Z problematyki dochodzenia roszczeń pauliańskich w postępowaniu upadłościowym
prof. dr hab. Feliks Zedler
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny
Z problematyki dochodzenia roszczeń pauliańskich w postępowaniu upadłościowym
Artykuł dotyczy sposobu zaspokojenia roszczeń wierzyciela w sytuacji, gdy jego dłużnik dokonał czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzycieli, w wyniku której przedmioty majątkowe przeszły na rzecz osoby trzeciej, która z kolei ogłosiła upadłość. W prawie polskim kwestia ta nie jest bezpośrednio uregulowana. Autor przedstawia kilka możliwych propozycji rozwiązania tego zagadnienia. W ostatecznych wnioskach opowiada się za tym, by powołany w postępowaniu upadłościowym syndyk dobrowolnie zaspokoił takiego wierzyciela do wysokości wartości przedmiotu, który w wyniku czynności bezskutecznej dłużnika wyszły z jego majątku lub do niego nie weszły.
Słowa kluczowe: upadłość, syndyk, wierzyciel pauliański, roszczenie pauliańskie
Professor doctor habilitated Feliks Zedler
SWPS University of Social Sciences and Humanities
Some issues of the Actio Pauliana in insolvency proceedings
The article concerns the manner of satisfying the creditor claims in a situation where his debtor has performed an act in law to the detriment of creditors, as a result of which the property has been transferred to a third party, who in turn declared insolvency. In Polish law, this issue is not explicitly regulated. The author presents several possible solutions to this problem. In the final conclusions, the author advocates that the insolvency practitioner appointed in the insolvency proceedings should voluntarily satisfy such a creditor up to the value of the object which, as a result of ineffective debtor's actions, came out of his estate or did not enter it.
Keywords: insolvency, insolvency practitioner, creditor, actio Pauliana, action to the detriment of the creditors
Bibliografia:
Allerhand M., Prawo upadłościowe. Komentarz, reprint wydania z 1939, Warszawa 1991.
Bączyk M., glosa do orzeczenia Sądu Najwyższego z 3.06.1982 r., III CRN 105/82, „Nowe Prawo” 1983/9–10.
Czech T., Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, Warszawa 2014.
Gurgul S., Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2016.
Jakubecki A., glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 10.02.2006 r., III CZP 2/06, OSP 2008/6, poz. 71.
Jakubecki A., Status wierzyciela pauliańskiego w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku dłużnika [w:] Aurea Praxis Aurea Theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa, 2011.
Jakubecki A. [w:] System prawa handlowego, t. 6, Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe, red. A. Jakubecki, A. Hrycaj, A. Witosz. Warszawa 2016.
Jodłowski J., Egzekucja przeciwko masie upadłości, „Palestra” 1938/2, s. 131–134.
Kisielińska J., glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 7.11.2014 w sprawie IV CSK 76/14, „Monitor Prawa Bankowego” 2016/3.
M. Safian, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Komentarz, t. 1, Warszawa 2016.
Kunicki I., Należności korzystające z ustawowego pierwszeństwa przy podziale sumy uzyskanej w egzekucji (art. 1025 § 1 pkt 6), „Przegląd Sądowy” 1996/11–12.
Kunicki I., Podział sumy uzyskanej w egzekucji, Sopot 2007.
Łubkowski B.[w:] Kodeks cywilny. Komentarzred. J. Ignatowicz, t. 2, Warszawa 1972.
Marciniak A.[w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 3, Komentarz. Art. 730–1088, red. A. Marciniak. K. Piasecki, Warszawa 2015.
Mysiak P., glosa do postanowienia SN z 26.10.2005 r., V CK 776/04, „Monitor Prawniczy” 2006/17.
Pyziak-Szafnicka M., Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, Warszawa 1995.
Pyziak-Szafnicka M., Potrącenie [w:] System prawa prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Strojewska M., Realizacja uprawnień ze skargi pauliańskiej w przypadku upadłości osoby trzeciej, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2014/2.
dr Iryna Oleksandrivna Izarova
doktor nauk prawnych, adiunkt na Wydziale Prawa Kijewskiego Narodowego Uniwersytetu im. Tarasa Szewczenki, członek European Law Institute
Tetiana Fedosiivna Korotenko
doktorantka w Katedrze Prawa Cywilnego i Karnego Kijewskiego Narodowego Uniwersytetu, Państwowa Akademia Nauk Ukrainy; asystent sędziego w sadzie okręgu Oblonskiego w Kijowie
Udział autorski – po 50%.
Zapobieganie nadużyciu uprawnień procesowych – nowe doświadczenia ukraińskich sędziów
Zmiany prawa w ostatnich latach na Ukrainie doprowadziły do wprowadzenia nowych instrumentów prawnych dotąd nieznanych w praktyce sądowej. Chodzi tu zwłaszcza o mechanizmy przeciwdziałania nadużywaniu uprawnień procesowych w postępowaniu cywilnym, które stanowią jedną z najbardziej kontrowersyjnych kwestii w nauce i praktyce postępowania cywilnego. Mimo, że potrzeba prowadzenia tych rozwiązań do ukraińskiego kodeksu postępowania cywilnego występowała już od dawna i spotykała się z pozytywnym przyjęciem w doktrynie, to wciąż wymaga pogłębionych badań. Konieczne jest wszechstronne i harmonijne spojrzenie na nowe przepisy służące ochronie przed nadużyciem uprawnień procesowych w kontekście innych instytucji i zasad procesowych i prowadzenie szczegółowych badań w celu stworzenia zaleceń dla stosowania ich w praktyce.
Słowa kluczowe: postępowanie sądowe, nadużycie uprawnień procesdowych, uprawnia stron i ich przedstawicieli, zasada współpracy sądu i stron postępowania
Iryna Oleksandrivna Izarova
doctor of Judicial Sciences, Associate Professor, Faculty of Law, Kyiv National Taras Shevchenko University; ELI Member
Tetiana Fedosiivna Korotenko
Candidate of the Department of Civil and Criminal Law, Kyiv National University of Law, National Academy of Sciences of Ukraine; Assistant Judge of the Obolonskyi District Court of Kyiv
The prevention of procedural rights abuse: a new experience of Ukrainian judges
The reform of the civil procedural legislation of Ukraine in recent years has brought many legal institutions that were not present in judicial practice. It refers, in particular, to the tools preventing the abuse of procedural rights, which is one of the most controversial issues in the theory and practice of civil justice. The necessity of the introduction of such tools in the Code of Civil Procedure of Ukraine has been recognized for a long time, therefore, it has been accepted positively by the doctrine, but at the same time, certain provisions concerning the prevention application call for a detailed study. The need for a comprehensive harmonization of the provisions on the procedural rights abuse prevention in the light of other principles and institutions of civil procedural law requires the detailed examination in order to develop certain recommendations for their application in judicial practice.
Keywords: civil justice; abuse of procedural rights; the rights of the parties and their representatives; the principle of cooperation between the court and the parties
Bibliografia:
From Transnational Principles to European Rules of Civil Procedure [Electronic resource]. – Mode of access: http://www.europeanlawinstitute.eu/projects/current-projects-contd/article/from-transnational-principles-to-european-rules-of-civil-procedure-2/?tx_ttnews%5BbackPid%5D=179508&cHash=78dc1e71ac8a0e9b4cb56bdf4801de95
Izarova I., Silvestri E., Case management principle in civil justice: a comparative study of the legislation of Italy and Ukraine / I.O. Izarova // „Bulletin of the Taras Shevchenko National University of Kyiv” 2018 – № 89 (1)
Taruffo M. (ed.) Abuse of Procedural Rights: Comparative Standards of Procedural Fairness, 27-30 October 1998, IAPL, Kluwer Law International 1999
Tulibacka M., Blomeyer R., Sanz M., Common minimum standards of civil procedure. European Parliament, 2016, Electronic resource, mode of access: http://www.europarl.europa.eu/cmsdata/105660/EPRS_CIVIL_PROCEDURE.pdf
Tulibacka, M., Blomeyer, R., and Sanz, M., Common minimum standards of civil procedure. European Parliament, 2016 [Electronic resource]. – Mode of access: http://www.europarl.europa.eu/cmsdata/105660/EPRS_CIVIL_PROCEDURE.pdf
Uzelac A., Towards European Rules of Civil Procedure: Rethinking Procedural Obligations. „Hungarian Journal of Legal Studies” 2017, 58, no. 1
Juliusz Sawarzyński
aplikant notarialny w Poznaniu
Pozycja notariusza wykonującego obowiązek ustanowiony w art. 6264 k.p.c.
Celem niniejszego artykułu jest rozważanie statusu prawnego notariusza w zakresie wykonywania przez niego obowiązków związanych ze składaniem wniosków wieczystoksięgowych. Pozycja prawna notariusza jako podmiotu składającego wniosek wieczystoksięgowy jest obecnie niejednoznaczna.
Analiza statusu prawnego notariusza w polskim systemie prawnym wraz ze wskazaniem najważniejszych funkcji notariatu oraz zbadanie relacji pomiędzy przepisami art. 6264 k.p.c. i art. 92 § 4 i § 41 pr. not. pozwoliły na udzielenie odpowiedzi na pytania o rolę notariusza w postępowaniu wieczystoksięgowym i w zakresie realizacji komentowanego obowiązku złożenia winsoku wieczystoksięgowego. Przedstawiono argumenty przemawiające za uznaniem biernej roli notariusza w spełnianiu przedmiotowego obowiązku, a także argumenty popierające przeciwny pogląd.
Poczynione spostrzeżenia pozwoliły wysnuć wnioski, zgodnie z którymi nie można utożsamiać statusu notariusza w postępowaniu wieczystoksięgowym z jego statusem ocenianym w związku obowiązkiem wynikającym z przepisu art. 6264 k.p.c. Jednocześnie uznano za nietrafne poglądy uznające notariusza za wyręczyciela stron w składaniu wniosków wieczystoksięgowych. Wskazano, że czynność złożenia wniosku wieczystoksięgowego przez notariusza wymaga realizacji wszystkich kompetencji wynikających z posiadanego przez notariusza statusu prawnego, że złożenie wniosku wieczystoksięgowego jest osobną czynnością notarialną oraz że notariusz pełni funkcję fiskalną w zakresie poboru opłaty sądowej.
Słowa kluczowe: wniosek wieczystoksięgowy, postępowanie wieczystoksięgowe, czynność notarialna
Juliusz Sawarzyński
a civil law notary trainee in Poznań
The status of a civil law notary performing obligation under article 6264 of the Polish Code of Civil Procedure
The aim of this article is to analyze the legal status of a civil law notary in the performance of his duties related to the submission of land and mortgage applications. The legal status of a civil law notary, as an entity submitting a land and mortgage register application, is currently ambiguous.
The analysis of the legal status of a civil law notary in the Polish legal system combined with an indication of his most important functions as well as the examination of the relationship between the provisions of art. 6264 of the Polish Code of Civil Procedure (k.p.c.) and 92 § 4 and § 41 of the Notarial Law have enabled the author to answer questions concerning the civil law notary's role in the land and mortgage register proceedings and in the scope of implementing the aforementioned obligation of submitting such applications. Both, arguments in favor of recognizing the passive role of a civil law notary in fulfilling this obligation, as well as arguments supporting the opposite view have been presented.
Conclusions have been drawn that the status of a civil law notary in the land and mortgage register proceedings cannot be identified with the status of a civil law notary arising from the provision of art. 6264 k.p.c. At the same time, the opinion that the civil law notary may be the party's substitute in submitting land and mortgage applications has been ascertained inaccurate. It has been indicated that the act of submitting a land and mortgage register application by a civil law notary requires that all competences resulting from the legal status of a notary public be fulfilled, that the submission of a land and mortgage register application is a notarial act and that the notary performs a fiscal function in the scope of court fee collection.
Keywords: land and mortgage register application; land and mortgage proceeding; notarial act
Bibliografia:
Brzeszczyńska S., Ciepła H., Obrót nieruchomościami w praktyce notarialnej, sądowej, egzekucyjnej, podatkowej z wzorami umów, Warszawa 2018.
Ciepła H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Ciepła H., Pytlewska-Smółka M., Elektroniczne postępowanie wieczystoksięgowe w praktyce i orzecznictwie z wzorami wniosków, Warszawa 2018.
Demendecki T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. A. Jakubecki, Warszawa 2017.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2017.
Gniewek E., Księgi wieczyste. Komentarz, Warszawa 2018.
Gniewek E., Wnioski o wpis do księgi wieczystej formułowane przez notariuszy w ich aktach notarialnych, „Rejent” 2006/5.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2016.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 4, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Kapkowski R., Odmowa dokonania czynności przez notariusza w aspekcie proceduralnym, „Rejent” 2008/7–8.
Kisielewicz A., Decydowanie o dostępie do zawodu jako element pieczy nad wykonywaniem zawodu zaufania publicznego na przykładzie zawodów prawniczych [w:] Podstawy wolności zrzeszania się oraz zasada samorządności w prawie konstytucyjnym Polski i Ukrainy, red. W. Skrzydło i inni, Rzeszów-Przemyśl 2013.
Korzan K., Postępowanie nieprocesowe w systemie postępowania cywilnego (cz. II), „Rejent” 2004/9.
Kube Z., Pojęcie „funkcji związanej ze szczególną odpowiedzialnością”, „Palestra” 1973/6.
Kuczma P., Adwokat jako zawód zaufania publicznego w orzecznictwie TK, „Palestra” 2012/3–4.
Kuniewicz Z., W sprawie umocowania do złożenia wniosku wieczystoksięgowego w akcie notarialnym, „Rejent” 2008/12.
Masiubański J., Kilka uwag w sprawie zażalenia na odmowę dokonania czynności notarialnej oraz dopuszczalności skargi kasacyjnej w tej sprawie, „Rejent” 2013/3.
Maziarz A., Elektroniczne postępowanie wieczystoksięgowe po nowelizacji. Praktyczny przewodnik, Kraków 2016.
Maziarz A., Postępowanie wieczystoksięgowe. Komentarz, Warszawa 2008.
Molińska A., Kontrowersje wokół pojęcia funkcjonariusza publicznego w polskim prawie karnym, „Państwo i Prawo” 2010/10.
Mysiak P., Postępowanie wieczystoksięgowe, Warszawa 2012.
Nowara-Bacz H., Przesłanki wyłączenia notariusza na podstawie art. 84 Pr. Not., „Rejent” 2011/2.
Oleszko A., Akt notarialny jako podstawa odpowiedzialności prawnej notariusza, Warszawa 2015.
Oleszko A., Akty notarialne jako podstawa wpisu w księdze wieczystej w świetle orzecznictwa wieczystoksięgowego, Lublin 2013.
Oleszko A., Akty notarialne. Komentarz, Warszawa 2015.
Oleszko A., Konsekwencje usytuowania notariusza jako przedsiębiorcy [w:] Nowoczesny notariat w bezpiecznym państwie, III Kongres Notariuszy RP, red. R. Sztyk, Warszawa–Kluczbork 2006.
Oleszko A., Notariat w systemie wymiaru sprawiedliwości, Warszawa 2015.
Oleszko A., Notariusz jako ustawowy pełnomocnik zainteresowanych w postępowaniu wieczystoksięgowym, „Rejent” 2000/9.
Oleszko A., Odmowa sporządzenia czynności notarialnej, „Rejent” 1996/4–5.
Oleszko A., Prawo o notariacie. Komentarz, cz. 2, t. 1, Warszawa 2012.
Oleszko A., Prawo o notariacie. Komentarz. Ustrój Notariatu, t. 1, Warszawa 2016.
Oleszko A., Pytania i odpowiedzi. Pytanie 1, „Rejent” 2002/5.
Oleszko A., Wpis w księdze wieczystej na podstawie aktu notarialnego, Warszawa 2013.
Oleszko A., Złożenie e-wniosku o wpis w księdze wieczystej na żądanie strony czynności notarialnej, LEX 2017.
Oleszko A., Złożenie e-wniosku wieczystoksięgowego jako odrębna czynność notarialna, LEX 2017.
Posadzy Sz., Glosa do Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 01 grudnia 2016 roku w sprawie o sygn. akt III ZS 3/16, „Krakowski Przegląd Notarialny” 2017/2.
Pruś P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t.2, red. M. Manowska, t. 2, Warszawa 2015.
Redelbach A., Konieczność i warunki zmian ustawy Pr. Not., „Rejent” 2003/3.
Rudnicki S. [w:] G. Bieniek, S. Rudnicki, Nieruchomości. Problematyka prawna, Warszawa 2005.
Rudnicki S., Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy o postępowaniu w sprawach wieczystoksięgowych. Komentarz, Warszawa 2006.
Siciński P., Wniosek o wpis złożony przez notariusza – kluczowe zagadnienia, „Nowy Przegląd Notarialny” 2016/2.
Stawecki M., Problematyka wymogów etycznych dotyczących osoby notariusza i sporządzanych przez niego czynności [w:] Annales. Etyka w życiu gospodarczym, T. 11, Nr 2, Łódź 2008.
Szereda A.J., Czynności notarialne, Komentarz do art. 79-112 Prawa o notariacie, Warszawa 2018.
Szereda A.J., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, red. A. Marciniak, K. Piasecki, Warszawa 2016.
Sztyk R., Modelowe zmiany ksiąg wieczystych i hipoteki, „Rejent” 1996/3.
Sztyk R., Notariusz w postępowaniu wieczystoksięgowym, „Rejent” 1995/6.
Sztyk R., Obowiązki notariusza w postępowaniu wieczystoksięgowym, „Rejent” 2001/11.
Sztyk R., Rola notariatu w przeobrażeniach gospodarczych jako gwarancja bezpieczeństwa obrotu cywilnego, „Rejent” 1995/4.
Sztyk R., Tajemnica zawodowa notariusza, „Rejent” 1998/9.
Tymecki B., Nowe prawo o notariacie, „Przegląd Sądowy” 1991/5–6.
Warzocha E., Postępowanie odwoławcze w sprawach wieczystoksięgowych, „Rejent” 1994/4.
Zawadzka J. [w:] Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2018.
Mateusz Kotowicz
aplikant adwokacki
Anna Żebrowska
doktorantka w Zakładzie Postępowania Cywilnego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Udział autorski: Mateusz Kotowicz – 70%.
Anna Żebrowska – 30%.
Powództwo o ustalenie wyłączenia prawa głosu z akcji
Ustawa z 29.07.2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych określa obowiązki nabywców znacznych pakietów akcji, tj. obowiązki informacyjne i obowiązki wezwaniowe. Ich naruszenie wiąże się z sankcją w postaci wyłączenia prawa głosu z akcji. Kluczowe było rozważenie, czy spółka publiczna i jej akcjonariusze mogą na podstawie art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego wnieść powództwo o ustalenie, że sankcja w postaci wyłączenia prawa głosu zmaterializowała się (ex lege) względem akcjonariusza, który dopuścił się naruszenia obowiązków wynikających z ustawy o ofercie.
Słowa kluczowe: ustalenie prawa lub stosunku prawnego, prawo głosu, sankcja
Mateusz Kotowicz
a legal counsel trainee
Anna Żebrowska
a doctoral student in the Department of Civil Procedure of the Adam Mickiewicz University in Poznań
The Declaratory Action to Have the Exclusion of the Right to Vote Ascertained
The Act of 29 July 2005 on Public Offering, Conditions Governing the Introduction of Financial Instruments to Organized Trading, and Public Companies stipulates the obligations of purchasers of material blocks of shares, which include the disclosure obligations and obligations concerning tender offers. The sanction of prohibition of exercising a voting right may be imposed on those who violate these obligations. The main issue is whether the public company and its shareholders are entitled, under art. 189 of the Polish Code of Civil Procedure, to bring a declaratory action to establish that the abovementioned sanction has been imposed ex lege against the shareholder who has violated such obligations.
Keywords: ascertainment of rights or legal relations, right to vote, sanction
Bibliografia:
Agopszowicz A., Obowiązek zapobieżenia szkodzie, Ossolineum 1978.
Althammer CH., „Neue Juristische Wochenschrift” 2015/12.
Brehm W., Ersetzung der Prozessführungsbefugnis durch Feststellungsinteresse [w:] 50 Jahre Bundesgerichtshof, Festgabe aus der Wissenschaft, t. III, Monachium 2000.
Brouwer T., VCI-Position zur effektiven Absicherung der neuen Meldepflichten für Finanzinstrumente (§§ 25, 25a WpHG), Frankfurt nad Menem 2012.
Czepita S., Kuniewicz Z., Zakres podmiotowy wyłączenia od udziału w głosowaniu na zgromadzeniu spółki kapitałowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/9.
Domański G., Goszczyk M., Wybrane zagadnienia prawne organizacji walnego zgromadzenia spółki akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2002/1.
Dörr T. [w:] Kommentar zum Aktiengesetz: AktG, red. G. Spindler, E. Stilz, t. 2, Monachium 2015.
Foerste U. [w:] Kommentar zur Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz, red. H.J. Musielak, Monachium 2013.
Frąckowiak J., Kidyba A., Popiołek W., Spyra M [w:] System prawa handlowego, t. 2, Prawo spółek handlowych, red. S. Włodyka, Warszawa 2012.
Gago-Rudnicka D., Jakszuk S. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda, Warszawa 2014.
Gasiński Ł., Dopuszczalność zaskarżenia uchwały walnego zgromadzenia przez akcjonariusza, który utracił możliwość wykonywania prawa głosu na podstawie art. 89 ust. 1 ustawy o ofercie, „Glosa” 2013/3.
Haładyj K., Ustawa o ofercie publicznej. Komentarz, Warszawa 2009.
Hüffer U., Aktiengesetz: AktG, Monachium 2016.
Jodłowski J., Resich Z., Postępowanie cywilne, Warszawa 1979.
Kidyba A. [w:] A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 2, Warszawa 2017.
Korzonek J., Powództwo o ustalenie według projektu k.p.c., „Głos Sądownictwa” 1930/11.
Marszałkowska-Krześ E., Uchwały zgromadzeń w spółkach kapitałowych, Warszawa 2000.
Mataczyński M., Możliwość ustalenia przez spółkę nieistnienia prawa do wykonywania prawa głosu przez akcjonariusza, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/10.
Mataczyński M. [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. T. Sójka, Warszawa 2015.
Michalski M. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. A. Kidyba, t. 1, Warszawa 2017.
Michalski M., Ustawa o ofercie publicznej. Komentarz, Warszawa 2014.
Mokry J., W kwestii przedmiotu samodzielnych żądań ustalających w sądowym postępowaniu cywilnym [w:] Studia z procesu cywilnego, red. K. Korzan, Katowice 1986.
Mucha J., Powództwo o ustalenie istnienia albo nieistnienia prawa lub stosunku prawnego a powództwo o zasądzenie świadczenia w postępowaniu sądowym [w:] Prawo i administracja, t. 5, red. R. Budzinowski, Piła 2006.
Naworski J.P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, t. 3, Warszawa 2012.
Opalski A. [w:] System prawa prywatnego, t. 17b, Prawo spółek kapitałowych, red. S. Sołtysiński, Warszawa 2016.
Opalski A., Kodeks spółek handlowych, t. 3a, Spółka akcyjna. Komentarz do art. 301–392, Warszawa 2016.
Oplustil K. [w:] System prawa handlowego, t. 4, Prawo instrumentów finansowych, red. M. Stec, Warszawa 2016.
Piotrowska A., Mikuła A., Wyłączenie i ograniczenie prawa głosu w spółce akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2003/6.
Piskorz-Szpytka A., Obowiązki nabywców znacznych pakietów akcji spółek publicznych nałożone na podmioty dominujące i działające w porozumieniu (niepublikowana rozprawa doktorska przygotowana na Uniwersytecie Warszawskim), Warszawa 2016.
Radwański Z., Problemy metodologiczne dogmatyki prawa cywilnego [w:] Zagadnienia metodologiczne prawoznawstwa – Materiały z sesji naukowej, red. J. Wróblewski, Ossolineum 1982.
Radwański Z., Teoria umów, Warszawa 1977.
Romanowski M., Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Komentarz, Warszawa 2004.
Romańska M., Wykorzystanie powództwa o ustalenie [art. 189 k.p.c.] w stosunkach umownych, „Palestra” 2015/5–6.
Roth H. [w:] Kommentar zur Zivilprozessordnung, red. F. Stein, M. Jonas, t. 3, § 148–270, Tybinga 2016.
Rowiński T., Interes prawny w procesie cywilnym i postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 1971.
Schmidt K., Aktiengesetz. Grosskommentar. Pflichtfortsetzung, Berlin-Nowy Jork 1995.
Siedlecki W., Przedmiot postępowania cywilnego [w:] Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego, red. J. Jodłowski, Ossolineum 1974.
Sołtysiński S. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szymański, J. Szwaja, t. 1, Warszawa 2012.
Szumański A., Glosa do wyroku SN z 10.06.2005 r., II CK 715/04, OSP 2006/5.
Szwaja J., Wyrwiński M. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3, red. S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szymański, J. Szwaja, Warszawa 2013.
Tofel M. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2015.
Warzocha E., Ustalenie stosunku prawnego lub prawa w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1982.
Weitz K., Charakter interesu prawnego jako przesłanki powództwa o ustalenie (art. 189 k.p.c.) [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa ku czci Sędziego Jacka Gudowskiego, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Wengerek E., Powództwo o ustalenie, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1959/1.
Werhanowski W., Znaczenie interesu prawnego w procesie cywilnym, Lwów 1908.
Wierzbowski M. [w:] Ustawa Prawo o publicznych obrocie papierami wartościowymi. Komentarz, red. R. Czerniawski, M. Wierzbowski, Warszawa 2002.
Woźniak R., Wpływ sankcyjnego pozbawienia prawa głosu określonego w art. 89 ustawy o ofercie publicznej na uprawnienia korporacyjne akcjonariusza spółki publicznej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/10.
Zedler F., Interes prawny jako podstawa zabezpieczenia roszczeń w postępowaniu cywilnym [w:] Studia z prawa postępowania cywilnego. Księga ku czci Zbigniewa Resicha, red. M. Jędrzejewska, Warszawa 1985.
Zimmerman M. [w:] Wertpapierhandelsgesetz (WpHG) Kommentar, red. A. Fuchs, Monachium 2016.
mgr Katarzyna Sokólska
sędzia Sądu Rejonowego Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu
Zmiany przepisów o natychmiastowej wykonalności wyroku zaocznego
W niniejszym artykule omówione zostały zmiany przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dotyczące rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego wyrokowi zaocznemu, wprowadzone ustawą z 22.03.2018 r. o komornikach sądowych. Opracowanie to stanowi próbę oceny dokonanej nowelizacji ze szczególnym zwróceniem uwagi na wątpliwości interpretacyjne zmienionych przepisów.
Przedmiotem opracowania objęto zagadnienia związane z rygorem natychmiastowej wykonalności w ogólności, zawieszeniem i uchyleniem rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego wyrokowi zaocznemu, zaskarżalnością tych decyzji oraz ich skutkami dla postępowania egzekucyjnego.
W artykule zaakcentowano funkcje rygoru natychmiastowej wykonalności wyroków w ogólności z podkreśleniem funkcji rygoru nadanego wyrokowi zaocznemu. Analizie poddano przesłanki zawieszenia rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego wyrokowi zaocznemu i konsekwencje zawieszenia rygoru dla postępowania egzekucyjnego. Szczegółowo omówiono zmianę art. 346 Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzającą możliwość uchylenia rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego wyrokowi zaocznemu oraz skutek prawomocnego postanowienia sądu o uchyleniu rygoru natychmiastowej wykonalności w postaci umorzenia postępowania egzekucyjnego z urzędu.
Słowa kluczowe: zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności, uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności, wyrok zaoczny, umorzenie postępowania egzekucyjnego
Master of Studies in Law Katarzyna Sokólska
a judge of the Poznań-Grunwald and Jeżyce District Court in Poznań
Amendments to the provisions on the immediate enforceability of a default judgment
This article discusses the changes to the provisions of the Polish Code of Civil Procedure regarding the enforceability of a default judgment, introduced by the Act of 22 March 2018 on Court Enforcement Officers. This study is an attempt to evaluate the amendment, with particular reference to the interpretation doubts concerning the amended provisions.
The subject of the study covers the issues related to the immediate enforceability in general, the suspension and revocation of the immediate enforceability granted to the default judgment, the appeals against enforceability of such decisions and their consequences for enforcement proceedings.
The article emphasizes the functions of the immediate enforceability of judgments in general, underlining the function of enforceability given to the default judgment. The analysis focuses on the conditions for suspension of immediate enforceability granted to the default judgment and the consequences of such suspension for enforcement proceedings. The author discusses in detail the amendment of Article 346 of the Polish Code of Civil Procedure introducing the possibility of revoking the immediate enforceability of the default judgment and the effect of an absolute and final court order on the revocation of the immediate enforceability in the form of discontinuation of enforcement proceedings ex officio.
Keywords: suspension of immediate enforceability, revocation of immediate enforceability, judgment by default, discontinuation of enforcement proceedings
Bibliografia:
Ciepła H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, t. 4, Warszawa 2014.
Daczyński A., Uchylenie natychmiastowej wykonalności tytułu i wstrzymanie jego wykonania jako podstawy zawieszenia postępowania egzekucyjnego, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2004/10–12.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2012.
Góra-Błaszczykowska A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2013.
Grzegorczyk P., Doręczenie na podstawie art. 139 § 1 k.p.c. a pierwsze pismo w sprawie, „Monitor Prawniczy” 2011/3.
Jakubecki A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, t. 1, Warszawa 2013.
Jakubecki A., Postępowanie zabezpieczające w sprawach z zakresu prawa własności intelektualnej, Kraków 2000.
Lubiński K., Pojęcie wymiaru sprawiedliwości w świetle Konstytucji RP i standardów międzynarodowych [w:] Aurea Praxis Aurea Theoria. Księga pamiątkowa ku czci Prof. T. Erecińskiego, t. 2, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Manowska M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. M. Manowska, t. 1, Warszawa 2015.
Marciniak A., Sądowe postępowanie egzekucyjne, Warszawa 2013.
Marszałkowska-Krześ E. (red.), Postępowanie cywilne, Warszawa 2008.
Marszałkowska-Krześ E., Postępowanie cywilne, Warszawa 2013.
Marszałkowska-Krześ E., Postępowanie cywilne, Warszawa 2017.
Mądrzak H., Marszałkowska-Krześ E., Postępowanie cywilne, red. H. Mądrzak, Warszawa 2003.
Mądrzak H., Natychmiastowa wykonalność wyroków w procesie cywilnym PRL, Wrocław 1965.
Mądrzak H., Natychmiastowa wykonalność wyroków w wypadku wielości podstaw, współuczestnictwa i kumulacji roszczeń, „Nowe Prawo” 1967/7–8.
Piasecki K., Skuteczność i wykonalność w Polsce zagranicznych cywilnych orzeczeń sądowych, Warszawa 1990
Pietrzkowski H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, t. 4, Warszawa 2012.
Rusek F., Postępowanie zaoczne w procesie cywilnym, Warszawa 1966.
Siedlecki W. [w:] W. Siedlecki, Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2002.
Siedlecki W. [w:] W. Siedlecki, Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2001.
Siedlecki W., Natychmiastowa wykonalność orzeczeń sądowych, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1938/41.
Siedlecki W., Natychmiastowa wykonalność wyroków w wielości podstaw, współuczestnictwa i kumulacji roszczeń, „Nowe Prawo” 1967/7–8.
Siedlecki W., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1987.
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2001.
Siedlecki W., Zarys postępowania cywilnego, Warszawa 1966.
Wach A., Wstrzymanie wykonania orzeczenia [w:] Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Feliksowi Zedlerowi, red. P. Grzegorczyk, K. Knoppek, M. Walasik, Warszawa 2012.
Walasik M., Dopuszczalność wstrzymania skuteczności orzeczenia, „Polski Proces Cywilny” 2011/4.
Wengerek E., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 1978.
Wieczorek E., Zabezpieczenie roszczeń i praw w sądowym postępowaniu zabezpieczającym [w:] Wokół problematyki cywilnoprocesowej. Studium teoretycznoprawne. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Profesora Kazimierza Korzana, red. A. Nowak, Katowice 2001.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, t. 2, Warszawa 2013.
Zawistowski D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, t. 4, Warszawa 2014.
Zedler F., Interes prawny jako podstawa zabezpieczenia roszczeń w postępowaniu cywilnym [w:] Studia z prawa cywilnego. Księga Pamiątkowa ku czci Zbigniewa Resicha, red. M. Jędrzejewska, T. Ereciński, Warszawa 1985.
Zedler F., Problemy postępowania zabezpieczającego w sprawach cywilnych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1988/1.
Zieliński A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2017.
Zieliński A., Glosa do orzeczenia sądu wojewódzkiego dla m.st. Warszawy z 16.09.1965 r., II Cz 107/65, „Państwo i Prawo” 1966/10.
Zieliński A., Postępowanie cywilne. Kompendium, Warszawa 1996.
Żyznowski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, t. 1, Warszawa 2013.
Maciej Zachariasiewicz
pracownik naukowy związany z Akademią Leona Koźmińskiego w Warszawie oraz praktyk współpracujący z kancelarią prawniczą, specjalizujący się w prawie arbitrażowym, transgranicznych postępowaniach sądowych i w międzynarodowym prawie handlowym
Dopuszczalność wykonania zagranicznego wyroku arbitrażowego przy wadliwym oznaczeniu pozwanego – Skarbu Państwa. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 17.07.2007 r., III CZP 55/07
Artykuł powstał w ramach projektu „Konkurencyjność arbitrażu” współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w latach 2012–2014.
W glosowanym postanowieniu Sąd Najwyższy musiał rozstrzygnąć trudność wynikającą z okoliczności, że w zagranicznym wyroku arbitrażowym zamiast „Skarbu Państwa reprezentowanego przez Urząd Morski w S.” jako dłużnika oznaczono „Urząd Morski w S.”, tj. jako dłużnika wskazano wyłącznie państwową jednostkę budżetową (a nie Skarb Państwa i jego właściwą jednostkę organizacyjną). Sąd Najwyższy przyjął, że o tym, czy taki wyrok może być wykonany w Polsce, rozstrzyga prawo państwa jego pochodzenia (tu: duńskie). Tak daleko idące oddanie kompetencji na rzecz prawa państwa, na którego terenie zapadł wyrok arbitrażowy, jest błędne. W ocenie autora, omawianą trudność można było i należało rozstrzygnąć na podstawie prawa polskiego jako prawa miejsca wykonania wyroku arbitrażowego. Błąd w zdefiniowaniu dłużnika można było skorygować w postanowieniu o stwierdzeniu wykonalności zagranicznego wyroku arbitrażowego, określając jako dłużnika egzekwowanego Skarb Państwa i wyjaśniając jednocześnie pomyłkę sądu arbitrażowego, niebudzącą jednak wątpliwości w odniesieniu do rzeczywistej intencji arbitrów co do osoby dłużnika-pozwanego.
Glosowane orzeczenie Sądu Najwyższego zasługuje na krytykę także z uwagi na fakt, że przyjęte przez ten Sąd rozwiązanie doprowadziło do nieuzasadnianego wstrzymania wykonania zagranicznego wyroku arbitrażowego w Polsce, co stanowi naruszenie Konwencji nowojorskiej.
Słowa kluczowe: arbitraż, wykonanie zagranicznego wyroku arbitrażowego, prawo właściwe dla skutków wyroku arbitrażowego, wniosek o stwierdzenie wykonalności, wadliwie oznaczona strona pozwana, legitymacja bierna w postępowaniu delibacyjnym, prawo właściwe dla osoby prawnej
Maciej Zachariasiewicz
a researcher cooperating with Kozminski University in Warszawa and a practicing lawyer cooperating with legal offices specializing in arbitration, cross-border proceedings and international commercial law
On the Admissibility of Foreign Arbitral Award Enforcement in the Event of an Erroneous Defendant Determination – the State Treasury. A Gloss to the Judgment of the Supreme Court of 17 July 2007, no III CZP 55/07
In the commented judgment, the Supreme Court had to deal with a difficulty relating to the enforcement of a foreign arbitral award. The problem resulted from the fact that the award mistakenly defined as a debtor „the Sea Authority in S.” instead of the „State Treasury represented by the Sea Authority in S.”, i.e. only the state organizational unit was indicated and not the state itself which in fact was merely represented by that unit. The Supreme Court has found that whether such an award can be enforced in Poland should be decided under the law of the state of award origin (here: the Danish law). Attributing so much competence to the law of the state, in which the award was rendered is unjustified. In the author’s opinion, the issue in question should have been decided on the basis of Polish law, being the law of the place where the award was to be enforced. The mistake in determining the debtor could have been rectified in the exequatur decision. The enforcing court should have defined the State Treasury as the award debtor, explaining the mistake of the arbitration court. It is due to the fact that there existed no actual doubts as to who the real debtor in the arbitral proceedings was.
The commented judgment must be criticized, because due to formalistic reasons it fails to enforce a foreign arbitral award. The efficacy of the New York Convention has been put to risk.
Keywords: arbitration, enforcement of foreign arbitral awards, the law applicable to the effects of the arbitral award, petition to have the arbitral award enforced, erroneously determined defendant, capacity to be sued in enforcement proceedings, the law applicable to legal persons
Bibliografia:
Błaszczak Ł., Krajowy i zagraniczny wyrok sądu polubownego jako tytuł egzekucyjny (wybrane zagadnienia), „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2009/9.
Błaszczyk P., Pojęcie siedziby osoby prawnej w nowej ustawie o prawie prywatnym międzynarodowym, „Państwo i Prawo” 2011/11.
Bosch W., Rechtskraft und Rechtshängigkeit im Schiedsverfahren, Tübingen 1991.
Brekoulakis S., Shore L. [w:] Concise International Arbitration, red. L. Mistelis, Alphen aan den Rijn 2010.
Ereciński T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 5, red. J. Ciszewski, T. Ereciński, Warszawa 2007.
Ereciński T., Postępowanie o stwierdzenie wykonalności zagranicznego wyroku arbitrażowego (zagadnienia wybrane), Kwartalnik ADR 2009/1.
Ereciński T., Prawo obce w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1981.
Ereciński T., Weitz K., Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008.
Frąckowiak J. [w:] System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2007.
Gaillard E., Enforcement of Awards Set Aside in the Country of Origin: the French Experience [w:] Improving the Efficiency of Arbitration and Awards: 40 Years of Application of the New York Convention, red. A.J. van den Berg, Alphen aan den Rijn 1999.
Gessel-Kalinowska vel Kalisz B. (red.), Diagnoza arbitrażu. Funkcjonowanie prawa o arbitrażu i kierunki postulowanych zmian, Wrocław 2014.
Klyta W., Podmioty międzynarodowych transakcji handlowych [w:] System prawa handlowego, t. 9, Międzynarodowe prawo handlowe, red. W. Popiołek, Warszawa 2013.
Kordasiewicz B., Sadowski W., Postępowanie w sprawach o uznanie i stwierdzenie wykonalności orzeczeń sądów polubownych w Polsce. Uwagi na tle nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2007/2.
Łaszczuk M., Szpara J. [w:] System prawa handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, red. A. Szumański, Warszawa 2010.
Morek R., Mediacja i arbitraż (art. 1831–18315, 1154–1217 k.p.c). Komentarz, Warszawa 2006.
Olechowski M., Prawo właściwe dla oceny skutków uznawanego międzynarodowego wyroku arbitrażowego [w:] Księga Pamiątkowa 60-lecia Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie, red. J. Okolski, Warszawa 2010.
Opalski A., Wybrane problemy ustalania prawa właściwego dla osób prawnych w świetle nowej ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe [w:] Współczesne wyzwania prawa prywatnego międzynarodowego, red. J. Poczobut, Warszawa 2013.
Oplustil K., Łącznik siedziby spółki w nowym prawie prywatnym międzynarodowym. Uwagi na tle prawa europejskiego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2011/3.
Piasecki K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. K. Piasecki, t. 3, Warszawa 2002.
Piasecki K., Skuteczność i wykonalność w Polsce zagranicznych cywilnych orzeczeń sądowych, Warszawa 1990.
Piasecki K., Sprostowanie, uzupełnienie i wykładnia orzeczeń sądów cywilnych, „Palestra” 1961/9.
Poczobut J., Statut personalny osób prawnych w projekcie ustawy – prawo prywatne międzynarodowe z sierpnia 2010 r. [w:] Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, t. 2, Warszawa 2011.
Popiołek W., Skutki zagranicznego orzeczenia arbitrażowego w Polsce, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/6.
Popiołek W., The Effects of a Foreign Arbitral Award in Poland Under the New York Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards [w:] Ius est ars boni et aequi. Festschrift fur Stanisława Kalus, red. M. Habdas, A. Wudarski, Frankfurt am Main 2010.
Poudret J.-F., Besson S., Comparative Law of International Arbitration, London 2007.
Poudret J.F., L’interprétation des sentences arbitrales (Etude de droit suisse et de droit comparé) [w:] Recueil de Travaux Suisses sur l’ Arbitrage International, Zürich 1984.
Rosengarten F., Sprostowanie, uzupełnienie i wykładnia orzeczeń w postępowaniu cywilnym, „Nowe Prawo” 1971/6.
Schütze R.A., Effektivität des Rechtsschutz vor den Schiedsgerichten [w:] Effektivität des Rechtsschutzes vor staatlichen und privaten Gerichten, red. P. Gottwald, Bielefeld 2006.
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie cywilne – zarys wykładu, Warszawa 1998.
Telenga P., Komentarz aktualizowany do art. 783 Kodeksu postępowania cywilnego, LEX/el 2018.
Wengerek E., Postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 1961.
Wowerka A., Wskazanie statutu personalnego spółek w kontekście unijnej swobody przedsiębiorczości. Jednolity „unijny” łącznik w zakresie krajowego międzynarodowego prawa spółek? [w:] Współczesne wyzwania prawa prywatnego międzynarodowego, red. J. Poczobut, Warszawa 2013.
Zachariasiewicz M., Prawo właściwe dla skutków orzeczenia arbitrażowego, e-Przegląd Arbitrażowy 2014/3–4.
Zielony A., Istota prawna wyroku sądu polubownego, „Polski Proces Cywilny” 2011/1.
Zielony A., Postępowanie rektyfikacyjne i remisyjne dotyczące wyroku sądu polubownego, „Przegląd Sądowy” 2007/3.
Zuberbühler T., Muller C., Habegger P., Swiss Rules of International Arbitration. Commentary, Zürich-Basel-Genf 2005.
Joanna May
Sprawozdanie z uroczystości wręczenia Księgi Jubileuszowej Honeste Procedere dedykowanej Profesorowi dr. hab. Kazimierzowi Lubińskiemu
Phd Joanna May
Chair of Civil Law and Procedure, Nicolaus Copernicus University in Toruń
