities to use the regime of criminal liability against individuals using satirical and peaceful forms of expression.
Keywords: freedom of speech, symbolic speech, satirical form of expression, European Court of Human Rights
Bibliografia:
Dąbrowski J., Pojęcie sztuki w prawie – problemy definicyjne. Rozważania na marginesie zagadnienia wolności artystycznej wypowiedzi [w:] Wolność wypowiedzi i jej granice. Analiza wybranych zagadnień, red. A. Biłgorajski, Katowice 2014.
Górski M., Swoboda wypowiedzi artystycznej. Standardy krajowe i międzynarodowe, Warszawa 2019.
Kamiński I.C., Ograniczenia swobody wypowiedzi dopuszczalne w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Analiza krytyczna, Warszawa 2010.
Kamiński I.C., Swoboda autora wypowiedzi będącej satyrą lub karykaturą – glosa do wyroku ETPC z 25.01.2007 r. w sprawie Vereinigung Bildender Künstler przeciwko Austrii (skarga 68354/01), „Europejski Przegląd Sądowy” 2008/2.
Krzywoń A., Ochrona dobrego imienia osoby zmarłej a wolność wypowiedzi – aktualny standard europejski, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/8.
Machaj Ł., Wypowiedzi symboliczne w orzecznictwie Sądu Najwyższego USA, Wrocław 2011.
Polymenopoulou E., Does One Swallow Make a Spring? Artistic and Literary Freedom at the European Court of Human Rights, „Human Rights Law Review” 2016/3.
Wasilewski P., Wolność prasowej wypowiedzi satyrycznej. Studium cywilistyczne na tle porównawczym, Warszawa 2012.
Sylwia Żyrek
Autorka jest radcą prawnym oraz doktorem nauk prawnych, absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Szkodliwe praktyki polegające na stosowaniu niedozwolonych postanowień umownych w ogólnych warunkach umów zawieranych w internecie – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 28.07.2016 r., C-191/15, Verein für Konsumenteninformation przeciwko Amazon EU Sàrl
Handel elektroniczny rozwija się dynamicznie, oferując z każdym rokiem nowe rozwiązania biznesowe przedsiębiorcom oraz przyczyniając się do poszerzania wyboru konsumentów. Możliwościom oferowania produktów i usług konsumentom znajdującym się w różnych państwach, jakie daje internet, nieodłącznie towarzyszą wątpliwości dotyczące prawa właściwego, jakie rządzi zawieranymi przez internet umowami, które to wątpliwości przedsiębiorcy starają się wyeliminować, inkorporując w ogólnych warunkach umów klauzule wyboru prawa. Jako że skutkiem zawarcia klauzuli tego rodzaju może być poddanie łączącej strony umowy prawu państwa, które przewiduje niższy poziom ochrony konsumenta niż prawo państwa miejsca jego zamieszkania, istotnym zagadnieniem staje się zapewnienie równowagi pomiędzy zagwarantowaniem pewności prawa przedsiębiorcy a zapewnieniem wysokiego poziomu ochrony praw konsumentów. W wyroku z 28.07.2016 r., C-191/15, Verein für Konsumenteninformation przeciwko Amazon EU Sàrl, Trybunał Sprawiedliwości wyjaśnił zasady ustalania prawa właściwego dla wytaczania powództw o zaprzestanie szkodliwych praktyk, a także prawa właściwego dla ustalenia, czy określone postanowienie ma charakter niedozwolony, oraz sprecyzował, w jakich okolicznościach klauzula wyboru prawa może zostać uznana za niedozwolone postanowienie umowne.
Słowa kluczowe: ochrona konsumenta, szkodliwe praktyki, nieuczciwe postanowienia umowne, klauzula wyboru prawa, organizacje ochrony konsumentów, handel elektroniczny
Sylwia Żyrek
The author is doctor of laws, a graduate of the Faculty of Law and Administration of the University of Warsaw
Unfair Practices Involving the Use of Abusive Contractual Terms in the Standard Terms of Contracts Concluded on the Internet. Introduction and Judgment of the Court of Justice dated 28 July 2016, case C-191/15, Verein für Konsumenteninformation v. Amazon EU Sàrl
Electronic commerce grows quickly, each year offering new business solutions to entrepreneurs and contributing to greater choice for consumers. The possibilities that Internet creates for cross-border commerce in goods and services are inherently associated with doubts regarding the law applicable to contracts concluded on the internet. Entrepreneurs try to eliminate such doubts by incorporating choice-of-law clauses in the standard contractual terms. However, as the chosen law may grant to the consumer protection that is weaker than the protection accorded in the law of country where the consumer has his habitual residence, it is crucial to strike a balance between ensuring legal certainty of the entrepreneur and guaranteeing a high level of protection of consumer rights. In its judgment dated 28 July 2016, in case C-191/15, Verein für Konsumenteninformation v. Amazon EU Sàrl, the Court of Justice of the European Union clarified the rules of determining the law applicable to actions for injunctions for the protection of consumers’ interests and the law applicable to determining whether a contractual term is abusive. Moreover, the CJEU specified the circumstances in which a choice-of-law clause may be considered an abusive contractual term.
Keywords: consumer protection, detrimental practices, unfair contractual terms, choice-of-law clause, consumer protection organizations, electronic commerce
Bibliografia:
Müller M.F., Amazon and Data Protection Law – The End of the Private/Public Divide in EU conflict of laws?, „Journal of European Consumer and Market Law” 2016/5.
Øren J.S.T., International Jurisdiction over Consumer Contracts in e-Europe, „The International and Comparative Law Quarterly” 2003/3.
Rott P., Data protection law as consumer law – How consumer organisations can contribute to the enforcement of data protection law, „Journal of European Consumer and Market Law” 2017/3.
Rutgers J., Judicial Decisions on Private International Law. Court of Justice of the European Union 28 July 2016, Case C-191/15 Verein für Konsumenteninformation v. Amazon EU Sàrl, ECLI:EU:C:2016:612, „Netherlands International Law Review” 2017/1.
Rühl G., The unfairness of choice-of-law clauses, or: The (unclear) relationship between Article 6 Rome I Regulation and the Unfair Terms in Consumer Contracts Directive: VKI v. Amazon, „Common Market Law Review” 2018/1.
Tang Z.S., Electronic consumer contracts and the conflict of laws, Oxford 2015.
Wilke F.M., Offensive Doppelsechs: Das IPR der Verbandsklage gegen AGB, „Zeitschrift für das Privatrecht der Europäischen Union” 2017/1.
Żyrek S., Lokalizowanie działalności prowadzonej za pośrednictwem stron internetowych – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 7.12.2010 r., sprawy połączone C-585/08 i C-144/09, Pammer i Hotel Alpenhof, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/1.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Michalina Szpyrka (autorka jest doktorantką na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest starszym referendarzem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
EU-Related Case Law of Polish Courts
Case law of the Supreme Court – Michalina Szpyrka (the author is a doctoral student at the Faculty of Law and Administration of the University of Warsaw and a judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is a senior court referendary at the Provincial Administrative Court in Poznań, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
